4*2
Eiufiem in Adamtim.
O R A T I Ö III.
SC iö-roe chicö'grapho teneri, promifToque de rebus
Adarriidbcendis ; & cum agnöfco debitutn, eius ma- I
Mitudinè’ pcrcelfor. VerÜm quandoquidem difciplinæ
vehementes eftisamatores, &commodi huiuspromil-
•fi fiagiratores jtibs cohtrapenfioni impares: age, Chnito
Domino fupplicemus, vt adredditionem:do&ripæ adhc
coöperator. Nam iipeccatorum cönfcripta' debira lace-
raveWudef; rnult’b lætabituramplius debicionem d o t e j
I S nobifcumexfoluens. Age igitur , o dilde , Adamij
hidoria meutern oclupemus. Eaenim fueric opportuna j
per ieiunium nanatio : qaandoquidem illudinparadilo
cum aiijs plancis ietuandum rcceperit Ädamus, &cutri' j
jicentiori voluprabilium rerum vfu ieiunij lexei mripca
Fueric : Ex omni ligno paradifi comedo : de ligno autem feientu
boni; & mahne comedos. Prima régis edibtionlimenca dar,
& ieiunij legem ponit. Accipe porèftatem in omma, vno j
folo ce abftine, in omnia manus extendathr, & advnum :
ebntrahatur. Citra inuidiam fruäuinterdixi, neque mi-
1 vftira refertfaiiiipfi | nullius enim indigamihi nacura |
e ft, nullique obnoxia pàflioni : verum vt prohibitore j
cQgnito, præbitoiem quo que agriofeas', & vniusprma-
ciorecordarionem illius excitet, qui dedicvniueria . ne
volupeas vndcqùaquè circumFufa beiieficij memoriam I
Fpoliet, neper inexplebilemypracitatem in ignorantiam
delabàiis. Alias igiedr animahtium genres, & genera fa-
bncans coudicoL immobilibus naturæ legibus conftrin-
xiti neque ip fis e le te e lF , quæ facnltatern in vtrumque
partiatur, neque rarideinationis dftcrctio , quæ velutin
aeqüilibrib perpendap agendorum deleötum : fed (liriul
imperat natura,ad agendum impelluncur non exculFacu-
riosc prieccpro. Contra homo ratione infignitus, elc*-
öiomspoteftate ornatus , &: aibixri; libertäre refulgens
confilij vim habet, quæ nulla teneatur voluntatis ierui-.
tute, întentionemqué habet Fui dominam, Öcinuiolabi-
ligloriàtur agendorum ele&ione. Hinc euenit, vt hoc
dSigat, il lud qUödiravifum fuem* répudier: hocauerle-
tur,ad illudanimum adijeiat, & Uberrima cum potèfta-
revoluntatis regnansabundat optionibus lenientiarumi
Quare lege polira Devs agendineeeffitatem non impo-
nit ; fed qtfæfibi videntur,imperat, M voluntatispoté-
ftati permittic abtionem : & h iuflus mandatum ptæter-
eàt, hon idea natüram demutac, neque neceffitatis legibus
vincit inoblequentera, neque gratiam per vim au-
ferc, neqùe Intra neceffitatem dona cöntrahit, nëque
naturam peruertensmeutern adultérât : fed ratiOne indomifaatuFuo
reli&apüenisdelinquentemadlapientiam
reuoeät. Principi veto rationicorporis habenas permic-
tit, &'animam çorporijvéluti curriculo aurigam præfiçi-
éns adhörtatur, vt ad curium virtucis impellat. i T une i-
gituFli ratio fdbria corporisdiabenas Fültineac, curFum
tu trit, quo corona paretur: dotmitabundavéro paffio-
nibus canquamcquisper præcipitia , perquealpera via-
rum fertur incogitähs, öc tandem deieâa, atque ad terrain
afflida tralntui; puluere lördida lubproprijl currüs
iumim captiua ,'tfcvexata clamat : Infelfxego bo'mo, quume
liberabit de corporemortis hti'tus ? Nam per locordiam prin-
ciparu prodito' fit ferua pallionum , irtacipdabilibus
palßonibus cum thronum ratio prætèr oidinem concel-
lerit, earüiti lèrua comperitur, ad quarum Femitutem Fru-
endam nataeft. ■ Itaque præter alia , quibus hominem
DEVS condecorafle videtur, etiam mentem arojerij li-
bertare inuelliuit, lege data ad voluntatir exércitatio-
nem in arbore veluti tabula deferipto maUdaco intus
abditam diiudicandi vim excicauic, adlcripto in ligno
parendi j'aüfnonparehdi dil'crimine. Hihc notum bon
i, ÖCjmali lignum agnominari : ab illis enim, quæ hîc
didicit, ligqumappellatumeft, &huiusinftrudio, ligni
Fuit äppellatio. Quippe illic, vti d ix i, Adamo excole-
batur intelligentia, 6c exercebaturratio. I x omni lignopa-
mdiß comede ; de ligno autem feientidt boni érmalt ne cpmedat.
