Diuina
myfteria
celebrate.
cucrenscurba fidelmminæftimabilisdefccndébat, ce re os'
manibusgeftantes,fiiöfqueinfantulosveftigijsmarcyrum
proijcientes.ifta voce clatnabant: Quibtis nos miferosrc-
linquitis, dum pergicis ad coronas ? qui hos bapeizatari
func paruulosfoncibusaqu* perennis ? qui nobis pceni-
tentiç munus collaturi func,& reconciliacionis indulgen-
tia,obftri<5tos peccatorum vincuiis, foluturi? quia vobis
diâumeft: Qu&cunquefolueritiifuper terram, mntfoluta & in
coelis. Qui nos folennibus orationibus fepulturi l'une rao- |SepuiCQt
riences?dquibusdiuinifacrificij ritus exlnbcnduseftcon- cûfoiea.
fuetus? vobifcum&noslicebatpergere, fi licereç vr cali mb'ota.
modo filiosd patribus nullanecelfitasfepararet. In his vo- uonibus
cibus 6c lacrymis nullus iam pergere admiflus eft confola-
tor.fed arrabatur muhicudo ad currendum,vc vbi Canna-
Maliens ,
Catholic;
conftauiblupcrburdonem
vin&uin, quafi quendam lignicruncü
toto itinereporcabamus. Congregancur vniuerfiinSic-
cenfum &Larenfém ciuitaces.vcilluC occurrences Mauri,
fibicradicos ad Eremum perduxiflént. Superuenientesi-
gitur comitates duo fubeilitate damnabili,blandisférmo-
nibuscumDci confeflbribns agere cceperunt : Qtÿd vobis,
inquiunr,videtur vt itapertinaces fitis, & Domini noftri
præceptis minipiè obtemperetis, qui elle poterâtis in
confpeâu regis honorabîles, fi eiusfeftinetisfacere vo-
luntatem? Statim illis clamantibus &dicentibus ingenti
vociferatione, Chriftiani fumus,Catholici fumus,Trini-
tatem vnum Deum muiolabilem confitemur: includun-
tur grauioriquidem, fédadhuclatioriGüftodia,vbi nobis
copia dabaturv& introire, ÔC verbum admonitionis fratribusfacere,
& diuina myfteria celebrare. lbi & infantuli ua erat praeparata, laboriofam eaperet mbnfionem, qui
fuêrc quam plurimi, quo* génitrices materno féqueba- \ cùm fenes deficerent,& alij fortè,&fiiuuenesdelicati,coe j
muraffe&u ,.ali*gaudentes, ali* retrahentes: ali* gau- perunt haftiliuro cufpidibus ad currendum & lapidibus |
debancfe martxres peperiflé, aliæ morituros diluuiore- tundi: vndemagis déficiences,ampliuslaflàbantur. Poll i
baptizationis nicebantur à côfeflîone fidei reuocare.Nul- vetoimperatum eft mauris,vteosquiambularenon po- I
lütamétuncnecblandimentavicerunt, neccarnalispic- rant, ligatis pedibus vt cadauera animalis mortui crahe-
tas aliquam inclinauit ad terram.Nara quçdam,qux tunc rent per dura & afpera lapiduro loca, vbi primé veftimeu- . p
fecerit anus,breuiter referre deledatrDum iter ageremus ta, pofteamembra fingulacarpebantur. Quibus per gla-
cüDeiexercitucomitanteSj&fortèmagisnoclupromo- dios acutos petrarum huic caput contercbatur, alij lacera
ueremur propter lolis ardorem confpicimus muliereu- findeban tur,&: ica inter man us crahentium fpiricum exba-
lamfacculum&aliaveftimentaportantem, manuinfan- laban£: quorum nujnerum nequaquam valuimus colli-
lumvndtenentem, acq;inhisferinonibus confolantem: gere, muîtitudine coërcence. Exaltarurtamen percotum
Curre Domine meus, vides vniuerfos lamftos quo modo aggerem publicum vilis fépulcura fan&orum, loquenri-
pergunt & feftinant hilares ad coronas ? Quam nos cùm bus tumulis. Reliqui habiliores ad folicudinis loca per- 1
increparemus,quod importuna videreturautviris pro le- l ucniunt, in quibus collocati hordeum ad vefeendum vc 1
xu iungi, aut exercitui Chriftifociari. Refpondit : Bene- j iumenta accipiunt. Vbi etiam venenatorum animalium j
d ic ite ,& orate pro me&proifto nepote paruulo meo > j atque feorpionum tanta eflé dicicur multitudo, vrigno-.
