Hoc vitae Deo carorum virorum, qui variis muro. (Zioi JzotpiXav kvSpav, 7tttvrnicui kpzmtis virtutibus refulièrunt, poilerorum memoria ezsc^TrocXotj Od&\cL[jL-\/ó.v'mt to is etiamnum celebratse confirmant. Hoc iplum o*\v\pm$ /¿vy/ao- aetatis noftrae teftimonio veriffimum effe con- a , 0 \ & . - , r 0, . ~ » . vincitur, cum Conftantinus folus omnium % 0 1 1 K , ™ wcy SlvXiyfy XPoyos> W ‘ov K^gctvnvos ©«<sf
qui Romano unquam imperio prsefuerunt, 5 t u TrctptQctmXii ptóvos T$ f Tm'zm’n rt}$ 'Pajuouay lflulumltmreo qoumodndiuamm rreelgiei ioDlaeeo vaitcacee petx®em, pqluuamfi <?>.'Aos, cWfyli 2- cundis hominibus eft propofitus. ma , « , . / h «. / , f«t/«.
CAPUT IV. K E $ A A A I O N A'.
Deus Confiantinum honoraverti. On 0 ©eòi Kavgvtvnvoy in{M\aw.
Hocdenique Deus ipfe, quem veneratus 10* 1 ^aura. <ffc Xj ©eòi clvtos oy Kavgvivnvos eye^ti-
comproefbta vCito:n tdeunmti tii®lli, neovni dmenotdio fuinf ferxaogrio- 1 m ^y/Atla £ /umtSm x) •rc\fi,mra •? dio, fed etiam in progreffu & in fine imperii n i , » ~ tv*' p *K \ > / ?/ , femper propitius bénignuiqùe adfuit, quippe 4 ,- I tP0i$ b7ngzii<roLTo’ $\SbL<7xcLXicLv 3‘eooiG^i ■\l52ro<Tfciquem
humano generi ad divini cultus infor- yptotTos ròv kvefyct, tg> Syv\Tq yim X»jmationem
propofuerat. Hunc certe unum j. gjp§ ^ \z ixov 00- mexu osImmnpibeuras tqouriobs® u,n vqeuluamt c laauridfiftiimonuem a qccueopdi-- 7 , t ìéhH Sfinì dam jubar, & velut quendam verse religi- jcw/>uK£ /tt€5^tÀo(p6)yo^.«7D»V ™t»ì ctTrÀctv^i ^eooi-
onis praeconem maxima voce inclamantem, geicts, tcclvtoÌm irfyf ds ctvtdv xe^ptiyn/Ajiiav innumeris ineuracongeftisbonis,defignavit. kyctQav, ovM ^ ccto.
CAPUT V. 20 KEÌAAAION E'.
Otiod xxx quidem annìs regnanti: vixtiau- On eCcLOìXiua-i ft \JZ$ r a ?\ ! ’¿ t u pMy&pxjtiatLSy
tem plujquam l x . %Q\cei Si \jzéf mè ePtixoynx,.
