i j # E Ü S È B I I f A M P H I L I T r a j a n u s .
Saíc. Tandem Vero fèntentia judiéis cruci- fuffi- ^ exAX&ía&y qciupaúltvaj. Itt i t^tois o olvtos
I I . xus eft. Poft haec idem fcriptor res illa ’ / . o , \. g i K £ «/ >,0^ / t
tate geftas commemonns, &lif,-Eccfc- “' I , ' ™ ^ y \
ad hxc ufque tempora inftar. cujufdam ¡ p l P TVJ tote XPomv P P P | * * , "
MSk 1 virginis, integrarti atque incorrtiptam per- áílá<p0o/>o$ eptetvív y 6K.xA»|<na5 ¿v k$7i\q
man fi fíe : adhuc in obfcurq recéíTu aéli- 5 o x q t { QcùX(h)óvmy ù a v n tote, *raV» ù xaí mves
tefcentibus, quicunque rectam predicano- % -a i »yo / « « ~ /
dís Evangelici re g u L depravare „iteren- r W ® «
tur. Sed poftquam facer Apoftolorum eoe- T a w th c a s XMpvJfML'ms, eos £ o itpos tW Attotus
vario mortis genere extin&us eft, efilu- <&Xm ^po$ 2dcp(popov eiXyipet t S jSia tsáo$> 7m.p1-
Xeratque jam astas hominum illorum, qui XyX¿9<¡ te y yeiieci ekeíyy * \ c lv t v l is clmous t u s
divinam ipfam íápientiam fuis auribusau- >a/, ~ y SE » Ssl
¿cuitare meruerant: tune demum exorta eft 10
impii erroris conípiratio’, fraude & malitia a0gt# •7rÁctj'j'$ t Ílu ’bpfx^u gÁa/¿Savéy >í avfoc.-
fallbrum doftorum. Qui utpote nullo am- oís> T>j$ T $ f e'&pohSúmtccÁM cltizIths' 0] dj
plius ex Apoftolis fuperftite , pofthasc còte pwSìvos em T $ f *A7roqóxa¡v \W7rtfj$p3i yjpinudo,
quod aiunt', capite adverfus p re . - ' >/*.~ p r > n a ' T ? . . \ . , a f yií aoíttoí' y J y tm xg®aA.n, to) r cLArfluctt m \puj- dicationem veritatis adultermam doctrinam . x . «. / ~ ‘ , /o , /
obtrudere aggreffi funt. E t Hegefippus qui- ¡ 5 $ ¡ 3 T,^ c ty^ p v ^ y em y -
dem de iis rebus ih hunc ferè modum feri- P^v’f % TOty-nx. óros 'Gr£¿ Ty'mv 2£g.\<x.£a>vi
bit. Nos vero íenfím atque ordine progre- eXe^eiy. ypieis «Tfe 67T< to. e^>is t y$ i%v&ici4
dientes, ad ièquentia veniamus. oScf 'ts&Gou.vov'ns tcájudjj.
C A P U T X X X I I I . K E Í A A A I O N Ar'.
Quomodo Trajanus Chrtfiianos vetttit inquirí. 2Q O Tras T pciicLvos Q]T¿icQvif X&s:civtí$ Gy.úúXvotv.
Huc referf' I A a n t a porro & tam gravis pleriíqu.é *Tn Oo-yTOS >í /¿w ov '7thwxn tottcis o \giff *i¿¿af
NUeplor. 1 in locis adverfus noftros ,perfecutio 1 T¿n h a ftú s , ¡>s ‘ n \ ím SeKottS- :
l l f l *7* tune tempons íaíviebat, utPhniusSecundus ^ »/^ >cr / > \ P n/á ^pí»
inter provinciarum rectores celeberrimus, ^ W » » ) e n TcJ *XyOet tW
motus martyrum multitudine, ad Principem punpTvpav xw|9ev&, (Za.<n\(i xoivaortcQ-ct/
retulerit de numero éonum qui fidei causa 1 5 ttáíÍSss t U7Te§ t* Tn^ats <LyAipofjdjìCùy' (¿pea á1’ 09
obtruncabanturcfimulque indicaveriti de- ^ S r a f ^ Íb'uio» /en Í í « Á j r è i
prehendifle fe mhil ab lilis implé, mhil ad- / /o ■> \ ^ ^ v f
verfus leges añitari : nifi quòd primo dilu- ^ -Xprte« tvTus xcu ra^ p e.ai, to y í
culo excitati, Chriftòtanqùam Deo hymnos T ? ^ Sltyeípopdjjus, rov X&qw ©eoe) £ix£u/
canerent. Ceterúm adulteria, homicidia,' & vpiv&íy’ to ^ 5^ •Cj)oyAj&ii', toc ct»>¿evíí
reliqua hujuímodi crimina illos etiam aver- , 0 t«tois ctOeut^, 'TtXypLpuéXypoa^gL^ x¡ avrss ' a m a t
e n , ciinctaque ex praefcnpto legum agere. / /o , N m , ~ ,
Quibus refpondens Trajanus^ édixit : Chri- ^ ¡ ¡ ™
ftianos quidem requirendós non eífe, obla- * r °v Tpeüctm Sbyput toióvcTfe TE06ixevoíf* to
tos vero puniri oportere. Quo faóto, per- XexTzetySy <J)uAov, ¡¿y ix ty'n ícQ a i pdjj, ef¿7níovv <T¿
fecutionis incendium quod nobis violentius xoXá^cQaj' ov y w o f jè j)Traeros pdjJ toJ" ^icuyfxoS
incumbebat, reftindrum quidem aliqíia ex w u x U ¿ *po$p¿™,tb g y x e i^ a * í
parte videbatur: us tamen qui nos maligne5 ' / / 1 ~ ~ ^
L r , , ,, ? ■ ye tpoyas ye !¿v(t tois xax8P*ye<y >aias EoeÁsot
& fraudulenter aggredì yellent, non minor ^ i . ^ r / 1 »/a»« \ M C ; •. »/«v.»
