q u an to grauipttTfintpeccàra huias temporis quant p r i m i
Apoftçlo dicencç': Legemqiïtstranfgrediens, duobusmediisvel
trtbmtefttbus moritur.Quantoputausdeterïbra rnereri ftipphcia
quiFiljttmDei conculcducrit*. En primiisocCarrit nobisSa-
muel infïa Dëi, legitimi regniftabilitor, Deo anteqtvam
nafceretur dedicatus | | Dah vfquëBethfalpeæ, omni populo
lfracl veridicus Prophcta, fignis indubitantet ad-
mirandis noms, ex cuius ore Spiritus fandtis cundis mu-
di pqteftatibtiS inconuic, denuncian'do primo regiapud
HebræosSauli, ppp eô qiidd q üsedam de mandatis Dp*-
ra i ni h o n com pl eue r it , dicens : Stultéegifti, neeçufififiifti,
mandata Domini-v ei tuiquapracepit tibi, quodfi mnfecijjes, iam
nuncpararet Deus regnumtuum fuper îfraelin fempiternum , fèd
nequaquamregnum tu uni vitra confurget. Quid rogo fitpile
h ui us ce m por isfcolerife usa d ü 1 ter i u mn c, velparricidiüm
fecit î'Nullo modo , &d iuflion’is ex parte fnutationem,
quia vtbene quidam hoftrorum aitimonagiturde qtïali-
tatepeccati, teddetranfgreffionemandau.Itaque ilium
obiéâa velut putabàtVpdrgantéin&apôlogiàSjVt^enéris
h umani moris eft , (àgaCiter hoc modo adiiedentèm.
I ramo audiui vbcem Do mini » & ambuiaui in via per qua
dabit capiti meo aquàm, &octtlis mis foment laChrymarum ; &
ploraboihdie & notie interféâospoptili mei 1- Heufiquidem
pariim auribus eap.rafti propheticam obiurgationem ita
diçentemY VayyWfiriimpijyquia dcreiiqu'tftis legem Deial-
ttâmi, Scfinatifiierïtis, inmaledtfiipnem nafyblritnï, Scfimor*
iuïfuertm,ïnifialeäißoneTtieritparj vififa. Omnia quæde
term/une » i n terrain ibunt | ficimplj à maledîdione >iü
perditio nëm ( fob auditur , ‘ib'unt), # non reuertanturad
Dominunvexauditaßltem admonitione : F'tti,peccafti,ne
adijciasvltra ,fed&dépriftinistuis deprecare. Efiterura : Non
tardes conuertiadDomirtim, neqttedifférasdeiieindiém. Subito
emmveriit ira eins, quia vtScriptura ait ; Regè.audiente
verbum iniquum j - omnesqui/ui rubillo font ,fcelefti
fünf.' Nimi rural rex yt Pcophetaait : luftusfofcitat regip-
nem. Sed mpnita tibiprofedonon défont, cum hàbu-
ëris præceprorem pene tôtitis Britanniæ magiftrum elegantem.
Caueto igitur ^he tibi quod à Solomonenota-
tu r I açcidac, quafiquiéxcitatdormientem degraui fomno,fic
qui enarratfiultofapientiam, in fine eriimnafratiortis dieet, Quid
pwnum dixeras. Laua,à malitia tuqvn b bf, fie didurq eft
HiVuiàlemv^tiàluuvfis, necôntëmnas qtiaelb ineffâbK 1 1 v .. .. , . . . .
ièin mifericordiam Dei homo mödb per Prophëtami d j mißt me, talianimaduerfionë mulólauit : .Nunquidytilt
peccaris im^ios redbcäntis. Repente loquar adgentem , & | inquit, Dominusholocaußa?autviftimas, & nonpotius vt ob'e-
adrégnutttvtèuellam i &difipem:^& deßruam , & dtßerdam. j diqturvoçiDomini} Mehoreß enimobedientiaqüdmviäima,Sc
( Peccatpiem hoc -Vehementer ad poenirentiam horta- andiremagïsquam offerre adipem artetum, quiaficutpeccatim a-
tur ) &fipmitentiam egeritgem illa apeccato fuo , poenitentiam ! riolandießrepugndre, ita quafifcelusidololatr'unolleacquiefcere.
