Vtnon fit amplius adultéra, etiamfi alteri v'tro copuletur : tuque
fratres tuet : & vos occifi efiis legt. Non conclufionis, fed
exempli loco legem adducit, ne afpera videatur oratio,
vtanteadi&umeft: Iudæis enim verba facit : verum ere-
dentes, morte Chrifti, lege le moituos, & ab ea libera-
tos. Si igitur lege mortua^, nonefttranfgreflbrquiad-
uerfus earn com mictat: quippe quia Domino credinmu 1-
tomagis ( inquit} fiquisipfe mortem ob ijt, perindeac
vos obijftis,(olutus eft à lege , neceftporro tranfgreffor
legis qui Chriftofidemadhibet. Per corpus Chrifti, vtiun-
geremini vos altert. Per corpus leto dati pro nobis : iimul
enim cum ipfoin baptifmate mortui fumus , neefumus
porro noftri iuris : empti fumus enim precio. Qui à mor-
tuis excitât us efi : ecu lege ad orcum demiffa, adeoque vita
defun&a : Quapropter prauaricatores pofthac haud
inueniemur. T h e o d o r . e t i.Frudtumferamus : legem
nimirum, vita moribusque nofhisexptimendo : liquidera
carnem, eamilatasiandhonesnominauit: dee-
(u videlicet, pom, lepra, idque genus alijs. Aliter : Ad
meliorem fpemexcitat. Turn enim, inquit : fpu&umfè-
rebamus : legi, quicquid faceremus, colligentes: iam
nunc, vero Deo viuimus frubtum produccntes. Vt frustum
feramus D E O : Qupndo namque eramus incarne , affe-
Stuspeccatorum qua per legem vigebant* Incarne : id eft, cargnorantiam
ad brutorum naturam excidere, & ratione
vacantibus. pecoribus adxquari. Occafionem autem acci-
piens peccatum': per mandatum, in me omnem aperatum eft cupiditatem
, ciiranamque legem. Peccatum hie videtur acci-
pere, ipfum diabolum. Perindeenim vtferiptura.» Ser-
uatorem noftrum appellat vitam & iuftitiam ; quando- c<,/# j.
quidem & vitas & iuftitias fit author; hunc admodum, Mn‘ 1
contrariam fane poteftatem, alias peccatum » alias men-
dacium, nonnu nquam vero mortem appellat. Sicpoft-
modum, vbiinquit,; Peccatum reuixit : Saranam indicat.
Per peccatum itaque deinceps occafionem accepit diabolus.
Etenim pracepta legis, ceu materiem ani fira
quandam facie ns ; hominem deduxit eo , vt diuerfum
d mandatis ageret, Planum ef| autem , quod Apoftolus
per,feipfum, omnem hominem intelligat. Proinde lex
non eft caufa peccati, led peccatum per mandatum: hoc
eft, legem: feduxit me. Viden’ quam tacke monftret,
legem peccati,occafionem eflè ? At palam hocnon ad-
fe rit, ne impingat aduerfum eos. Reifte, Omnem: ait,
Nam & priufquam lex fanciretur, erat concupifcentia. F
Nam cur Gataclyfmus faiftuseft ï^car Sodoma interior ?
Atquiquas nunc non noueram , didiciex lege cupidita-
tes, peccatum efi mortuum. Morcuum , id eft,inefficax
perindc quail dicat: Licet etiam ante legem » peccatum, 1
nalivita. Nondixitautem in lege : fiegratificaretur Iu- j affeiftum fiiumhaberet, non tarnen tantum, quantum
dæis, legemadhuccolère vifus* y Efficaces eruntin membris nunc agnofeitur, erat. Dormire namque videbantur
peccata , &mortuaefte, non enim muita noram. H
I nofiris. Non enimnoram (inquit) coricUpifcendam>ni-
I filex diccret: Nonconcupifces: Carnis itaque cupiditates
! per legem manifeftantur. Nec dixit, efficaciafunt: vel
operantur efticacirer membra , vtnecarnem accufet:
, fed, efficaces, in quit, erant vel operabantur adfe&us. Vt
fruSlumferrent morti: Innuit affedtiones carnis, per Sata-
I 11am forinfecus etiam accidifle , vt nos morti obnoxios
redderent, eiqueincludcrent: per peccata enim admifi-
| fa , morti fru&um ferebamus , commodabamusque.
