que acil pi<5Ks, matris fuse cumulans magni-
ficentiam. Prsetereà Imperatoris quidem ma-
te r in memoriam Afcenfionis C h r i ili omnium
Servatoris, in monte Oliv a rum lubli-
fmia e x ftrux it aedificia; in ipfo montis vertice
iàcram erigens aedem cum tempio. H ic
porro Servatorem omnium Ch riftum, arca-
riis myfte riis difcipulos fuos in ipfa fpelun-
ca initiafle, verax teftatur hiftorial Imperator
vero h ò c etiam in lo co , variis orna-
mentis ae donariis fummum omnium regem
yeneiratus e il. A tq u e haec d u o au gnila ac
pülcHerrima. monumenta, immortali memor
ia digna in duabus facris fpeluncis, H e lena
Auguila» relig io fi Imperatoris mater re-
Iigioiìmma , piae devòtionis argumenta D e o
S ervatoli Tuo d e d ic a v it , cum filius Impe-
riatìs potentiae fubfidium ei conferret. N e c
multo p o il grandajva mulier dignum labo-
ribuis fuis praemium re tu lit . N am cum
totum vitae fuae tempus ufque ad prima
fèneélutis limina in iumma felicitate tradu-
xiffe t j & divinorum mandatorum uberes
f rù ftiis tum vèrbis tum operibus protulif-
iè t,' af propterea vitam doloris expertem
cum fumma méntis & corporis fanitate per-
e g i f lè t , tandem exitum pietati fuàe conve-
rniéntem, & mercedem bonorum operum in
hac etiam vita à D e o confecuta e ìl.
i f t iK ÌA o is T c t$ £ ¡av$ 0 5 l-rrav^av Q iXo ì(slXÌcls. 7tcl\iv
7t f f y j (¿ c L o iX éa s fi'/iTMQ v eÀs ygy>Wv$ •7rope[cti £
oXav XaiTripoi, evr) 7 oS t W eAcacfv opovg ^
fjiHfjiXco \'7cv\pfJjiycu.$ oìxoSbptious ciw Tèrgjs
5 70US CLXfù>péìcU5 f& fy b tU Ù X 7100170$ opbS XOpvQWy
itp o v oIkov C v. jcX ìjcna$ c L v e y tip& o o L ) 1 n w te * 4 xecv- i %
'muda, \óy>$ aA,)j0>j5 itgjTirx u ì ? da otùrctT a.v7fCà ^
t b $ clÒt S ^ ic lo u to c s ¡am iv i t o s ^7n>pp»T85 t e A e t t c s
r T Y J o\cùv /S ao iÀ ÌW x e p m u d a , Travi
o t o Ìois cLva.OiifMx.cn t e xctj k o o j a o is T ov f ii y c L V lycpaupg
^ctoiAea. 39 <JVi ¿h o m u m /avÌ/ams ¡T ra cia . 0(ico n a ,
OtfAvà, 39 /Z * ^ K 5 tÀ À )J XSt-dtèpóùfACLTlX.) g-TTi ¿UO JLU T l-
YjQV a v T p a v 'EXèv>| a v y y q a ©goF T a f c lu ty is % a -
T ì i c b S e o ip iA y s @a.oiXea$ $r60<pt\ìi$ /¿»mjp, ¿C o iC xS
x ^ 'TtìcfA-iitxa. &l&deòia>$ ifpuTo, S i'f'ià .v a u r y (¿ c lo iA i-
jo is ¡ ¡ X g i a s r y vraiìès %$.p7rov
eara.j'iov y\ orpeo-Qus G o l eìs ¡a c c k^ Ìv ¿TrEÀctpt&tve**
ct.Ja.0ti5 f c 0.7CCHJI T i r a v m £ £ a ììis fflo v o v t7C o l v t c S
yn&t-os ¿'(Jbf ¿\a/7tt£cf.va.fjùj))i\’ Xoy>i$ ^ ^ ep yois r
20 Qa'TYittav '7ra,pa.y!è\[AoL'mv Qi>0a A & 5- '7ra.pa.o^o/jdlv\
K&pirw xctTreiO’ «tu», jGtoy él’fttÀ» ^ Ólàuttdi', QJùpjA.
