À
loa 1.2Î.
Palladius
contra
Ambrofm
iam mortuuin.
Libellus I
contra
Palladm
Arianum.
hucufquc
B
’ al.&c mag
ic«“ -
tes ob vc-
ix fidél
obferuan
tiam præ-
ualcre no
pofTe cre-
aenducft.
•#/.iudicanti.)
G
mal. præ-
Ten tiam.
D
+«/.Athafius.
•Forr.âmore.
B. F ig ilij EptfcopiTrtdentint Dijfiutatîoï
70S
patre, iuxta id quöd homo faéfcus eft. Htec idcirco ego
breuiter in vnum refpohfionis cunóta conge fix , quo-
niam de his omnibus 'quxftionum capitulis. L latius
& plenius beacus nofter diipucauic Ambrofius, Contra
quem Palladius Ariana: perfidiae Epifcopus,
dumiam credo ille fanófcus humanis rebusfuiflètexem-
ptus , in refutatione diófcorum eins qujedam credidit
confcribenda. Si quid ergo nunc a teobijci potuit, ille
iamfuisobieótionibus occupauit. Cui quoniamiamv-
no tefpondi lib e llo , melius reor, ft qua hie fortafle
omifla videntur , ibi plenius ' diuma opitulan-
te explicare , vt in illo fe , quoque Arius fuperatum
agnofeat. Quamobrem dignare optime Probe , vlti-
mam de cognitis ferre (ententiam. Próbus iudex dixit
: Si poft innumerabilia teftimonia Ario aliquid re-
manlifle videtur, proponerenongrauetur, quanquam
vtreor , nihil refponhonis remanferit, quibus videlicet
refponfionibus poftit A^hanafium de vnius fiib-
ftantia: ,id e ft, ratione depellere. Sed ne poft-
modum de aliqua oppreflione caulctur a nobis , nullus
ei ad refpondendum locus adimitur. Arius d ixit:
Nulli dubium eft, quod magicis arabus Achanafius non
definat iudicum per uer tere len fum, vt redt re fidei trami-
tem,ergaeos, quieamreligiofiusfedtantur, & colunt,
tenere non poffint. Etidcirco quód in examine tui cul-
minisexplicare non valeo* principis iudicio referuabo,
vbiveritatis indago prrepollet, * & magic« irtes non
violent, vbiver«fidei obferuantiam, prreualere pofle
credendum eft. Athanaiius d ix it: Qui luis adfertioni-
bus adefle non poflunt, quibuflibet fallacibus argu-
mentis vel cauillationibus excufationemfibi inueni-
renon definunt, ficutnunc id facere Arium , pleniüs
veftrapcrlpicitmagnitude- Mihiverö ad omnia, quae
ab eo in culminis veftri prrefentia pramolïta ftmt, ve-
ramfïdem* veridicare, relpondillefumciat. Pröbusiü-
dex dixit: Imperitorum & minus de fcientia praefumen-
tiseftprauitati potius ftudium dare quam veritati pati-
entiam commodare, cüm id adfer tori bus fidei con-
ueniat, veritatem pocius fequi, quam etroris velfal-
lïtatis compede prrepediri. Horum igitur mos eft , qui
cum fiiae perfidire cauflam ad ftnem vlque venire con-
fpexerint, metuentes ne cun&is hominibus eorum per-
ndiainnotefcat, ad potioris fe conferre * fententiam,
ignorantes , quoniam & illicveritati attribuitur Victoria,
vbi potentie Überalis fcntentiaprojmulgatur. Fru-
ftra igitur Arius videtur de noftro iudicio-, ad principis
appellarepraefèntiam, cumin eonfli&u certamims, nihil
aduerfus(efenfèrit,prauitatis, qui fuam ignauiam qui-
buflibet modis obtegére cupiens , ad principis vifiis eft
conferre praefèritiam, quem conftitit Athanalium ah ho-
moufïj defenflone, quod Vnius eft fubftantiae, diuellere
penitusnonpotuifle. Sëd vt èius fuperflua dccreuitin-
tcntio,ëum he faciat nqllo' mödo refrenabo ,ne viCtiper-
fonam non fuftinens He adempto temporis fpacio glo-
riëtur. Meae vero folertiae crit, vhiuerfa qu&ab vtrilque
in noftra cognitione prolata funt, glorion fènfibus prin-
cipisintimare, vtfamdicisambagibusproculamotisad
vidoriae palmam ¥ purx fidei adfèrtor valeat per uenire.
