gnumDet :ft enim cum ininiici éjfemus recohctliati fumus Deo per
mortem.filij outs>muliimagiswonoiliatifaint erimus in vita tpfius.
Si inquit cum inimici efiemus'% id eft peccatores reconci-
liaci lumusDeo patri per mortem filij eius, multo magis
quumerimus reconciliari,& inamicitiam conuerfi, falui
erimus, in vfta ipfius.jd eftyin vita Gftrifti,qui eft vita, & in
quo vitam xcernam habiturifumus. Jllirecociliantur, dpi
ini^cifiuntadinuicckQ^omqdoeigoexftftitndbisom-
nipotes Dens iraras,& mimicus, cum deillodicatur,quia
nihil oditeorum qua: fecit ? Sciendumquia non naturam
noftram quam iplefeeiffan&am & bonamodio habcat,
l'edvitia&pe.ccatajqusnobisipfiattraxinias. Quapro-
'pteiquadam iuftitiaDeitradici fumus diabolo quamdiu.
lubpeccatofuimus, ficut legitur, poftquamenimmeruit
h o m o au d ire ttrra es,&m terrain ibis, Hoc eft tot US ter re n us
efte&uses, &idcitcomqrieris,di<ftumeftdiaboloinfer-
■ fieme,tprrapi comedes, ide.fi peccatores deuorabis. Abla-
tis autem vitijs , & pcccatis-per paflionem filij eius recon-
ciliati fumus in id quod ante fuimus, ynde dicit Apofto-
lus, fi inquiens ckm initkiei cfleraus acftibiis nó natura per
mortem Chrifti laluati fumus, quafitö.magisin«iusglöri-
ficabimurvita, iïeamimitati fuerimus.No«folum autem fed
&ghriamurin Deeper Iefitt/i Glmfttm Dominum noftrum, per
quern numncqnciiiationemacupimus. Non fol&rn inquit lal-
ui erimus,&dabitur nobis vitaaecerna,led & gloriamurin
Deo patrefiue in cognièiQnc Dei,quamhabemus per Do-
minum noftrum IelumChihlum,cuiuspaiïïohénunc re-
conciliationeaccepimus. Nuncihquicrecpnciliatiiumus
Deo patri,id eftin DeotéporeadüentusChrifti.ficuc enim
verbo patris fumus creatie luxta quod Joannesdicit,omnia
per ipfumfafta funt. Icaquoq; & a b illa fumus redempti Sc
Deo patri reconciliati: Proptereaficutper vnum hominem hum
mundumpeceatum intrauit & ptr peccatum mors, ita in omnes homines
mor,spcrtranfiit,in qUo omnes peccauerunt. Defe&usdi-
ftindionis ifto iriloco eft huiuftpodi »ficut pet Adamum
peccatum & mors intrauir,itaper Chriftum iuftificatio, &
vicasterna venit,Proptcrea,inquitApoftolus,quia reconciliatifumus
Deo, ficut per .vnum hominem Adam m hue
muridum, id eft in yniueriitatem generis humaniprater
Chriftum, quideiupernis eft peccatum intrauit, Sc per
peccatum mors venit, ita in omnes homines mors corporis,!^
an imee pertranii j t, ficut inillum primu m* in quo o-
mnespeccaueruntjiraperDominumhdftrulcfum Chriftum
iuftificatio intrauit, & periuftificationem vita futtr-
ra,fenfus eft;Sicut pet Adam peccatum intrauit in genus
humanum,& mors,& per omnes tranftjt,fic perChriftum
venitiuftificatio, & vita: in ipfo quóque omnes peccauelegis,
& initium grariàé. Per Moyienenitti ifttelligitur fic-
ifi dicitur ineuangelio àd diuitem, baient Moyfin , ideft le-
g em , & alibi*, incipiens autem à Môÿfe,hoceft dlege}re-
gtïâuic, inquit, motsanimæintOtomuhdo » ex quo primus
homöpeccauic vfque adfinèmlegïsMóyfi, Sc exordium
euangelij non folum in ah’bs, fed etiam in ilios, qui
npnfponte.nequefcienterpeccaueruntj ficut paruulie-
rant ,quioriginalibus peccatis tenebantiir obnoxij. Ilij
in fimilit udinem præuaricationis Adæ peccant, qui fcicn-
ter, & voluritarie peccant, ficutilli Deus dixit. Exommli-
gnopuradifi comede, de ligno autem feienm boni,& muH tu come-,
das, & wtcty. Illcveto m fimilitudincm Adxnon peccat,
qui nequefegem naturalem habet,neque eu m ftuaio pec-
çut. Quiefiformafuturi. Hoc triplici modo intelligi ppteft.
