JO J
dus cft, vnam cum Filio fuo fubftanriam habeas , vnam hiiiulinodi, hic ferm o qui ex ore Regis egreflus eft, ego
etiam cum eo o.btineac q&niporentiae maieftatem ?Se r . putoquodipfe fecit fieri quod non crar. StR. refpondit:
dixit.- Acquief<$quidem rationi pórporex ried nifi i'ncor- Cónftat quocUïic lërtr.q ex ore Regis egreflus , facit fieri
poreafucrincexempla|ad inGorpoieniuilIa duci non pa- quod non erac. AR.dixit: Ergo fèrmo Patris ex ore proce-
cior. AR.dixitrDcprecor Iudices,yt indulgèttter fei atis ve- densj virtpteplenus facit om nes- vfKbilcs crearoras. S e r »
firam réhuenté fententiam. blon enim expaqéfco illain-, dixir.• Igenmime adPatrem ScFilium reuocafti| cum ego
corpoièaexcnvpla qtiterécem5cum vtmm Pattern, velum Spiritum faiiéhun ;ke,tiafcenteurinquiram. A R.dixit:Nó
Li ; de
.Tria.
FiKum,,Vetum Spiritum fandïumovere tres; veie vnu confiteor
om ni po te n te m & eredam, Coin pc llatur ianeSer-
pion de hac interrogafionc piofitcri lilentitnn , ctim ficut
de corporeis, ita & dë ificorpórpis, exépia prortilcto ,q uw
busaftiuatres perfbnas in vnrf efl’e fubflantia. Iudices di-
xerunt:4 Edicaf Scrap on ad humsrei probationem hoe
folum deeilè, vt ab Arnobio incorporea proferâtur.exem-
pia.SER.dixit:Satisfadum fatebor fane..cum incorporea
exempla itafuèrint lient córpörea enidcrecexprelfa; Ar .
dixit : N illiquid pouiimus in vno homilie aliquópeifeüa
dicerefapientiam efle, in quominimclit memoria autin-
genium,aut intelleéfcus? Se r . ref^ndittQ^óhVock) per-
fedia poceit fapientia credi, cuivnum deins tribus deeflè
pótueritïAR. dixit : Ergo fi ita eft, imó quia i.caeftsfiïcut in
vna fapientia tres jftxincorporex perfona: ftibfiftür, id ëft,v
memoria,8cingenium,8c intelle&us, 8c cum tres fint, non
tres faciunc,fed vnam fapientia perfecta m, fi to ca tria per-'.,
feftafuefintjita vna Deltas p e rfe a e rir in fide noftra, cü
perfectum Dcum credataus Patrem & Filium ScSpiritum
S.vnam Deitatis omnipotentiam obrinere. Etficut nóeft
integra fapientia,vbi quidpiamdeingenio,aut de memdria.
aut de intelligcntia defiierit; fic nee eft integrafides in
homine eo, qui m Patre quidpiam,aiïtïn Filio,aut in Spi-
ritu fari&o,quantum poteft vntus pun&i menfuraeflè,of-'
fënderit. Oculorum eniminterioru^n lumen eftfides: &
fi.cut fi acu tenera aliquatnpartem pungas in oculo,totu
iüsien conturbasatq; débilitas j ita etiam 5 cum erratum
fueric ia hac fanófca Trinitate in aliqua parte quantüçon-
cedetur atomôjVel momento,vel punifto.totum ferenum
lumen fidei Conüémtinnubilum : & femel iam animus
vulncratusinil prçter tènebras vtdet.Iudices dixerunrjSe-
rapion^qui idea non acquieuit corporèïsexetnplisafl'unv-'
pris, quia videbanturei incorporels aptari non poflè; cédât
incorporels neceflè eft prolatis exemplis.vt verè ynam
Deitacem veris tnbus'perfonis fateatur ratianabiliteiéflc
aftignatam.
. N> O T Æ.