opportunitas fuppetebat : alibi populo, alibi *<* W ¿
Prasfidibus provinefarum adverfus noftros in- ottíj «Tí t %;>&■$ ^^oyTOKj ra s xaf)’ ypiav
lidias comparantibus. Adeo ut fi non palam <njvv.Qua£p[j&¡)W ’Cftt&axás' eos avQj 'TB^jtyavQú't
V A L È S 11 AnNOTATÌONES.
1 M f e t rm TBn féovm Trwp^©-] H s c de Hierofolymo-
rum Eccleiìa ipecialiter dixerat Hegefippus, eam feilieet
uique ad mortem Symeonis, id eft, ufque ad Trajani tempora,
virginem ditìam effe. Verba Hegefippi habes infra
in lib .4 . cap. l i . Videtur autem Eufebius toti E cde fi*
tribuifle id quod de unica Hierofolymorum Écclefia diótum
fuerat ab Hegefippo. Porro tam Eufebii quàm Hegefippi
verba benigne intelligenda funt. Certum eft énim Eccle-
fiam Gatholicam ièmper integrarli atque intemeratam permanere,
& caftitatem ejus nullo modo ab hsereticis pòflè
corrumpi. Hxreticì quidém, utpotc procaces & impuri
atque adulteri veritatis, eam còrrumpere conarltur.. Verùm
fila fidem fuam Chrifto integram fervans, nefàrios eorum
conatus depellit. Itaque Hsretici fimiles quodammodo Hint
Ixioni, qui cum Junoni ftuprum inferre volùìiTet, umbra
ejus delufus eft. Ita intelligendus eft Tertulliani locus in
libro de pneferiptione Hzercticorum, J>)uid ergo iìcent qui
illam ßupraverint adulterio h&retico, virginem tradii am à.
Chrifto ì Porro in codicibus noftris Maz. Med. & Fuk.
ieriptum habetur ùhutp'fag®- i/*tw, non autem ut in Regio
cxemplari & apud Nicephorum
2 Kei/'mom ¡¿it* St®* Twmr (fyc.J T o ta
h«c pericope uique ad fineni hujus capitis deeft in codici-
bus noftris Maz. Med. & Fuk. Sed neque Rufinus eam-
agnòfeit, ut ex verfione ejus apparet. A c mihi quidem videtur
tota ha*c claufula fpuria eile ac fiippófititia. Putavit
enim quiiquis hanc addidit, ea qua: przeedunt verba eile
Hegefippi : cùm tamen non fint Hegefippi > ièd ipfius Eufebii,
ut difeimus ex capite 22. lib. 4.
V A R I O R
a l iAivioy SsxScii»] Vide Plinii Epiftolas 101 , 10*, juxta
editionem Frobenianam anni i y y i . Trajani mahdatum de
Chriftianis eft hoc: Conquirendi non funt: f i deferantur &
arguantur, puniendi funt. De qùo ita Tcrtullianus: O fenten-
• tiam necefptate confufam ! negat inquirendos ut innocentes,
& mandai punièndos u t nocentes, f Parejt, & fsrvit: dìjjì-
mulat, é> animadvertit. Jguid temetipfam cenfura circum.
'vena ? f i damnas, cur non & inquirís ì Si noti inquirís., car
non & abfolvis ? Tertull. Apoi.'cap. 2. Jure-autem cxagi-
tàt Trajani lèntentiam, quoniam hic ille TrajanuS Clemen-
■ tem Pontifìcem Romanum exilio multavit, poft quod
: màrtyrio coronatus eft : Sylheonem filium Cleopx in cru-
c em e g it: Ignatium Antiochenum epiicopum leonibus ob*
■jecit: & multos aliós Chriftiànos trucidavit. Hanc autem
. Plinii Relatiónem, & ad eam Trajani Reicriptum incidere
in annum C h r .C X I I , aut circiter, exiftimat Ant. Pagi Crit.