Adam,qui peccatum attulit muhdo exemplar,fiue forma
ëftfuturi Adæ, id eft Chrifti, quia ficut ille ex virgine terra
fàdtus eft, ita Chriftus ex Virgine Maria natus, vel d contraria
parte, aliter accipittir caput peccati, aliter caputiu-
ftitiæ. Q^iaficut Adam peccatum attulit., & mortem , ita
Chriftusiuftificationem,& vitam. Aliçer,fidixerimus qui
eft forma futurisj vt quidam codices habent, eric fen lus.
Exemplar eftfuturis, pofteris fuis in peccato, quia ficut ille
peccator, & morralis ext it it, ita omnes pofteri eiuspecca-
tores, & mortalesnatifunr,& nafeunturquotidietranf:
dudlq originali peccaco in pofteïos. Vc Beatus Augufti-
nus dicitj non per concupilcendam coitus,fediper gtarianr
Domini Ièfii Chrifti liberantür dpeccatis,& à morteræter-
na. Sicut enim nullus homo extra Adam,id eftextrapro-
genieni illius,ira nullus extra peccatum illiùs præterChri-
ftuuTi.. Sednonficut delictum Adæ ita & donum itiftifi'cationis.
Höc eft maius fuit donumChrifti,quo nobisremilfio pec-
catocum venit» quàm peccatû Adæ, per quod venit mors,'
& plus præualuit iuftitia Chrifti in iuftificahdoxquàm peccatum
Adæin nocendo. Quoniamin his, qui per Chriftum
redimuntur temporaliter valet forma mortis ex;A-
dam, formaau.remvitæ valebit in«ternum per Ghriftiim.
Stenimvnius hominis Adæ delifro multi, id ell eledti mortui
funttempoialite^multbmagisgratiaDeyyqmnobisdumttuntur
peçcata, & donumIpiricus lan tfti ingratia vnius hominis
I e s y C h ». I s T I inpluresabundamt. Multi, &plûr'e{
ad eletftos referuntur, neeeft comparatio, quoddicitplu-
res,quiaplures funt reprobi,qui dam nabüntur,qüam fint
iufti,qui faluabuntur,led abfolute pofitum eft. lungamus
igitur hoc modo fi propter vnius hominis A dæ deliéhim
noafplum reprobi , & nimium peccatores, fed cciam eie-
€ti mortui funt temporaliter tam corpore, quam etiam,a-
. ... V . . BMWB . . . nimajmultdmagjsabiindauir.&creuicgratiaDeii & ddrunt,
qiuainlurobiseiuserant, ficutLeuiinlumbiserat j numpergratiaraIe s v C h r i s ï i inplurèsideftin ele-
patris.quandodecimatuseft.Etcongruedieicprimura in-1 âo s. Inhocepimplus, fmeraulc6magisabundaUitgra-
trafle peccatum, ac deinde per peecaïum fubintrafïè mor- ! tia,id eft remilfio peccatoru m i n eleétos ,qpdm peccatum;
tem.auiaftatim. v r o e c c a n i tern, quia ftarim,vtpeccauit mpitalis eftedtus eft;, ficut ei r j __—__ _ _ • • i r i
Dominus ante ptasdixerat; in quacunque, inquiens, die come-
deris e x e o ,m o r tem o r ie r is . Peccauitconcupifcepdo,atq; co-
I medendo, Sc mortalis effedus eft peccando. V fq u e a d legem
m m p e c c a tttm e ra t in m u n d o . Non dicit yfqup ad tempus,
quodatairil lex,fedvfque ad terminumfinien d^legis. Sic
enim foliti fumusdicere'regriauerunt vfqjad Actilam Re^
gem, id eft vlque ad morte ttt Attila: Regis, vfque ad tempus,
id eft vfque ad finem legis,6^ni.tiumgratiaj peccatum
originale, acadtuäle fuitin mundo ,per gUtiamautem Ie-
fu Chriflinorifolum^ fed etiam a^ualia^deleta
lunt; Peccatum a u tem no n . im p u ta b a tu f, cum le x rioii effet» Ho c
tripliciterintelligipoteftquamdiulexnaturahsnon eftin
hpraihe,fic.utin paruulis,qutcquid igatparuulus nonim-
putatut eile peccatum, quiahelcic, quid fit borium, aut
malum. AliterantequamleX dareturnon agnbfeebatur
peccatum tarn graue malum eile, ficut per legem often-
?im eft, velalicer cuth lex eflec, non imputabatur,- id eft i-
gnorabaturquapeetwdigniiraeirecpeccatumillud,qu;p-
Qnia non folum illud peccacum originale prppter quod
in mortem animæ, &corporisruimus, lêdetiam pftihiaa-
dtualiaabftulicin eletftis, &infiiperdonauit vitam finefi-
nemanfuram. I t nonficutper vnum peccatum, ita & donum.