Nam Aebcsme]Vetus ;W«x;Nam debcs me meminifle dixifle te
verè vnum Deum integrum cönficeris.euni Patrem, &c. hot cönfiteri,
cùra Patrern legenJum iudieautmus.
z. Ceder arsäiaieftita j Cum htretici ptralogifmU & merit faäacjs
tantum [wis err ores ßabilire conentur: non mirumfi • Dialefttc*, qua
fophijmata detegert & refellere decet.vtplurimü abhorreant.Iiincénim
Donut iß* cum Auguftino eongrédtnplebant, quod 'bac differ endiarte
ptritus & munittueffet. Et nouorum Vbiqutftarum alter antißes Smi-
dtlinut, in coüoquio Sadenfi, iujfnt (fecundumpatf» ) in modo& figura
fyllogifihos neftere,&Jecundum DialeHicomm régula,t dtßutar^cum id
pTtfiarenon po£èt,in harte preclaram dijeiplipam inueäut.cumfanati ■
cis opirmnibtujuis theatre exfibilatusô- pu'ljus, paulp pofi meer ou con-
feBuS anitnam exbalauit.
3. Vnam habere(ubftanriam]w>«»» vnam adiecimus.
4. Edicat Serapion] Vêtus codex Editât Serapiouïad huios repreba-
tiöiïera boe non Iblùm dccflèi&c. Et pduüpoß iSm sk& am fatbor-pro
quo nos fatebor coüotauimüs.
5. Cum -erratumfuerit in hacfanöa Trinitate] Ita & magnus Anti-
fles Augußinusdeeodem myßerioferibit: Nccpcnculoliusalicubi cira-
tur.ncclaboriofius altquid quxnlur, nec fru&uodus inuenitur.
^ S e r a p . dixit:Permittee me,Iudices, ab eoinquitóre,
quæ lèquuntur.Iudices dixeruntiSicut non permitteris ea
quaeiuftè finita funticerare; ira non prohibe ris , quaenon
funtintiniata proponere. Ser'. dixit: Putrem & Fifiumad
comparationem primo córpoream, lecundo incorporea
ducens.vnam Deitaté in his duobus,id éft,in Pan e & Filio
docuifti : modo Spiritum S. nolle voloquideflc commémorés
.-quoniam (entio,quod Patrem duos 'filios habere
credas.ARN. dixit:Nifi te »-d rationem humanam'3uxêro,
non potespertingefead Diuinam.SER.dixit.Duc quocü-
que volaeris,tantum vtme faciasad rationem peruenire
Spiritiis fatt€li.ARN.dixit:Inferrogo t4 vt dicasmihi,cùm
dixcrit R e x , Ædificecur forum, aut paiarium, vel aliquid
putei inucnucT\afcentem Spiritum îànâqm , lêd proce-
dentem.SER .dixittlplam iam proceffionem oftende. A R.
dixit.-Nontibidixi, qivóniamimpatienter audis ea,qusete
potucrücperducere ad ïndagiriem vèritatis.SER. dixit:Pa-
4:icnter audiam, léquar quo vpiueris, iam mihi Spiritum
fan 6lu m ofte nde qu i dieu ri as, A r . d i x i t; iPriuscftvtfatea-
ris de Filio fuo dixjflè Patrem:Er«£f<ï«it cor meu verbumbonü,
S e r .dixic.'Etiam li negate volueiim, prælçntes me omîtes
qui-aüdiurït.cónfutabüt. AR.dixit iSermd’cuméx-ore Patris
iïafceretur,qui omnia vilibilia ötinuilïbihajua virtute
.creauit, nuriquam pptuitSermo fine làn â f Spiritus flataÇ
procedereiSER. dixit :Eigóduo fuut filij, qui exore Partis
egrefli (tuit, Senno lcilic.ee k Spiritus. Ar : dixit : Erras in
auditu.Excidiiehimtibi, quiaduxitepriüsadexemplum
Regis,qui imperauit fora fieri,aut palatia,aut thcrmaj jv&
adieci:Sennoimperij eins tantä vimuc obt-inuit,vtficrent
qua: nunquarucrant.Hæctu co ra hp mini bus confirmalli.
Refpondenuncirerü,fiitaeftïSER.dixitItaeft. Ar . dixit:
Ergo fi ita eft, i m óq u i a i ta e ft: refpo nde mi hi; V t rü Se rtnb-
'nem hjine natutn ex ore.i.mperätis,iufta rarioue confirme-''
tur i S er.dixit:IuftaratiouënacurhSëtropnemaflèntior.