Voi. I . p. 100. Vide Coteler. Patr. Apoft. Voi. II . p. 179.
ì i a y f im ,
T ra jan u s ; | E C C L E S 1 A S T l C Æ H I S T O R IÆ Lib. III. rij>
ìu ry p * » 1Mtmòs iu S impxiay è ^ a .A ^ , tcxAuì & publicè. locales tamen in aliquot provin- S i t ;
TB T '7n<tV>v 2^&<pópois d^a>a>yj(^e£j£ fùap'xxjpj.oxs. ciis perfecutiônes eiardefcêrènti & plurimi ex u
êlXy\7ciou y ypuv *1 w e i* , e% ys âvan*pa> SbJiiXoe- ^ ebbus multiplicis martyrii certamen fubxa/
tV T» Te/JTVAXiav» 'P^ cq x ïs I .H M H M Tertulliani Apologetico li-g f | t.
« » . t ~ » \ / r n< r y n e c o n ic n p to , c u ju s ;am fu p r a m en tio n em
y ip p t o u a tb 7 ü v e x “ M *<** ™ 6l>f>i)ca- 5 fe c im u s , h æ c à n o b is e f t d e fum p ta n a rra tio .
fO/1 *j ? OS x e x a A u ^ e î a / . E IÀ Î - A t q u i , in v e n im u s , in q u i t , in q u ifi t io n em q u o -
»105 y . X e a â V ^ S r iy v/O pos T»s è s r a p ^ i» , x c c lz x p [m s 5Ue ln nos Pr0^ ‘^ 'Eam- P lin iu s en im S e c u n -
X £ t5 !*»^s ™ à i ^ t » s à | i a s èx g aA à t, m p a y f l ii s h l î r r l a ^ r r m . 1-0^ 111 W xW m fi“ 1'
' » I ° uldam chriftianis, quibufdam gradu pul-
Tnf w A iif ll, m MT<S A o r a t t,n « fa x - n o t . fis, ipfa tandem m u lt itu d e plrturbatus,
Tpouoivd ouv T c S @ a o i \ u ctvexoitaantTO A Ç t o f i u ,d d e c e t e r o a g e r e t , c o n fu lu it tu n c T r a iti)
Q v A e .^ a u r a s uSiüXoXcLTçsiV) y t d clwoiov c i Im p e ra to r cm : .a lle ga n s , p ræ te r o b -
ttùmûs ilifiixa«). e/iwve 5 19 r Sm , i i l ç a ecaflit d^farramint-5" ,ac^l®cantl', ni!‘i! allud
; „ \ 'W g l i t t ■¡■HH 9 1 de bm iiS iia a eorum comperifle, quàm
Tps XetîiMBS, s r p X p w ©e8 SwJm 0/1 m r coetus antelucanos ad canendum Chrifto ut
[ ' ¿ r n y s To Toc* O r b i l i aÙTat Sj&ipuXÓoj-w,. I le o , & ad confcederandam difciplinam:
xaA’JtnJù tpoviben'* yjiiyJLui' ssAtotexTtn»* 1 5 itomicidium, adulterium, fraudem, perfidiam
X, m r fa o ts t f o u . <acJ» t o u t o ó rn v o u X i TpaV- & cetJra..fcefcra prohibentes. Tiinc Trajao
m s , t o X pm c u im (JiuAov B H w H H $ S h E m B H M h I B h B H H I k
, 1 y , . / C a em non c ' i e , oblatoS. v e r o p u n i r i o p o r -
i t p im s n i o s x o A a Ç e ^ , . it, r a u T a et t « t o s w . te re t E t h æ c q u id em i ta fe ha b eb an t.
K E ^ A A A Ì O N AAr. C A P U T XXXIV;
0 7 r a s TÜS 'P a / io u a v Ix xA i jc n a s TBTntpms Eùdpeços 20 Q u o d E c c k f im R om m am qaartus r e x tr li
y y t iT c q . E u ar eftu si
>*pQy y Itti *Pa^is 'Gfoox.o W etei tçÎtcù $ y T J x R om â n îs âu tem P o n t if i c ìb u s C l e - B w
^ (ZSÇftupyf^ijH (ècLaxXecùs î> ç x y $ , * K X y pw s E ù - ■f-' m 5ns anno fu p r a d i f t i im p e ra to r is te r - N“ ePh°r'
ttp er co (& k a h iv $ t lev XenVpylcty, ctvaXu u t (¿ iov. Î?0 a^)“ t e 7 lta> ^ 'uare^:0 ^ c e r d o t ium r e - /¿¿. 3.
i wm \ *i . , Wm ~ ~ ft /i " / Imquens, cum novem totòs annos orædica-
TO myTOc 'Ttpoças enfi o tn a r y S T8 J m X iy « zjtionem verbi divini procufaiTet. P
ì io b L o x a X ia s .