PROBI I V D I C I S
S E N T E N> T I A.
Htcvfquead hbelli extremum accefferunt.
R OBVs iudpx dixit.* More veritatis & fidei
l inter fedtatores Chriftianæ religiönis,id eft,
j Athanafium,Sabellium,Arium,&Fotinum
I arbiterfèdi. Qui qüöniam diuerfitate do-
— — gmatum & fententiarum vafietate, longo
difcriminiçinteruâllo à fe inuicem dirimuntur, Audio-
fius explórare curaui > cuiufham eorum fides veris adlèr-
. ionibus infigniretur. Quod vt facilius cognofcere pof-
cem,fingillatim ços fidei luæfeciprofcrre fententias,eaf-
demque documentis probabilibus roborare mea inter- *
locutioncflagitaui,obuiantibus fibi feilieet & refellenti-
bushis, qui contrauenirent vtalijs'defendentibus , alijs
obnitentibuslucidiflims veritatis agnitio panderetur.
Quodeos itafecillb ipla profecutionis le'dtione 'demon-
ftratur. Cum igitur Sab^llioprimum, dilputandilicen-
tiamconfultatione potius quam au'dtbritate tribuiftem,
talem de Deo fententiamprotulit,qua diccret patrem ita
folitariiim& ftngularem finevllaextantis filij vel Spiri-
tus fandti perfonafubfiftere , vtipfe magis filij atque fpi-
ritusnomine cenfeatur, trihomium adferensDeum, id
eft,tanquamfivnafpecies vel perfona tribus vocabulo-
rum nominibus nuncupetur , non diftindtione generis’,
fed officij permutatione, vtpaternOnquiagenuit, fed
quia Condidit, habeatur, idemque ipfe depaterni honoris
dignitate decidens , per qutedam nature augmenta,
aut potius detrimenta in filij nomine ex virgineortus,na-
tiuitate tranfieri t,fed h^c inepta&impiaefle omniquefi-
dei veritate carentia, corum qui contraueniebantprofe- F
cutionibus manifeftiflnne claruit. Oftenfum namquecft
multis Sc copiofis diuinarum ledlionum probamentis
& ftatrem Sc Filium & Spiritumfandtum fuis fpe-
cialiter,& proprijs extare perfonis, & alium eflegenito-
rem,aliumgenitupi,aliumgenitiatqueingenitiSpiritum
fandtum, licet fecundum Athanafij probabilem fidei ve-
ri tatem,aliud efle n on poflunt, cum alius atque. alius cre-
di poffint & profedtolint.Quiaenim.ucro extremte atque
profunda: ftultiti*e genus eft, patrem nominare eum qui
nongenUit, &C filium credere cum quigenitus non fit * , j*For.pJ
fuperinania& rebus * vacuisfalforumnominumcom-
menta,humanarum mentium'fenfus auocare,& luducjris ic^°r-YJ
fententiarum obiedtionibus fidei Chriftiana illuderc.
Poftquam ergo iftips erroris prxftigia perdita patuere&
Fotinumfideifuafivaleret, adefle mea interlocutione
praecepi, qui in ipfo profecutionis'fuae exordio Domi -
num noftrumlefum Chriftumpurumhominem&verbi
diuinitate vacuumfuilTeadferuit, & eo vfque perquof- q
dam beataeyita:profedfusilluftrius emicuifle,vt in Deiac
Domini appellationem iure tranfierit, non naturali dignitatis
priuilegio , fedaccidentisprobae ac digniflima:
merito adtionis:impium ellcdicensnaturam diuinitatis
in eo accipere, qui Sc materni vteri geftamine vedtus fo-
lennes foeminei pudoris conditiones tranfierit, &■ cunas
vagitufque expertus ,3Etatis quoq; fortitus fitincremen-
ta,&intantum noftra: fragilitatis communia non euafe-
rit,yt & efurieric & fitierit, ignorauerit, vt tentatus fit,
moritimuerit, &mortuusfit. Ilia vero qu^ in eiusge-
ftis miraculis plena narrantur, non y,t Dcus, quod non e-
rat,egifle, fedmunerepatrociaantiummeritorumdiui-
nitusafreritimpetrafTe. Sedhaeeetiam probrofainfide-
litatisdodkrina,numerofis & multiplicibus docuifientis
impia efle & inania apparuit, & Deum quoque efle,
quem ille fol um hominem contendebat ex illo praeci-
pue claruit teftimonio,quo Ioannes Euangelifta teftatus
eft dicens,I»principio erat verbum,& verbutn eratapud, Deum, iosn.i. i.