Scieuc. ■ • ■ • ~ ' ■ ' ' ' ^ v >
prudum habe citra modum ; manumduntaxar abftine I abefuinfulfo, &fuperfluo. Quöin pretiolit legislator,
obferuatione legis propala. Pei Fpedum tùuin habcam
animum , vt am o ris tui vim in pretio habeam: gratûse-
ftoîhanum contrahendo | antefer totius paiadifi largito-
rem vnico ligno ^honoris mei arbirrum te ftatui, par bene
merenti reFerguftatu, contemtiohe. Ideo tnortis ter-
rorem £um lege tibiobtufi contrane,fariam appetqntiam
auxilio futurum ; & IFmensad earn incliner, rerrore db-
ieéto firmetur ; eft enim temperanti'æ neruus præuarica-
tionis metus. Tuvéronon terrore, ledamore honorem
mihi deFer. Tumaior cumfis, efto planta paradiFo illu-
rtrior, & ypluntarîæ tuæ obedientiæ carpam Fru&um
bonum. Offer mihi muherimèntem, De Omni ligno para-
dificomede. Prolatacupiditàtistuæ termihpSi,quandoqui-
dem vfus tuos rerum cdncelFarum excedic affluentia.
Paradifusçupiditatificprodiuitijs: verumvb ilegemFcri-
ptam vides, ibi defîderiumcoerçe, ibi reeufa cibi con-
tadum,vtvitævenenum. Auerte oçulos, ne ad tranf-
greffionem traducant: Fùge Fpedarefvt faluari poflis., De
omrii ligno parddifi comede. Accommodatatempori lexicon-"
gruüntedidiônes cum tempore.^ Nam qui appolîra poC;
lit elfe lex : Non occides ? quem ? cur î Non furtum facies.
quorum?cuius? No»»mfo<*&er».quîcum?cuiusi Ecquod
enim^liudpotuit in ipFum pulchritudînis telum iaenla-
ri,vt iclu deuitafo mandata conficeret? Tune igitur Adam
periculi expers deliciabatur, & état vdluptas innoxia,
cârensadmiftione (èrpentini veneni. Sed ad inuidiam
excituseft diabolüs Ipedtando, &eorufh, quæ viderat,
vifionefaucius','feiientemreFerire connititur. Vidit in o-
ninem creaturamintegraro pöteffatem , vidit in eius manu
maris imperium lubieétos aniraantium greges, para-
difumpro domicilio, fponlàm diuina fi«am manu, in
dotem creaturam datam , Fponlæ;du6lorem Deum , &
idus inüidia ferpentem efferarus induit, poll: aeris reiSHo-
nemferpentis reiftor conftttuitur, tiupi Facinori tutpiter
adrepens. Nam qui De vm olFendit, fàtis ei Fupplicij ell
dedecus,vel antefupphcium. Itaquelèrpentisfacieper-
Fonatus inûdiosè méditataaggreditür curatorem imitans,
&Adamotantirperconiugij negotium linens Fu b man um
fiiccedere alias obit partesVperlatus bqminis ftiudfuram
Fubrucre inceptar : Cur pracepit vobis Deus, vt noncomedere-
tisexdmnilfgnoparadifiï Humanitärem fimulat, cùm ad
cædem .accurrat ,%& commilerationis ôbtentu conatur
leruumcum Domino commitrere. Vidivos,inquit^in
Omni bonôrum affluentia non atifosFruij&condolens
veni videbam in medio pàradifi efufientes, & in pàrtem
triftiriæ veni. Nam qiio corifilio, die mi hi, cibo Deus in-
terdixit? qufd'lpéâabilire comrhönftrata vfu priuauit?.