AR.dixiriNunquid cum nàfcereturfermoiubentb, quic-
grefl'usex ore, quaenon erantfacerec i Nun quid & flatus,
qui procedebatexeo, qui verbuemillc', natuspPtius quä
proeedens,pótetitaliquarationë nVónftrari? Qiyöd.fi id in
homine non poteftfiéri ini.petance, quanto magi^hoc in
Deo?Verbum exore generante caderenönpoteft vtiple
flatus Spiritu laii.ifto plerrus Filips dicaturiSed ëft Paret;qui
eruëlauit VerbuimScSpiritui fanëlu's,qui aPattehoii cei-
fat procedere, habens hanc virtutem quam Filiiis. Nàm
Verbo Patris cttlt firmatt funt, &Spiritu orite'm ojnnüvïrtuseo-
rtim.Si ita re'cpïdaris fcriptum edfcitO. S er . d ixiria Ita fcri-
ptumeflein libroPlalmorum primo nemocfiqui nchiat.
Iudices dixerunt : De iâùâo S D i r i t ó : / t i b i , e u i -
denseftaflettio, quam tuus probat allènlus : nunc ad ea,
quxnondum dióla lun t,acccedamus.
N O T Æ,
i . p?ius éft vtfatcaris] Hünc quotfr Tfalmum deChrifio iptelltgendum
'ejfenon modo Patres Latint &> Greet conjtnUunt • jed & . Pdrxphraßcs
C bald aus de rege MeJfiaQn quodomniü maxtmumtfi, Paulus Apcftölus
de Domino leju atetnp Filio Dei interpritatur. Utfimtos martyr contra
JudaosJcrtbens.aittÇenc in 44 • Piai.mwChriuus prxdicatur lic:Eiu.6 1a-
uitcoFmcuittvcibum bonntxuAihanaßtcsvero^Quh hôtrununv^udi-
'tw his DeiPatris verbis ». Erüda^ipcoriiieacn veibum bontim àiifij 1
dicçiVerbnm <]uodex corde Dei prôgrc'fium eft, ex non euobâs exi-
Ûcrc? Et tdemrurjumt'ji Pater eft & biltli', ncccftuin clH'il.uui natura-,
ïcm & verum eftç^;h»'Ceft, codienu...]ern P.'.tri.DpoperibHStcjüidcm aie
fçrniQdmiiius', ilplèdixirôt fai%a,uinit: d,efrlioaptèni : EïuÀauitçpr
Hierin 'Verbrim hsittxxm.Alits interprètes pretermitto
2.Ira fcriptùm eft inlibro Plalmbiuiuprimo j Epiphanias obfertta-
uit Hekrtos Pfalttrium inquinque librospartirt. Apftmo entm i’jalmo
<Vj^ad 40. vnum librum faciunt. A quudragefimp,primo vftß adJe-
ptuagefimuprimupn fecundûliorum■ Aßpluagejtmo'Jtcundovj^iqd *'S.
terttum. Ab oci"gtfimo nono 'ujÿj ad io}. quantity Itoruty. A centeßniö
ßxto'ujefe ad tentt(imumquinquagcßmum,quiinttm Worum nuttier ant.
Ceterum etiam huneverjuth Pjaltn 32. Véibó Domini coeli fit niàti lunt,
&c. etiàrn adFiliurtt dp"SptrttumfanBum , quieadem (um Patrc volant
ate & potehiia c*l.Scvnßtderuht,per!inere^nonmodp hic Art/obiut,
Jedmagnus Athahafiu* Serm, 4.contra Artanos, Damajui Papain.
JymbOlo.Epiphaniitiprimo ßbro, t omti'.thilaßrius, Fulgent tui jij' alij
Onhodoxt conßdnter docturunÛ ' W
SERÀP.dixir.-Eççelicut in vnajapientia, qnæpeEfeëta
eft,mcmpriam,i iige.niunTjöcli ntelligentiani cpnleutipi lit
&.Pacretn,&r Filiu m, 6i Spiricuni faneftumin vna D ci täte
elfe confiteor.Sed quæro abs te : Sivere genau,Pater? Ar -
NOB.dixit i i Nihil in Deo faófcum inucnies , iqiiarn.qubd
'eft.Hoceft: Pater enim Pater v^rus eft, yerus.genitor Filij:
verus FiliiiSjVeius.vnigenitus Patris.SER AP.dfititii Ärite-
quarh generaretFiliun,i;i taniummodp Deusfuirjhonia-
mcnPater? ARKOB.dixitErrasininterrogatione :1cm per
P/W.44. i
Pfal, 31.15. !
