m t f *
« l l l l
fît!
dequibus Sc illud intelligi poteft, quod fortatfe ex illisï Derben films muliénfyiduæ fidelis pâtre gentilis; Ipfc
71. Apoftolis fuerint,& ijfti nobiles. Salutateeos, qui funt j quoqpe Apoftolus dicit, quod jiroprerea tqgaüerir eum
ex Ariftoboli domo. Ifte Ariftobblus çongiregator intelligir maneréEphefiyvt dênurieïarefcquibufdam, hé afïterdo^
turfuiftè fratrum inChriftiimcredentium, cuius fàâum | cerent,nequeattehderétfabulis,&gehealogijsinfinKiSi
ficprobat, yteosdifcipulos fua falutationedignos dicat. Lucium äutcrnquidatn ipfiim perhibènt Liicam cfle, qiii
Salutate Appellen probum ,lice t quidam faciant exhoc duo Euangeiium * aótufque Apoftolorumfpripfic. ffie a tus e-
nomina ptqpria,dicente$ita,fifiutace Appellen St Próbüf ' nim Apoftolus non cürät de proprietatibus hpmihum *
npneftillud , fed vnura nomen & proprium, cum ad- , pro ep quod foleant nomina intcrdum JÈeüüdüm pa-
iediuo. Salutate inqiiit AppellenProbum,ifteft,proba-j triam declinatiónem,inrerduraetiam fëcudutïi Grscam,
tuminfide & laude dignum , Probum etenim dicimtif Romariaroque ptoferri. Iafon ipfe eft » cuius mentionem
probatum Sc hadzbilem. Salutate eos,qui funt ex Narcifti do- liber A&uum Apoftolorum fa c it, Sofipater fuic filius
me. Ifte Karciflus, vtin alijs codicibu»inuenitur prèsby- \ Pyrrhiberohenfis. Salutdtvos Cam. Ifte eit Caiüs cönca-
tererattunc.cemporis. Salutàte Kufumeleftum in Domino,' ptiuus^quibaptizabaturab Apoftojojikut dicitur in E-
, ideft,promoram ad f&cetdot'mtn^matremeius^tque meä piftqlaadGorinth. Gratiasago Deomeo, eo quod neminem p w i i
peradoptioneamoris.'Hseraulier magna religionepol- veftrumbapti^aui, nißCrifpUm,&Caium:Salutovösègo,Ter-
lebat, qus apud Ap o ftolu m ho c d on u m prom er uerat, y t tius, qui fcripfî hànç Epiftoîàin.Tertius proprium nomen
mater ab illo vocaretur. Non enim putandumeft iniftis' efticriptoriskedentis ,qui Apoftolo di&ante hanc Epi-
falutationibusmaniterfieriperfirigulosquofquelaudes* ftolamfcripfit, cuiconceßit Apoftolus füonomineple-
.&prolàlûfcationisdifféretia. Qniehim fcit,quia Chriftus bem Romanam lalutare, Sc vocatur Tertiushpmihe, n'ö
loquiturin Paulo , certuseft, quod pro virsmeritoalius numero.SalutatvosEraßwcmtatis Anarm. Eraftus Àrça-
quidem Probus dicitur ab e p , alius chariffimus,aliùs Ia- riuscrat ciuitatis Gorin thiorum, id eit, Pririçëps, vel difi
boransinDomino,aliuseledus, vc hic R p fiis , de quo penlätor, qui præerat A r c s» vbipohebantur ceiifusRe-
nuncfermoeft,eledusin Domino.Salutacur& materil- gistributorum, & ve6tigalium. Quodaddit & Quartus
liu s imater Apoftoli indiicitut caufafumms d ilcdionis- frater, proprium nomen eft*ficut& Tertius. Gratia Dom-
Salutateinuiceminofculofanäo, id eft, inofeulononficfto, ninoßri lefu Chrifticumomnibusvobis Amen. Gratia dicitur
vel fubdblo i qualiofculp tradidit Iudas Saluatorem , vel gratis data, & nomine gratis debçmus intclligere quig-
quali ofculanturincefti alios caula immund.itis, quodo- f quid boni gratis percipiunt eîedi à Deo , fidem videli-
lculum non caftum vocàtur^fedcorvnum, &eftlenftis: c e t , /pem , charitatem , remiflionemque peccarorumw
Iam quiaego nonfum prsfens s vtvos poffim omnes o- Eiautem honor infsculafsculorum * qui potens efl voscon-
fculari, dlculamini vos inuicem meiarnpris caüfa , cum firmare in fide perfeda * Sc omni bonö iuxta Euangeiium
hanc acceperitis Epiftolam. Ex hoc loco , alij fque fimilib« meum, videlicet, vcficfitis confirraati, ficutnos, &
mosträditus eftEcclefis, yt cóuenientesfidelesin Eccle- : uangelium/quod p rsd ico, Sc de quo nihifvobisdefir.
