S. V A L E R I A N I
EPISCOPI GEMEL
IE N S IS,
H O M 1 L I À I.
D E ~ B O N O V I S C 1 P L I N A E .
uftitiaiudicantis
iuftis legibus lèruiatj Sc non lolum præfenti-
bus,ledctiamfururis manum porrigat. Quis igitur non li-
citôcrederetfedeberepeccare , fi impudiris Sc impijs a-
j bribus index non præfcriberer difciplina? Vidéàmusquid
i lex loquatur: N on occides. Non adultéra bis. Non furaberit. NoH
falfum te fini onium dices. Hæfunt difeiplinæ leges fq'uibus
ctiamdiftriériolèntenriælæcularisoblèquitui\impugnan-
do turpia,relècandocriminolâ. Namadijcitfcriptura:!«-
dex non efi vindex poßtus boni op cris ft il malt: ira vr etiamvicaii û
V LT r qui fanædo&rinæaduerfantur,iufti- poenægenusèxigat, cum dicir, Octihimprooctdo^entempro
ciamCulpant, &difciplinam imperium elfe j den'e.Ssd ifiâinci.
Prou. 3.
B
indicant, acrationabrlcm cafligaripnem fupeibiai
allignanr: cum non fit imperium, nifi
v*-- JVUCR84 vbialiquid iubetur iniuftum; neefitfuper-
bia,nifivbi negligitur difciplina. Difeiplina igitur magi-
ftia eftreligtonis, magi lira verse pietatis: quae nec ideo in-
crepatvthedat,nec ideo caftigatvtnqccat. Deniquemo-
reshominumirata co,rrigit,inflam.matacnftodft,iriiSalo-
monc diccnte:Fi/i, ne deficits a difciplina Domini, nsquefatige-
ris cum ab eo increparu. Quern enim dtligit Dorn nus, increpat:fld-
geUat autem omnetnfihum quern recipit. Nih:l profebfco eft,
quod non difciplina aut emendet, aut filuum faciat.
Quamfiquis fapiens appreheuderit, necgcariam amici-'
tiarnmperdit, necpericulum damnationisincurrit. Ne-
I mo difeiplinam irrationa'bilem putet , fiib qua videt vni-
I uerfis qua: in ccelo,& Tub coelo funt,verbp operante covn-
i pofiris omnipotenris Dei ftare con (ilium. In principio
enim.operisfui Deu$ nihil prius quara difeiplinam fecit.
I Nam cum affiftentc fiipienti.accelum fufpenderet, terrain
I pararec, mariaconcludcret, & fuislocisfililquetempori-
| buscurfum folis,lunaequeglobum difponeret,omniafub
j difciplina conftiruit. Quid autem non eflettenebrofum,
quid non iucompofitum, qiiid non habercturabfurdum,
| nifi conftituris legibus cunbfca ftarentelemcnta ? Nun-
1 quid fine difcipJina.agiturfolis ciirfus ? qui quamuisdiur-
niitineris ncceflitatem infarigacus impleuerit, ad offinriquæ
lencemiæ feuéritatem facile vitare
poflumuSjfiflammasfuturi iudicijcogiteraus. Abiolntc
autemdoceiPauliis Apoftoliis polie contemni fæcularis
armaiudicij,qui dicitjSi vis non timerepotefiatem.quod bonum
eßfac.Sc d hæé no otiosètradfcanda lunt.Nam cû de his cer-
renispotcftàtibus Apoftolido&rinacommehiorat, fenfi-
bus noftris coeleftis iudicij par tesinfinuat.Nam cum docet
feruïendum læculi legibus,adnionet nèceflàrio homlnem
futuris cauere temporibus.Si vis,inquir,non rimerepote-
ftatem,quod bonumeftfac.Hoccft dicere.fi vis non futurum
timereiudicium,deèlinaà malo, & facbonum. Ergo
hanc primam conftitucionis fovmam, quæ fæculi legibus
caretjcaucredebemus&vincere.vtpoffimusànobisillud
proeiudiciûm futuræ mbttis excludere: quia quos ifta rem-
poralisponaffligitpoena, hosilla in æteïnum infatiabili
rormentorum perlequirur dolore. Nemo autem ilium
homicidij crimen euafilïèæftimet,quemexçufatum fàecii-
larisiudicijcotrupti fcncenriaabfoluerit. Neeilleadulce-
rijfacinus prætermiflum putet, quiindulgenriæ lege de-