&egoagaoifiipermalo^quodlocumftmiVtfaceremei. Et ite- j Proeoergo quodabiecifiïfirnmnem Domini,abiecit & te, ne fn.
rünïï^M»dabiteistaiecor,vtaudiantme, & cußodiant puce- rex. Et poftpauca r Scidtty inqni^Deusregnum ïjrael àïe
pta meat & benefit eis omnibusdiebiuvitafiçaïltcmÿiicinG&n- hodie, & dédit Hind;proximo tuo meliorite. Porto iriumphator
tico Deuterohomij : Populus, inquit, attfqüefonfilio, & pru- • in ifrael non pareet &pctnitudine nonfleäetur, neque enim homo
dentia,vtinam japerent , & inteüigerent, acnouifiimaprouide- j efi > vtagatpoenitentiam , fubauditur fuper duris malorum
rent ,quomôdoperfiequatur vnus mille dtiofugentdecem millia. j præcordijs. Notandum ergo eft, quoddixit, fcelustiolo"
Matth. iu Et iterüm in EuangelioÆ>omipu^i.fj Venne aime omnesqui i latriaejfe, nolle Deo qcquiefcèreinon ergp^^Irbïfceletatiifti dum
laboratiï,&onerati eßis, &ego vos requiefeere faciam. Tollite \ non gentium Dijs peripicue litant j fupplaudant . Siqui-
iugummeumfuper voSyérdiftiteame,quiamitisfum, & humi- dem conculcantesporcorummord, préciofîflîmas Chri-
lis cordi\ & inuenieiis requiem animabus veßris. Nam h haec fti margaritasidololàtræ funt. Sed lieec'hocvniim ex-
furdis auribus audias, Prophetascontcmnas, Ghriftum ] emplum aefi inuiâus adftipulatoi'ad ebrrigedos iniquos
deipicias, nofquelicet viliflimæ qualitatis fimos, nullius abunde fuffieeret, tamé vein ore mulcorû teftium omne
mpmenti ducas, Propheticum illad fyncera animi piëta- côprobetur Britanniæ malû,tranfeamus ad cætera. Quid
te feruantes vtcunque- Si non ego impleüçro forritudi- Dauid numeràndo populü euenicîDieétcad eûProphçta
nem in fpifitu , &vireüte Domini, vtenùnciem dômui G<cd:H£cdicitDonünus:Triu tibiopciodatur, elïgevnu quodvo-
îaeob peécataeorum,&domuiIfrael{celeraeorum, ne j luerisexhis vt faciam tibi •.autfeptem annis tibifiitiiesi auttribus
fimds c,afies muti non yàlenreslatrare. Etillud Salomo- menßbusfugiesaduerfaribttuos i &illite perfequentur ifauteerte
n is ita dicentis : Qui dicit impium iufiumejfe, maledicius erit tribus dtebus ent peßilentia in terra tua. ' Nam ar&atus tali
populis,& odtbilisgemibus : nam qui arguunt, meliora fpe- conditione, & volens magisincidérein hianus miieriçor- I
rabùnt. Et iterüm : N<wreuerearts proximum in cafumfuum, dis Dei quam hominum j feptuagihta millium pôpüli fui j
necreùncds verbum in temporefalutis. Icemque ; Erueeos, qui ftrage humiliatur,&pfp çontribulibusÀp.bftbncæ chari- !