quia etfi peccatrix filia fum quondam Zuritanæ ciuitatis irantibusincredibilisvideatu^quxfolofiatu etiam procul
Epifcopi. Cuinos : E t quare icaabie&èambulas, &qua | pofitisveneni virus infundac: abfcorpij autempereuflu,
rationc de tam longo itinere hue pergere demonftra- | nullumdicuntaliquandoeuafiffé. Quorum feritas viru-
ris? Q u * refpondit: Cum hoeferuo veftro paruulo ad j lentavfqueadpræfénstempusChriftodefeudence, nul- L .
exilium pergo, neinueniareumfolum inimicus, & à v ia ! lum fertrorum eius nocuifledocetur. Sed cùm illicalun- corgcx
yeritatis reuocetad mortem. Ad hæcverbarepletilacry- ! tur hordeaeèisgranis, poftea Ôc hocablatum eft, quafi nô lüvitai
mis nihil dicerc valuimus,nifi vc voluntas fierecDei. Sed | poteratDeus qui pluerat patribus manna,palcere Ôc nunc cremo.
vbi aduerfarius qui iam fortè dicebat : Participor (polia, ' tali exilio mancipatos. Cogitât acrioraaduerfus Ecclefiâ G
repleboanimammeam,interficiamgladiomeo,domina- Dei,vtquimemDraaliquaabfciderac,totü laniandopcr-
biturmanusmea,nullumpotuitoccupare:incurritangu- derec corpus. Nam die afeenfionis Domini legatus Ze-
fta & decèrrimaloca, in quorum conclauibus Dei exerci- nonisimperatorisreginaprçfentelegendumin media Ec-
tum coartaret.Tunc eisetiam vifita,tionis humanç negata cle'fia Epifcopo Eugenio dirigic prçceptum,quod etiam v-
confolatio,puniuntur&cuftodesfuxibus,&grauitera£- niuerfæ Africæverediscurrencibus deüinauit. RexHu-
fliguntur; iadantur Confi-libres Chriftifuper|inuicé,an-^ nericusYandalorum&AlanorumvniuerfisEpiicopisO-
guftiacoartantevnusluperalium, vtagminalocuftarum, moulianis. Nonleipel led fepiusconfiâtefieprohibitu,
&vcproprièdi6atur,vtgranapreciofifiimafrumentorum. ' vt in fortibus YandalorumSacerdoces veftri conuencus
In qua conftipatione fecedendi ad naturale officium nul- minime celeb tarent, ne fua fedudione animasfiibùerce-
laratiofinebatlôci,fed ftercora&vrinam vrgentenecefi-, rent Chriftianas. Quam remlpernentes plurimi reperti
fitate ibidem faciebant, veille tune foetor& horror vni- funt concra.interdidum milTas in fortibus Vandalorume-
uerfa poenarum genera luperarec ; ad quo^ aliquando gilïè,afférentes le integram régula Chriftianæfideitenere.
dantesingentiamunera, Mauris dormientibus Yandalis 1 Et quia in prouincijs à Deonobis concclfis Icandalûefle
vix clam admilfi lumus intrare. Qui introeuntes veluti ! nolumus,ideoDci prouidentia eu confenfulàndoru Epi-
in gurgitelutivlque ad genua coepimusmergi, illud tunç1 feoporû noftr'orû hoc nos ftatuiflè cognofcite, vtaddiem
Hieremi* videntes fui lié comple turn, qui nu tri ri lunt in ! Kaleudarû Fcbruariaru proximè futurarû amiffa inexcu-
S croceis,amplexacifiïntftercoralua. Quidmu-lta? præce-' fatione formidinis,omnesCarthaginem veniacis,vtdera- I H
pci funtvndiqueperftrepentibusMûris, ad iter vbi defti- tione fidei eu npftrisvenerabilibus Epifcopispolficisitiire Miflas
natifuntpræparari. ExeuntesitaquedieDominica,linita conuentum,&defide Omoulïanorum,quam défendras, gère,
habentesftercoribusveftimenta, facièsfimul&capita, à dediuinisScripturispr0prièapprobetis,quopolficagno-
Mauris camécrudeliter minabantur, hymnum cum èxul- fei,11 integram fidem tencacis. Huiusautemedidi tenore
ratione Domino décantantes : Hæc eft gloria omnibus vniuerfisEpifcopistuisper vniuerfam Africain conlhcutis
landiseius. Aderat enim ibi tunc B. Pontifex Cyprian us direxiraus. Data fub die x i r i. Kalen. Iun. an. v 11* Hu-
Vnizibirenffs Epifcopus confolacoreeregius,quifingulos nerici. Cognofcencibus igicur qui aderamus, fimulq; le-
pio& paternofouebataffedu , non fine fiumimbus cur- j gentibuscontrica funt extemplo corda noftra,&contene-
rentium lacrymarum paratus pro fiacribus animam pone- braci funt oculi noftri, ôc verè tunc dies fefti noftri côtierfi
re.&fcvltroneumfidiraitteretur talibus paflîonibus da- funt inludü,&cantica in lamentationem.dü edidi tenor
re,qui te turn quod habuit,egentibusfratribus,nulla tunc indicaret futur* perfecutionis furorem. Ecprælértim vbi
necelfitate expendit: qu*rebat enim occafionem quali-
in prouincijs noftrisaDeonobisconcelfisfcandalu
ter confelloribus fociaretur, iple animo & virtute confef-
for qui poftea^er multos agones Sc fqualores carceris, ad
exilium quod defiderabat, cum exulcatione, perrexit.