prehenfuseuafir. Nemocumlanam dexceram vider filfi-
tatis reo, débita iure lupplicia iudiceçfuifle concelli. De-
fqnftis corporibus faluafunt crimina , fifuerint priùsa-
pud Deum lacrymarum interceffione purgata. Expedat
enim reumfuum gehenna debitis armata fiipplicijs. Ad
confufionem magis prælèntis vitæ, non ad abfolutionem
çrrminis, pçninetautoritas fèntentiæfæcularis. lllae^go
ciüm tarnen fuum matutinus occurrit, & Iè in patte cceli I nobis funtanteomniacogitanda lupplicia, vbihdmovi-
quotidie terrarum Ipatia luftraturus qftêndit. Tantaeft uitdurantepoena, vbi nec tormentacorpori, nec défunt
dilçiplinaeratio, ytintra tèmporum metas lege confcri- membra tor tori. Quæ tarnen facile vitare pofiamus, fiha-
ptas ita indefeffi itincris alternis vieibus fydertim curfus benasdifeiplinæteneamus,itadicentcApoftolo;5iv««o»
agitetur, vtnecLunadefeftiohisfua:damnaeffugiat,nec j timerepoeeßate,bonumfac,&babebislaudemex&i.Quisfitpiens
Solemdiurniiuminisflammadeftituat.Nunquidfinedi- nonadhcécdifciplinæbonaanimülætusadponar.vbiqjo-
fciplina eft,quod tanti maris flmftus humiliterrarum lito- I teft homo non folücriminispoenam vitare,fed &gratiam
fecontinentur, &infuo. finu frequenter incitatà vends j laudationisacquirere? Audite Prophetam diçentc: Appre-
altior dggere vnda concluditur î Omnia profedto infi- [ hendite difeiplinam,nequado irafeatur Dominus, & pereatis de via
piensnaturaconfunderet, nifimundum dilciplinæ ratio | tufta. In hoclocoadillos,puto,pertinetiftalêntentia,ad
gubernarec. Hæcideo propofuimus dicere, vt difeeretis j quosnondü difciplina peruenit :^quiàdhucindeuijsmo-
obedireeuangelicisprcéceptis, 6c cceleftibusobtempéra- j rant;ur capti antiquo fuperftidonis errore. Probantur e-
re mandads. Quid autem rationalem aniraam, & ad Dei ■ niiîi fub lege nunquam vixiflè, qui admonentur vt appre-
imaginein fa dam expédiât, facile poteft homo intellige- j hendantftudiüdifciplinæ.Sequiturin,hocpfàlmo:N*<j«2-
re,cum vider facratis per voluntatem Dei conftitutioni- i do irafeatur Dominus, & pereatis de via iußa. Igiturfiillospro-
bus dilciplinæ etiamelementa fenfire. Audite Prophetam pheta ftatuit reos , ad quos difciplina nunquam peruenitj.
dicemem.SeruiteDominointimore ,& exultate eicurii tremore. 1 quid de illis iudicandûputamus.quôs difciplina deftituir.s
Apprebendste difeiplinam,nequando irafeatur Dominus, & perça- J Iftcer vtrorüq; aâusaucoritas prophericçleétionis ineufat
tisdevia iußa. Benein omnibus caufis timor obtemperac j mfâoremplane culpa non peruenilïèaddifciplinâiqudm
dilciplinæ: quiprohociplo quodimminentes periculo- 1 legè'tn'difciplinærefpuilIè.EccedicitPropheta:_^«ijÿer»if
rum caufus aut iras iudicum cauere nouit, poceftatem c5 - ' difeiplinam 0ditanim4mfuam.Ec vere vt dixit ita eft.Nam ho-
leruandæfalutisobttnuit. Quidigicur adultero caftum? | ftiseft&'inimicuSànimæfuæ,quilpretisdildplinæmqni-
quidfuncdèttutumî quidlationinonperuium?quisnon tisdiabqlicispccqpaturofiicijs. Dictintaliquantidifcipli
expauefceretconcaua litorum, {ecreralyluavum? quid no
fatiS duris legibus conftitutam, Loquantur iftalätis
J pr^fumpdo pollideret, nifi fuiorem anjmorum fub.metu
j pcen*difciplinacompefcerct? Acnili conftitutusefletor-
1 do viaendi,nunquam profeifto finemponeretnaturapec-
candi. Nihil eft quod non gula fuaddu, fi guise difciplina