Quod eft dicere aliter, & ad aliud ven^tpeccatum, & alir
; t<sr, atque ad aliud venit donum Chrifti. peccatum enim
Adæ. , venit per inobedientiam j Yt mOrtem afferref , donum
autemgratiæC h r i s Tivenitper obedientiam qua
obediens fuit Deo patri , vt non folum illud originale,
fed etiam omnia atftuafiâ àuferret, quod fi letftum fue-
ric > per vnum peccantem, ica eritinteiligcndum.Et non
ficut per,vnum peccantemideft,perAdam venit mors,
ita & donum graçiæ, vetiit per C h r is t t u . Nam indicium
ex vno in condemnatmem : gratia autem ex myitis delitfis
in iuftificationem. Iudicium, fiuedamnatioex vuq homi-
ne Adami vel vnopeccato originali venit in condemna-
tiohem hominum, gratia autem Chrifti , qu4 nobis gratis
dimittuntur peccata in iuftificatione fidelium venit
ex muftis delitftis., quæ poft originale peccatum addi-
U f iU K .
tiit., Sédngnaiiit morsab A d a m , a iMoj/fetngtiam in eos.qui I vel vno peccaco originali in condemnationem veneris
dicit/gnmaniigratiaautem Ghtifti.venirin iuflifieatrdnemele-
regnaile mortem,quia yniueriainorbernrenuittam mors | dlorum e xmultisdeliâis , ideftadhoeveoit vtnonfo
lumabillo vno original., têdeciai#ali'èriiiribasaau*-'
ir»eltmeelligendnm>ytiarodiximus>ideftvfqBeadËnem.Vlibns; nosiuftificaret. ideoqne aliter venir peccatum,
— ' ï ■ . É : -1 i "• • - I _____ I I I aliter •
C A P V T VI. .
turus, reliuriexit: non ergo iani obcdiamiis peccato aur
concupilcentijs:fedfqiuiialege,liberatiqucper Chrifti
gi atiam a peccato,& ferui fa'dli iuftitia,tradamus mem-
bra noftra in oblequium iuftitia ad vitam , qua prius
ciaciidctamusimmnnditiaad mortem.
S Vid ergo dicemus ? pemanebimus in peccato vt gratia abunalitei’
gratia. Confidcrandumautem,quia cum dicitludi-
ciuiTi vènire ex Vnofiominein condemnationem ^ loquitur
coUtraPelagianos,qui nçgant driginalepeccatumçra- J — .
blab infanribus, quando naiciintur?' ‘ Dicentes quia non InChrifto baprizatifiimus,vt mortuipeccato deinceps in
per originem illud peccatum trahicur , led per imitatio- noukate viiæ ambulemus , ficut Chriftus fcUicl moinem,
quodomhinbfalfilfimumefti Sicnimita eftêt, v t ÿ tuusaçfepultus, adnbüam vitam no» ampliûxmbri-
illi délirant, nequaquam Dominus ita exprefse in Euan^t ;
gèlio ài.cctet,Jifjuis non renatw,fueritexqqua,&ffiritu {anftoliA
non intrabit || regmmjoelorum. In veteri quoqUe teftamen-
to nequaquam diceret. Mafculus » cuius caro circtimcifa non |
fueritypertbitdepopulo, quia pactum meum irritùrnfécitfpipn pec I
ié/edîûpatréfiioAdaminParàdifo.Sjewiwvrtiwhbirunis
delicto mors regtiauitper vnum, rnulto magisabundantiam gratia, y j J B .p ^ Qui enim mortuifunm peccato fquomodd ad-
& donationis, & iuftjti*accipUntes in vita regnabuntper vnumle- i m m'0} + , Anignoratis qma qutcUm.quebaptirzati fuM
JumChrifium. Senfusifteeft. Si prodelioto vnius ho minis j C h r i s to I e sv , in morte tpfius baptisait,[umus l
A d æ, q u o d p e r v n u m h o m i n e m Adamvenit mois c o r p o - j. ¥ ConfepUiti enm fumus cum illo perbaptifmum in mortem: vt
ris,etiam&animæcegnauittempotalicef,&4dtempiisin * i u & \
eletftis, inulto magis tcgnabunt tlli in vita æterna aecipi- i comflantatifmfh'
ences'in prxfeuti per Ielum Chriftum abunaantum^a elt. nm nm iltmiini mortis cun-.Jimul & refurrutioHu erimus. . f Hoc
plehitudinem gratiæ, qua. dimittuntur peccata, Sep em- j ? quia vetashomo nofierpmlcrucifixusejt, vtdefimtur
tudinem doiiationisid eft Ipiritus lin c ti, quæ eicbtis do- | (^yitranonferutamspeuaio. j Quienim mornantur,
quando alijs datur perSpiritum leimo lapientiæ, ; ^ r iuMcatusell à peccato. St autem mortui fumus cum
&: cætera donaliuguhs duuduniur,accipientes P1^ | cbrijlo-.cudimm quiafumletiam vhiemu.scum Clmjlo. t pentes
ÇoL%. b.iïI
Eph. 4.