Heb. 1.8.
; putlog.
\ Epiß de
fernen tut
! Diony. A - 1
I lexand.
i Compen- \
dto de Sph j
Bo.
H !
Li. de '
métA.ö* 1
! enim & Deus& Pater fuit.SER.refpondit:Ergo no vere ge-
i tiuit.AR.dixit:Veregenuit.SER.refpondit:Siver£ genuic,
antequ5gbnetarec Deus, Deus fuitmon tavnen & Pater fi-
Ynul efle potuit antequam generaretifte,qui genuif. A r .
dixit :Ideo ertorem patftiSjquiahum^nS fragilitatis com-
parationem omnipotent^ Diuinximpingis.Hoino enim
Antequam flliuip habeat tantummodo homo eft : poftea
vero quam fllium habere experit, & homo eft, quod fuitj
•fiepater efle incipit, quod antequam filium generaret efle
noli potuit. HanciniuriamDeo nefeceris. Deuseft im-
mutabilis & permanens,nihil in fe recipitnoudrfi:femper
enim fuit & DeiiS & Pa te r, nec illi hoc no’men paternita-
tis acceflitiquonia om'ne quod accidens eft, recedere po-
teft;& quod recedere poreftjetiamdcficere poteft.Diuini-
tas aute,qux immutabilis perfeuerat,nihil in fe ex afccidcti
aliquid recipit. Hoc enim fcftbodie; quod femperfuir.
Nihil enim licuttibijbhiomo, deficiet exprxterito,nihilq;
eide futuro excrfelcet; necfic ei tempora dominanturvt
tibi,qui fuifti prius infantulns,poftea puerulus, deinde iu-
uenis, poftea fenex, poft leriedtuterii tibi finis occurrit.
Hoc pebitus in Deum fi putaueris venire, & ftultus oftenderis,&
Libl.hiß,
Li&,i-t. 8.
"Jb.de vni
atefan-
Ihfs.Tyi
w’ c
Lib. if.de
Trin.c.26.
blafphemusexecrabiliscomprobaris.SERAPioN
relpondit: Auertat hanc blafphemiani Deus , qux nunc
ftultitianata in ridi^ulo blafphemantem arguit. A RN.
d ix it: Ergo Deus immutabilis eft, anmutatfirinaliquo?
S e r a p . refpondit:ImmutabiliseftDeus: fedtamen tea-
ftruente quodgenuit Filium ■, fmutabilis oftenditur.ARN.
d ixit: Reuerti habemus ad comparatioriesaliquas , per
quas oftendamus fic nafci,vr inter generantem & genera-
tumnulla poflit temporum efle diuiflo.
1. Nihil in Deo fa&um inuenies] Lubens iegerem fid um , vthuic
intetrogationiySi ver^genuic PoteitcornJponJeret.
2. Artteqam generaret j Huiufmodifutffe Ananorum delirationem
teflatur Alexander Ea lefts. Alexandrine, Patriarcha, velut exeitet ad
omnes Catholtcos Epi/lola referunt SVcfates&Ntcepborus. Athanajiue
hie verbis earn e fe rt : Deu> inquit Arius , potentia quidem femper,
fedeifedu non femper Pater fuit: & antequam generaret non,
erat Pater > led crat omnipotens Dens. Sed huic infania fic
idem Athanafius occurrit: Verum Patrem lempkernum, verusdeclarac
Ftiius fempicerpus, quideconatuscft:&verumFiliun) lempirernum,
verus Pater demonftrat fempiternus. Ideo nunquam Pater fine F1I10,
quia' femper Films fuit cum Patre. Auguftinm verb a it : Nulla ibi tem-
pora cooitentur, quxhabcnt prius & pofterius : quiaomninonullaibi
fant-Etherum : In ilia fum maTrinitatc qua: Deus eft,imetualla temporum
nulla fuut, per qua: poflit oftendi.aut requiri, vttum prius de
p nc natus fit Filius, & poftea deambobus proieflerit Spintus lan,
dus &c.
