o irnobij Comment.
Sodomirijsflammis,fedinfpirituferueatfen<ftü, & eum
filijs fui$, id eft,gentibus quæ ignorant,Deum,fi t olla fpei
meæ : In Idumæam, inquir, ideft, in ftabirationem gentium.
Ibiextendam calciamentura meum. , pon inde fu-
gianc difcipuli mei,excutictcs pwluerem de pedibus luis,
fedibi eanc excendentes calciamentum fuum, vt dicatur
de eis : Quantfieaofipedesettangelinantiumpacem , euangeli-
antium bona ? Hæc autem & nobis euenienc,vt euadamus
calores Sodomiticos, & flan?mis fan <£H Spiritus aceenda-
rour * fi Allophylos çqnemur eüincere, & eos quorienf-
cunque contra nos arma corripiun t , id eft, immundos
fpiritus fubiugare nitamur,vt meritó dicamus, Mihi Allo-
phyli fubditi iurit ; Quibus fubdi tis, quis deducet nos in
ciuitatem munitam,niii filius Dei ? A ut quis deducet nos
in Idumæam ,; nifi Dominus Iefùs Chriftus l Ipièenim
dat nobis auxilium. Vnde nobis dat auxiliüm ? deexul-
tatione an de tribulatione ? De tribulatione,inquir,quair
qui di car, non mereturauxilium con fequi,qui fe tribulâ-
tem non exbibet Chrifto , & crediderit, quia vanafalus
eft in h online. In Deo enim facimus virtutem.Quam vir-
tutem? Vtvi,tiaperconfiietudinemfiibiugentur,& virtu-
tes animi fublimentur. Hisincumbcntes ltudijs.in D e o
faciamus virtutem ,& ipie ad nihilum rédigée ttibulan tes
nos, qui regnet in feculaieculorum,Amcn.
Infinem Pfalmus Dauid. C V 1H.
D Bus laudem mam ne tacueris, qu'ta ospeccatoris & os dolo-
fifuper nte apert um eft. Locuttfuntaduerfnm me litigua do-
lofa , &fermonibus odij circundederunt me T & expugnauerunt
me gratis. Pro eo vt mediltgerent detrdhebant mihi, ego autem o-
rabam. Etpofuerunt aduerfum me malapro bonis,& odtum pro, di-
lettione mea.Confiituefuper eum peccaforetn &diabolusßetdde3p-
Canucum Pfalmi ipfî Dauid. C V 11. .
PAratum cor meum Deus ,paratum cor meum, & cantabo&
pfallam in gloria mca.Exttrgepfalter mm &cytbara,exurgam
dtluculo. .Confitebortibiinpopulis Domine ,& pjallamtibiinna-
tionibus.Quta magna eïl fitpercotlQS mifericordia tua, & vfquead
nubes veritas tua. Ex ait are fuper coelos Deus, & fuper omnem ter-
r am gloria tuaJiberenturdtleftitui.Saluumfac dexter a tua,&ex-
audi me, Dcusloquutus eß in fanftofuo. Exultabo & diuidamSi-
tbimam,& conuallem tabernaculorum dtmetiar.Meus eft Galaad,
& meus eft Manajfes, & Ejfraim fufeeptio capitis mei. ludaRex
meus, Modb lebesjpet mea. In idumaam extendam calciamentum
meum, mihialienigena amici fafti funt.Quis dtducet me in ciuita-
tem munttam, quis deducet me vfquein Uumaatn. Nonne tu Deus
quirepuliftinos, & non exibis Deusinvirtutibusnoßris } Da nobis
auxilium de tribulatione,quia vanafalus hominis. InDeofacie-
mus virtutem, & ipfe ad nihilum deducet inimicos noßros.
C O M M E N T A R I V M.
PSalmuscentefimns feptimusex duorum pfalmorum
finibus probatm»elle conftrutftus, èx parte quinqua-
gefimi fexti & quinquagefiminoni. Quam canfiderâtio-
nem.fi diligenrerfenfusfpiritalisattendat, videt fatisne-
ceflàrium Dcocoriuuni ,&omnes occafiones mundiab
eo ieparans, paratn m Deo allude t in P/almo & in verbo
congeminat. Quid eft enim dicete Déo : Paratum cor
meum, nifi hoc, vt dicarei, Veni Domine paratum cor
meum, & in rem tibi præparatam ingredere, vt canrem &
pfallam in gloria mea.. Quam autem fuam gloriam me-
moraret ad i un xi t: Exurge, ait ygloria mea in pialterio &
incythara , vtinipfamgloriamexurgam diluculo, mox
vt nuhi auxilium tuum fulgefcens , tenebras à me meorû j iriseius. C um iudicatur exeat condemnatus ,& oratioeinsfiat in
exel u feri t peccatorum, tun e & in populis conii tebor, & peccatum. Ftant diesetttspauci, & epifcopatum eius accipiat alter.