K E $ A A A Î O N Ae Ì C A P U T XXXV.
i 2s TpiTOS T ys IepoovXv/xm ’ l y ^ s Q u o d tertius Hierofolymorum Écclefia prafuit
yyeiTuft J **fius.
A A X a $ t o u ^upiecoVòs t S^XcùÛÎvtoc TiXetriêev- 5 0 C Y m e o n e q u o q u e ad h u n c q u em d i x i -v id e Nicfì
“ TOS TÇOTnv, Ï ¿ 0 jìepotroxópiois im a x o r iy s f ^ m u s m o d um v i t a d e f u n g o , H ì e r o fo l y -
B i H H *t~- . . / '/ y m ita n i E p i fc o p a tu s fe d em T u ftu s q u id a m 3’ p' £
djpovov L n ò a io s t ìs ovopua I a ç s s , ptu&cey oatov e x t j ^ / r /-» • n.
r* ~ , « -y ty v ■ ^ . J u d æ u s c a p e fli t . Q ü ip p e ea tem p e fta te in -
WSÊÊBËÊ “ 5 T H U TjïunîBUxoTO» numerabiles ex cifcumcifione ad Chtifti fia
s it, auras »t, a J^ J l^ T o q . dem tranfierant;
V a l e s i i A n n O T A T I Ô N E S .
1 KiCf 7P 71W bnditSjlw ciò tu» ^.^vAecomrl Tertul-
Üani vrerba Græcus interpres infeliciter reddidit. Neque
enim «ws^jj'eft difeiplinaj üec 2^<pvAuosw idem eft quod
confederare. Mallem igitur ita intérprètari locum T e r tulliani
, x} lie6 citnrsç 71 oVfStÇeXov ’ippoi 7?5 ecirav vroforticce.
i EfAmoin y kja¿Çt&ctf] Male item hoc loco Græcus
interpres Tertulliani* Oblatos enim dicit Tertullianus, ièu
V A R I ö R U
a K x fa n 3 Clemens fédit ab anno Dom. L X IX . exe-
unteove1 L X X ¡neunte, ad arin. Dom. L X X X I I I , Domi-
tiam fecundum, Domitiano IX , & Rufo I I CoiT. Eo certe
anno ordinatum eflTe Euariftum tradit Eutychius, quem
jam fcquor. Certe Baronii chronologiä hoc maxime con-
firmatur, quòd, ut inquit, Eufebius ac cetiri omnes tam
Graci quam Latini auStores tettentur Clementem fubiiffe
martyrium tertio anno Trajani Imperatoris, idque S. Hieronymus
firmiter ajfeveret, imo ■ & ipfe liber de Romanis ponti-
ficibus aperte doceat. Sed neque Eufebius neque Hierony-
jnus^ martyrii Cleroentis ineminit; & illa apud Nicephorum
Calliftum & martyrologium Beda: attributuni putida fabula
eft, Autor libri Pontificum fecutus eft Hieronyraum,
potius Trajanus, eos qui judicibus exhibentur. • Sic enitn
Latini loqui iolent. Senius igitur referipti Imp. Trajani
adverfus Chriftianos hic e ft: Restores provindarum non
debere per ipeculatores & iatellites fuos curiofiüs indaga-
re genus & leftam Chriftianorum. Si qui tamen Chriftia-
ni ab officialibus fortuitö deprehenfi fint, & in judicium
addudti, vel fi ab accuiatöribus denuntiati fin t, eös omni-
no puniri oportere.
Hieronymus Eufeb’ium , Éuiebius fi forte Cataloguni all-
quém, certiflìmè vitiofum, uride ex iola fupputatione tradit,
Clemeötem tertiò Trajani anno obiiilè. Er quidem
tertius hic Trajani annus Chronologis quafi fatalis fu itj ‘
unde errores in Hiftoriam varii redundarunt. Pearfon. de
annis prior um Roma Epifcoporum, pag. 172. Chronicon Damali
iequitur Ant. Pagi, in quo fic legi tur : Clemens annis
novem, menfibus undecim, diebus duodecim. Fuit temporibus
Galba Vefpafiani, a confidata Trachali & Italici, ufque
Vefpaßano VII & Tito. Lino itaque fucceffit ( inquit Pagi)
anno Chr. L X V I I , & Ecclefiam gubernavit ad ann. Chr.'
LX X V I I , quo abdicavit pöntificatum, ut colligitur ex Ept-
phanio haerefi 27. Crii. pag. 94. ad an, to o .
R * K E U a