*
H i
care perrnanqre. No» vtlaqueum vp-
bis inijciam, ui eft, non dico ideo ifta vt ajternam perditio-
qeth vobis ira mitcam., fedad tdqtiod honefium eft vos, fubau-
di, prouocans,vi.rginitatem fèruare hpneft.um eft, ergo. o-
! mnehoneftumrandhin.ideoque virginitas fanétajhone-
fta & Deo accepta eft,/quisexijhmat, 6c pataxturpem fe vi-
deri ab alij sfuper virginèfua,eó, quodfitfuperodulta, id eft, eó
quQd ad nubilèsa nnos peruenit »‘timer illam fornicari
cum aliquo fcruorum fuorum, necpoteft illam feruaie
virginem, quod vult faciat, id eft, tradat iilam’cuicumque
vult- Nonpeccat yirgo)?n«taf,fi dormferit, id eft, ft: mor-
tuus fucrityir, nubat mulier, cm vult ^tantum in Domino,
id eft, fidf li re miftatviro. Beatior dutem erit fifieper-
n>4»y#rk, ïdcffi in caftitateÖc in viduitatc manferit.
hemétifii >
m m i
*Rotp.i 4 ;
! 1
C A P V T' V III.
Quanquam idolothytis vefei non fie ex le illicitum, cùm
idol u m nullius.fit efficaciæ aut po teftatis, non funt ta-
men ilia edenda aut répugnante confeientia: aut cum
* infirmorum offendiculo : neque ea edere auenonede-
rehominem efticitméliorem.
■ E ijs autem, qua idolisfacrificantur, feimus quia omnes fei-
entuwi habenms.Sctentia tnjlat, chantas verb adificat. f Si
quis autem fe\ exijhmat fare aliquid, tiondum cognouit ,quemad-
modum oporteat eum f e i r e . f Si quis autem dtligtt Deum, hicco-
gtiitm eft ab eo. f De eftis autem y.qua idolis immolantur, feimus
quiantbtl eft idolum m mundo,' & quod nullus eft Deus,pifi vnm.
I f N4|» etfiftmt qui dicanturdij,fine in coelofiupm terrajffiquidem
funt dij multi, & domini multi'.J^ nobis tamen vnm Deus,Pater,
ex quo omnia, & nos in ilium : à" vnuspominus lefus Chrtjlm,per
quern omnia» & nosperipfum. t Sed Hon in omnibm Wfcientid.
Quidam autem cu cbnfciintia vfque nunc idoli,quafiidolotbytum
mandatant : & confcientia tpforum cum fit infirma ,polluitur.
•j- ifcaautem nos no commendatDeo. Nequeenimfimanducaueri-
| mus y abundabimm : nequefi non tnandufauerimus, deficiemut.