N unc autem foluti fumus a lege, vita defunfti, in qua detinebd-
mur. Rurfus quod inuidiolum erat declinans, non dixitf
'lex eft abolitaveiioluta , yerUm: Npsalegeliberati fu-
mus:hocefi:,abioluti&adempti. Quamobrem,? Nam
mortui (umus per peccatum quod nos detinebat: excita-
tique fumus non per legem »led per Chriftum. Perlpi-
cuum igitur eft , quod a lege abfoluti fumus tanquam
mortui; fubiedtiquefumuseiquinos a morte redemit
Exod. 2o.
Rem. 7.
& in ignorantia agens, itonadeo peccabam. Igoautem
viuebam. Quondam v.iuebam fine lege, priufquam dare-
tur mandatum primis parentibus , vitam viuencibus in
paradifo. Quondamfine lege, Quondam : ante Moyfen
videlicet, non eranuum mortuusmultitudinevpeccatq-
rum. T um enim folum naturaslegem habebam, quae me
accufaret, nunc vero & feriptam. Animaduertis qui-
nam ex circum ftan tia, lex nocuerit? v.bi autem veniffetman-
datum : peccatum reuixit, ego autem mortuus .fum : ejrinuen-
tum eftmihi mandatum, quodadvitam erat, effead mortem.
Mandatum , legem vocat: quum autem a it , Reuixit, o-
ftendic fuifle quidem peccatum , fed qutetum perman-
fifle. Lex autem ceu beneficio nos afficiens :manifefta-
uit ifthuc, vt auerfemur illud. Circunftantia autem , ijs
quinoneffugeruntobfuit. Q u ® itaque ad vitam mihi
lata erat ( ea enim eius natura erat & finis) in mortem mi-
Chrifto. Vtferuiremns nos in nouttate ftiritus.Ne exiftiment; hiverfaeft , propter noftram focordiam, noncerteperi-
poftquam abfoluti fint à lege fibi deinceps quiduis etiam pfius naturam. N am peccatum accafione accepta per manda-
patrare licere citraoinnem vel metum velpericulum : a- turn, impofmt mihi, & per ipfum occidit. Eadem rurfus va-
litid Longe (inquir } exaftiusminifterium adferuitium | rijs modis probat, idque non immerito : Magnamnam-
adfert ; fpiritus nimirum. Pulchre vero : lnnouitate, di- | que gloriam,*ingeiiifque decus lex habebat. Oftendit i-
xit : Npo enim eademin nouo Teftamento mandataquæ j taque, legem nihil quicquam profuiflè,fèd accépto pon-
veteribus , legis tempore iniungebanturtverum comma- j dere & occafione læfifle quoque , vtgratus fit cumdo-
nia noua præcepta, fapientiamque maiorem complexa, cet deferendam cfle legem, & ad fidem Chrifti accurcen-
Chriftùs nobis dedit : periode ac.dieat : vcinferuiamusa dum. ItaqueUxfanäa, & mandatum fanftum , & iuftum,
fpiritu profeófcis mandatis. Nam veteribus iniun&ume- &bonum : Non enim legis naturæeratquod mihinocuif1
rat non occidere: nobis ne irafeiquidem : illis porro non Tec; fed noftrie, inquit, malitne : quodnon demanda-
mcechari: nobis autem, nevifu quidem curiofis eflèpræ- j taioiun&aque nobis cuftodiuimus. Aliter: legem Mo-
ceptumeft , & non vetuftate litera : Non enim lex porro, faicam dicit,mandatum quod M oyfi rraditum fuit tfan-
ledfpiritus nobis imperat. Quum dixit: Vetuftate, often- Hum profe&o j vt quoddoceret, quidæquum, quid dedit
legem eftêmarcidam & inucilem : quod enim anti- cens effet ; Iuftum autem , quod rede in tranfgreflbres
t Melites
poft.
quacumeft fenioque confedum ,- proximo ad obfeura-
rionemeft. Quid igitur dtcemus ? Lex ne peccatum eft i Abfit.
QuumdixifTct; vtferuiamusinnouitatefpiritus: ceufpiritus
feiuet aeternum, lex autem minnneferuet; fubdit : Quid
igitur dtcemus "i Lexnepeccatrix eft auc peccati fuppedita-
trix J Id vero ( inquir j non adfero: verum, ipfam pne-
bere mihi peccati cognicionem. Quare cruciari megra-
uius etiam oportebit, fi per ‘f* cognitionem delinquam.
