A
Viuetc
cramur, 'voüômfis Dortiino nôùarn vitara , & ad obti- ' manisaliquadicantur, euidenterdiuino muitere appro-
néndàmeiûs pérpetuo procc^ortem iTOfm'etiprosDeo j babitnuS, tamiuftüm tuhccrga illos fiiifle Dómini fa-
(acrificamus. Cutn'hwcergo quæ diximüsprörecenri- J uorcmjqaâmntihoergarioiiuftamleiteritatbm-, &ram
digit umillud fuiflc |qiiöd Romanos tune Deus aüxilio
ruo'Textuht', qiiam nöiit dignum eft quód piiniunmr.
Atque Vtiham pasna ipfèprodeflèt. llludgcauiqsaclu-
éhiofius mültö, qqöa póft paraam nulla córrèdlio eft.
Curare nos vult caftrgitiónibus luis DomiriüSi fédeu-
rafn rcmedla non lêquuntür. Quid hoé malieft?lumén-
ta ac pècudes feórione fcürantur. Et putrefaóia ntulö;
rutil,afinorüm, porcorum jfifcera, turn adufta cauteriis
fuèrint,rnunüsmedics aduftidnis agnofcuntj ffarimqüe
vbi aut cremata, aut defcéta fuerit vitiatorüm cófporum
labes, in locum demortus carijisviua fuecedit. Nos SC
vrintur ,* & fècaraur ried nee food defèótjone, nee caute-
riórunt aduftióne fiuianiur: iinnïo quod eft graüiu'j,cura
ipladcteriórë^funius. Etideb nonfruftranobiseuenit,*
quód cuenire pecu&ibus & iumentisiblet, qusirr-a ïebus
beneftcijs'Dci debeanr fierii vidëaiitus quæ fiant. Ad
lüdos protinüs cuuritùr, adiiilaniascoiuiolaturfinthea-
tris pôpulùs difttinditur, rhcircisplebs tofabàéchatur.
Illé nobis ad hoc‘bona præftàr, vt bôni limus;nose-
diùbrfo quoties b’ona aeccpimus, majà noftra cumula1-
mus : Ille nos bénéficias luis vocat ad pro.bitatëm,rios
rùirùusin improbitarémfille berfëficijs fiiis prouocatad
côn^pùnéUonem,nc>s ruimùsmdiflbiutionem : voeatil-
le-adcàftitaten'i, Arnosmimusmimpürîtatem. Præcla-
re videlicet làcris muneribüs relpondemüs.Præclare doua
eiùs vel agnofeirhuss veihonorarhus1: qui quantum
ab éobenefiçij accipimus, tantum ei iniurias repenfa-
inus, aut iniuria Deinoc forte non eft, aut elle indignior
poceft5 Multisac magnis opus fit : fed animarumiiiuete-
ratainnobis mixlorunio,mniumlabealiteriam vitiofieffenon
poflunuis, ni fi vtômninonon (imiis. Quæ in no- j diabiles morbos fcrunt.Namin Omnibus partibus mim-
bis rogplpes bons firugiseft ? Qui ignorantia peccant di,quia curis medicanribusnon corrigimur , morte at-
érroreagjnito corriguntiyr.'Qmreligionis expertes fultt, que occifione finimur. Ecëeénim, vt non répétant quæ
cummutaucruntle étant, matare incipiùnt difçipliriàni. mulco ante iam dixfihoc ipfum quale eft quod pâul'o àn-
Poftremo, vtdixi,quiàurabundantiânimia,audëcun- tememoraui | fcilicecq,uia& miferi pari ter & luxuriofi
tare vitianclir, definiintefteperditi cum deftiterintefle' fumüs/ Eftoenimdint viriaiftafèlîciumjquamuis^neino
fccuri. Nos riec ignorantia labimür, necreligionis ex- idem&probrofuselfepoflit&féljx: quia vbinon eftye-
pertes finiras, nec profperitatc rcrum ?.c fecuritate cor-' j rahoneftas,non eft vcrafelicitas.Sèd tarnen,, vr fupiadi-
rumpimur. Omnia liquidemediuerlb (unit, Religioriem xi, efto^fiùt vitiâiftàjongæpàcis &opulehtæ lëeuritatis.