ttidincm iuftifi®i jd.eft omnes virtutes. -Vt poftbaptif-
mi gratiam iuft^, & lah&èviuamus. Sienim moriunturc-
le«a, «’»pci gfatia .
Qhrifti accipiunt vitam lempiternam.vbi regnabimt cum
ip to. Igitur[cut pcrvfiiiisjlehctian in omnes bonitnes in cor.de-
mnationetn, ftc &per vnm tufiitiam tn omnes homines in tufiifica-
imiem vita , ideithcucpet vniushbmims deluftum m o-
mnes homines generaliter in condemnatibnem venit
mors, & peccatum, fic& per vnius hominis iuftitiam, id
H | C h ri Itii nbmnes ho m mès eléélos, & piatdeftinaros ad
vitam aeternam venit gratia in iuitihcationem vita:. i’u'Kf c-
nimperinobedtentiamvnmbominis Ad ® , peccatores conjlttuti
lunt wa/ri,ideft,.inqmne humanumgenus, qupdinLum-
bis Adte erat. ltaper vnius hominis obeduiotiem,id eft,qua ruit
obediens patn vlque ad mortem. lujit cqnjhtuentur multi,
non tarnen omnes. Lex autem fubintrauit, vt abundant dell-
ttym. Iudxiignorabanr ad quid accepeiant legem, jg pu-
’tabant le per ciLCum cilï o ne m ,& per carnales obleruatio-
n es falu ar i pofte li ne gran a Do mini riqftri Iefu Chrifti. Vn-
deApoftolus voicnseis oftendere,qüia lex non eft data,vc
peccataauferreBi fed Vt demonftrarec ait, Eexautemfubfnriauit,
ideftfubitointrauit,vtabundaretdeli<ftü^Quo--
modo abundat delidu m per legem ? dupliciter, vel quia
dampftecipitdicensjb'e adulterium facias, non concuptfces
remprdxmitui. Exardefcit animus ad libidinein,ad concu-
pifccntiam,qui antea nelciebat, quid concupiicentia, auc
tale huiufmodi peccatum eflenvel dum transgreflor fit le-
gisjexcrtfiicdelidümin vindi(ftam, quia maioripcen*, &
Vin^itfta dignuseft , qui fcl$nter contra legis praecepcum
peccat,-j quam quinon habens legem ignoranter delin-
quit. Vbi autem abundauit delittumfuperabundauitgratia, Ori-
ginalipecCato , quod ad omnes peruenit addita funta-
etualia, & abundauit,fine éxcrenitdelitftum. Sed vbi dt-
litftum abundauit,& cr^uit p.eraiftualia peccata,Sc pér có-
ceptum legislupcrabundauitgratia Chrifti, quae non lq-
lu«i originale peccatum,fed etiam aótüale abftülic. Largi-
ens inlu per fiia benignifate vitam line fine manlluam, &
ficut regtuu'tt peccatum in mortem, ita & gratia regnet per iujlitta
in vitam aternam perleftm cbri/iumDominum tiofirum , Ac li
diceret ficut régnauic , ac teriuic principatum oxiginale
& infuper aókuale in eledtis vt in mortem eos
quod Chrifiusrefurgensexmortuis iam non moritur, mors ills vitra
non dominabitur. f Quod enim mortuus efipeccato.mortuus efi fe-
mel : quod autem viuit, viuit, Deo. t ita & vos exißmate, vos
mortuosquidem effepeccatq,viuentesautem Deo,in ChnßolefuDo-
mimnoßrof'jfNph ergo regnet peccatum in veflromorralt corpore,
vt, obediatisebneupifeentijs eius. f Sednefy exhibeatis membra ve-
fira arma iniquitatispeccato:fed exhibeicy os Deo, tanquaexmor-
ttiis viuentes: & membraveßra arma lufiituf Deo. ^ Peccatum e-
nim vobis non doifiiiiabitur: non enim(üf iegeeßU , fed fub gratia.