dicam ; Quia non fum dignusvocari icruustuus pro pec- j Fiantfiltjeius orphdni & vScor eius vjdua. Nutantestransferantur
catismcis, non meiadtaboin fuperbia , etiam cum me filij etus & mendtcent, eijaantur de habitationibus fuis. Scrutetur
per indu igentiam tuam mundatum agnouero. Sicut ille , fernerator omnem fubßanttameius, &dmpiant altentlaboreseius.
qui vas ele&ionis fâ&us clamabat dicens ; No» furnjignus ; No»fit iütàdiutor, nee fit quimifisfeatur pupillis eius.Fiantnati e-
vocari Apoßolus. ^Ethæcconfefl'usin;populisDominoscoe-] mmintentum, ingenerationevna deleatur nomen eius. ln me-
pitPfalmum di'cere inter genres. Quem Piàlmum Paulus ! moriam redeatiniquitaspatrumeius in conßeäu Domini, &pec-
cecinit intet genres? Hun c fine dubio. Quia magnificata c at uni matris eius non deleatur. Fiant (Ontr,a Dominum femper,&
eft vique ad coelos mifericordia eius. Qui venitinhüncmu- j difiereat de terra memoria eorum, pro eo quod non eftmordatus
dum peccatoresfiüuosfacere ,quorumpnmus,21t,ego fum. Et hæc I faceremifericordiam. Etperfequutuseft hominem inopem & men~
veritas eius, vfquead nuoes perucnit4 ideft, vfquead A-
SilentPro: poftolospernenit ver, iras, qui eft Chriftus.Iam Prophecæ
j>hcta»,Io- iilentVfoli Apoftoli loquuntur, ,& Apoftolorum difcjpu-
quuntur j H. Quid Ibquupcpr ?,Quia exaltatus eft fuper ccelos Deus
Apoftoli . Dei filius t & iêdensad dexteram Patris, fuper omnem
dtcum,& compunftum corde mortificare.Etdilexit malediftionem
&venieteif&noluitbenediftionem s&elongtabiturabeo. Etin-
dait maledi fiionemßcut veflimentnm,& in.trauitßcut aqua in interma
e'nts &ficutoleuminoßibus eius. Fiateificutveßmentutit
quo operitur, &ficut^onaqua fempefpramgitur.Hoc opus eorum
terrant eius gloria prædicatur r vt liberentur in roto orbe quidetrahuntmihi apud Dominum, & qui loquuntur malaad-
tçrrarum, qui funtdiledi eins , in quibus clamatEccle- uerfitsantmam meant. Et tu Domine fac mecum propter nomen
fia : Saluummefac dextera tua , & exaudi me. Nifi enim ! tuum, quiafuauis eft mifericordia tua. Libera mequia egenus&
dexteraeiustraxeritabinferisanimam noftram, ideft, ab I pauperfuum ego cormeum c ontur b atum eft intra m e .S ic u t
inferis cogttationibusrnon foluimur d defeendentibus in vmbracumdéclinâtablatusfum, &exctijfusfumficutlocujla. Ge-
lacum, ideft , noneripimur, fed à fornicationis laqueo | nua mea infirmatafuntàietunio, &caro mea immutataeftpro-
innodamur. Sed ficut non eripimur,nifi per dexterame- ; pter oleum.Et egofaiïusfum opprobrium illis, videront.mê,&mo
nnitas
Dei i a tri-
»irate po-
puli.