nouimus, ignorantia non excufiunur. Paçém&aiiiitias Gurquæfoillicfünt,vbiiamnïillapax ,vbi bullalecuri-
ptiorum temporumnon ha b emits. Omnia quæ fuerant, tas. In omnicnim ferme vrbeRomana ,pax &fê eu riras
àut ablataaut immutata funt, fpla tanrùrn vitiaorcue- non funt. Curfolà vicia tan turn'perdurant 1 quis ro«o
d* ; run t. Nihil nobis de pace 8e prolperitate priftina teli- ferre pôlStin homine egeftubib eftè lafciuiam ? Crimi-
ut* | quant eft, nifi folaomrimo crimina, quæprofperitatem nofior quippecftluxuriôlapaupertasj& maiorisinuidite
I non ellefecefunt. yVbinamquefUncantiquæR.ômano- "" ™ '' É l i jj
Romany jrum opes aedignitates ? Fortiflimi quondam Romani e-
q uondam rapt,mine fine viribüs. Timebantur Romani vetereSi
forces. îios timemus : veâigaliaillis foluebantpopuli barbàro-
rum,nos've(5tigales barbaris furnus. Vfendunt nobis ho-
Vcrà fell
cicas.
miler nugax. Xortts Ronianiis orbis & mifër cÛAtlu-'
xuriolus. Quis quæfo pauper & liqgax ? Qms càptiuita-
temexpeâânsdecircocogitât î Quismetmc moètem Sc
ridet ? Nos &in meni capt i ui ta ris Tu d im u s,î & pofitiin
mortis timoré rident us. Sardonicis qnodamntodb h elftes
lu cisvluram, tota admodtun falus noftra contmer- bisoninem Roman uni populum pures efic fa'turatum.
ciumeft. O infelrcitaresnoftrasad quiddeuenintus ?& j Moriturecridet,& ideoinontnibusfereparribus munpro
hoc gratias barbaris agimus , a quibus nos ipfos pre-
cio comparantus. Quid poteft efle nobis vdl abiedlius,
vel milerius: Sc viuere nos poft ifta credimus, quibus vita
lie conftat ? Inlbper etiam ridiculosipfi^ios elle facP
mus : aurum quod pendimus, muneravocamus. Dici-
mus donum elle quod precium eft, & quidem premium
conditionisdurimmxacmilerrimac. Omnes quippeca-
ptiuicum femel redentpti fuerirtt, libcrtate potiuntur:
nos femper redintimur, & nunquam liberi fumus. Illo^
rum more domitiorum nobilcu barbari agunt, quiman-
cipia oblequijs "fiiis nonneceflaria nier cedi bus depen^
'dendiS locanc.Sirniliterenim non vnquam ab hac fumu^'
liberi funcrione quam pendeipus. Ad hocquippemerce-
des iugiterfoluimuSjVt fine ceflatione foluamus.
Explicit liber V I. m
I N C l P I T L I B E R
S - E- P T I M V S.
Vm in clufione Iibelli huius qui nunc
firijtus eft,de infirmitace ac mileriaRo-
manorùmnonniilladixcrim,contraria
forfitanhegocio quodnuncagimus di-
xilFevidebimur. Sçio enim pufte hoc
loco fiibijci , hinc maxime probari,
quôd'nôn refpiciaties hümanasDëusrquiacumRomani
quondam piigani Sc vicerint ®rtaaeririt, nunc Chri-
ftiani & yiucancur&lçruianr. Sufiicere quidem ad con-
fuvationent o'biedionisiftiiis potcranrilla, quæ du du nt |
dëcfinéÊsfcrepaganisgentibus didtafunt : id eft^ntagis
dirifus noftros lachrynta; confequuntür : aevenitetiam
inprteftntifupernosilludDontin'inoftri-didlum'i^i’o-
bis qui ruletif, qffoniam flcbitis, Sod fprfitan cum deludi-
crisacfceditatibiis publicis diu11liiine clixcrimus, in hoc
tantuin quis cieteriores eft'e nos putec barbaris : quia
illih ic non agant, nos agimus r caeterum ipfo carnalis'
libidinis icelere &• fornicarioms funeftte cceno non ita
pQllqiXomparentiTs,fi placet, cjeteijs ria,rionifeus etiam
inhac parteRomanos iSc quidemnefeioan vlli^redlius
compa.j.entur, quant his quos Deus in ntedio Reip. linu
pofitos | pofleflbres ^ecitac dp.minosXoli efts Romani.