ducuntur ad mortem, & redime eos qui tnterficfuntur. Ne par- taris affc<5his , vtillôs plaga non tangeret mori optâuit di- |
cas,quia non proderunt ( vtidem Propheta ait)diuitiæin j cendp ; Egofum qui peccauï, egopaflor inique egi, tßi qui oues
dieiræ : iuftitiaà morte ljberat. SHuflusquidemvix faluus fîint quidfeterunt\vertaturobfecromams tua contra me, &confit
,impiu$ & peccator vbipartbit, llle profedo tenebrofus
Tartari tortens fcrali rocacu , vndifque acerrimis , in-
uoluet temper cruciarurus & nunquam confumpturus,
cut tunc eric (era inuti 1 ifque poenx occulta cogni tio., lac
mali pcenitudo, a quo in hoe tempbre accepto, & die (a-
lutis, ad rediim vitariter difFertur conuerfio t Hie fane
vel ancëa cbnéludenda erac (vti ne amplius loqueretur os
noftrumoperahominum ). tamflebilis haec querulaque
malorum seiii huius hiftoria, fed nefermidplofbs nos auc
lafl'os putent ( qiib minus illad Efaianum infatigablliter
canamus : V a , quidicuntbonummalum, & malum bonum,
ponentes tenebras in lueem, & lucent in tenebras, amarumin dul-
ie-t&dttlceinamarum ,quividentesnon indent, & audientcsnon
audiunt, quorum cor crafla obtegiiur quadam vitiorum
nube/)dibcr quid quantumqué minarum Prophetica
clamifent ^^ftridim. edicere oraeula , quibus velutipul-
chrotegmineopiifculinoftci volumen | icavtnecertatim
irrüiturisinuidorum imbribusexrerpenetrabile jfideliffime
contegacur. Refpondeant itaque pro nobis fandi
vates nun c vtantea, quios quodammodoDciorganum-
que Spitjciisfandi mortalibas prohibentes mala, bbnis
fauentes extitere, contumacibus fuperbifque huius ara-
cis pri n cipi bus, nedican t npspropriaadinuentione & lo-
quaci téntam temerfrate, talesminas eis ,■ tanrofque ter-
tores inctitere : nullinamque fapientium dubinm eft,
tra domumpatrismei, vt confideratam cordis elationem !
propria morte piarer. Nàm quid Scriptura amplius defi-
lio eius narrât1; Fecit, inquiens , Salomon quod nonplacuerat
corap Domino,ficuipater eius. DixieDominusad eum. Qui ha-
buiJlihocapudte,&non cuftodijlipaftumrneum &praceptaqui
mandant tibi,difrumpensfcindam regnum tuus (tydaboilludferuo
tuo. Quid duobus (àcrilegis æque vfifti funt, Ifrael régi* I
bus Hieroboæ & Baàfæaccidit 2 Audite,quibus tententia ]
Domini dirigitür per Prophetam itadiccniis; Propter quod
magnificauiteprincipemfuper.ifrael, quiaexacerbauerunt me in
vanitattbus fuis , ecce egofufeitabopofiBaafam, & domum eius, &
trad am domum eiusficut domum Hieroboa ’filij Naboth, quimor-
timfierit defuis inciuitate tcomedent eum canes, &mortuum
corpusillmin campo comedentvolatiliaCali. Quid illi quoqug
fcelerato regi Ifrael iftorum commanipulari, cuius cpllu-
dio & vxorisdolo, Naboth innocens prppterpacernaih
vineam oppreflus eft;, (andporeilliusHeliæatqueigni-'
rero Dominialloquioinftrudo minaturita dicente ? or-
cidifli infuper &pojfedijli, &poft hac, addes. Hoc dicit Dominas
: in toco hoc in quo linxerunt canes fanguinem Naboth j lambent
quoque tuum fangUtnem. Quo a ita fà dû hi fu ifle, cer-
tiilima'ratibne coghitiim eft.^ Sed ne forte tecundum fu-
pradibhim Achab /lpintusmendîix loquens vanain oré
Prophçtarum veftrorum feducat vos, termones- Michææ '