705 O/AS 39 ^ U % ì$ O f \ppOOfj^fj(p <ppQV/)(AC(,n S ìa v u -
000000' gip* oTs 39 r g A 05 éUoiCèiai eard^tov, cty ctOm t s
tr a p c L © 6 8 CL/iLQlGlu> XCÒ7rl x 7iapoVTO$ 6C&L7D (¿18»
V a l e s i i A n n o t a t i o n e s ..
aulaea feenæ potius conveniunt quàm Ecclefiæ. Vela igitur
interpretan malui. vela enim in Ecclefiis erant. Nam &
in portfs fuèrunt véla, 3e qulbus Epiphanius in Epiftola
ad Joannem Hicrofolymitanum, quam latine verrit Hie- f
ronymus : & circa altare, cujufmodi apud nos etiam-
num vifuntur. Porro vela qua: ad portas appendeban-
tur, Græci uitptyyçtp dicebaht, quæ vox legitur in Epi-
ílóla Chofrois apud Theophylaäum in libro f . cap. 14..
Occurrit etiam apud Chryfoftomum in Homilía 87. in
Matthæum. In vetere charta donationis quæ fa£ta elt
Ecclefiæ Cornutiahæ, quam edidit Joièphus Suarefius Va-
fionenfis Epifcopus, fit mentio horum velorum his verbis.
Et pro ar* ora, vela, tr.amojerica, alba auroclava duo,
8cc. Item ante regias baßlica, véla linea piumata majora
ñffa numero tria, Itém vela linea pura tria. Ante con-
fiflorium velupi lineum pur um unum. In Er orino velum
line um purum unum, & intra bafilicam pro portieia vela
linea ropdata fex : & ante fecretarium vel curricula ('forte
fcribCnaum cubicubi) vela linea rofulata penfilia habenti»
arcus duo.
i Ntur n ] Deefiè hic videntur nonnulla, aut certe
tranlpofita elle vocabula. Itaque locum ile reftitui mal-
lem, * ouQV (MKXtynxi, note n ctytoy etttjugutm. flæc au-
tem verba fie intellexit Chriftophoribnus, quafi dicat Eu-
febius Helena m duas Ecclefias cqnftruxifife in monte olivar
um j alteram in vertice, alteram in ipecu; quod tarnen
veru.m non p u to .. Unam enim bafilicam à Con-
ftantino ibi ædificatam eflè tradit audlor Itinerarii Hie-
ro.folymitani. Et Eufebius in panegyrico, ubi de marty-
n ò . lqqfieips, q,uod ,Confiantinus Hierolplymis ædificavit,
eòdem modo loquitur. e<xov 7m/ju/Afjí!hi, >t¿» 7t
ciyiov mS mmçiu mt/netu TcXatriut <hc¡piAÍtn wnx3<rfui
d>iAp7ifotca¿. .ubi vides olnÿv tiuvrvn>im & »«or conjungi, &
d e ‘una eademque Ecclciia dici. Et oh®» quidem tùu-npoy
appellàt .bafilicam, eo quòd populus orandi caufà eò convenirci,
»«ò» vero totam ædem làcram, quæ uno ambiai
cómprehenià continet in fe atrium, porticus, fecre-
tarium, baptifterium, Se ipfam bafilicam. Quod quidem
apertiflime docet Eufebius infra in cap. yo. hujus libri;
ubi.de Dominico aureo loquitur, quod Conilantinus Antiochi
æ ædificavit. Atque ita explicandus e li Eulèbii locus'
in fine pànegyrici de tricennalibus Conftantini, 8c in
libro .10. hiil. Ecclefiafiicæ, Se in cap. 4y. hujus libri, ubi
»«0» 8c «¿«Tjj'fio» 0fx9» fimul jungit. Paulo aliter in Icgd
5 - codicis Theod. de his qui ad Eccl’efias confugiunt.
Ibi enim »«os *¿«77»^®- dicitur bafilica feu. Oratorium in
quo eil altare. Ecclefia _ verd dicitiir totum adifiemm,
cujus athbitu atrium, port'icus, cellr, Javacra, ipliim de-
nique oratorium continentur.