Vnde quamuis piltil dilpu tari de iudicio Dei point stamen
cum a blatant nobis juris noftri oprintant parrent
barbarisdederic.vide^müsanidqupdöobistulitiScilji^
tradidit, iuftoiudiciotradidifte vidcatur. Nentini du-
biumeft Äquitatiösac'Noucm populos mediillam fere
omitiunt Gal 1 iaruni , Sc vber tonus fcecundkauX ha-
buifie: nec folum feecu n eficati s ? fed qu^proponii nter-
<fum fixcünditarilöle.ntdocüpditaris , vofiiptatis, pul-
chritudinis_:adeojllicpin'nisadtitoclum regibaufincer-
texta vineis, aut florulenta ptaris, -au t diftinfta culturis,
autconfitapomis,autamo:fiaralucis,autiiTigatafontibus,
autinterfufafluminibns, autcrinitameftibus. fuitj
vt vere pofleflbres ac Domini terra illius,non rant foli i-
ftius poiriohent, quant para'ui li i magi lie m polled i fle vi -
deantur. Quid ergo polhirabntnia ? oifiriofioicsabf-
que dubio Deo eftt debiicran t?quos Ipeciali ter De tis ab^
ü n clatilTiitta beneficiorunt Iboimn dote ditauerar. Quid
ertim reclius apt quid dignius, quant vt quibus per rnii-
nera fuaDöminus qiiafi Ippcialiter vid^arur.piacere vo-
luifle,ijdent quoque lpccialius Domino cultu acrcligio-
ne placuifierit ? pralertint cumi a nobis De us nil onero-
fum,nifgraue exigar.No cnini nos ad aratra^ aut ad ligb-
6
Luca 6.
Galliàrû
peccate eos qui feientesriegiigant legein D.çi, quàm qui] nes voedt,jtonad fciaderîdas terras, neque ad vinèas ig i
nonföciant nefciënceS.SédrameniïDèusahnuerit, cum | ftinandas,non d eniq;iilaexigitaleruisluis^Wnbs'ëxK
ad earn negorij parrent acceflerimus,vc de veteribusRo- gintus a npfiris.Quid namq-,ait? Vainc,ul nie ojnrieslqu'jla- !
pi uiciis
ii«iri &
vitijs.
I
; Lupana-
Conçerh-
jptiis y,xovbrhtis
& oneratiieftü, é*egovosreficiant. .Tollite iugum meum
■ fufer vos,&difatik me, quidttittisjum, &hnmiliscorde. & in-
‘Üefiiètisveqiueniamiftdbffs vejlfis. lugumenimtneuïn füaueefl,
& otoU%eüiky&k- Non ergo nós ad laboiem vocar Do-
i«i;nils , led ddrefèdtionem. Quid namqüe a nobis exi-
git , <|ifi'dprajftari fibiinobisiübéti nifilblam tantum-
mbdo.fidëm , caftitatem , - huitiilitatelri, fobriétatem,
milèficbrdiam-Vfanétitatem f quaï vtiquebmriia ndit o-
nerant nó'S'i'iedorriant : neclblumhoc, lèd'idëo vicam
prafenrem o rn an t,v t fütitram plus ornare po flint. O
bönunt’, 6 jphim, 6 injeftimaBilis milèricordiiE Dominü,
qüiadhoc nóbisin praftnri religionis munérakribüit»
vt ipfiiin nóbis poftea qu * nunc dat munéra munëre-
tür.--/' Tales igïtur etiam omnes abfque dubio Aqüitani
efle debueraitr. Et quidem/vt dixrmus , (peeialius ta*
les,-quia fpéciaIia'Dei mühcra poflïdebant.'Et quid poft
hsc bmUia, cjuid fecundum ëft ? quid nifi cunita quae
ediuerfo funt ? iri omnibus quippe Gallijs ficut diuitijs
prirai fucreficvitijsi Nufquam enim imbroSïofvölu-
ptas , nufquam inquinatior Vita , nufquam cbrrüptiot
difcipliua.' Hancpro muneribus lacrisdederunt Domino
retributiónem: vein quantum eos beneficijs luis rile
ad fe illeierat ad propitiandum , intanturii illi flagitijs
luis laborduërmt ad exacerbandum. Ari fofte falfum
eft, Scinuidiosëpptius,quamverèiftadicuntur ? Non
v tor rei approbatiönc qua ytialij in caufis fölent, vt pro-
ducaitt quofcunque ad probandum aut paücos\,'aut ex-
traneos, aut minus idoneos tvftés1: ipfos interrogemus
a quibus a<fta funt: falfum diximus, fi negauerint.faten-
turenim, & quidem , quod eft grauius, fiefatentur , vt
in ipfaconfeflione nondoleant: idemenimnunt efta-
Itimus in fatehtibus, quiin agentibus fuit. Sicut tune
nonpuduit flagitia committere , ficnuncomnino 'notl
pcenitetflagitiolafecifle. Exceptistamenperpaucisfer-
melaïi'óris deque infighibus viris ,,qui,Vt quidam de numéro
ip fora m'ait,
j— —JparJis redenteruntcrimiïtd nummis.