confentiat.Nihil eft quod nonperdatluxuna,liamore vinam
miferi v quos adomnefaciniis illediabolps autor mortis
inuirati quorum mentes inlàdabilisgulapofiidet j luper
quos reghar ebrietasjquos curpis luxuria cap duos tenet,&:
àquibus nunquam fuperbia ingracadifcedit. Iliis autem
quibus eft ftudium hofieftæ fidem lèruarc continentiæ,
riorum à te difciplina difcedar.Nihil eft quod non haben- hiimilitati pietadque leruire, dulce difeiplinæ omis cft,&
j diaepofirdendi çupiditate animus occuper, nifiauaritiæ leue iugum Domini, quod t,o grauatnifi aurperditosaut
j vitium difciplina coi^dcmnet.Omnia fub metudilciplinç pedturos. Ernbcfcodicçre in confufionem humanæne-
J vidaiacent. Iam noneftin quo fides vnquaih erubefcac, gligentiæ.quare apudaliquantosparum proficiatdifcipli-'
‘ fihomofuturum Deiiudicium relpiciat, Sc caufam red- na.cüm videamus paftoralemagiftieriumeriam apùd rnudendæ
rationis intendar.nec'éftin quo vindex fcelcruin
j flair»ma defeifiat,fiintuitu difeiplinæ aut quæ fun: hon,er
J ftäcogites,aut quæfunrpudendacaltiges.Multi ibindäie
crudelicatisimponunt,. vbi pro arnore difeiplinæ
ta änimalianqn perire.Doceant nosecce leruare ordinem
dilciplinæ tarn dociles equorura animi ,'cum in gyrumdu-
..id flcxuqfis grelfibus membracomponunt, & lub vnius
habenæ retmaculu ita laxari le conlèntiunt , vt &
I ad mi ill fcelerisfupplicio vindicaturlatrpnis.-cum fe|iren-( curiendi Sc Itandi modus fiib quadam legum diljpo-
..... i ■ fidoMc
E
j
P.Kod-l<
rLeuiiz.
F
G
Rom• l3
Pfal.2.
Prou. ij
: H
firion^îèttiÇiur* Ita quos. natura numéro, diüidit, Itudio: !
di^ipiina: cqniungic. Videte quàmfortiaboum'cqrp.pra
pl^uftro lübiaceaht:quæincantum7imperio afiimum pa-
ranîjVt.turacntianaruraiiterleiWiugQ colla firpponant. Ira
difeiplinæ conftirutionibus feruiunt etiain quæ in feritàte
nalcuntuf. Vnde miror aliquodes hominem,, cm ineftla-
pienda & intelleäus prudentiasi paflim ^ræcepra dilcl-
phnæncgligcre: cù.m videamus mu cum animal vicia çaue-
re,iulfis obtemperare,inip.erio delèruire,atjue ita^dom-
nem bbedientiam animu m apeare, vt cum opus fueriç acT
inatis legionibu§oc.turrae,& hoftilibus fe tpli'siulTum ob-
ijciati Audite in hoc locp Piophet^m dicentem :Cog«o«if
bospoffefforem fuum , & afipusprafepe domimfui,lfraëlautem me
non cogiiofïit. Vereot dicere, ne noftfam negligentiam pullet
ift^ fententia. non autem cpgriofçit Dominum, qui
conditionis. fuæ non opgnôfcit oflîcium. Often dam fane
quomodo Dominns point aut inuenid^auticognofei,fi tarnen
eft animus vidèndi. Si viçyidere Domip um /requiret
men di eu m, fu fçipe pe 1 egt i n um, vifita infi rmu m, eu rre ad
carcerem.Si vis yidere P eü , vinculacapduitatis abfolue,
nodos iniquitatisinçide. Audi déhoc Dominüdicenté.E-
\furiui,<&dedißismihi maducare:fiùut,& ddißu mibi bibere:hqjpes
\fui,&fitfcepifiis me:Midu<fuï,&cooperuißis m:inßrmis fui&viß-
taßis me in car cere era, &venißis ad ine. Mön eo itaqv.ne defpi-
cias pudü,ne coeço manum fubtrahas,ne inuolutum pan-
nis contemnas.In'hacenim yefte primum Dominus cùnvà
Magis quær'eretur,inuentus eft. Et qtiiä de difciplina feci-
mus métiopem, fub qua fides Chrili;iâna yiget,necefle eft
yt omnia inaures veftras vitæorname.nta deferantur, vt
intejligät vnufquifque parum fibi prodefle coriueifionis
famam, nifiin cdntemptu mundi amauerit dilciplinam.