Quant* tunc multitudines de diuerfis regionibus Sc cmi-
tatibus, ad vifendos Dei martyres occurrerent populoru,
teftan tur v i* vel lemit*: qu * cum agmina venientium ne-
quaquam caperent; per vertices montium Sc vallium cqdixic
effe nolumus: quafi dicerer,in prouincijs noftris Catholi-
cos effe nolumus. Tradatum eft quid fierer. Nulluinue-
nit remedium imminens calamitas, nifi a lando Eugenio
tationabilis,fi cor barbarum molliretur,fuggerenda dare-
tur rali'tex cu confcripta. Quotiesanim* velyit*xtern*
ac fidei Chriftianxcaulatradaturintrepide, ficut tegalis
prouidentia com prom i fi t, necefle eft quod competit fug-
. _________ ______ geratur.
Clerus t
;|efue.
geratur. Nuperporeftaa regia per Vuirarcdum noranum , rurin foTS S S S S aimvradE uge iiium pergeretcuim-el
paruitatemmeamadmoneredignaraeft,quinobisdeme lirur.Rurfusnegligit.tertiobueftftinauterigrauirelin-
moaerebgtonefide1 prtecepturae, « inEcdel.a prallen [crepatur. Excitâtpuerum, quieifuJi.useratmanumporrigere.
PergitvcIociagilitareatiFaiifti Baiiiicam.oratvc-
niens cum ingentibus lacrymis. I'uggerit cuidam Diacono
nomine Pcttgriuo, vt cum Epifcopo nunriatet. indicans
fe habere aliquodfecretigenusintimandiira. AudicnsECatholici
'qua lege
acceptent
difputa- I
tioncm |
zianis.
B
:C
;Ecdcfia .{
Romana :
! caput o-
mniumec
cleliarum
(Bcocdi-
^ g j d i o Fon-
^ H t i s bapti*
Clero & plebe recenfuit. Ex cuius tenore cognouimtis
ad omnes Coëpifcopos meos præccptum regiumfimili-
teremanaffé, vc dieconftitutapro difputatione fidei ve-
niatur. Quod nos venerabiliter accepiffé fuggelfimus, ....... ....... I
cui præfaio notario bumilitas mea fuggeffit.debetc ctiam j pilcopu's iüffhômincm introire. Iam enim ob celt brita
tranfmarinaruomnium pattiu.qui nobis funt in vnaRcIi- ! tem fcftiuitatis.hymni noaurni per torani Eccleiiam ci
gione velcommnnioncconfortesagnofeere,quiavbique j nente populo concrepabanr. lndieat carcus anridai or
regno.eius obtempérant vmuerfi, maximè qood tonus : dinem vilitationisfuai.dicitdueilli: Nome dinmtam ni
mundi caufa non fpccialis prouinciarum Africanarü ran- f, mihi licutàDoroino iuilu?cs reddideris oculos meos
tummodo. Et quia fecundo refponfo fuggerendam me1 CuiEugeniusfanaus: Receded meftater 1
promifi oblaturu, mcrito iuppliener pern magniftcéntiâ & ind.gnus, 6e Oiper omnes hnmines delmimens .tnoie’
tuam, vt ad Domini & clememiüimi régis antes memo- ! & qu i hxc reuipora 1er u mi lum llleauu m tenenseeraramfuggeftioncmmeamperrcriedigncns,
quoeius cle- nuaeius, aliod non diccbat. niliiilud uiiod lamdixeratmenna
dignanter agnofear, nos d.lputaf.onem iegis cum | Sicut luiTum eft | redde mihi oculos meos. Attendens
adiutonoDei nullatenusdeclinare vel fugcre,led line v- j qu„q ue Eugenius inuerecundamaedulita.em, Sc quia
mueriiratisaftenlunosnondebcre allereiulaihdeinoftrie , ïamrempus vrgebat spergitcumeo ccunirante officio clea
cauias auunrere. Quod peumus vt bcnignuace quantus [ .icorurn adfontem. Vbi 6xis gcnib'us cuminecnri genii-