Prophetæ audiatis. Etce permiftt I) È V S jpmtum
__________ „. . .. . ' , M E .
dacijin oreomniumProphetarunt tuorum,qut hiefunt,&Dominus
locutuseßcontratemalum. Nam &riunccertumeftaliquos
efledodorescontrariofpiriturepletos, & magisprauam
voluptatem quam veritàtem allèrétes, quorum verba fuper
oleum molliuntur,&ip(à funt iaçula,quidicunt,Pax,
pax,& non crit in peccatis pèpuanentib. pax,vt alibi Propheta
dixit : Non efigaudereimpijs dicit Dominus. Azatias quo-
que filins Obed Alæ reue'rte'rîti de cxde,dccies centenum
millium exercitusÆth^opum,locutus eft,diçens:Dflwiw«r
vobifeum eß, dum eßis cum ipfo,&fi exquifieritis eunijnuenietur à
Vobis,&fidereliquerifis eum,derelinqmvos. Nam fiIofaphat
ferens præiidiu miniquo reg i, ita ab Iehu Propheta Ana-
niæfilioincrepatur dicente: Peccatoremtu adtuuas, aut quern
Dominusodit,tudiligis,proptereairaDeiefifupertf. Quid illis
quipfoprijs teelerum fuorum fuiniculis compediuntur,
fiet.Quorum nos neceiïè eft.fiin acie dominica,volumus
dimicare peccara odire , non animas, dicente Piàlmifta ;
QuidiligitisDominum,oditemalum.Quid'ad (iipradidi Iofaphat
filium currus'& autiga Ifrael Propheta Helias.Ioram
fcilicetparricidam , qniegregios fra ties fuos vtproipfis
regnaret fpurius trucidauir,eft'atus eft ? . Sic dicir, iriquit,
Dominus Deus Patris tui Dauid, Eo quod non ambulaueris in via
Iofaphat Patris tu i, & in vtjs Äfaregis Iuda,& ambulnfiiin vijs
régis ifrael, & ftuprofe, vtgefit domiis Achab, & Fratres tuos lo-
faphatmeliores te interfecifli, ecce Dominuspercutietplaga magna
te&filiostuos, & loram regem ifrael,vtvos derelinquentetn Do-
wiwttw.Quid Zacharias films loiadæ van's minims ijt, at.
rendite,qUifurgensàpopnlG)dixir:lI^t(ixifDs;»i«oe:QfW-
■ reprateritispracepta Domini,& nonprojperabimini IQutadereli-
quißis Dominum,&'derelihquetvos.Quid dc autore Prophe-
tarum Eteiadicam ? Qui prooemium Prophetiæfuævel
vifionem ita exorfus eft dicens: Auditecali,&auribuspercipe
terra, quomcioDomtnuslociituseïl: Filïosenutriui&exaltaui, i-
pfiautemfpreucriintme. Cognouitbos pofiefforem fuum , &afinus
prafepedomm fui : ifraelautem me non cognouit , _&.populus meus
non intellexit.Nunc vero ilium qui piiufqnam formatetur,
in vtero præfcitus, & priufquam exiretdevuluafandifi-
catus,&in cundisgenribusProphetapbfituseft, Hiete-
mianv.fcilicet,quid de populo infipienre, rigidifque regi-
buspronunciauCrit, parumperattendentesaudite, hoc
modolenitervefbainitiantem. Etfaâumefiverbum Domini
ad medjeens : Vade, & clama in auribus Hierufalem, & dices :
Auditeverbum DominidomusLuob & opines cognât tones domus
lfr ad. Hoc dicit Dominus : Quidinueneruntinme Patres vefirii-
niquitatis ? Qui elongati funt à me, & ambubueruntpott vstritta-
tem,&vani fallt funt, <£y non dtxerunt: Vbieflquiafcenderenos
fecit de terra ARgypti î Sic. SandiisquoqueAbacuc proclamât
, dicens.- Va,qui adifeant cittitatcmin fanguine , & préparant
ciuitatem iniquitatibus dïcentes i Nonne hacfunt à Domino
omnipotente,& defeceruntpopuli multi in igné , & gentes multa
mïnoraufunt ï Et ita propheriamquerulusincipir^ : Vfque-
quo Domine clawabo , &nonexaud'tes : Vociferabor ad te,vt quid
mihidedifii labor es, & dolores, injpicere mifenam,& impïetatem.