Pari ter autem commonftrat, legem efte peccati confticu-
: tricem, non modo prater propriam naturam , verum er-
iam prater fuam malitiam. Peccatum non noui, nifiper legem:
cupiditatem enim non noueram , nifi lex diceret > Non concupi-
fees.
Non dixit, peccatum non feci nifi per legem :yerum,
non noui.Lex iraquein caufa eft, non vti peccatum com-
mi ttas: fed vt ill ud ipfiim potius agnofeas. Erudite namque
folet (.ea enimeius eft natura) necpcrmittic, perifententiamferat:
Bonum, cetivitam , illud obferuanri-
bus impertiens. Quod igitur bonum eft: fa Stum eft mihi in
mortem ? Haudquaquam : fed peccatum , vt apparent peccatum,
per bonum mihi mortem operatum eft. Sed peccatum vtide-
monftretur, quomodo feeleratum»validivrh & force peccatum,
per bonum ipfum; id e ft , legem ; mortem operatum
eft. Maximum autem peccati robur rndicat, ob
oculos nobis ponere volens Chrifti donum quantum
fitj quippe quod nos i tamforti, a quonemini effuge-
reliceat, peccato liberauerit. Vt fiat excellenterpeccant
peccatum per mandatum. Vtipfius omne venenum, om-
nifque malitia appareat } quod a i t : • per
cxccfliim, perexaggerationem , &intenfion6mdidnm
eft. • Non parumigitur lex profuit, omnem peccati a-
marulcn tiam reuelans, vt ica ipfum euaderemus. No -
utmus enim , Quum dixiflet legem efte caufam pecca-
t i , tametfi id non fit ex; natura fua , vt ne exiftiment
quic-
XitXiber
cotraMa-
Lchsps*
D
S.Mctho*
dij Setmo
d* refurre
Aionc
«cearatfl
?°cum eft
darin b
pibus fug
;«r«cibu!
Comment, in Bpijt. ad Roman. Caf.Vll. ^77
quicquam.ipfumcpnt.ralegemdicere: non folum ipfam
abaccufaboneliberatjVerumeciamdefendit aclaudibus
vehit: Vocat autem in iudicium eos qui non obferiiarunt
legem. Vid,e quomodo Titus hunc locum iitintefpreca-
tus,in quarto cötraManichxos.^«öfl! lexfpiritualisfit. Magi
fterac.pr£eceptorvirtutis>hoftispcccatorum>fpiritualis
eft: id eft, donumfimdiSpiritus eft, ac velutiimperium
eiufdem.%04«f««.-ideft,iple homo;non quatenus eft homo,
verum quateijusnosipfosicainftituimus , Qarnalis:
fub carnis cupiditatem politus , ac qua: iorpori placent
perfi ciensv Vendttusfub peccatum. Nam cum morte,pertur-
bationu pariter coetus fubijt,vt ira,triftitia,‘concupifcentia
mala: his (inquit)traditusfum tidenim fignificat,F-e-
ditus : Tarditus autemfum perturbationibus principium
ducentibus in Adami prauaricacione. P h y t i i . Vnde
perfpicuum eft,quod venditus fum fub peccatum?Ex eo,
quod ignore quidnam again : liber autem & foiutus abi-
pfo,agnpuiquidmeopprreat facere, cum a natura: turn
charitatis lege edodtus. Enimucro volimcario peccato
fubiugatus,lub eius iure fui conftitutus, acplane diuenditus;
hinc non noui,quidoperer.Quodemmoperor:Dcin-
ceps dicit, quomodo venditus fit fub peccatum. Ignoro,
inquit,quomodo decipiatacrapiarad peccatum: furtim,
inquit,rapipr, vtpropemodüm me clam fit quidnampa-
tiar.Non noui. Non noui, hie non fignificat ignorantiamj
nemo enim vnquam in ignorantia peccauit: verum, nbn
Mdttijinquit: pro eo quod eft,tencbÄs oblepior, dolorem
& yiplentiam fuftineo, verumnefcio quomodo eneruer.