eft, Sc mfticia fapieuine luæ dignecurannuere. Data ab tu.pulfans lingultibuscceluro, crilpancem benedixir al
Eugenio EpifcopoEcclefiieCaiholica:Carthaginis. Std : ueumfontis.&cùmcoroplecafurrexiroratione-itacoecd
cùm bçcfuggeftio a beato Eugenio ofterrcrur.ille iam qui refpondit: lamtibi dixi Frater Felix, pecearorhomo cad
conceperat dolorem, vrgebatur imquitatem graulùs pal- f „m. ped qui re vilitare digiiatus eft, præftet tibi fecundifm
turire : Sc ira fando viro Epilcopo Eugenio per Obadum . (idem tuam, & aperiat oculos tuos : fimulq- vexiilo Cru-
præpOfiriim regm fur mandafle videtur : Subde imhr , cisconfignameoculoseius^ftarimcarcus vu’um,Domino
vniuerfum orbem terraruin, vt lub poteftate mea toms teddence.recepit. Quemiecumquoufquevniuetfibapti-
mundiis redigatur,& facio o Eugeni quod dtcis. Ad quod I zatentur ibi detinuu ob hoc, ne tanto miraculo populus
beatus Eugeniusrcipondic vtpotuic: Quodrauoué.iii- excitatus.vituincontereretquirecepetatltnnen Fitpoft-
qnit,non habet, dietnon debuit. SicelUioc.quomodo eamanifeftumEcclefiicvniuetfar. Ptoceditadaltare cum
ft dicatut horoini vt peraërafetatut Sc vulitet, quod mo- Eugenio licut mom quifuerat coecus.fiiæ falufisoblatio-
risnoneft human* natut*. Dixientmlinofttam fidem, nernDominoredditurus. QuamEpifcopusaccipiens al
qu*vna & vet'a eft, poteftasrégiscognolcete deiidetat, tariimpofait. Fit fttepitusgaudio metafice inteuocabilis
mutât ad amicos luos: fcribam&ego hatiibusraçis, vc popiilorum .ftatimnunriuspeigitadryrannum. Rapitur
veniant Cocpiicopi mei.qui vobis nobifeum communem Felix, inquiritut ab eo quid faiium fit, qualiterque tecc-
fidem noftram valeant demonfttate, & pr*cipue Eccleiia ; peric lumen. Dicit llli ex ordine totnm.dicnmq- Atriano-
Romana, qu* caput eft omnium Ecclcliaruui. Ad h*c j lum Epifcopi : Hoc Eugenius pet malcficiafecit Et quia
Obadns: Ergo tu be Dominas meus R e x lirailsscftis ! Eu- opprefft confufionenon porerant nubilaie.eoqnod Fplix
genius Epilcopus dixit : Ego no lumfi9Mftag's.led d'xi : ! vnluerf* ciuitaci manifcltus e lfe & noms, tameil vole-
S i vetam cognolcete delldcrathdem, lcnbat amicis 1ms J banteumfifaseiTetneeàte.quomodoIudsifulciratüLa-
vt ditigant noftros Catholicos Epifcopos, Scegolcnboj Zarum cupicbantoccidetc. Apptopinquabatiamfutums
Coepllcopis meis, quia Catholic* vmucrlzvnaeft Cura. dleadUe fall.’ mills KalcndarûFebruariatum, ab eodc
Hoc agebat Eugenius, non quia deeffen tin Africa qui ad- |
ueriauorum obiedta refellerenc ; fed vt rlii veniffcnc,- qui
alieniabeorum dominacu , maiorem fiduciam libertatis
haberenc , paricetque oppreffionis noftr* calurnnias v-
niuerfis terris ôc populisnunciarenc. Ilie au re in quine-
debac dolos audire noluicrationem, agens argumenta-
tionibus crebris, vc quo(cunque Epifcoporum audierac e-
rudiros, varijs lnfedlationibus agtcarec. Iarn adexilium
VibianenfemfecundoDonatianumimpoficis C L . fufti-
bus miierat Epifcopum, necnoa Ôc Sufeculenfém Prxii-
diuin, virum limsacucum. Tun c& venerabiles, Man-
fuecum,Germanuin, Fulculuin, & multos alios tuftiga-