$ Vidéte autem, ne forte hac lisent ja veftra offendiculum fiat infir-
! mis. t St emm quis vident eum, qui babetfeientiam, in idolo re-
cumbentem: nonne confcientia eius, cum fit infirma yadtficabitur
admanducandum idolotbyta ?M* Etperibit infirmas in tuafeien-
tiafràter,propter qutm Cbriftm mortuiueftlfSicautempeccan-
. tesinfratres, & per cut tentes conftientiam eoru infirmdm, inCbrif
Jlum peccatis. t *Quapropterfiefcafcandalt<attfratrem meum ;
non manducabo carnem inaternum ynefratrem meumfeanda-
h z em *'^ , ' , " -ƒ ,
E ijs autem, fubaudi cibis&potibus, qua idolis immo-
lantur/ubaudi feri pliftis tnihi.Inter caetera quç Co-
1 tinthij Apoftolo feripferunt, per Epiftplam c0 am luper
hoc fcripfetunti vttum deberentcomedeEenccne,&vt[ü
I client omnia munda. Quia quidam illorum habentes
I feientiam cundaellc àDeo creata, bona, manducabant
I in cemplis Idolorum » & Ccapdalizabanc fimpli,dores fra-;
tresiquidicebant: NifiiftequimaiQrisfcienti*eft,quam
ego, lcicet aliquid numinis, & Deitatis elle in hoc Idolo,
' & in carnibus eius cônlê'cta.tis nequaqaam .inldolio, id
; eft, in templo Idolis eonleccatdrsfîdens, carnes, aliolque
cibos & vinumldobs cohlèçratum fumeret. Dehocmul-
] ta di^ufus eft hie Apoftolus. Scimus quia omnes feientiam
! babemtis, lubaudi omnia munda elle pernaturam. Sed in-
uocacio Idolorum & conlècratio, quaiilis cbnlècrantür,
fuit caimrounda fiipritia,1‘ubaudi qua credimus omnia"
niunda mundis, 6c omnia fandificaii per inuocationem
nominis Chriftij infiat , id eft, in fuperbiætumôrem men-
remclcuat, canto* verb adificat, id eft, dilc6liofratcrna,qua
'confulimusfVacribus iiniphcioribus, quatenus eos in aliquo
non (candalize 1 nus, ædificationera habet,in qua vit-
dite,id çft, charitaccecram aliscomprehenduncur : ^
tienciavidelicerjhhmilicas^cerdifoyefimplicitas.ficut | l|
nim yinum nonveinperatuni àdmixrione àlicuiüs/dulce-
dmis, aut etiamaquæ mente aliénât. Et ficiit omnia niera
&puranohitadeleélanti ïîcutmixta, fiCïfcientiidiuina
vel burhana non eft vblis, quia nientem in lupeibiam elcua^
nihtemperaraFuetit dileâdoheproxiraijhumilicate
quoquCjpatientia,atquefitnplicitate* Tuncautem feien-
cia magna eft, & fibi vtilis, fi chatitate humilietur, cum
qua et jam am pli us crefcit. Si quis autem fe exijlimatfeire ali-
quidy id eft, omnia munda elle, & quod licite.fidelibus fint
v te nda, nondum cognouit, quemadmodum oportet eum feire, id
eft,nondumconfiderat,quiaexpedit eiàmultis;licitisab-
ftinere propter fcàndalum fiatris. SiqUisdiligitDeum & eau
fa charicatis feientiam mitigat, biccognitus eft abeo, id e ft,
hiceledus eftab eo. De efeis aute qua tmmolantur feimus quia
nihil eft Idolum inmundoy Idos Græce, Latino vocabuJodi-
citur lpecicSjVelformulajinde diminutiue Idolum, id eft,
formula ex aliquo métallo âut ex lignis fiue Japidibus.
Ideo ergo Idolum nihil eft,quia videtür imaginem hominis
habere, non èft homo. Vidétur imaginemaiieuius be-
ftiæhabere,non eft beftia.videtur, aures, oculos, nares, &
ofia habere, led ideo nihil eft, quia non audit, non vidée,
non qlfacjrjnoh loquitur j did t ur homo eflè, non eft homo,
diciturDeus efle, non eft Deus,Idèoque nihil eft quia
J illùd qüod;dicitur efle,nihil eft. AdoTàtores quoque cul-
torelque eius arque cibi ,q u ii Hi con fe crantai nihil fu ht,
-quiailJius cülcura, ftc eonftcracio facit eps nihil eflè. Ex
Hoc etiaro homines Idola cotentes nihil funt, quia omnis
, I creatura,quænon adhæret ei, quifemper habetèfle,nihil
I ëft,omnes gentes Idola cplentcs fie funt,quafi non fint,èc
i quafi nihil ik inane reputatæ fiint ei, Idola quoquepro-
! pterea nihil funt,quia facit homo formam habentero ca-
I put hominis ex vba patte, caput bouis ex alia, caput leo-
: nis ex tertia, caput aquilæex quarta,reliquùm corpuUlèr- .1
! pentinum, pedes cquinos, quod nihil eft,qiiia Deus ali-
quam creaturam talem non fecit. Nametfifint, qui vocan-
tur à Paganis Dij in coelo, vt Saturnus, Iuppiter, Mercurius,
aut certeà Chriftianis Angeli & làncli nuncupatiue, & no ;
fu b ftantiali ter,fiue in terra, vt a Paganis Neptunus, Plato,
, aut certe iufti homipessfiquidetn funt dtjma/n paganis, vel
1 Chriftianisnunchpatiue vtMoyfes,èuidjd;um eft, Confit- G
tuiteDeum Pbaraonis, & de quibus dicitur, ego dixi dtj ejtis. Exod-?. io| |
[Nobis tamen Apoftolis'ahjlque fidelibus vnm eft Dem Pater, 6. ■ !