t Quidergol peccabmius, quoniarii non fumusfub lege, fedjubgratia:
Abßt. t * Nefatii quonuim cm exhibait vofcnios ad obuhen-
duw,feruiefi is eiusjuipbeditis.fiye peccatiadmortemfiueobeditio-
nisaditfßiuam ? f Gratias autem Deo quodfuißis ferUipeaati,ob-
cdijlis autem ex corde in eamformam dofirind.in quamtraditi efi is.
-j- Libcr.it lantern d peccato,jam fu ll eftis iufiitia, t Humanum di-
co.propter infirmitatem carnis vefiraficuteniln exhtbuiftis membra
vefira feruire immunditu, & miquitati ad iniquiiatem ■> ita nunc
éxhibete membravefiraferuireiuditiamfanßificationem. t Cm
aim ferui cjfetis pcccatifibm fulfils iufiitia. f Quern ergo fmet urn
h.’.biußis tunc in tllis, in qmbusnunc erubefeitisi Nam finis illorum
mors.eft, fNunc verb liberati d pecc)ito’,fem autem fatti Deo,:ha-
b c t !!■ fuel ton veftrum in fanßificationem > finem verb vit am ater-
jiam. [ Stipendia enim peccati, mors. Gratia autem Dei, vita a-
ternain Ghnfio IeßfDomino nofitp.
HVid ergo dicemus ? permanebimus inpeccato vt gratia abun
den Abfit..Hçc ad fuperiora pertinent,vt dicit A^bfto-
liis, Sc non fieri®aiuut nos quidam dicete faciamus mala, Vt
veniatbond,Sc ad illud, vtiabundauitpeccatum, fuperabuhdaiiit
gratia. Quidam enim gentilium audiéntes piædiéationé
Pauli,aiibruiriq; Apoftblorumivbidebuerancaêèipere vi-
tam, ibi accepeiunt morte non intelligentes fenfum præ-
dicationiseorum. Vnde dicebant Apoftôlos prædicaré,
quod quanto amplius homopeccaret, tantb magis Déb
placcrec.&vbi màior efléc culpa,ibi eflet maior gratia Dei,
vt dû omnes elfenc nimi^m peccatores ipfe folus appare-
ret iuftus,&quo maiora peccata&pluradimitcecet,eoplus
mifericors efl'elaudarerur;Quapr©pter dicebant; Taciamus
mala, vt Ventant bond', quia quo amplius peccairer.imus, co
maioré gratiam apmfpominum habebimus. Nos ergo a-
liter debemus dicere,feciraus malài& yenerunt bonafine
! meiitis rioftrisper gratia Chrifti. Fatiamus modo bona,vt
veniantbona nobis attendentes^ quod dicit Apoftolus ex
Rom.}.
Roms-
H
pt ccatlgm. ,. ..
riaheret ad tempus, ita Öcgratia, q u a dimittuntur peccata
rccnerihcle^is periuftittöm opetum ih vit4m.aSternam . . -
ilios introriiiricndo per adiutorium Ielu Chrifti^ In hoce- perfonafideliu loquens^jui fe a peccatis leruanti Nuquid^
n 1 tn maior eft gratiaChnfti,qu® nbbis data eft,quarri pec- 1 ergo permanebi m p i n peccato, aut nunquid lemper pec- r
camm A d i,& magis nobis ptofuit, quam illud riooulftt, ( cabimuS, aiit gratia Dei in hoc abundat^, S t P<HS hab eat,
- qaiapeecatum Adaefacir nos ad tempos mod. Gra- | quod nobis dimitrat aefcat nobis dun ioendo , dicui
tiaautem Chrifti dimittit nobis nob H W o-
rigmale,led.etiam aóiuale peccatum fa-
I cieris infupéc viuete in vitam
I quidam carnalium dictuir. Abfic. Non fiat illud ,
I fern per in peccatis pèrmaneamus. Hoc 'autem digna I cbnftderacione perpendendum eft , quia idcirco ifta
contradicit Apoftolus,ne aliquisinfidelium dicere pbftir,
l qùod a ftèreretipfe peccati dum e fie, y t De r gratia ab a nda-
'■ - ■ ■ V" A- ‘ - ret. Ouï