ius^ficnonenpirnosdexteraeius,nifidicamuscreden-
.tes:Saluü mefacdextera‘tua&exaudime.'Ad bæc Deus,
iriquic, loquutuseftin fanâofuo, id eft1, in DominoIefu
Chrifto loquutus eft Deus- Exulrabo, &diuidam Sichi-
raara. Ciuitas eft, quam Hebræi humiliauerunt ingla-
dio. quia fproxeorüibi corruprafuerat. Nuncveroquia
mens eorum cqrrupra eft, in genres mißt Deus Filium
fuum , quihancvrbem gentiunï tollàtrle potpftatc He-
bræorum- Etdiuidam eam Apoftolis , 8c conualles tabernaculorum
eius metiar intres partes, ita ve ipfas très
partesinvno regno coniungam , & fitttinitasDeiintri-
nitatepopuli Hebrarorum, Græcorum& Latinorum. Ex
histribuseatjitin cunétis partibus mundi vtnoftri finto-
mnes perfidem, qui fine fidc noftri elle non poflun t.Sint
noftri Galaad & Manaftè in gentibus, & EfFrem fortitu-
do capitisnoftri in benediélionibus.Sit Iudarex meus in
Chrifto, fit Moab olla ipei meæ. Moab filia Loth,ex quo
Moabitæ funt genres, quæ Angelis ducibus euafic pluuias
igneas de coelo venienres, pro quarogat, yt non ardeacin
ueruntcapitafui. Adiuua me Domine Deus meus, faluum me fac
propter mtfericordiam tuam. Etfcientquia man us tua hoc-, &tu
Dominefectßt eam, Maledicent. illt&tu benedices, quiinfurgunt
in meconfundantur, fer nus autem tuus ùtaliitur. lnduanturqui
detrahurit mihipudore, & openantfirßcut diploideconfußone fu'a.-
Confitebor Donnno minis m ore meo , & inmedio multorum lau-
dabo eum. Qui aßitttfidextrü pauperis, vt faluatn faceret‘à perfe-
quentibus ammam meam.
C O M M E N T A R I. V M.
KËnimus ad Piàlmum eentefimum o&auum, q.uem
Apoftolus Petrus interpretaturin Iudam Ifchariorc.
Huius nos pediftequi viam, quam ipfe apcruit^tmbule-
mus: homo perfeiftusinterioremfuumalloquitur,dices:,
Deus laudem meam ne taçueris,quau qui dicat, homines.
vicuperationesin me excitant falfas.Tu Deus meus laude,
meam non taceas. Redi ad confcientiam tuam o homo
Dei,quiCh riftum fequeris.Et cum os peccatorisôc dolofiiupçr^
A
CoaUia-
tutcum V
niilus lau
dat Deu.
Paulus ,
îagiftcr
gentium.
Ç
i.Tim.2.
loan,S. •
în P faim. Dattidù*
fuper te apertum fuerit,gratularé jfecurusefto. Quia os
peccatoris ad vituperationem tuam aperitur in terra,&ad
laudem tuam os Dei aperitur in cëelo. Loquantur aduer-
fum te , ficut Phariiæi contra Dominum liùguadoloià,&
fèrmotiib.odij circumeantte,&eXpugnenttegratis.No.'1
ta tibi gratis non vitib tüo fit,non etiljjâ tua fit, lcd ëorivm [
mettdàciûmvericatituæferuiat. Seruitenim mendacium
yericati,fifamam non timeas hominûm. Nihilenim agit
falfus teftis,nifi vtipfam commaculet.Si times hoc,iëruus
efFeiSFusës : fi non times,liber esiTimeergb fo^um Deum,
& de bona cônfcientia præfumens,fentiat iè pfopôfiti tuil
famaeilèancillam, &eamcompelle ièruire magis quam
imperare virtuti. Nam fi eam rîmueris.eri^omnium qui
obtreâarepoteruntieruus. Ettimebis verum dicere,ne
de te falià confingant.Dicas forfitan : Et quid facia fi vul-
néràuerintopiniônem meamîHocfac quod ifte fecit,cuius
carmen exponis: Proeo,inquir, vt me diligërét detrahebant
mihi, ego autéorabam. O (tendit tibi quidfacias.
Nuncadmaledi(5tionesaccedentes,caueàmusexitumre-
ruiïi,nead hominesiftadirigamus, & putemusnobishâc
regulam datam, quô maledicamuseosqui nos iniquo o-
dioperfequuntur.HocEuangelicusmagifter omninojp-
liibuity'vnde ad principem màlitiæ curirëndüm eft animo.
Et quotiefeunq-, malediétiones cantaueris.ipfieas quem
maledixir Dominus decan ta bis. Ipfe enim ponit aduer-
fumnosmala pro nobis, fiue dum bona operamur, quia
mala nobis per fuum excitât,zelum. Siuedum idola ofté-
dit,mala pro bonis oftendit.S.iuedum coçupifcentiais Garnis
exagitant, cum fine màla omnia opera côeupifcëntiæ,
ille ipfa mala pro bonis often tat, & odium pro dileétione
immittitjita vt videatur nobis amareacdiligere, cum ad
peccatum tribuitfacultatem. Cqnftitué aduerfum eum
peccatorem. Quomodo ftàrepocefthoc, diligenter an-
fculra.Aduerfum me conftituit difcipiiliim meum,adùer-
fuseum conftituatur difcipulus eius. Etfit perièquutôr J
diaböli, qui perfequutor extiteratChrifti, &ftetdiabo-
lusàdextriseiusad confutandum ,&adconuincendum.