fubftancialiter exquocmniacondam, & à quo origine cun- pfal.iU |
<fta l u mp ferun t, & nos in illo con fiftimus, fiuejn ilium qua-
fijnera îllumfu bfiftim us, quiapm niscreatura inrra ilium
cpnfiftit, ôcipft extra omnfa,^ vnm Dominus lefts Clmfius,
cum Pane & fpiritu fando, per quem, Dominum Iefum
Chriftum omnia,fubaudi fadta funr, & nosper ipfum cteati
iumus, & redempti, fednon in omnibus eft feientia, fubaudi
ifta, vtcredant vnura verum Dëumfolummpdo eflè', qui
Trinitatem habet in perionis , & vnitatc m in fubftan tia.
Quidam atitem confcientia infirma Ido/i; quafi-ldolot by turn, id
eft, Idolis datum,8cconCeci2tum,manducant,&confcientia
illorum infirma polluitur, quoniam dum firmioresin fide vi-
denc recumbcre in Idolio, & comedere idolo thy ta, aliquid
numinis, & religiofu m pu tan t efle in Idolis,& in hoc
r illorum eft confcientia infirma, velquia pu tantes omnia
eftcmu'ndacomeduntidolothyta,veiqUiaaliquidnpmi-
nis crcdunt in Idolis. Efca nos-, fubaudiquam credimus
inun dam,Kß« commendat Deo,id eft, non facit nos accepta?
biles D eo,& laudabiles apud illatpmequeenim f i non man-
ducautrimus, fubaudi de fa crificijs Idol omm,defi ciemus vt a-
lios cibos non habeamus quos poflimus manducare. Ne-,
que f i manducauerimm carnes Idolis conlecratas, abundabimm,
fubaudi , vt aliorum ciborufn refetftionçm non
quçr^imùi,-Kille« ne forte bac licentiu vefira,fubaudi qUacre-
ditis omnia munda mundis, & per inuocationem nomi-
nisChriftj omnia fanclificari, offendiculumfiat infirmis infi-
de, v t credant aliquid Deitatiseflê in idol o , ÖC comedant
propterhoccarnesilliconfecratas,Siquisenimviderit eum,
quifiabetfeientiam,idèft,perfe<ftus eft in fide, & credit o-
mma munda in tdoliorecumbentem, id eft,reçumbendo man
ducäre.rSic autem peccatis in fratres dum côméditis
coram illis carnes idplis cohfecràtas recumbcntesinido-
.1 j ô1a Si eft a fcandaltzatfratrem meum, quemlibet credentem
lîmplicem, deadhucmfirmumin fide manducabo car-
nem idolis co n fe era tarn in aternum,nefratrem meum fcandali-
xxm, Erant quidam apud CorinthioS, qui feientiam h»*
bentes omnia 'munda eflè, comedebant cibos idolis con-.
fecriitosj
Ii m
« i
■ 'Explmaiïo in EpifiV'I. dd Cdrinfh. X.