& Deus erat verbum, hoc erat in principio apud Deum,omnia per H _
ipfumfdttd funt,&fmeipfofattum eft nihil, per quod non fo-
lum ante fecula Deum apudDeum , verumetiamtotius
creationis extitiffe authorem declaratum eft. PI ura etiam
&aliahis fimiliaficutprofecutionumforpore tenetur,&
* prsfunt prolata teftimonia, quibus dilucidcvapparuity Tioftt-
hocverbumDeUm de patris^tero ante fecula genitumj ftPtias“
& in fine temporum ob arrirorem hominumnoftrigeneris H Q S
fufcepiflenaturam,inquafaluafuinatura, invnatamen i
eademq; perfona omr.es humans fragilitatis *fubierunt j or. fubi
pafliones.Exclufo itaqj etiam Fotino,&eiuserroremeis fit.
interfatibus abdicato,pondus omrie negocij,& tota fidei
fumma ex Ari j at.que Athanafij altercationis cohflidlatio-
nepehdebat. Quibus diirn ineundi certainiriis copiam
tribuiflem, huncAthanafiusfideifu^tramitempandit,
vtpatrem& filium, & Spiri turn fandtum, vniuseflen-
ti®,vniufque diccret efle naturae. E cbhtra vero Arius re-
ferebat, in tantum vnius eos non efle fubftantiae,. vt di-
gnitatc, potentia,.honorej patrem filio miiltum excelle-
re , filiumvcrointrahgc j Sc lohgeinferius fubfiftere
|_____ _________ ' , diceret;
■;rc7m . Humoüfii auoque VMabülum tanquam pm - paterna namra diaabat , *ditmn conuenit Profite«,
St ab /aiorariadiuiiStalidmro, napetqoe apod. Q«o<* c o r t f tn S * illi beatiffimas atque me a 1 1
argiitnenw,^quam anroi-itatc ccpfcrtuvn,peibcus' cbngruac .baiclfarf, » « jm e o . » & — » ^
1 fdnn3um aiebjt', au, ccm diainiscomincrilSerts 1 peffims condition,s prod,g,o namta bberos tcdd.dn,
binict 'denicrnlhari pofccbat. Alioqnin Hominis flmül ne aliud quam _quod j f a h n t, ^ e t e n t ^ qm d o com-
S t ® cilb iadutam i obuixiffimd perorabat. Sed probat« , f.nfdem filmnrcmua ^ e f f i , « n u » Sed
S g m i i Vtiun. nominis nouitate , an vetbi vlWue ; contra bsc Amus rllud pricipue opponebat , pattern
i bftbndcretm, dam inqmtetct,vttunquefibi Actius difpli-
m aiebat. Ex qno apparuit eum,non ob hoc höma u- n,s abemns »el cortupt(onis v tio videatut efle
« i-d iip iten od e , l]uia nouum erat , led quia lidei I
eiusntoliLnadeatuefat-.Seddumitecamaefepiuspto- filium gcnuiflectedatut»
„beta,cm vocabul, putd & in iiriptnris po- pott.onem die ,pfo fectenlfle pi tabunt, ^ q “ odlme
L fla e ita re t , id Athanafiusallegabat.EdclSIiallicareon-; dubio a finepetfcÄton« plen tüdine admodnm d.fc,
fu liu lm eili , quaqdo a p o fto lL fidei «tattoos | fen s , &.m,dmut„S e fc v td e b ..^
■ lens St 'renicrarialixrenca: fraud], atidacia pextertfict, his . Quod obiedionts «p .tu lo n t, ^ ana‘'1^ ” u "-
propujuiomim neiibus inenodabrlitervincitetut, qm- ! ratlopefitbmonit,.e(rejmp0ffibded,cens, Deumqm
■ SB catboiici a l l ? libertateni intta betfidisfu* cotporensfit&lnuifibibs.atquetmpalpabllis.id miete
amiquotum audbtitatqmunitet , talia ptifc* epeffue- vitio quoniam lc,beet dinid, vel minui con-
I tfidin-'s exempli ptotulit, q u *& AtriusnoiJtdohjm ne- tredabilium foleat & corpotabum efle matetiatn .