uir. Dum hæc geruntur, imperac yc cum noftr*religionis
viris, iliorum nieniam nuilus communem haberec,neque
cum Cacholicisomnino veicerencur: qu*res non ipiisa-
liquod prxlticic beueficium, fed nobis maximum contu-
liclucrum. Nam fi fermo mum,dicence Apoiloiojicutcan-
cer coniueuicferpere, quanto magis tom munis menla cibo-
rum poterie inquinare, cùm dicat idem Apoftolus; Cum
ncfarijs nec cibum habere communem ? Sed cum ignis
iam perfecutionis accenderetur,&flammainfeftantis v-
bique Regis arderet, oftendit Deus nofter quoddam m i-
raculum per féruum luum fidclem Eugenium,quod prx-
terire non aebeo. Fuit in eadern ciuitate ,idelt, Cartha-
gine quidam c*cus,ciufbus ciuicatique notiffimus, nomine
Felix: hie vifitatur à Domino, prædiciturqueeinoâe
per vifum, dies enim Epiphaniorum iliucefcebat : Surge,
vade ad feruum meum Eugcniu m Epifcopum,& dices ci;
Quia ego te ad ilium direxi. Et ilia hora qua benedicic
foneem vc bapcizenrur accedences ad fidem, continget o-
culostuos &aperientur,& videbislumen. Qui talivifita-
tione commonitus.putans fe quomodo affblec deludiper
fomnium, furgere noluit coecus. Sed cum icerum vrgere-
Hÿmrti
b o ftü rn i
ob fefti
ftatutus.Conueniunt non folum vniucrfxAfricx,_____
etiam infularum multarhm Epifcopi affliiftionc Sc mosro-
re confccti. Fit filcntiumdiebus multis,quoufqueperitoS
quofque & dodiffimbs viros exinde fepararet, calumnijs
appolicis enecandos. Nam vnum ex ipfo choro Dodo-
rum nomine L^rum,ftrenuum atque dodilfimum virum,
polldiuturnoscarceris fuqalorcs inccndio concremauir j
xftimanstali exemplotimorcmincuticns reliquos elilu-
rum. Tandem venicur ad difputationis conflidum,ad locum
fcihcecquerndelegerancaduerfarij. Euitantesigicur
noftri vociferationis tumultus,neforte poftmodum Ar-
rianidicerent, quod eos noftroru opprellerit multitudo,
eligunr, defe noftri qui pro omnibus refponderent, decern.
Collocatfibi CyrilacumTuisfarellitibusihlocoex-
celfo fupetbiffimum dironum, aftantibusnoftris, dixe-
runtque noftri Epifcopi: Illaeftfempergratacollatib, v-
bifuperbanon dominatur clacio: fed ex conlcnfu com-
muni venicur, vt cognitoribus decernemibus,partibus a-
gentibus,quodverumeftagnbfcacur. Nunequierit Co-
guitor, qui Examinator j vel libra iuftnixvt bene pi olaca
confirmer, aut praueaflumpta refell at ? Et cum taiia Sc a-
lia dicerentur, Nor^rius Regis refpondic; Patriarclia Cy-
riladixie, legaicur nobis quo concedentciflud fibi nomen
Cynlaaffumpfir. Etexinde ftrepituin.concirantcs, calu-
mniari aduerfarij cceperunt. Ec quia hoc noftri peticranc
vtfaltemfiexaminarenonlicebac, prudenti mulcitudini
vefexpedare liceretyiubencur vniueri! hljj catholic* Ec-
clefi*quiaderanccenrenisfuihbustundi. Tunc clatnare
ccepic bearus Eugenius: VidcatDeus vim quam patunur,'
cognofeat afflidioncm periecutionum q u im a periecu-
coribust fuftinemus ; conuerfique noftri, Cyril* dixe-
runt: Propone quod difpoms. Cyriladuit: NeivioLati-
ne.Noftri Epifcopi dixerunt: Semper teLatine effe iocutu
manifefto
Catholi-
corum di-
fputfttio