feccatps, 6c prouofabant fimpliceSÿ&dnfirmos ih ftde^ad
;(ljhilia^ qui di(ceBaS^niTiîfti^uîprudentfaiTf,&
habept,feirenr>aliquidDeitatiseflc!inhisic|plis.ÿniequ:a-
4qh'be agcreiu.Manducabq}ergo;6c egq,-vt>cqnfeçrer,pér
b as^li?nè,s.';Eeo nt ra a 1 ije rahx peî fç 6t i.o r es, quilic©S;^efê *
re nt otp ni a ;mun daéïïè à;De o fa«ftà,’nolçhànt carnes-idq-
hbthy tas cohiedérevquia l.cjebanr illas per inao.qAtionern. \
diç mo niÔ r û fille immun das 'idenè ftaiid^lizaçent fratrem <
fiiu m, pro upeanfeseu m adébmedend u m, dlcèban&jfta,
quæ Apoftolus ex perfona i^loriim loqiïitur. An re in quit"
m i
C A P V T IX .
Mpt. 2. %
F - ^
S \
I g g
Æ i
9: J ;
Deuï.r<t$
m ?
u
lent. 18.
w m
isÆ
16. ■
m H
# 1
NO^/w;/Èlier| Verbâirafcentis lunt^ Scqydd vidAr*-^:
Non fum Liber Jsum.V tique liber état Apoftoliis ft-efin-
flii m'carnis pro fà p i am vtpote fie généré Patriarchéi^ri
fie Icenfie n S^-lib er qu o q ue erat omniitebiro jvfpmmvJ
'qqiànflii|ab^^eisi4ecen|rari Nànfum Apoftolus\ Dicçbatur
àquibufdamludæisnbn credentibus, ficinfiiperèorih ]
^hijs feduiftisà falfts Apoftolrs, quod Pàulus noji eftêt’Â-
^'Qftqjus, eo qjabfi Ghriftuhi non vifieritÿqu'os'itfcrepàr I
Apoftolnsdnqiu'éns.^açiqu?a n^lâm AppftôJus a C hri-
moriar fame, quam vifrattem, itieüm fcandalizem man? l ^;qlmlÜùs^ifum vtique,^ ipfemihiàmt,longemùtamte fAâ.zt.ii
ducando çarnis idplpth^âs, & non folum abftinebo ab ad gentes, NonneDominuni lefumyidi î y tique vidi ilhim r M p
:iliis, federiam ab omnibus,pro quibus ille p.o te IL lcan d a-p e 1 gere D amalcu m, & po ftca i n te m pl b. Notifie optu meum A
lïzari,potelt tamen & e x perfona Apoftoliellè didifmÿVt T ifi eft, operatip, plantafio mea, vfis eftfiin.Dôminô i Èftis
ApQftoïiis ex fe talia dicéret, prouocans eos ad chayi-fiomnii^i'>E^4/^V,‘fuBauaigentibus{& ludxj$,nonfum A-
tatem. ■ ifn°Holm.aaosin fpatio yniUs ann i, & fex rnerifi um ad tide in
■ ■ LOEnft^mèaprædicatibnéadduxi.iNonfolum ergoCo-
Lririthjjserat^o(lolusrftdpenppmnibusgentibui;(icut|
ipfe dixit^quipperatuseft Petro in ApoftoUtum circumcifiontsope-
Non acçipiebat Paulus viélum à Corinthijs quibus con- rntus c fiô ‘ nnhi inter gentes. Namfig>uicnlum,\ d eftfiignum 8c
cionabatur, vt omnem amputaix-t otFcndiculi occa.fio- indicium & veftracredulicas,qui per
nem, licet hoc fibi fuiflè jicituih mulcis probet argu- mcam prædication.ëm credidiftis inDonÛno,' Uea^fenfio\
me n t is :fe cli n o mn etnfo r m am fe yertir, qaoplares^aptid eot, qui meïnterrogant, fubaudi, yttumf^n Apôftolus,
afi Del cültum adüucat ^Cfirinthibs exhortando ad nec ne, lucefi, quia voseftisfïguum Apoftolatusmei, 8c