I fre n o n polfet. verum eiiaro pari cam eo fidei ratione | Deumvetp qmm nnlloeft homm
I defender« Prdpoiuit igitur ad demonftrandam fuper ! omnino non pofle, Ja ob id credendunt quod genuer r,
tfaSabelliuin,qui patremgenfiumadferebat,ingeqitum | nerai.one,omninonon fatendum,qn,a femperincorru
I ^qucinnaldbdeni^debetecathblicosprofireri,qtrieteri- pros', maximd , cumplera^emuen.antur.n rebuscotr
ttnuntconcihorumdecrerofqiflcinitum,cumhobipium poreis & cotrnptiom lubicd.s , .iBtniuftrari ve 1 na c ,
W m fiadptdne aJäoritate often- vt nullumfuis, vndeglgnnnrur mater,,s, adfeiahtdetr,-
dinbripofl« ^fed lioc profitendtim , *&iplä rei ve’ritäs j mentum , ficutlumendlumme (umpiumvelaccenfum,
j 1 n'eccffuL httrcnca, prefefflonis exigetcu Item Deum | & pet qnofdam ptofedus
•i d .-n b lumen ex «m in e , filium cufifitendum , -Ept- toiimnonn damnum ong, nab poflit adierte mater«,
i " curo dc dtninus facratiffimavirginis partus , t aM ,q « d
i B P B 8 H M 5 B quod ipfum «cftnpKcHer.! in fe mito atquemexpbcab.l, &mmeou«ammy6eno
' 1 öd fpeaalitet in ferinru, is diuinis pofitiim inuenui non fuilTe demonfttat , dum finedamnopudor s Deo plena
' t " iq u am p fu ta his l i f S doenmenta, vtetns v a c u a « , Etfivugmabs ,ntegt,«s
' ; qua, geftomn', fet.e tenemur expi'efli , quibus oftendi- ruptiom obnox.a , Deum
«roboftendendas h^teticotum ififolent.as , nonotum quompdo natnta tncottnptdtths part s eondem Deu^
i hommum vöcabiila fuilft prsfumpta, ’ neetarnen con- generando , corrumpi potuifle credar ^ na_
rra vfrirnm aooftolicsc fementi® eos fecifle credendum, Artius pattis & filij longe imparem diflimilei q
ouJptophanasvoctnn nonitatesprscepiteuirandas.S’ed turam,nincqftenderefii,ebatur, quod films wm.mn/Wi-
,!r,n h « a s in q „it nan teligiofas^ Namreligiofumefle, j xcritpum, &nonfuam , (ed,ems tn omnibus taterevd
Iqgenimmdkerepattern6?ly.uraDeum.depe^tomen
i ex in mine , veros quoque Chriftianos catholicos uun-
cup iri, noui norninis ducetur edit vocabulura.-. Simili
ergo modo aiebat Athanàf,us etiam Nicæno eueniffe
concilie, Vt-qiix Arttos contra fidem return, trioufion.id
eft,ctesfiibftantiasinducebat,homoufion,id eft, vnius
cum paetd filium fubftantiae confiten dum epifemtps cen-
■ fuille, Sc erat oiqnino cdnfequens, vt fi homoufij ptofef- 1 fiotanqnamdlegc peregrinacaflatur, triufiæquoque in-
uentio pari ratione confrufttetur, aut certe docercc Artius,
t t io u liq l t fpecialitetin lege confcriptum, fient Athanalium
de hopioufij ptoptiétate cogebat, (cdcuro hoc
pcnitus oltendere nequiuillet , claruit euro ffipei fluade
Aihanafioexegiife , qo*ipfcmimniipotuitdemonftrk-
te- Etcumfepariquæftionis vinculoardatnm cognofee-
ret , tandem aliquandoin eutn fententi* jilacitum te-
flexir, vt midi fermonis probationc omifla , rebus atque
rationibusedocetet, Pattis & filij aut vnamaur diuerfas,
efienaturas. SeilliincAthanafiusclariusatque apemim
I vnius fubftantiai initiumdabit qno pattern ex-ip(o ? &