Ergo cui ftüdiutp eft Chriftqm eolere, prius cöfdis fic corporis
indumenta fiifcipiat. Omni? igitur vita religionis
pcçfçflàe, iptegritatis débet famam (entire, ne quem expe-
6tat corona yii tutis,plidoris danfno feriat. Corporis inte-
gricas yitäni mùniat,inregricatèm fides inconraminata cu-
ftodiat, vt manente vtriulque partis benefieio immacular J
turn hominemfaeiätregnarecumChtiftö.Sedinhoclolp t
conftat conucrfiqnis noftræratio.vt boni fimùs.Labotan- !
dumigit.ur illi ante omnia é.fti vt qui bonitatem léquitur,
bonus elïè iùdicetur.Nam quamuis ho„mojpurum Corpus
immaGulaturrique cuftodiacv'lacéràtata y-itamàd Deum
portât, cuinsaâiitsvulaiminfamar, licet.fciamusconlci-
eptiam folàm bonis a&ibûs/.poliè fufficeie. Sed quanto ;
melius cft yt fefiïper de te bene fentiat, qui çircaianuam
tuam vanis fu fpi ci o ni b usfréqué n ter ægrotat î Infitum eft !
enim naturaliter vulgo, vt debpnis male lemper iudicet. •
Sedtuqui çurambonæ.famoeÉôlir, ftudio tuo gradam intégra
opiniottis acquire. Vita ergpnoftra ita fît lucidavt
fit omnibus.nota.Inregritas religipni, pudor lèruiat humi-*
licati.. Quern aanor tepet lèruandæ integeitatisy ante om-
pia falfi ad fe famam non admictat errpds. -Magnum eft
quidem , &gloriofinP, & vfque ad coelum omnium ore
prorerendüm, qunquam malis adibùs lpcum dedillèrfçd
multp fortius eft nunquam falÏÏs lufpicionibus labpraflè.
Quid enim tibi prodell fobdetâs , fi iritisièbjtie.tatisçxeç-
ceasi <$uis te nonebrium iudicet, fi intèf. effluentes vino
calices lalràntiumgyros imiteris? Quis té caftum piitabit,
fite viderit meretrtcumfabülis mixtpm fcepicofermorie
compofids,autloquentem turpiaaut itihorieftarefonàn-
temîLaudo quidem confeienriam caftitâds inte,fcdodi
colloquium mererricis.In quo locofortafle dicataliquis,
Sufficit mîhi para confciendâ.Quantum ad innocendam
pe» tinet , tibi foli fùfficit. Sédprpüidendum eft ne facilitate
tüa'âlterpeccetj&alienùm peccatum ih'té redundet,
iuxra illud quod dicii{ctipcmu,Vaiüiperquemfcandalumn-
ntt.^Quamuisautempretiofo lèricb corpuis veftias, &.m-
ueo vellere membra componas , non'fi ne macula diem
tranfigis, fi camini ardentis ora çontigeris. In ou»ni igitur
a âutüo vitam cuarti difciplina comitctur. Si vis placer©
Chrifto,élabora vt proféflîonem tuani fides àdiuuet,fama
comHiendet.Præcedat vos patientia hiivnilitadsiocia,alfi-
ftat pudicida inregrfi;atis magiftra : fugiat cupiditas , eru-
befeat ebrietas, Inxuria aôüsTubs lugéat,; fuperbia con-
fufadifeedat. -Quicünqne igitur eft qui feftinat Deumagnolccre
, fub hoc dilciplinæ ordine Chriftùm
ftrum poterie inuenire. Malta quidert fiperabanr ad_
huc, dileétifîimi, quæ dilciplinæ ratio fîiadebat aperire:
quæinterim putauimusdifferenda, neodofis auribusfa-
ftidiumpareret.lôngaharrado,.Sanè nequidinhoc ope-
pere fubftraxiflè videamur, elaborabimus,vcea quæ reli-
giofis a<ftibusrcompetunt, fequenri tempore dilîeramus.
S. V A L E R I A N I EPIS
C O P I C E M E L I E N S I S
H O M i L i A 1 1 .
DE RCT A E T kA N G V S T A
•via.