fia ad audi end um verbum diuinum, miflarumque cele- j Quodautem fubdit,fecundhra pudicationem lefu Chrißi
brationem,poftorationesofculo diledionis accipiantle ipluineft/qhodEuangeiium , quk Chriftus illud prsdi-'
inuïceriï.Rogouutem vosfratres,vtobferuetis eos y quUijfenßo- xpLu it^ e c tm d um rm la th n em ^ fß ^ i^M e il, abfcon--
«wfaciunt, id eft, decimate ab illis, quidifcordias,ôcrixas diti temporibusaternis. Æcerna tempora-întellige\feçundà
mouent inter vos» Gontra Plèudoapoftolos, Sc Iudsos immenla, qù s prscefterunt mundi exordium,homine
non dredentes, loquitur ifte, huiufmedi enimjabaüâi ho- ereato potuitreuelari myfterium landæTrinitatis.& niy-
mines,qui diftènfiones générant intervos difcurrendo de llerium'Dorniniesincarnâtionis , pàfttonis, 8c estera ta-
domoindomû,adulantesquibufdam,&laudantesquof* lia,lèd nolurttam venerabilé myfterium omnipptehs Pa-
dam.Alijsverodetrahentes,&: concitantesvnum aduçr- te r ,hifipaùcis innptefcere. Prsfertimcum hoino ncgle-
fus alterum per de tradio nés. No»yêr«i«nf Cbriflo,fedfito ve- d o Dep fibi le totiim,& diabolo cooceflèritdgituràtein-
tri, quia ideo adulantur alijs, detrahentes alijs y t poftint poribus ster nis, quæ prscefterunt creafioném muntii, 8c ,
luum ventrem impiété.Efper dulcesßrtnonesi^r benedictiones l vt.ita dicamus, ex eo qiio mundus espit cfte, tacitumioc-'1
feducuntcordaïnnocentium.^^Adhocihquitprsdicant,& dub | euhumquefuitmyfteriumfandsTr in ita a^ ä eÜ «««fin K z à
Ces fermonesadulationis benedidionis pioferunt, vt j aduentu Chrifti ,patefattum eß ab ipfo Chrifto ,perfcyiptu- .
corda fîmplicium frâtrum ieducere ppflint, & innocentis rcu Prophetarum, qui de illo m-yfterio aliquando apertis, a-1
eorumauferre valeant : veßra enim 0bedientia, qua ohedi-j liquando obfcuris Prophetarum lermohibus , yerbi gra- \
ftis EuangeEp vèhièhtes ad fidem • Inomnetnlocùtn veftrs j ria. Dixitbtoylè^j in principio creauttDeùsceilütn & terrant, **ett-*' '•
poteftatis dîuulgataefi: hoceft* quod in principio huiusÉ- & SpirÜmDeipebdturfuptf aquas. Eece Trinitas,, fed non
WMßdts? eß?a annuncia> | nifi paueisintelligebatùr. Quid dicit Chriftüs>cmiveüe-
turinvniuerfomundo. Gaudeo ïgiturinvobts o Romani, quia ritParaeletus3quemegotnïttamvobüà P4ft’i,& a lib i>baptizacc
credidiftis,ficttt&egô, fedvoloyosfapienteseffeinbono, vt ! bmnèsin nomine Patris, & Filij; & Spirituslàndi. De
qùicqtlidbonilàpitis,& inteliigitiS) toturù opéréiàtaga- J natiuitatéquoque illius dixit Elaias. Ecccvirgo eoncipiet, & -
ûs impiété.Simplices autem in malo, yt vicia, ôc omnia,qus j parietfilsum. Nacus eflrCbriftus de Virgine,patefecit tfiy-
mala iunt, vitetis, Sc contemnatis,hmile eft hoc ihi d id o, j iterium Prophéties lcripturs. De fepuitura enim illius'
quod ad Gorinthiosfcribit, dicens : Malitiaparttuli eßdte ; dicit idem Propheta: EritfipuUhrumeiusgloriofum* Sepul- jü ’ « 10.