1 non cxirinfqcjts filium genuifl'e mb:nftrabat , fi«ique
i non pofle , almdcum, qiiam id# ;qnodip(eeft, edidifle,
i cnm&diuime genetationisvcvitas.'pro iuilionptis reuc-
I re-ntta, id die credendum exigerer, & re «m natural,Um
I Codiactudiuis auftoritas inuiiaret, nop pofle parentes
d, film,lis natura: filios.paocteate; Etideo fetSndum At-
f n, ;cu,ontiam quialtcrius fub flan cue, quam pacer eft, h-
G
defeipfofaflurnfmfleadletuit, quimihiaddemonftta-
tionem difliniilis naturb , fatis imbecillafic multumin-
congtua Videntur. Quafi veto fiquilibet filiushomo, t
pattis hominis faciat voluntatem , dc cumfibipneftan-
temfaceatur atque maiorem , diuerfa: abeo parerit efle
natural, dum& fi poflit pater honore pra&rri, nontamen
naturadifeerni. Quod quidern ego lege, atque cbndirione
naturx humanae dixerim. Cactetum Achanalms
manifeftarione Sc fententia , huius nobis intelligent,a:
viam apetuit, in qua 1 inn, cunctacionis difeufla ealigine,
" clarum veritatis lumeneduxit. Quid enim ad toriuser-
toris nebulas effugandas, did vel credi. manifeftius potuit
, qiiamflciitinvnoChrcftoduascrediifiuseflenatufa
s j Dei feilieet hominis , geminamquoqueineiusver-
bis.v'eladtisreturncognofcamuseflevittutem, vteaqm-
j d.ern, quse fublimius loquitur, id eft, & Ptttrvnumfu-
& csteta his fimilia, ad diuinitatis tCfetantutnatu-
tam, qua;verbhumihiis, fecundumhominemfififleloemum
! Pefpirim quoqiresfanftb comfetens habitaeft
difpiitatio , quem Artius a cbmmimione naturae pattis
6c filij; per creaturs confeflionem longe fecreturn atque
alienum efle putauit. Sed quod vnius fit eiufdem-
que fitbftantix hinc j>ra:cipue Athanaiius dcmonftiauct,
dun,eaeum loqui atqueagerc , qua; non nifi Dedpolli-
bile fit opera,i vel loqui t caliaque de eb refett, 1, q u i
I nulli conueniunrcteaturae , perdoctii, Et ideo ^pattis
ïu m  v ^ q f t o c f iu m a n o fenfuniÂelliÿndutp pofl'e & filij deitatis vnitdtti exitaneum vel diuifum eile non
polfe’, quem ftmilis atqrre eadem opefum virtus demon-
ftraurt xqualem. Qui Sc re veta , deteftabtl, praurtatis
ertöte;, pattis6c filij focietate älicnusputatut, qttapa-
rem nominis vimitis^ue ho’norem cifdcm o n-
fieie monftracar; Difhcilem qwoque iilatn ( 8c vt Amus
autumabät ) infolnbilem quarftionem , quodttes vnus
i) reliquat, vt fiWfellnM Indiaetfita« hatuue efflfi non
’ tarn genitns quam fadius ffln videatut» fieque vacua 8c
inams filij pattisque appellacjo , dum fpecic tenijS magis
! quam vetacilet, aut die gcifuifle , aut hic natus pncdl-
1 W L aui iivcrS quidem^e patte natus aiferitur, nee
! tarnen vnius cum eo', 'eiufdemque fubftanti* cteditur,
degenercm cum
6c inftar ahcufiis monftti, alasquam Deus dici,6c idefil tiibusdiftinguinon pofl« petfonum.
---------------- ~ ---- ----------- i ----------- i n "< ' tfi, Eiblmli. Vct. Patr.Tom.^Pars^________:_________________ _________;------ --------------------— -------
H
Uan 10.39
ten auerat,