cui obleâationem hancrecondit ? cui vobi$ ablata do-_
narefeiuat ? Fat insérât non dedille jquàmdatointerdi-
xifl'e. ParadiFnm dedi^, & cibum non cqncèlfit,,Hii'vo-
cibus auditum Fnbuertit , & rationenv obfidec , yrqiie
mensanimifluékuet, facit.-percuftîtaurem , vtçonfciên-
tiam lædat.l Yèrurm ad inlidiatoreh^r.eFpondet mulier,
& infidiantem coriigere vuUF Quid re', mulier , fimula-
tioneinquinas ? mendaciumaudifti, mepdaçijartificem
Fuge , auerfare mendacij patrem , oblifte lîléntio eius
machinis, ihefticaxeius telumTac auribus oppilatis. De
frûftu lignorum, induit, epit£funt inparadifo, vefemur: de ligno
autem fcitntu boni & mali pracepit Deus,ne coftïederemtis. In qùo-
cunqueemmdiecomedctis, mortemonemini. Exarmaftiré mu-
lîe rvp e i voce diabolo crédita. Qujd ille igitur Nequa-
quammoriemiiti. O fententiam execrabilem , & plenam
audaciævocem ! Devs mortem ttanlgreftoribus ftaruir,
6c diabolüsvicam conrra legem agentibus Fponder. Ne-
quaÿuam mortemoriemini. Furtim demit mortis tenjorem,
vt legis muriimentadeprædétur: poenam adulrerar, quoJ
ad legemperFringendampropellat : excu^oTimore , poe-
naque fubiaca contra De vm bellum confiât: Seit enirn Delis,
qiibi in quocunque die tomedcriiîsex eo, aperitntur oculiveßri, &
er it is, ficutdij, feiehtesbonum, & malum. Non per am ore ra,
inquit, Fed pèrinuidiam arbore incerdixit; prii&uit efu,.
vtdiuihicatisaditu prohibeat. ‘Quid ergo Fiigis,. mulier,.
planfam, cuius opeDEVSeris i quid cibum ,. per quem
pares
gates cum irnjjerantefins, répudiât,s î Vm hrncidi irai rendum cùmaçceffilfet.vtamicui« ihcrfepiratiTjVccîS'i
abmum Pottquamturn h,s duobus fldamum vidiflec ioquit.beoeficentiatnesétefcrturgratia! huccincprbadr
munltum.momsmetu.acvitte piomifiis, ijuibusipfum -epiiSanimigratimunus > H,crefponftohisederef Inere-
l^umteD e v s occupauerac, eadem imitatur & dtempn. ■ u.mmulieremaudaifacinustransferre, vinelbfcictaibm
Et mom quidem lilud ob :jcit:Neqaaw «tarte moriemini. Ai jjs caufariite eriminariûlla in ferpentem prolapiiohiS'Culpaiü
prolignovita:vanalp_edluinltattsiubitàctigic , vtfojuto detitiare.Deùsvetôfeduûosadlapietitiam aberrotcTO-
.metu,caque Ipe prppoilta mandati vim p refus txtenuet, lensreuocare punit fedttaotbm; diititemm ferpenri Od-
I W S ? ofhcina p ræ u an catiom sEruitßcut dij. minus Oms :^ iafecifi hcc, mâird,ami,ihreromtimammïn-
Tu’«mhi,.fiap:rs huiuicediaionis1nfidiasobfeiuita, q u i j tia.&bißmtma. Contra ferpentem; qtiiin confpeäum
omnisimpietatis,pfltetis ac radix exftiterum. Siquidera ) veiwrai;ferturfentenria;fementia:verèpmnaineum,qui
per earn Græconjm Fuperftitio.puJlulauic,,& impiccacis le-
dæhincprogenitæ funt. Hahc primant machinatp c@n
craveiitatem machinàcus eft , perFuaderi polTe honoini-
bus, vtpronuminérem procreabilem du cane : hocvFque
ad idolorum vilitatem Dei nomen difieeit : ob hanc vo-
cem creaturam elfe Deum imaginati lunt: ob hanc vocem
Arius creaturam elle Dei filiumauluselt do cere ; ob hanc
Eunomiusfilium e xijs, quæ non lunt, dccreuit elfe : ob
hanc Apollinarius Devm hominem Fuillè cenfuit. Illud
toile : Eritisficut dij, ÔC Græcorum FuperftitioFundiÉus eri-