Sterit diabolus a dextris Pauli,ita vt iudicans eumPaulùs,
facetet eum à le exire condêmnacum, & cotâm orationé
& confilium eius ftatueret in peccatum. Ipfe fecit dies e-
ius pauços. Paulo enim gentibus prædicante, non multo
tempore öbtinuit principattim in templis.Poft hséà cefij-
uit princeps éflêfupergentés, & magiftèrium eius aece-
pit ille qui diccbat ; Ego fum magifler gentium,in fide & verita-
fe.Ille enim fuèrât magifter gentium in infidelitate & fal-
lacia.Tuncijquibusdidtum fuerat dDomino: Vosdepatre
diabolo éfiis, deièéfco incredulitatis Rêge fa<Sti flint orphani,
fa&a eft & vxor diaboli vidua.Sicut enim vni viro defpö-
fetaeft Ecelefia per fidem,ficper infidelitatem,nonlpon-
fa,fed vxor eft poteft^s incredulitatis, quæ dabatpontifi-
cium dominandi faeerdotib. remplorum,fiuc fyuagogæ,
feuhæreticorumecclefijs. Hæcpoteftas deieâo diabolo
eficitur vidua, ita vt anathemate filij eius eij ciantur vt
meftdicent.Perfcrucatur feenerator Dominus nofter om-
n5 fubftantiäeiüs,exigit ab ca, ideft, ab ipfe poteftateyfu-
ras verbi prudentiæ,quib.ilïa malè vfa eft. Diripiûntalie-
ni omneslabores eius,oftendu n cur iniuftc* docuilfe, iniu-
fte fcripfiflè,iniuftc fabricaflè.Ec ifta omnia diripiuncalie.
nia ibcietate eiufdem potefta.tis,quç poteftas deficiens in
ipfo diabolo,Deum adiutotem penitus non habet. Nec
eft qui miferëatur orphan i eius:in generatione vna, id,eft#
in folö populo Çhriftiano deletur nomen eius. Ibi in memoria
m redit iniquiràs pat rum eius. Quotidïe legitur in
Ecelefia in con fpeiftu Dei .-quanta mala ireeerunt Chrifto,
Apoftofis & Marcyribus,& peccatum matris eius populi,
hocéftj'peccatü poteftatis eius non delctur.Sed fit contra
Dominü fempër^& perdet de terra memorial Ecce perijc
poceftasjïerfequiltorum,quiaipfirerü Domini ferui fuht
^hrifti.PerijtergJo de terra poteftas.Illa quæ no eft recorj
data,vt faCeret miferic'Ofdiä1, fed perfequurä eft homine.’
Quëm hominë?Paupereiadnqtiit,&mendiéù'm.;Chriftu
vtiqj, & in paifione & in fuoru martyrio^Dilexit maledi-
blioné AdæquæperGfîriftuaufisrtur* &veriiet ei : noluit
benedi^fciönem quæper Chriftam afFe'ttur, & vtiqîëlon-
gabitur abeo.Nota ex arbicrioeüeniflgvt noller, propter
Biblioth. Vet. Fair. Tow v5, Parsj^_
liærefim, qùædicir Deum àliospiædeftinafie âd benedi- •prjS .Ä i
^kdi&iohé.Hicfehim fei dileiftiohe fua ‘natib
mafedictioflem habereprobatur ^ & nolle fuum benedi- i
.âionispræmiû non habere. Vftde&adiecit, q> ipfe fein- |
dueritmaledi£liohfem,ficutveftiiifentö. Sicut enilhpirfi- Gal.i
duitffehomomälfedi<ftum,Ideft,diäbplum, quiinrratfi-
cucaquafanilis-adliberandum, itaiftisad necaidum. Et
ficut oleumfeniftisade^hil'arandüm, icaimpijs ad tribu-
landum,firq;'eistpfe mâlédiétio ficUtVeftitnecü'm quo ih-
duti funt, & ficut iofta qüä præcingüfttur. Hocopus eö-
fum quidetrahunefidei C atholic^, & qui quæruht mälä
fenfefcis&orthodoxisdefinitiopibus^quïb.Dominiisfacic
mifericordiam propter nomen fuu m* Quia etfi peccator
fir.quicunq; tarnen proptfer hoc q» refetæ Hdei eft , miferi-
tordiam eonfequitur; SiCoreiuscötiturbatü fuerit de ti-
morfeiudicij, & excUffusfueritde manupeccatificut lo-
cufta,& genua feius'fnfirimencurinieiunioj&catOeiusim