S c d & beams OfeePropheta: Attendite, quid loquarur
de princibus, dicens : Proeo, quodtranfgrefii funt paiïum
meum, & aduerfus Ugem meamtulerunt, & exclamabant : Ço-
gnouimus te qui aduerfus fis ifrael, Bonum vt iriiquum perfecuti
funt, fibiregnauerunt, regnauerunt, &nonperme, tenuerunt
prinetpatum, nec me cognouerunt.Sèd ôc (andum Amos Pro-
phëtam hoc modo minantem audite. In tribus impie/at thus
filiorum luda, & in quatuor non conUertam eos ,propterquodre-
pulerunt legem Domini , & pùceptanon cuftodierunt ,fed fedu-
xerunteosvana eoruin ,'&mtttam ignem fuper ludam, & co-
medetfundamenta llierufalt m. H&c dicit Dominus : In tribus im-
pietatibus ifrael, & in quatuor non conuertam e o s propter quod
. tradtderepecuHia iufium, &pauperem pro calciamentis qiia cal-
ciabantfuper puluerem terra, & colaphis cadebant capita paupe-
rum, & viam humilium declinauerunt, & c. Sed & fandus
Michças vafes,attendite, quid fit effatus. Audi, inquiens
, tribus & quid exornauit ciuitatem ? Nunquid ignis ? Et domus
iniquorum tbefaurizans thefauros iniquos 2 Et cum iriiuria
iniuftitiamfiiuftificabitur inftatera iniquos ,& in maccllo pondt-
.radolofa, exquibusdiuitias fuasinimpietaterepleuerunt. Sed
&SophoniasPropheta'clarus quas minas exaggerat audité
: Pwpceft,inquiens, dies Domini magnus, prope&vêlox
valde, vox Dei Domini amaraconftituta eftpotens, dies ira , dies
tile, dies tribulationis, & necefiitatis, dies nubis & nebula , dies
tuba, & clangor», dies miferia, & exterminationis, dies tenebra-
rum & caltginis, fuper ciiiitatesfirm as, &c.
Et quid Aggæus fandus Prophetadicat, attendite :
Hac dicit Dominus vSemelego mouebo caelum, &terram,& màrei
&ariiam, & auertam fedesRegum , & extermwabo virtutem
regum gentium , &\auertamquadrigas , & afeenfores. N une
quoque quid Zacharias Propheta eledusdixerit, intue-
mini, hoc modo prophetiam fuam exordiens.Reuertimini
ad me, & reuertar ad'vos, dicit Dominus, & nolite tales effeficut
I patres vefiri, quibus iniputauerunt Prophetapriores dicentes : Hac
! dicit Dominusomritpotens : Auertttc vosdviis veßris , &nun in-
tenderunt, vt obaudirentme,8cc.
Sandus quoque Malachias Propheta dicit : Ecce dies
Domini veritet,fuccenfa quafi caminus, & erunt omîtes fuperbi,&
omnesfacientes iniquitatem vtftipula, & inflammabit eos dies ad-
ueritens dicit Dominus exercituum, qua non relinquet exeisradi-
cetn, &germen. Sed & fandus attendite, quid de princi-
pio, & fine difeeptauerit, dicens : Propterquidimpij viuunt ?
fenueruntinhonefte, &femeneorum fecundum defidenura eorum,
& filij eorum ameconfpeäum eorum, & domus eorumfruäuofa
funt, & timor nunquam, nec plaga Domini efifuper eos, vacca eorum
non abortiuit, & pragnans eorum pertulitpartum, &non
errauit, fed permanetficut oues àterna, Hr pueri eorùm ,gaudent,
&pfalterium fumentes&cythatam firiteruntin bonis vit am fuam,
in requiem inferorqm dormierunt. Nunquid Deus fafta tmpio-
rum nonrefixest t Non ergo , fedluc'erna impiorum cxtmguctur,
& fuperuenieteiseuerfio , & dolores tanquam parturientiseos ab
tra tinebunt, & eruntficut palea à vento , & ficutpuluis, quem
abftulit turbo,&c.