Exceptis, inquam» bis loquór, quos vtique etiam inilla
tunc general! adnjödum col 1 uuionc vitiorum , reóte mi-
nörum crimiitumfeos Etifle credimus , qui córrigiddi-
uinicate meriierunc. Nqn.penitus enim p'ominum fu-
um latdit, cui propitiatio relerüatur. Et quid pluraPpu-
to quod femper Deuni &inipfo error«, rclpexerit, a quó
hdc dbtfnerë potuic^ ne diucius errarét. Caeteriautem.
Scplutiini férmé ac nobililÏÏmi, prbpe idem omnes,pene
vnus gurg'es, omnium gülape.ne vnum lttpanar , o-
mnium vita. Et quid dico de lupanaribiïs ? minoris
qüippëéflecriminisetiam lupanar puro. Meretricese-
nim qua illië funt , foedus colinubiale non norunt * vac
per hoé nou niaculant quod ignorant. Impudicitia quidem
piaculo funt obnóxia , led ream tarnen adulterii
nOn teticntur. Adde hue quód & p^uca ferme fimt lu-
pauaiia.j^& paiicx qua in his vitam infeliciffimam da-
mhaucrcmeretrices. Apüd Aquitanicos veto qua eiui-
'tifs iri locuplëtiflima acnobilimma füi paree non quafi
lupanar fuit ? Quis pptentum ac diuitum nonin iu to ,
libidirijs vixit ? Quis non fè baratHrö fordidiflrma co l-!
luuioóisiibrnèriït > Quis coniiigicqniugij fidem re^li-
'dic? imriiQ quantumad pafliuitatemlibidinispërtinet,
quisno^epniugeminnumerum ancillarum reaègit? Sc
ad hóe vèrierabilis conniibij laci-amenta deiecic, vt nulla
in dbinb eius Vilior vidcretur in maritalr delpeiftione,'
qqam qua ër-atprincepsmatrimonij dignitatë. Cógitat
törtc aliquis non i ta'ad plenum efle, vt loquór, habuif-
fe enint ïilic-matres familias ins fuum , Sc domihatum
honorem poteftaténtq^i? tëiipiflc.'4Verum eft, habac-
rune quidem' multa ihrifgruni ius dominij,Iêd nulla ferme
impolluEunvius mistritnoni| i & nos niodö nou qua-
rimitis qua mulieriim potêftats»fed quam córrupta viro-^
rqm fuerit difeiplina.; Quamuis necpoteftatëm quidem
flue niacrës familias integrant hdbuiflé dicam j quia
quacUtiqiie iuscónnubij iiiuiolarum acialuum non Ita-.