V l t i s atque innuified's difeiplinae.legi-
bui , dileCtilfimL ® *ficuc audiftis Eu'ari-
geliftam dicentem, viuendi rationehi Qhri-
ftus noftef inftituit; Sc diuer/is modis rena-
feeriti popfilo viatri lalutis oftendit: nihilqüe
occulcüm eile voluit, quod animam aut laluäret aut per-
deret:ne res tantopredocompaiacadiabollcis fuperftitio-
nibus ignoranria: vitio decepta (eruiret. Sed quoii peius
eft, parum prodeft medicina morituris : & ideo dimcilis
eft vialaluds , quiafacilior eft Temper exicus 'mortis 5 ita
lcripciira dicente, QtumampU & fpaiiofaviaefi,qU£ duett ad M*rtt. j.
mortem ,& multifuntqui intrantpereamlQuam arcla & aiigißa :
via qua duett ad vitam, & pauci funt qui inuemunt eaid'i M iran-
tut fortalle aliqui, quare Euangelifta am plain & facile m
dicat eile viam mortis,cum iter Viratoto artetür accelfu.
Cui autem vriquam difficiljsfuit ad inferiora delcenfus,
vbi homoonere fubtrahitur, & fafcis'fin yi^usrhore por-
tatur 1 Multa lunt autem quae viam prblperilalutis rmpe-
diant. In. quo loco rffps fpecialiter m'örtis iniuna. perlcqui-
tüt, quibus vatiitasS^ crüdelicas dbminhtur. ‘Coricurrünt
pratereain praiudiciiimvira drllenfiones', astnuiatfones,
lites, rixae, lacrilegia, adiiiteda, hom icidia, fraterna od.ia,
pairicidalia conlilia,'falfitaribus armätäperiuriaV'hdh lb-
lltfn afeeridehteni impediunc,, led^’edam^ih pröfünHutn
Taftari metgunt.Quando ergo fieri poteft, vtillehbmO
facile ad fuperibfa perueniaf,' -quem tanta vidä irhpfedi-
diunt ? Arffa '&ängüßa via eßtqn* 'dufif ad vitam. Hxceftftla
via,dile6hllimi, per quam iufti pergunt, & ianbti, imma-
cul^tiqi gradfuntunper quärllis'itcr bftjqui humilitatefiti-
tegritate.fanbUrare1 praditi, indefeffi Chriftu iioftru pfofö-
qubricur.Huius ergo viae& eligeildir^nobis’ Si mürtieri'd'ds r y -
accelfuseftiquia liciiteftarduusjira ßeperuius.facilem aute
Te voletibusptjeftat, fi non aut vahitas impediaf,äütfallax
fittius niundiprnatusobfiftat.Xiberum aiitcm & exutüm
Omnibus impedimends ilium efle'Conuenit,qui itefärdui
rtiontisadgreditur. Sicütautem Videmusiniuftpfalte va-
cillare vcftigiajita multislapfibus fubiacet anima, fi Fuerit
iniqiiis abtibuS o'ccilpata. Vnde exJonerandum corpus eft
licalaribus defiderijsimpeditum ;n t per arduaSe excel la
Tendendbus,auf pericu 1 um mortis Incumbaf i ‘aut defpe-
ratio labofisadcrelcat. Quts igicur fapiens animal fuum
iinpedifum farcina perangul^umiter di.rigat, cuiusVnpm'
latiis excelfi niphtis moles premne, aliud rupes praceps
adftituati vbi fi remedras praoälüerit, aut retrertendum
eft,abteuadendum?Similiseft&-hbminisilliuS caufa,qui
viamreligibhislfigrellhseft. Opus eft efgo , vt letfiperre-
feCet quaicunque aur iffhoneftd vidcaiituf aut turpia,qui
animam fuam ad'cceleftcm glorlam dehderat peruehue. l
'Non fihecaulä aü tem aicit pbmihüs , relinque Bond tun, & ^ • I>'
fiquere me. Bona ifta f dilediflimi , nial'a holira ftitit,
tenenisablibus enutrita : quibüsdum aliquanti riimlum |
attente feruiunt y cmleftia perdiderunt. f Si vjlltis ita -1
I que y f vbbis.pafeatcceleftis ianua , remouenda font o-
mriia., & petnitentiae deputanda lunt,quaecurique incx-
cidiiim vit* negljgenter & inebnuenienter vfitata fimt.
Difficile