Tale eft qpod ait, No» vo/o:Non enim neceffitatem often-
dens hoe dixitj verum quod non prober ea qua: hant.No»
enim quod volo,hocfacio :fedquododi,hocago: Non dicit quod
peccatum ipfi vimfaciat,aut cogatinuitum, verum dece-
ptionem eips oftendere vult, & quomodo dulcedinem
quandam fenfibus.infpirans,eos corripiat: Nam haud ra-
ro,quam rem &damno,&odi,ineam St autem quod
noloybOcfacio j confentio legi,quod bona fit. Nunc autem non adhuc
egooperorillud,Nonexiguumlegispraconium dicit:
Quod pe.ccatum nolim id lege habco: Qupmödo igitur
lex,caufa mali eft, qiiumifthucfolummododoceac; Au-
tpfeftautemadeolaxus, lex:.yt ob oppoctunam peccati
fuauitatem,homo,ilia etiam agat quorum accufatnx efte
videatur j qua: etiam damuet cum an tequam agat, turn
poftquam cgctit.Sed quod habitat in me peccatum :Ecce quomodo
pperamrifthucpeccatum.Suauitas (inquit) reimi-
hi obijcitur:ficque decipit me,ne perleuerem in ijs in qüi-
bus decreuiatqueconftitui. Bonaeftiex, videlicet quo-
niam meipfum accufo, tranfguediens legem, odioq; pro-
fequenspeccatum.No«ie»iwi,^aoifnonbauitdtni/wo:Liber- j
tatem vult oitenderej nempe quod homo non fit Dominus
ad bonimalique momentum.Dicititaquc: Non habitat
in me bonum: hoceft,noneft certum neque neccflariöj
apudmepermanetjVt poflim bona perfequi i immoadeö
natura mea corrupta eft,v t vi qtladam ad mala me pertra-
hat:ld enim eft veluti habitatio,aflidiiaperdufatio,ac ve-
luci Confefllo eft ac refidentia.lTloc eft: in came mea,bonumi
Camera dicit,quarpoft tranfgrelfidnem perpcccacum eft
inhabitata, vtS.Methodius in Sermone de refiirte&ione
ait: Namvelleddiacet,perficercautem nonintiemo : Voluntas
quidem eft mihi: facere autem nod adparec propter pee-
catLraptum,&celeremquame inuadicarrepdonc: Cor-
ripitenimme,&icaapprehendit vt nonperägarnqu« a
me laudantutjfed qila: pötius Vituperantur.JJo«^»«» quod
volo bonum,hocfacio:fed quod nolo malum, hocago: Oftendit
tantum peccati tfl’e deceptiodem & fraudem j eiulque
perfuafionem,quumidquit:Sedulo acteildd.eftque mihi
animlis bonum facere aliquod^eiftpie mihi animus nihil
malitranligere: nihiloniinus me conciipifcentia inuadic
Captiunm me ducens,adcoqiie pcrfuadens.qua: mihi pla-
cucruntpofthabere j atque conatiis nleos bbiios incer-
mittere,eiquc qbcemperarej5i»«rff«» quodtiolo egO,hocfUcto;
non adhuc ego operor ipfum. Fere enim prater voluntacem
meamad lnalumarripiör yvcädeö cöcum peccatum lit ex
Dsmonibus fuggerentibus: lfti e'tiim iimulac fexiguum
locioccupauenntjtotUm fubuertude. Sed quod habitat in
nie peccatum.Dc bano',ndn dixitjiabicationemjdepcccato
aütem dixif.nam fepè delinquendo,àd peccati habiti
B ibliotiVet.PdtnToMif.Pars$.
peruenimus; Nimxaenim confuetudo ^inftafnätura eft.
Inuenio itaque legem,volenti mihi facere bonum :Nam malum nii-
bia'diacefi-Öbfcürum eft quod dixit; eft autem eiiifmodj.
Laudo,inquir,! egemfècundüm confcicnriam me am;, a't-
queipfamlegém deprehendo,mc (fi quando bVni quicquam
facere delegero) ad hocadhbrtantem. Quidigitur
deinceps? Malum, inquir, agoj nammihimalumadia-
cer(id eft, fedulo mihiadglutinatum eft) vtiicvolcti quidem
mihi bonum agere Je x fufficiatauxiliari:Nam pr^te'f
adhofrari, nihil valer.Igitura lege abftinédum (hoc eniin
hicefficitS.paulus) Chriftoqj accedendum &artenden-
dumjqui non adhortatur tan cum,verum etiam tollit pr^-
teiitum deliftum, pér baptifmä : deinde vero feruac &
opitulatur. Velhancadrariönemincelligereqiiëas:Dif-
ficilem efte peradlu legem relinquicür, quandoquidem
volens etiam facere bonum, nonpoflum; & fic inuenio
ipfam haud pofle facile ferüari. Nam volenti mihi facere
bonum,malumeftmagisin procin&u : velquia& legi
& voluntari mete,malum refiftir: Patrocinari itaque bo-
nis,lexinuenitur Volenti: hoc eft,adhortationemac velii-
ticonfultationemexhibenti.ObleStotqutemlegebei: Qua-
tuo'r fu n t legum formula:, de quib us hie difputar. Prima
lex eft Dei,de quadicit hic: Obleäorautem lege Dei. Alterd
eft,quaeopponicurlegiDei.Tertia6ft,dequainquit: Legi
mentis Jww.Qmirta eft,de qua ait \tcgipeccati,qu<t efi in mem-
brismtis.Hatumprima, ellEüangèlicainftïtutio.fqrinfc-
ciis per V erbi miniftertum & pradicadonem ingrediens,
animam noftram compónens & ordiriatis. Altera eft,qui
prima: oppónitur;& haec forinfecus accedit, iuxta Operationen!