fenfibw Àutemperftßi eßotc, ac fi diceret alijs verbis b o-1 tus eft Ghriftui , patefadumeftillud myfterium quod
» & ita in 1 latebat. Quid plura ? furgensd mortuis aperùit difei-j
vobis implebitur,quod fubfequitur.Dc«r autempacis, qui l pulisfenfum, vtinteirigerentferipturas. Illisintelledis, ■
pacem amat,&pacem tribuit luis, conteret Satanamfub Sc cognitis cognouerunt myfterium iam efiecompletum,
pedihusveßris. Satanâs in lingiïa noftra interpretàtur ad- | & roanifeftatum, quodantelatebat, cpncordantibuse-
uerfarius, ^ nim > & adimpletis cfe Chrifto, de conceptione, denatiuitäte.,
morte:, afeenfioneque myfterijs , & csreris Pro-
phetiCis; vaticinàtipnibus nùlla remanet iam diibitatio,'
quiri per Prophetaspatefadùm^fit myfterium a isculis *
& tempetibus a^érniS ôeCühiim 3fieundum pmeptum aterni
Dei. Ç^üapræèepitfilius D e r , quivnius fubftantiæeil
cumpatre .’ôcSpiritùfandd j'dicens : Euntesïn minium Mnr.it-v
pfadtcate Euangeiium omnïcreatura, & baptizate omnesiti j,;
n pmine Patris, & Filij,& S piritus fan d i. Ad obed'uionem
fidei Dei in omnibus, i.deft, vè omnes genres obediant
fidei, & Euangelioeius. Quod ergodixic euigloria , &
honorinfacula. Manifeftare voluitfubiungens, Jblïfdpient»
p w cognitopgr Iefum Chrißum, id eft , P a t r i& Film*
Nemnem,quiGhriftianis aduerfabatur.Poflumus etiaro
& omnia aduerfaperhoc nomen intelligere, qus anims
tendentiad Deumrefiftunt,^caduerfahtui,J & q iis w o -
ratApbftqlus conteri, & fiiDijci poceftati illorum. Deus
fpacis , eufpax placet, conterat hoc'j quod contrariam eft
p a d , &diftenfi6hesopetatun Quodautem d ic it, fifty
pedibusvel^fimpliciter aedipferidum eft fub poteftate»y el
etiarhin breui tempore , Sc velociter* Salutat vosTimow
tbeus adiutormeus ^vprsdrcati’one,&Lucius, &Iafon,& Soft-
pater cognati met* Timotheumadiiitorem fhum dicit9oV
mnclquc fimul cognatosappellarfSC quide de^imoibeo
pleniffimefeturinadibus Apoftolorum yqiiodfueritex
. & Spiritui
'mm
:JÈ'‘
ScSpjritui fandO j qui vnius fubftatis funt, &qüimXri-
nitateyhuseft Deus.Idyo autemcognitoper IefumGhri-
ftum ,quiaper illurn eft cognicus, & manifeftatus Deus
Pater, Sc Spiritulfan(5ti^,myfteriumvide,Ueet T rihkausi
Sapiens aurem Deus riqn.éx accidentia, vel accidcntido-
noficut SalomonA-aut aiiquis hominum lêdéflènciali-
ter dicitur fapiens , & è ft, quia nihil eft aliud e flc, quam
fa piënte m eue ? nee fapientem d ie , quam efle. ;,Fihis hu-
ius Ëpiftolsin^rsco apertius habecur, in quo leripta ëft
Epiftola. Nam qupddicitei honor &glöria , &poftea
addic cui,cum fufficeret quod prsmimim habebat ei glq-;
ria inufitato noftrs locutionis genere vfus êft, & quod di-
ëit. Irifaculafaculorum.lAortmfóctx. fcripturs cenui.t,im-
menfitarem temporum per hocvölens defignare, &tale
eft ac fi diceret in omniafutura /scnla honor, & gloria fit
omnipptenti Deo,Ji«e». Amenautemidcircofuppofij.it,
au0dëftiuramentum , vel affirmatio in lingua Hebrsa ,
Latins au tem fonatvecum vt confirmacet omniavefa ei-
fe, qus per totum textum huius Epiftols ab co fcripca
funt. FiniturEpiftolaadRomanos.