i KmvtoujJu. ¿a Auftor itiherarii Hieroiblymitani:
Inde, inquit, j afeendis in montem Oliveti, ubi
Dominus difcipulos doeuit ante pajjionem. Beda in libro
de löcis fanftis cap. 7. Tertia quoque ejufdem montis
ad außralem Bethams. partem Ecclefia eft, ubi Dominus
ante pajjionem difeipulis de die judicii locutus eß. In-
telligit locum Matfhasi capitc 24. Hane igitur prasdi-
cationem Eufebius ' hoc 'loco appellat. «noppi»,-«? 7rAf»wi,
id e il, arcana myßeria, eo quöd de rebus arcanis, puta de
confummatione mundi, Sc de adventu Chriili extremö-
que judicio, tune JDotriinüs locutus fit. Nam 8c Apo-
uoli tune acceilerunt ad Dominum iecretö, ut ait Mat-
thaeus, quippe qui myileria 8c futurorum revelationem
nofie cupiebänt, quemadmodum icribit Hieronymus in
Matthaeum. Quod verö ait Eufebius, Dominum h * c
myileria tradidifie Apoftolis in ipelunca, id quidem in
Evangelio diierte non feribitur. Immo contrarium potius
elici pofle videtur ex Evangelio. In eo enim rc-
fertur, urbem Hierofolymorum in confpeftu fuifie difeipulis,
cum Dominus haec prsedicaret. Non igitur -in
ipelunca erant, fed in patente 8c aperto loco. Refpon-
den tarnen potcil, fpeluncam illam varia habuifle ‘fora-
mitia, cujufmodi plures fpeluncae fuerunt in Paliilina,
ut docent Itinerarja, Certe cum Matthaeus affirmet difcipulos
fecrctb ad Dominum acceflifle, probabile eil eum
iermonem in ipelunca a Domino illic refidente habitum
fuifie. Multi quoque ex veteribus credidere, Chriftum
o fto Beatitudincs 8c caetera qua: leguntur apud Mat-
thxum cap. y . 8c ieq. in Oliveti monte doeuifle; quam
tarnen iententiam refcllit B. Hieronymus.
3 T»? c i aZrtS <*»7f« ] Prima vox delenda eft, utpote
fupcrfiua. Alludere autem videtur Euiebius ad morem
Gentilium, qui Mithriaca iäera in fpelaeo peragebant, ut
docet Porphyrius libro de abftinentia, Hieronymus alii-
que. Conjcfturam noftram confirmat codex Fuketii, in
quo v ox illa r»« äbeft.
KE ^ A«
DE VITA CON STANT I N I L i b . I I I .
k e î a a a i o n m a '. c a p u t x l i v .
r u à M W t e W * * t h ‘E A i V D e ^ g n u n d in e m im i & hm ficem m H tkm u
• J ' t y ’ /¿ eyçcx.ovpim lcf. / ^ W p e d im totum Orientera cum re-
|B an A u u is eçam a s i/ im e j it r J ìo vm . , f iu n a . N . gsli-magnificentia. peragrat, tura c iv i l
e aiïpiiùi raiìs TjtAir e ta p erro S i/M is, ¡Sìa:, n 1 t a t lt lu s > tura privatis q ui ipfatn adibant, in-
r 'Q & m m v à u s t r i - f i u t a S ì -nHs numera beneficia acervatim contulit : innu-
T Ì y f u u n S i f y $ / i e y t \ m p e m t S t é n o s - r A Î Ï ç d 3 ’ meraV “ Pque militaribus ordinibus liberali
ôo-a, roinm -yu/ims $ i À & s à r m s «JÌfctc t o ì i S k 5 * ^ . 7 * " Ult‘ nutem ac mi-
T X Ç c * iM M 5 0T L ijU » S lL ^ X a s e7ia.py.xtm' erep a è i o ad tegendam corporis nucütatem prolixe W
ct7r>jM.«.Tlg Òio-fiav, [ A & m W w t ï usocomOétcL m - peditans. A lio s item vinculis, aut metallo-
Xcfj/ira>px/^f)ü5' 3jAéb0g/38 t e '7rÀeoyexT8 /c$wi5 * xcc| ri?n? æf limn*s affliòlos exfolvit ; quofdam
tkzX iv (XÀÀ85 gh>tfa.5 clvì'KsilA&Ìto . V* ° potfntiorum oppreflos liberavit :
«onnullos etiam ab exilio revocavit.
k e ì a a a i o n m e '. c a p u t x l v .
d Q M f i t i ^ « f a » ' « * 0 0 , r a w
i. v e r f û t a, f it ,
T ° ' f T f « « f a U - u j u SMo m operibus cura magnati,
TO» ©gov^ OOICLS KpLTaXiyapet- (potrdootv fc A - - I - lib i gloriam comparaflet, pietatem
«ÙtIcc c l r ? lîtaÀJjffiût t 5 ©é5 2 /5 Ì ttarroÿ ò ca - 5 ? a .roinime neglexit. Nani & af-
^ itÿ&JMff^oîffa x a ^ - a o t i t a b a t f A f a c r a s ^ e s M " Ec clefiam venjftlamis
•raiAeo, trapopalma iaoui. m m opcp ? àau- .««ila delptctens. Itaque videre erat mulieftaôiar,
ci oi/tvij £ iliftaXét •nfei&Xï Taf trAaflet r?r? PtPtfusadrairabilera, modello ac decenatwvyi\
AtonéiYfi, ny m <st£js rà 5ào» ilÎAaêaav rìn/ *tU r"* CUm re*‘qua multitudinc ver-
K E $ A A A I O N
c A P u T X L V I .