mali,animamhominiscapduans'. Tertia, quam
dicitlegem mehcisjhxc eft.qua: natura noftra acondito-
re eftiniita &imperfa,ad ea quae Deo grata funt,excitans;
Quarta eft,peccatilexih£eceftpeccariamans,qu«percó-.
fuetudinem ad malum,pèccatuiri nobis lhdurauit.Qup-
modoigtturin adeóex diametro pugnantibuslegibusincedemus?
Harum namque dua: excnnfecus nos adcunt:
altera quidem ad bohi operacibnemvocans : Euangelica
fcilicet: filtera vero^ad malitiam adhorrans, Euanselicae
oppofita,prauitatis nimirum lex. Alraduteintus funt, &
intrinfecus animam cohibent: altera quidem, fex mentis
i códitore Deo nöbis infperfa, & ad meliora nos ducens:
Qdrlrta eft * lexpeccäti j ob frequenriam peccacique cre-
bram vfurpätionem,hobisinfixa. Proiride animaduerte
quam feite & accurate dixerit: Video aliam legem contrapofi-
tam reluStantemif legi mentis mea , adëoque huic legi renitentem
q u i mihi ad bomim eftiniita j Porröifta meca-
priuum detiriéc pér legem peccati i quddeft in artubus
meis i perindeac dicat, forinfecus adfpirans, commöiiet
& irricat bmneis in me repbfitas fbrdes & fterciis,
quaemihiad peccatum corifuerudb fcedeimecit& iuffit;
VelficaccipiasiicetjVtS.Mechbdiu^in Concio'ne de re-
fiirrèótione. Lex Dei (inqüir) Euangelica i mouet & ex-
lifcicätqiranobisfuntinficä & iniperfaa cöndiroreDeb
ad boni operationem,fëmiha. Nam quaelibët le«nihi forinfecus
accedentium , propriäm & muciiam ïntériö-
tum in nobis legum mouens & proüoeans j auf pié auf
iiTipiè agerfe hos adhbrtacur.Vèl *,W: id eft,confentio
ei bent häbenti: Nam &anted quid bonümfcflcc
noräm; qüum verb ifthuclireris qüoqueproditiiiu iépe-
riam, comméndöipftim. Atquè ïnteriöremquidëm hominem
; dicö,mentem: Legem verb in rnèmbris] peccä-
tum i ob obedicnriaiii e i, pcrfüafiouem 6c mbri»etatio-
nem. Qüemadmodum.Mammonem & verteren^Deüiil
appellamuSjproptcr fubditbrum ipfis feruitutem , Sc ob
eos qui noiuncipfi dicere i vale | ipfumpeccatUm nimi-
rümopponiturnäturalilegi, liocehimefttjuödait, legi
mentis mea. Qupd addif ,1» membris meis3t{tjpvöi per inem-
bra,beIlufngereriti.aadlierfüsmë.'Nèquë hot ritebrporis
culpa : ncqüécnimii Regis dbmunl f^räriniis q u it
piarti oecupèt,domus ëft ca Ufa. H ie verb explitac,vfi db-
rribiiftret| quinaiifdritègratiam { qüalesitéhipoftgrafiänicommunicäcamfimus.
Acj^ubdperhöftcsinicrüitiicèrn
redä&us fit & cöd&üs ebrum roborfc; Legem verb
imbecilkm ad opèni férfendafn deiuonftrat j mquiéns:
\ . . ____ . . . . . . . . ............... Pnife-
Peccati
confuetu
do, uriVar'
cft.
F
Lex qna-
idtuplcx.
G
U
Matth. 6.
Lue; 16:
C c 6