SERAPioN.dixit :Nouamremaudio.vtintergetleran-
tem&geneiatum nullum medium poflit tempus often-
di.ARN ob 1 v s d ix it: IdeoCognitores habemus&Iu-
dices, yt vereamurnos dicere oftfenluros quod oftendere
nonvaiemus. S e r a p io n d ixit: Caue ne iterumcorr
porea mihi aliqua exempla adferas quibus nitatis incor-
poteacoaptare. A r n o B iv s dixit;Iamtimeopruden-
tiamtuam inhacparteofFei\.dere. Se r a p io n dixit:Non-
meam prudentiam, fe4 omnium cognitorum & iudicum.
A iRNOBIVS dixit: Audi ergo incorporcagenerationem de
corporeo homine.Sjs R A p i on dixit: In diale&icum fo-
phifma prorumpis. Arn o b i v s dixit: Dialedti cum fophif-
maduasfacies recipit; & v t verum probetur quod aftrui-
tur,8c non verum ex aliqua parte arguatur. Nunc autem
quod dixeto , cum veriratem folurii oftendam, 8c ex nulla
parte fallacix notam incurrat, quomodo poteritdiale-
«fticum quod ingero, argui ? Nunquid nam fi dixero, vox
cem inuenire prxuales, quomodo inter Pattern & Filium
Deum immutabilemmedium aliquod tempus inuenïrè
poteris ? In hac autem ipfa indagine, etiam famfti Spiritus
non eft intermitrenda tettiaperfona. Quia cum exvocc
nafeiturfermo , flatus non nafeendo,fed procedendo e-
greditur,per quem Vocis Veibi integritas cufloditur: ita &
Spiritus famftus procedens ek Patre, per quem Integra &
taerfeâaTrinitas in Catholicis drfinitionibus cuftodituii,
patefacit non fuiflevnquam fine filio Patrem. IV b r c e à
dati dixerunf.Probabiiitër Arnobij aflerrio fanâum quo-
que Spiritum cum Patre Si Filio euideriter eixpofuit : fi
(unt alia quxnondum di<ftalurit,pr'ofeiahtur.,SerapioN
dixit : Q ux me raouent,fi non piotulero, taflabuniurin
animo meo eaqux eXplanatà fiint i per ea q u i mini'mè
prolata ad explicationcm pcitingere po tuerunt. Iv di ce S
dati dixerunt ; Videbimur& nos vanolaborc fatigariaü-
diendo,8c Vos fine càulàlaborare dicehdo, fiearepetan-
tur qux finita nolcüntur. Vnde cauendum tibi eft omni-
modis 8c ftudendum ,nelèmeleXp'ofita&fihua> quafia-
mens reuoces ad luëtamënta v t iborum.
^ q t Je.
i. An pofat\Codex vêtus : Filius Vocis eft, poflîr pofteriorinùchiti.
Citm ex his milium poßemut Jenjum elicere,addfdtmus,Àn poflît.DeFi- , .
li)porrbaternagenerattoneJcrïbtt Ha\tan\enùs : Dvi gcncraiio,liicnub Libr J. de
cft colenda. Et quod làn’è gcuei:tus fit Filius didicmc te magnum .Theolog.
'quiddam cflè conccflëro: verunt quomodogeneratus fit nolle ■, nc An-
gelisquidcmdacumèflcconccfleio.E/^i>»pr(>A«#:Scircliccrquodna- j
tus (it;c|Uomodo,di icuterc non licet. Ephrem Syria elegantem librum e• Lib. defid»
didit adUerfus eos,qut natüram Ftlÿ DetJcrutariVolunt. ad Grat.