uitüin nonhoc fiiit, qu em n on fibi ancillæ intpu'dicif-
fimoe àut adulterum aut maritutn iüre dixeruht ? Equi
eniht emtjfarij, vt prophetaaic, itt fcenihiàf facti fttnt. Y-
ntifquïfque emm ad vxorem proximi fui hinniebat. Arque
illi de quibus hæc feripta lëgimus , & minore fortaf-
le crintine, & minore-, vt reor, numéro criminum-ae
! pafliuftatë peecabànt. Hi autem vere vt emillarij^e-
qüi ttôn ad paucas tantum j lèd pene ad omnes-'-ver-i
nulas'fuas , id e ft , quafi ad greges proprios hinnie-
pant » Sc in morem-eorum pecudum ,- qui mariti gre-,
gum appellantur, ferui dæ libidinis debacchatione graf-;
larttës, in quamciinque èôs feeminam primum ardenis,
împudiciriæ füror traxerat, irruëbant. Hic iam quæ-
ro fa lapientibus, cum hæc ita client * quai es purent
fuiflè illicfamilias,vbi taies crant patres familias? Quanta
ferûorum illic corruptela , vbi dominorum tanta
corruptio i MorbidO eitim ëapite, nil fonum eft : në-
que yllum oinnino membrum officio fiio fiingitur, v-
bi cjuod/eft principale non eonftât. In domo autem
fiia' Dpminus quafi çorporis fui càput ëft ', & vità eius
éünëKs norma viiiendi. Peflimunique Hoc eft in hoc
jitegocio-, qüod Hbentius oinnes détériora ièâantur:
& faciliüsmala ihftttutib depràuat bonos, quant bonà
emëndet malos. Porro àutem cum ètiàm boni arque
horiefti 'patres familias famulos bonos facete non pof-
b u t, quantam illic putamus füiflc labem familiarum, I
vbi Domini crant impuritatis exemplùrrt ? Quamuis
non exempluni illic tantummodo malüin fucrit, fed
vis aé.nèceffitas quædam; : quia parère impüdiciffittiis
dominis famulæ cogebantur inuitæ : Si libido domi-
nantium, necéflitas fubie&arum crat. Ex quo intelli-
gi potëft, quantum coenum impudicarum fordium fuerit,
vbifubimpurilfimisdominis caftasèfle etiam fi vo-
luiflènt feeminas non licebat. Sed 'videlicet difficile
hoc probari poteft, & nulla omnino extant praeterita-
rum turpituainum flagitiorümquéveftigia. Ecceëriam
nûnc'miîltiex eis licet patria careant, &in comparatio-
në pratéritarum opum pauperes vidant * peiores fermé
funtquàm fuèrunt. Peiores autçm non vnorrtodo,
quia etfî eadem faciunt quas ante faciebant, hoc ipfo
tamen détériorés funt, quia à Icelere non ceflànc. Si-
quidem facinora eorum etfî genere ipfiy maiora non
fifirij attamen plura funt': àcperhocetficriminumno-
uitâte non crefcunt, pluralitate cumülantur. Adde autem
quod hase, vtdixi , faciunt iam fenes, adde quod
pauperes. Vtrumque enim feeleris augmentumeft: mi-
nus'fiquidem prodigiofum eft peccare iuuencs , pççca-
re locupletes. Quæ autem in ijsfpes autre medium eftj
qui iniuîtata impuritate, hecmiferiarum egeftate, née
vira extremitate rpuocahtur ? Efto enim quofdamaut
ftülta prafumprio longasuitate longs viraj, aut IpeS !
quàndoqueagendas posnitenriæ conlolétur : nonne no- i
uum hoc monftri genus çft, eflë aliquos criant in mor- ,
te vitiofbs ? Qu* cum ita fine , nunquid eft àliquid
quoddici amplius polfit ? Sed adhuc tanten addimus,
fcilicet quod multi hæc ^gunthodie etiam inter hoftes
fiti,& quotidian o difcriinincac timoré captiui.Cùm-
què ob impuriflîmam vitàm traditi à Deo barbaris fue-
rintj impüritates tamen ipfâs etiam interbarbarosnon
relinquünt. Sed taies forte hoftes funt inter quosa-
gunt, vt eos ifta delcdlent, Sc oiFehdantur grauilIime,
fi cum ipfiimpudiëi fint, videantcaftos-eflç RomanoSi
Quod fi ita efl'et, nequaquam tàmeii fàterc nos im-
pfbbos improbitàs deberet aliéna : quia quemlibét
nominum magis fibi prsftare conuenic vt lit bonus j
quartt alterr vt fit malus! & plus id laborandum cft,vt
pla'ceamus DeO per honeftatem, qùàm vt hominibus
per impuritatem : aeproinde etiam fi interimpudicos
qüisbarbarosyiuat, ntagis tamen pudicitiam fequide-
ber , quæ fibi ëxpedit, quàm impudiçitiam qus impu-
ris hoftibus placet. Sed quid accedit infuper ad mala
. , - . >v , -. . , . , . , . , hoftra ■ Inrèfpudicos barbayosimpudiei^ lumûs. Plus
bèt, nec dominij fahutm hàbci;. Hand multurn emm|adltuc dico , offendunc barbari ipfi impuriràtibus no-
matrorta abëft à vilicate feruaTum , vbi patérfainiliasi ftris. Eflë inter Gothos non licetlcortatorem Gothum,
ancillarüm maritus eft. Qüis aùrem Aquiranorum di- foliintereospraïudicionâtionisàcnominispermictun*
Biblioth. Vet, Patr. Tow/.-j. Pars j . - Ç g ^ " • . tur
I I I