f m m
iTkf.f.z+
m
14,
* AH. 1%,
i j- :
. w m
-
'6.lnfa*
m iM
ep, nbbis,Deivirtiis ejï. B Scriptumeft enim : a Verdantfapien- . | j
tï*mfapïentium,&pruiéntiamprudenttumreprobabo. t Vbifi- y j(5
piensïVbïfcrtbd Wbi conquifitorhuiusfaculi ? Nonne ftultamfe-
citDemfapientiantbummmdi î f Nam tfdta tn Dei [mania ij.}y c. 18.
non cognoùit mundus. perfapientiam Deum: placuit Deo perfinit i- 20. m
tiampradicationisfaluosfacenm ^ Quoniam & luiUifi- ,
gndpetunt , & Grktifapientiam qûàrunt : •f Nosauiem pradïca- j
mus Cbrijlum crucifixum : iudais qutdem fcandalum , Gentibus
, autemftultittam : f Ipfisautem v.ecatisludaiSjatqueGrdcis, Chri- j
24 ‘
ftutn Deivirtutem^&JDei fapientiam ,.< f quia quod ftultum eft j
zj.
■ D^tiftipient^êftpminibm : & quodinfir mum eft Det, fortius j
e/7 bomhnbus. ^ Videteenmi vocationcm veftramfratres.quia non1
multi faptentes fecundum carnem, non multipotentes, non multi ;
nobiles^fed quaftulta funt mundielegitDeus, vt -confmdat (4-1
pienies : & infirma mundi elegit Deus, vifonfundatfortia : f &
28.
ignobtliamundi, & contemptibiliaelegitDeus, & e a , qua non
F
funt, vtea qiufunt, ieftmeref: t vt non glorieturomms taro in !
conjpettiieius. ^ Ex ipfo autem vos eftis in Chrifto lefu , qui fattus
. fo.
eft nobisfapientiaa Deo f&ziuflitia, &fanfttficatio;, &redem- - a
ptio : f vtquemadmodum feriptumeft : a Quiglortatur, in Do- zI„ 9 ,.
nnnoglorietur. ■ ' ■ - •. 21.2?. |
E P I J T O L A
BE A T I P A V L I
APOSTOLI AD C O p
R IN T H I O S P R I M A.
C x A P V T l .
Paulus Deo gratias agitdedatis donis CorinthijS, cste-
rum dolet quod de baptizatoribus eftent inter ipfos
fchilmata, gaudens quod mifliis ad prsdicanduih E-
uangelium paueps b aptizauentoftendens etiam te-
probacammundifapientiam 95c ele6tosfimplices.:fi-
cut Scfita eft falusin Cbrifti morce,, cuiusprsdicatio
iudicaturmunddftultitia ,_credeiitibus veto virtusic
fapientiafidePenim ContemptibiliamudielegitDeus,
nequis infeglorietur.
z .C tn 10
P AutuspocatusApolloluslefuChriPpervoiuntatem 6«,Sub- d. 71 ^ JL audi,pacnsde nominePauliin EpiftolaadRomanos,
prom mèli us cogno fcere: p o t ui m us, au&oritate Doifto^
rum diçere ftuduimus, &quomodoip(e vocatus fit Apo*
ftpius ,-inlioc aucem quod dicit, vocatus Apoftolus. lefii
G hrifti per Vohvhcatem Dei,Patris,oftendic vnam volun-
tatemvefte Patris, Sc Filij : Sicut enim vniiis fubftaritis, v--
nius maieftacisatque pocentis funtpater & films, ita v-
niusvoluntatis exiftent, & qùïyocanturà Filio , yocaTi-
tui aPatre, ficut Pauips pet Filium vbçatüs eft à Dcb Pa-
tre Apoftolus, id eft, milfus&legàtus, quia legatione Êuangeliifunbluseft.