S e r a i»ioirdixit:Iam qux ad conlènliim tnèumper-
tingereexpofita potuerunt nüllàpotero ratione iteràre:ea
tarnen quxexeis li qux fin ita fünt onuntut ,hecefle eft vt
proponam.Et adiecu:Diç mihi Catholice,qui Filium non
negasex Patregenitum, Voluntafeèumgenuu Pacer, ah
neceflîtate?ARNOBiysdixit:Nec voluhtate, hecnecefli-
tate.I v d i'c e s dixerunt : Aperi quod dixeris, quia clau-
lumeft.ÀRNOBi v s dixit : Öninis homo qui vultaliquid,
aut non vult, fi lapientiam ante non h?bear,non po-
teft aliquid iultum vellë veïnolle, Ergo perprius eft vt fa-
pientiamhabeac, iijliâm virtutëm, qua poflit aliqUid vél G
velle , vel non vellë: 8c ita demüta ihcipiat iataûpeié 8c
vellë,cùm per lapientiam didicetit le haberc poflë. Qux-
rit ergo à me Serapion : Si Pater hectflicatfc genuit Filmm,
an voluntate? BreuiterrefpondcbodeVno.Neceflîtatem
qui patitur, Deus oninino nec dici debet^ hec crcdi. Quü
ergo de vnare abfoluta fit quçftib,altéra qux luperefl hoc
ordine terminandaeft, vtinterrogeminterrogantetn taei
vtruni fit prius lapere rationabiliter, quàmtationabilitér
velle?I v d i c e s dati dixerunt:Refpbndeat Serapion his,
qux feifeitatur Arnobius. Ser a p ioN dik.it : Quis eft qui
ignoret, quin prius fitrationabilitérlapere, quàtaratio-
nabilitervelle. ArNobivs dixit : Si prior eft lapiehtia
quam voluntas , prxceffic Filiusvoluntàtem, & ante eft
genitus,quàmgenitoraliquidvelletautnollét:quiàquan-
do voluntas coepit, iam fapientia, quam ipfeconfeffusës, ■
eiar anterior. Et licet ratio à nie data tüoiamflt formata
con fenfujCÙm diceres,. quis eft qui hefeiat, quod prius lit
ration abiluer lapere,quam tatiohabilitei: vèlle:h^c ratio a
me data,tarnen Appltoli earn Pauli authoritate firtaabd,
qua dicit dë Dei Filio,quia iple fit vtrtus & Dei fapientia. IV-
n i c es dati dixerunt : i Confiât Arnobiumreéte diXiflè,
nec voluntate, nec necelfitate Patte Filium genuifle,
Deus neceflitatem non habettvoluntateiîi hominis incotporea eft,mentior?SERAP.dixirtQuiseriim , ------ H , . a, nteI rPioHremP lIâvocem
vnquam corpoream dixerit aliquando ? Arno.b./ ; pientia efle nonpplTe,8c hümana ratioiieedocuitA Apo-
d^iixviîtf..-MNinonn ddiixxiitt hhoocc vvlllluuss,, ttaarmneenn eegeoo hhoocc vvoollooxxlliicceerree,, ftoli authoritate flrmauit. Siluntaliaa Scrapibne pro cquod
vox hominis incorpotea fit. S er a p . dixit:Hoc dicis
quod nullus ignorât. Arn ob. dixit : Êxvocé vetbumna-
fcicur,anvoxexverbb?SERA^ioN dixit:Exvoçeverbum.
A r n o b i V s dixit : Verbum quod ex incorporea voce
natùrn ellcorpbreum, an ineorporeumeft?S£RAP. di.xir:
Incorpoteùm.ARNOBivs dixit; Ecce ex incorporea voce
fermo natus in corpo reus filiuà vocis eft. i An polficpofte-
dor inueniriîQupd fl tempus nulluin inter verbum 8c vorenda
pandantur.
N O T JE .
i. Quam v irtutemjcWfx vet us,Sc non vittutem^ ^ .
z. Conftat Pisnobium^FJonmodo aprifcit PatribttSifedttiatyli Lombardo
accurate difcptjfaftttt hec quefitOi A n volcns, an nplcn>:^» quod in
idem recidit.An iibercatc*anncCclfiiatc PatergenutritFilium i qua me
inter Arnobium & Serapionem vent Hat isr. De hac Orofius fenbit ad
Augiift Voluntacc genuic Pater Filium,vcl neceflitatcricd nec vbluutatc,
rice necdfiratc,quia neccflitas in Deo non cft;pra:ire autem voluntas la - ,
pientiam
Libs, feat,
dtfi.6
Tom. 4. !
Aug Diali\