imitatioden^écirum qui in'ftadio cumincy aut in ago- per hoc defenfus eft Apoftplusi Vos çniiti eftis deferifio
ne cerrant, fuum quo que aii t fe. do m are çorpus.. rnba, qiiibqs.euangeliu.rn prt^dicaui. Ntinquidnon babifnus
( epfiif0 ^iifni^a^ymqnducandi^fibendipotéftfftetn, fubaudi
\ T ofifum iiberïNonfum Apofiolm ? Non'Chrifium lefitm
Oominum nofintni vidti Nonne opus meum vofgflis^n Do- ria^rii:,féCuhdümqhofiDorninus^bbis,[poteftacémd,e1M
t t r// aliftnoii fum Apoftolm,fedtamenvobisfum :'nam dit,.fiçut&ahjs Apoftolis ego,'&Bàr-J
figiiaciàumAÈfiolammei voseslis in Domino, niéa defenfio apud naba-. potujhtcni fôrorem miihcïcm,\d eftquâmfib étfid dp m
!eos,qui meimrrogant fboecefi.- f Numqtiid non habemus pote- citorhia’iirfi, id ell, de locoad locum ciuccndi, vt ininiilret
fiatem. manducandi, & btbendiïi- f Nunquid non babemwpo- ifian-J
0 atem mulierem fifiorem circumducendt,fiicut& c&teriApôfi’oh
, & ffatres Domini, & Cephas ? t Aut ego.foins, &B.ona- phei, & ludas,cc loleph fihj iimilicer marciteræ Dommiv
b.-is , non halxmiis potcjhitcm hoc operandsl . Ouïs militât fuis nec non.etiam '& Cephas,qiu & Pctrus,Ceplias Hebrieum, 1
ftipendijsynqiuim l. Quis plantât vvicam,<&de fructii cuts mn &Syrumeft. PétiusGraîcuiUjfic LarihurajSifnqnCi^cül
edit ? Ouis pafcit gtegein, & deAkte^egkmn m^ l Qüidam nt^n intelligéhres proprietatem tjiæcæ lingtiæ
cii l^Jeriptamïftémm Nvn ailigahs.os bout rorcm^njuliefem,quafi vxàtcs habuermt^poftoli,quasftfi
1 cum ducerenrjjiaih D;ÿne vtrumquehgnihcat6cyxàrèm,
I nosnîquehocdm \ Nain propter nosfinptn funt: quofitamde|5 ô^muheremîfVndeD.ynauinappeliàturlpcus, vbiplqji-
\iliet ifijpe^qui àrqt', araré : àp qui triturât, in jpe fruit us perd- înærélidçnt muliercs/habeutesreirenanrlübftàntiam,
j pietuh. f * $ t nos Vobis Jpiritualta Çemmammm, magnum (fi (i iban tcum Petro, alïjfque Apoftolis Iudæor um mi ni (Ira n-
I fjos carnalia vefira met am us i f Si)alfpote(tàtis yejlra pqrtfcipesjftes eide fubftfntia
\ (unt, quare non poim nos i fed non y f i fumus hac.potejlate : fècL 0- Magdalenæ>&Martha,afequemuiières,quoe fecutçFiTeij
I fit- t -Nefiitis qtiomam qui m facrariooperanttir, qtut de fu r a- tes. ei. Quod Beams Paul us, qui gentibus prædicauic, li-
\ rib fiint,eiïiint: &qtàaUandfentumt, cum nltari participant ? .cet'poreftatcm.habcreti carnen non ducebatie.ciim mu-
• f Ita & D o m ' t h t u o r d i n a u i t ÿ s f i q u i E u a n g è l i u m apudgehtes,q'uarürnMîigf
Èuangelio viuerèi .f Ego autem intllo borum vfusfilm. Non au- ftri, & qui prrepoluijianc coniuetudinem non habebanr.