QnibusverbispercUtitPleudoapbftplos
,;nec non & Iudsos, qui diçebanc illum non elle a
• Deo vocàtum Apoftolum. Et SofÜienesfrater. In fide, in
prædicatione ,hbn tamenApoftolus.Quareipterpone-
bâtnomina AppftpluS.difcipuiorpmfuo.r'um in fuisEpir
ftblisi ob duas caufi^. Siuey t maiorisaUëioritatisdlenc',
reçundum qiipd Doi'ninusdixit, Inoreduorum, velarium îjétilàp.is
__ .... omneverbum. Ne^liquisdicetet j quia vniuS
róic'i)dacio iftaexcogitatà lunt. Siue vt,compièret * puod
ipfe dbcebat, dicens quodam loco ficuiteuçlatum fue-
ditaliquidfedentij priörtaceat. Namquandp diptabat
Epiftolas, difeipuli ei.us àdetant in prsfentiâ., St li forte'
alicuiillorùm alfter vt aHa reuelataeflêtit pet Spiritiim
« I f « m d i f e p u l i s , qui & m magiftra, ficutubillo diccba-
-, ■ ■ «»■ --a ./■ . p.or,vkar.ir»r»rHin^m nnmmndensbonusroaeilte:
2 dffçfpulis, & .njUpernomeîfliusmexordiocumfuc^pom
n D om in in o ß r ilefud m f t i .m o m n iU c o i - w b v ,W » quandamp a rjemib l
voentit fmOk > aim omnibus qui imocunt no- dffapulis, Sc inuipcra
men Domini noßri lefu cbrißi.inomnilocoi- nebat.qu^ qaandami |
oforum. & noflro. t Grau vobü & pux'u ,Cormfli,. .Geqc|ali«et Ecdcfiam.td e ^m o l-
L o r am n o io ,&DomimU[uChtißo4 'titudinein £o'mchionu«^fi»l»c 4 q ^ a tA am l lb a A .
; t ô o . i a 4 « i e h r i l M P« - ,
ßmammeßmnobu-Aiuvtmbtl o‘ 1 ,, jfenr. fedycfa!iaificrenrvfanacqaevmeKnt.C«»«i>;!' '
mubitvosirqueinßnemfineetimmt, mdieaduenfiu D,minim-
\ inuocare Deuni prb'falutepopuli. Vndc diciturin vetemm
ßri iefu Chrifti. f a Fidelis Deus : per quem^ vocatieftis mjocieta-
m m m ' a •â 'n L 7^ü«fc+Oi,ra™a«KmTOfràWtJriteftamento»bsinuOGabitis»»»iebW««n(,^Ji»ie»<<<taiM
lemfiqomiefuc
& S a m u e l i n t e ! ; e o s , q u i m u b c a r f c t i q m e m c x u s . H ö f d ö c o ; d a -
nonßnnnvobefehtfinutuifiwaut J ß Jk ffru tm pKciterpoteft^^intelli^.eumorrinibbsyfdbäqdiSacetdo-
“ M ' Cblots. quu 1 - ' lud » s credennbus cum eis habitaiitibtqS, ipfo- i
nommeruuUbuptnounoJtis. t-brun g ,1 mußchrißo, Spiritbs/anatEeifonain d o n n l o i t a c .
vidcîicec ^eceatorurn , & pace,
I ? « uutimbupii^immspmmpnao.
is S ÿ i i iÊ m S Ê È m ftdltitiaeft : qsaùtem, quifaluifiunt, xd 1
Gratias ago DEO meo femperptbppbis •, id eft, laudes refero
Deo
ÂË4r. I.
•4-