pitur. Toile ciæaturam numinis afieâam dignitate, ôc
tota concidit, quæ euro Filiopugnat,hærelis. Qui orig^
nem, qui compolitionem,qui paiflonem cum Dco cohæ-
rere Faciunt,illum habenc opificem:Er'tti(fitiitdij. Diuini-
tatisingeritnotionem ,vtmortalitate'condemnec , dixit i
quæ volebar. Vidit enim mulier, quod bonum effet lignum adve-
feendum. Prius equidem videbat,lcd adlpectum expurga-
uérac afFedtibus, &propterpuritatemraeioinlèruitutem
minime duci poceiat.Animayeropalfionum vinculisim-
pedita cum oculo malum communicauinqualianamque
lunt animæcdnlîlia,tales & corporis motus. Vidit,quodbo-
num effet lignum ad vefeendum. Eor uni, quæ non êrac exper-
ta,guitum mirabacur.Er tulitdefruiïu tilt us,& corne dit, deditfy
virofuo,Quid agis mulier? iuflàes yirum Fouere, 6c ad inh-
dias petuenifti ? Formataes in vitæ foeietatem, & mords
concihatrix inuentaes? yt membrum Fumca es,Sc vt làgit-
tamiilàes? Quisrei tandem exitus? Cumq3 cognouiffent fe
effe nttdos,confueruntfoli(sficus,&feceruntfibiperuiomata. lam
lcdudionis fruâuin vindemiarunt. Confuerunt folia ficus.
Ipli nudatinudant arbores : circa ai borempræuancaciab
arbore tegumentum mutuantur. Hocita.q}in ftatugeneris
parentes erant. Ridebac Forte diabolus, cum dedeco-
re Dei confpurcallèt imaginera. Taies enim dæmonis
luntmachinadones : cum voluptatelauciac, &acculat
pudendum in modum: ad ruinam impellir, ôc ruen tes pu-
blicjsignominiænodsconljgnat. Verufh enimuero roi-
lertùs errons Deus,ad arrigendum currebat.Currebat autem
non mutatione lpci'j led imagine quadam terribili
prælcntiam conteftatus. llli terroreperculfl FeipFos tranl-
grellionisacciilàtores, actellesexhibentes cxilioFuoFuf-
fragancur. Deus verb terntans incdlu ftrepenti compel--
l^t humanifiimè: Adam, Adam vbi es} O domini in homines
contraftabariqüoenimdecepiri éopunitur. Dixifcquoq)
mulieri: tndolôreparies filios. T u cum Frudlu interdiéfo te
nohabftinueris,Fruu vterituimiFerècruciàbéris. Adæ
verb dixit : Maledida terrain opéré tué: delici)s tahtis apertè
indignuses, terræculdoni, nadFqueindé Fudoribus efto
obnoxius,& cum labocë vitæ tuæ îpatium ëmenfiis lèpul-
chrum inuenies vitæ Fuccedanéum: Hanc lèhtentiani
prOgenitorès damnadonis Fuæ tuleruht. Tu verb neFalu-
tis lpem proiecerisinori enim exlècrationicreâtiiramDeus
Fecitobnoxiara , neque bonaFpe intérim orbatàhâtura;
Namque Chrifti præFentia longé potendor eft protopla-
fti voracitate j ôc hominum genetc per gulam neFariam in
Fraudem in d u âo ; Vnigehitus contrarijs medicamends
curans vulnera, de ho mine corpus, in quod le infiniiaret.
delibauit, Ôc lècundum Àdahium Fibi cixcumiecit. Para-
difo folitudiriem obieciti ieiphium delicijs ; Ferpendnaî
Fraudi tropæum i quod per hominem contra diabolum
ftatuitjEiiæ virginem abFque maledibli acerbitate parien-
tem, Ôc Foetum virgineum à veteris culpæ ægtitudine liberum
j&innüptam phellâm , quælponFum gênerauitim-
mortalem. Sic alter Adam progenitus in coelum paradili
vicemeueblus eft. Inde lèrpcritem iaculatur audiens illud
d Pâtre : Sedeà dextrù mets,dotiecpondminimicos tuosfcabel -
lumpedum tuorum, cui gloria Fempiterna, Amen.
E iufdem in Cainum, & Abelum.
O r a t i o IV.