° m i y W k , xal ^ 0 ^ , é - A oüog'MU tefiamento folto,
\ \ \ - v ~ * , e0 vvtittaa adeecceejjjjittf,.
J g n e , Ä X a w a r ^ a r n i a ù r a p x u s a ^ r t W H B ( m lo n g o v i t ó fpati«
(cutis, m t T h o 'x p e e v o y a Áx^ty I ttaX é e ra , ^ ¿ e S ¡y ¡ o J d e c u r fo ad fe lic ip r em fo r tem v o c a r e tu r
tea i i s ÍA i a t a s à/tupì Tas ¡-/Siími^!. c i l a u r a s fn n um æ ta tis agens c ir c it e r o a o g e f im u m
a j& p x ém m , < a ¡ y s a ù r ç f y e n y iá t f r a f r e A a , 00»- n l.®r t ' s 6° n f in io p o l i t a , te'llamenti
^ íutÍÓéto- Ite] q o f /3a a tA a f u i - * . u t™ am v o lu n ta tem d e .c la r a y it , h e
y i f X P YJxriMxgJmti, traten t í r é t v Koú tm pny o e rato remW.(3r-U4,1S SH u™, fo lum Ira
» S a u o b i h i n r a r c Z t s n ^ ; z ’ crü-
? } * ? * * ? • Q u o r um l in g u lis , bona q u » p e T u n i v e r i t e
aeeApfyas, orni t ¡s aury tcjtö oAtts V7ntpçe y oíxa- o rb em p o f f id e b a t . d i v i f i t . In h u n c ra o -
fS/aie. A TÜtvv jz f& lle td / n ¡ rà» Tpítmy, A o im y Jura te llam e n to i à â o , :.d iem u lt im um d a u .
i ' T Í w T Í ß ¡a n jt réX uB -7tXél/TΫ!, m p óm s a ú r ? f i t , præ fen te & ad fta n te ip l i ta li tan toq ut
% tectpiçâiss i¡oS Ttxtá-m, % & .m b n í s .1» ¥ . 4 0 ^ ° ’ * ,oniní o b fe q u io r um g en e r e marrem
X a f íy ÍQta¡oi¿S¿a’ ¿ s fòt tA mou. etx í ta s r t tò ^ VentCl manu lq u e e ju s am p le ä e n t e . A d e o
. T 6 t t f ( , a x s t ¿ í a r t r n s 65 (¡ipoySen Jixiú, « e r a f o A h u *, I? ori “ ùiltt tM t i f f im a , fed
I <1 H H h H p o t r a s f a l c a r a h a n c v i ta r a c u ra im m o r t a l i
% it te T a S íO T a X ÿ a A o y y í y i a t t o t & x s W ¥ v i t a c o r am u ta Çe , . . r e a e fe n t ie n t ib u s v i f o 7
* 0t,O *™ 1' f . ‘ v m x f w n Ä « ò r ? 4 <t- tu r . A n jfn a ig i tu r iì liu s ’ in in co r ru p t ib ilem
V A t. H S I I A n n o t . A T I OiN E S.
1 ' f a w ü j i » « * 1 . ^ . 3 H « Origenis d o à ri- 1 « lic am fub&mfam reformantur r , •
nam fapere videntur, cui íupra modum addiftus fuit I íurreftione, cofoora in anime.; » ■ ° r‘genes in re-
Eufebius nofter. Ñeque enim animæ beatorum in an- mutatura in credidit nr S È I Ì ; ? u maS m ADSeIos
V a r i
a T«» y fiitt y&ntAvt itAdO-n)/) Helena R oms obiit, die Xv»i
Augufti, anni cccxxvr. ut oftendit P/rg/ ad e.uinannum,
n.x iv. EratcHelena, ut quidam volunt, obfcuris natalibusor-
ta jfectmdum alios, filia Coeli Britanni^ Rcgis : ex Conftan-
tio Chloro mater Conftantini Magni: à marito repudiata,
ut Theodoram Maximiani Herculii Imp. filiam ducere pof-
• — w atijuiui ,11 ying
çrçdidiç, ut àlicuj?i dicit Hieronymus.
G) R Ü ¡M.
ièt. Filio ad Imperium evefto folçani edifto Augufta 8c In
peratnx appellata, &c. Ab illa Drepanum in Bithyma Hd,
nopohn, A e r a r e fiipra Bithyniapi Helenopontum nomina
aiunt. VidsMonmim 4tlH em ioV E u l.f i., Ht.ffman. Loci,
4 T fZ rm tegeMont.