mutata fuerit a pinguedine deftituta, tunefnueniet mife^
ncördiamjqüilicetdicati& verèdicar: Viderun&mej &
1 mouerunt feapica fua,ficut Phariiæi Çhrifto, itadæmonia
in Çhriftiano.Dum patereturenim ChriftuSjPhàriiæi mo
uerunt capita iuaififiiltariteSj& dum paiïïonib. præmiruf
Chriftianus, videtit eiib dæmones.çortfenriehtem & in-
fulfanteliSed argutusDeiferuusclamat.-Adiutia me Domine,
vt feianr quia manus tua mecum, & tu Domine fè-
cifti ea.Ea ifto ;% o fie âccipe,ficdt dixit Pilât© Dominus:
No» haberespoteftatem,nifi data tibi effetdefiuper , ica paruæ &
nosreliftquimur tentationi.Ec ideo ait.-TuDomine fecifti
ea, vt moueantfiipetmfe capitafua.Sed quiafidVlis es, &
nonpateris nos tentari iupraquam poiTumtis.', Fac vcin-rl
duanturjiicuc diploidem cönmfioncm.Diploräis eft iîue
chlamydisin qu'adrupliciämi<^ti,fiufe qùæcunq^alia ipfe3
cies.quæ ift ante duplexeft, & àcergo düplfex ; Ergo qua-
dnfâriamconfufioncrtlinduunturdæmonfes, quâdonos
qiiadrifariaîneuangeliorUmliberatibneftl arripimus* In
quaconfitemurDomino nimisin öre höftro,& in medio
multorum laudamus eum confirentes.Èt quià ipfe eft qui
ftat a dextris paupéris,vt ialuc t à pericquentib.adim4s no4
ftras Chriftus filius D e i, qui régnât eutiiTàtrè & SpiritÜ
fanfeto in feculafeculoruirl, A mëh. ‘
Pfelrtlus ipfî Dauid* C IX .
01xit Dominus Domino meo;fede à dextrismeis'.Doriecpôhani
ittimicos tuos fcabellum pedum tuorumiVirgam vu tutu tua ]
emittet Dominas exSion, domihare in fnedioimmuorumiuorum. i
Tecumprincipiumin dievirtutis'tua,infplendonkus fancloium ex'' 7 *
I vteroanteluciferumgenuite. lurduït Dominus & non poeriitcbit \
j eum, tties facer dos in dternum fecundiim ordinem MeU htfédech.
; Dominw,adexfristuis,confregtfindietrafua Regeii ladudpittn
natiombus, implebitruinas,coiiquaffabitcaptta tn ttrramuliorum. !
De ton ente tn vin btbet,praptered exaltabit caput i
C Q M M B N T A R I V M.
Entefimi noni Pfelmi Captif & à PharïiæisChriftus Mati.
V —/ inquiric, dicens : Si Dauid infpirïtu votât Cbrifitim Do-,
minum, dicens t Dtxit,DominuiDoinmo meo , fede a dextris mets. *
Siérgo, in quit, vocat eum Dominum Dauid , quomodo eiuseßfi.
lius ? Interrogantis eft ifta oppofîtio, non negaritis. Nos e-
nim eum & Del. filium antè ltïciferum ëx Deo Deumge-
nitum credimus : & Dauideum fflitrm përparcum virgin
nisMarræprôfitemur,quiafcendens infecéloï,1 fedetad
dexteram Patris, vndë vehtürus eft iudex. Habebit mi-
miCos fuos fcabellum pédtïm fuorurri jfecu n dum quodßc
Apoftolus dicit: CÜeudcuauerit omnem principdtum, poteßate x.cor.i$.
&viftutem: tuiï.c oportet ilium regnafe donee ponatotnnes immi-1
cosfuosfubpedibus ri«i,Cùius ihimico? fi iùterfogaà, tefpbh-
debic tibi, eius fine dubio,cuius virgam viicutisniificDo- ’ .
minus exSion. Virga v i r tu t î shominis corpus eft ex Vir- ^tu**1*
ginenàti V quam vifgam ex Sion mißt DominusV vt d o - 1
minetur in medio inimicorum fuorum. Non ergo ficüt J
damnabilis Photinus crédit, ex Mariæpartu fumpfîtex3 photîâus
ordium , fedânrelucifetüm’eftex Patris ore progenirusvj
Hicqui per myftetium panisacfinifecerdOslàétus eftiii
æterhain, fecundum ordinem Melçhifedfechy ^(üîpanemj
B b &yinum