wnjcnpfi hac, vt ira fiant in me: boniim eft emm méi magismo- quis -.mies militât provira regis, pro defênhoné patriæ /àw
ri, quantvtgloriam mcam quis etiacuet. f Namfieuangeh^aue- fubaudi ini ilus, ta men ego milico meis ftipendijs.
ro , non eft mihi gloria : necefittas enim mil» incüfnbit : viténiiiikMabore rnamiuhi^nearum vi(ftum, & veftiinentuni acqui-l
miln èft, finoneuangelimiterO‘ f Svenim volens hoc ago, mené- rens. l’i.cxrf«/, 6c fru6lum eius, id eft, raccmos
dénihabeo :fi autemmuitus, diftenfatiomibïcredi^ eius non edit ? Vinea Àpoftoli erant Corinthij , quos
Euangèlium, vt non abutar poteftatemea in Euangelio. f 'Nam lceptt,fumptus videlicet vnde viuerét. Nunqutd fecundum
ctim liber ejfem ex omnibus, omnium meferuumfeciy vt,plures lifts bomïnem <fico,id eft, nam q« i fife eu nd fth u mah u m, inteile*■
enfaterem. Etfaétusfum tudais tanquam lttdaut, vt iudaôslji- ctqm ex propriq fenfu ira loquor
cuinr. t lis quifub legefunt, quafi fui legeejfm {cum ipfe nonef- c(V,os prædicatpns alienhm à mercede non hcics,
»''ÿf ergc^præ^ifcacorçs^-tiiibu.^^^mp^ran.çurj >C^üi^^icr
'êfçrarit, iamquamfine legeejfem (cUthfinelege Deinohejfemifed^ u t illi
?tn luge ejfem Cbriftijvt lucnfaceremeos,qüiJinelege erant ; uefigone verbi Dei exc^unt corda auditor^mjvt^ç^oc.'
ftpiufitmpfiriniïjsvfififmnfiMcrifacerem. .Omnibusomuiafaftiis j fruéhimfalutisæternæ. Dca,eftvtique
Déo cura de buBùs,'gui qmninnVyquaEfecit', ctiram
•«* r-i. ?. +,.uj :: -^ ^ ^ t\ii^x^is'ScKUttnibmdtJRiporumtqukfec^8C‘t&)n.Co^
lum de bubusïVerûm etiâmlie pafteribuseuraeftilli , fie-’
urin Euangelifofteçditur^vbidicijurpafcereilloSjfedno
curabitde biib..us*ita vt infer proecepta, qiiæhominidèdit
fàfi falucem fui:, prasciperet curam boum habere. 'Nec:e-
nim necç.flé èft pér fcripcam legem mon»© ftûmihe qoo?
modo b.bu i fù oBeo n fulat. Quoniam débet in Jfeifub au di fru-
6kus pef tcipiendi^Hf4r<<f arare(Si nosVobjsJpmtualia, fubau-
tdi^onUfiminauimus, p raidi çan dftgtafiam vid.él i éét fifiéfc
■ - ' E e c e 6cDo^l:riiiuiMi^
tbsquidem currmtffidvnp^cipufirqmm | tyccurrh
te, ttcomprebendatis. fQiunisaütènfiqiiiina^ie cpnteWir ab
'■ 'ômjtibiiS-àbftintt.:'&ilii qmdem| n^orrMp$fi$tmffiQ»àiitftc-
ciphint i nos aut eniménuptam. f igitiofiççiirro-, non1 quafi.
in incertum : fie pugtio , non quafi aerem yerberamief ß^aßjgo
toppiufiieifin,& inferuitutemredigo: ne forte cum âlijs pràdicaue-
'rtm.ipfe fàprobiii'ejfictqr. \ .
H>*
Sap. 11.2S-1
; Pibliotb. Veter. Pair. Tom. $Furs$g