Quidprætprea beams Èftiras Erophefa ille bibliotheca
legis minatus fit, attendite, hoc modo difceptans.H<ff
dicit Dominus Deus : Nonpahet dextra meafüprapeccatores, née
cefiabitrompbaa fuper effundentesfanguinem innoeuumfuperter-
ram,exibitignisabiramea, & deuorabitfundamentaterra, &
peccatores quafiflramen iheenfum. Va eis quipeccant, & non ob-
feruant mandata mea dicit Deus ; Nonparcam illis. Difiédité filij
apofiata, & nolite contaminate fanätficattonem meant. Nouit
Deus, qui peccant in eum ,propterea tradet eos in mortem , in occi-
fionem. lam enim venerunt fuper orbem terrarum mala
multa,imtniftiis eft gladius vobis & ignis, & quis-eft,
qui recutiec ea, &c. Ezechiel quoque Propheta egreg'iuS,
quatuor Euangelicorumanimalium mirandusinfpedor,
quid de fceleratis edixerit, attendite, cuiprimum Domi-
Uiusmiterabiliter plagam Ifrael deflenti ait : Iniquttasdo-
! mus Ifrael & luda inualuïtrimis, quia impletaèfl ferta iniquita-
te, & immundicia :Ecce egofum, non par cet oculhs mens, neque
miferebor. & infra: Quoniam terra plena populis, &ciuitasple-
t nainiquitate efl, & auertam impetum virtutis eorum, &polluen-
j tur fanäa eorum exoratio veriiet, & quaret pacem , & non erit.
j E,cpoftaliquanra:F4<Sftfey?( inquit) ferrno Domini ad me di-
j cens : Fili hominis, terra quapeccaueritmihi vt deiinqüat deltäum,
‘ extendam manum nieam& conter am eius firmamentum partis,
' & emittam in eamfamem, & toUam de ea bomineni, &pecora,
» &fifinttresviriifiiinmedioejifs Noe,Daniel & lob, nonlibera-
I bunt earn, ipfi in fua iußitia falui erunt, dicit Dominus : Quodß
! ttiam beftias malasinducam fuper terrain ,& puritain illatn , &
i erit in extermtrimm, & non ent qui iterfaciat à facie beftiarum,
& très viriiufti, in medio eiusfint.Viuç egodicit Dominus : St filij
] &filia e'mliberabuntur, fed ipfi foil falui erunt, terra autem erit
in interitüni', &iterumfilius nonaccipietmufhtiam patris, ne-
' que pater accipietintuftitiam filij. lufiitia iufti fuper ipfum erit, &
iriiquusfi auertat fe ab omnibus iniquitatibus qiias fecit, &cu-
ftodiat omnia mandata mea , faciatiußitiam , & mifericordiam
m tdt am, Vita y tuet-, & non morietur: otnriia dtliftaeiusquacun-
quefecit non erunt in fua iuftitia quam fecit, vita viuet. Nunquid
voluntati volo mortem iniufti dicit Dominus, & non vt auertat
fe à via fua mala. & viuat ? Cum fe autem conuerter it iuftus
à iuftitia fua, & fecerit iniquitates fecundum ömnes iniquitates
quas fecit iniquus, o nines iuftitia eius quas fecit dbn erunt in memoria.
In delifto fuo quo excidit in peccatis fuis,quibus pecca-
uit, morietur. Etreliqua. Hæc de (andorUm Propheta-
rum roinisdixiffe fufheiar, pauca tantum dc fäpientia Sa-1
lomonis , qua. cum hortauonem vel denuftriationem