R V R s v s ad dicendum hoi exftirfiulat decendi lex
vimrurfus afterr, vtirroradoneleui Ipiritalem irrige-
mus parâdiFum; rurFus pauperes nos adhortatur, vt lucu-
lentifoci conuiuatores h mus. Sed non pàupértina eft
gratia, necinopschoragus, quiauditûrij tide conlpeâà
hnguam ficafFadm inftruit, vtpernos Fpiritalcs aquasiri
vos deriueti CùmilliolimcollubitumFuiffet, aridamab
aquis nudâ vertit in proflUentem,&: fidculolàm rerram ti-
tientibus pro medeladédit, acrupemhumorisexpertem
Fontium dédit elle mattem; T ale éniro eft Niiiüinis inge-
niumivirtute cum vincat,houimümamoré Vinci! Quam-
obrem nequidam toimentisFubijcit, quibus voluncates
caftigat, Fanatisinterim ægritudinem. Nam quorum Fue-
amorem! canquam ignarusquænc, quemipFeFugabat, & ritOpiFex.ijs mederinonerubèFeit;VhiuérlamigiturScri-
tanquamnon videat, qui rebus adeft omnibus compel- pruram aoimi medicamentis conFertim ôbFeüit j prælèr-
lat : Adam, Adam vb iesi vbi mihi manuummearum qpus ? v- tim qüo locoCainij& Ab'eli hiftoriam digereriS literarum
bianimatameædignitatis imago? vbimeiparadilîcuftosî mohûmcfttisvtriurqjinftitutumpaldmconfîguauit; qub!
Adam,Adam v b ie s }eximmenloamore compellatiolamen- exftatet in po'ftetosexcitandæ virtutis exemplum, & ne-
toàdlnnilis. Vbiesi vbi mutuicongrellus quidlibet inter- J quitiæFugiendæ. Vt qui priFcotum hominum contem-
fandi libertas? vbi noftræ conluetudinis contidentia ? vbi plantur imagines/epigrammarumopeahlmum cuiulque
venantûr quorum Frequenter ætas memonam exftin-'
xit,ais colorum admiftione inueteraFcentem naturam re-
fingenseam iuuencFcentcmoculisfubncit: tic vbi æs ignis'
violehtia mollitum,& artis legibus obFecutum formas re-
cipit * * ÔC hab’itu ConuerFationem prodit véteres actio-
nes vn^pum tempore rrahFmittéDS,iucùhdumtimùl,&ad
videntium inftitutionem accommodatum monumen-
tum relinquitj'eôFque ad imirandum,quod intùëhtûr, iu-
cunditateipFainuitat : Sic&imagnus illcMoÿfcsdiuinaî
vocis conFci iptor hiftoriç bëneficio virtuti materiam tilb-
Pfal. 109.
tuæ dignitatis cellitudofpro amicofugitiuus? ades coram
compellante. Oltende medico tranlgtelllonis hulcus: o-
ltcüe plagam nudicatis : médicamenta habeo vulnere po-'
tiuia, habéo Fublidium, quîlerpentis morFum eurem.His
ftctus,arre6lulq; vocibus,qui lacebat, foras profpeblat, ÔC
ad rdponlionem npnnullam lumitaudaciamtalialecum'
v^lutansiPiofedb Deus appellare me non dedignatur, ôc
veibisaccerFit , neq; yiolemum fulmenin meiaeit Fuum,-
m que, quam prius mterminatus erat, mortem immittir.-
Nbnne eigo clamantém exaudiam,- quem legemporieh- . _ ________ ________ __________________
tein nbnaudmi prius ? Vocemtuamaudtui Q-timui, ebqubd J fternensprogenitorumlîmulacradefcFibiÉ non' éüane-
nudusejfem, & abfcondime. Nihilopus eft inftru&averbis. icentiumcOlorumopéadiutusjaclingiia Proph'etaègratia
àcculaaohëjmei nudatio yehflimaeftacculatrix.non per-
lohata. Quid tandem Deus i Q u isinduauitttbi, quodnuduê
effet,nifiquid ex ligno,de quopraceperam ttbi.necomederes, comedi-
fin Vtiudexaduenir, vt medicus rogat, ôc ad judicium Fe-"
Bibliotb. Veter. PatfsTom.- $.Pars j.-
delibuta cùm éfiét,virrutisélemëhtàperliteraspôftetitatt
tranfleribit. Numera, fi ira tibi quoq; viFum, præFentis hi-
ftoriæ compendia, vide frubfum multiformèm hiuceha-
feentem, acDCum primùm, Fpécie cörporea fiornihibus
fjM! ni1 ’ 3 . _ _ condë