A c tem pus qu idem imperii ipfius» tri- xrPowv pAv ^ctcnÀ&iais *T£x<n SsjytS&y ttscxo- a & aliqubauns tdoe naummpl iaunsn horounmor caivrictu jl itso atibufso luatui-s AT^TO VS b^is 'n\eious, *xrc5tì o'ZtHt^oc'rìi n Aofov na^a ns' 2. h - dteumpl ovi tmaea tjoemrep uips aqtiuoa mcir icnutmerf hcroimpfiinte. s dPuoxrirtò, , « , p < t - ~ Spomis 'Zff&io&um.s (alto’ Ttts a aury fiovctpyg- cumeundem velut imaginem monarchiae fuae juii è^acnus rito ebcéyot Sès> 3 viwrlto kireSiige 3
rparnonpiocni egteen vereilsl ept,r aveifdtiotrite, m& eiummp ioormunmis Gtyì-- ^eo^y r ÒAerW gantum exftindorem, qui defperatae mentis W,v toV ooi i ~ ^»v oio, t, ^5» otu» ro\y j»^/^cyTD
amuudmac iao mimnpiuumlf i, rceognetmra iimpfpuiemta tDise uvmex iffutumm- 3oròy Tr0o;t ptQeLm4 ^et rr¿fy„f• Jo Aa»y Sboj-iG&as oTrAct. iuitulerant. Verum hi quidem, cum momen- ¿ , p ~ <, to temporis extitiflent, momento quoque ac ,f x , , . x - ^ ct’PU(' a/vetr&jtroLy’ Toy a ctury jepct7roy]a dido citius exftindi funt. Famulum autem ©eòs ò eT$ itstt fJtov@*, gyct ^tbAAsì
fuum De®, qui un® eft ac fol®, cum fq- tw tW "M w 5 lum ad veri us multos divina armatura munì- ts* » r ' a ' » > iffet, ejuique opera orbem terrarum impio- 35 Si ctvTod Toy • jvyToy rum hominum multitudine liberatum repur- £ioy, ¿HjveCeicis t y is ctvrv S\Sbi<ntcL\oy 7m<riv ÌJìtn gaffet, cultus fui maciftrum univerfis genti- WKS^SBÈd n~ 6 e: __ / » ~ - ?bu s conaft.i tu.i tjcl-a ra 6v oce cundn-is audi i• entimb us Yg-Tigftv,o lto ptty, otA,/ii \ m ‘S , TrayTNO y ccxo«o¥u>/s» 6 teftantem, iè verum quidem Deum agnofeere, fMLpTupof&jjov, tov ovtxl Oìov etJ^yoq, r»y tW
falforum autem numinum errorem averfari. ovSbtptus ovnov leXaivltu»
V a l e s t i A n n o t a t i o n e s .
l AùtS irafufuf ] Lego ctùttS ■xa.^u.^de,. E t
paulo poli fcribendum videtur **« ¿ìoutniu^tcw.
z Kaf <at9<rsTi Asfo»] Nova & inufi tata locutio, A*f«i> pro
eo quod alii dicercnt ?rAiov. A lt Eulèbius Confiantinum
imperailè triginta annos folidos, & aliquanto amplius.
Quod verum eft» Nam pneter triginta annos, decem
fere menfibus regnavit. Porro in itio hujus periodi Icriben-
dum eft jt* ficunteKts, non ut vulgò legitur %gin>£
j Honrlw in i h i|* ] Scribe nturrlw, ut in margine codi-
cis M orsani emendatum inveni. Quam le&ioncm fecu-
tus eft Chriftophorlònus. Certe in veteribus fchedis, &
in codice Saviliano ac Fuketii, vwtIvj legitur»
4 Oot» ì o t J Chriftophorfonus vertit prope dixerim,
quali fcriptum eflct ài ùma. Ego verò non dubito quin
aliud intellexerit Eulèbius. Nam cùm tyrannos brevi ad-
modum tempore viguifle vellet oftendere, ait eos breviori
temporis fpatio quà'm quod ad loquendum requiritur, vi-
lòs eflè. Idem fere eft quod Graeci dicunt Aiyu 3-S-j?»» ;
genus hyperbola; Grtecis familiare.
5 TlM/oTUTMct xctfV7iv%M ] Alterutrum vocabulum redun-
dat. A c prius mihi videtur elle Icholion. in codice Fuk.
dceft Paulo p oli fcribendum puto di etirS t
a-»ttrc> toma/.Sygceí fim, ut legitur in fchedis Regiis, & in
libro S a v ilii ac Fuk. Porro codcx Fuk. habet r birrai».
6 Tei I? ymvTun j] Scribendum eft. cenexìf, quod
Chriftophorfonus non vid it. Certe in veteribus fchedis
òtitoccìi fuperferiptum eft cadem maini. Scribo ctiam um»-
7jfyfifioi, ut habèt codex Fuk.
V a r i o r u m .
ta fuerit, reddenti debitum pignus à creditore reddatur. S.
Hieron. ad Ephef. 1 .1 4 . Vide plura apud Pearfon. Expof.
Symbol» Apoftol. pag. 330.
a Teari hupSà» Sfathii'] Cum regnum in ierit Conftantinus
die X X V mentis Ju n ii anni C C C V I, liquet eum im-
peralfe annos X X X & menfes X , paucis diebus exceptis.
Vide annot. infra, ad cap. y j. lib. 4.
k e ^ a -
k E $ À Â A I O N ç*'.
O n ©eoe) Sbu\o$ levy ISy^y Sè vikhttiS.
KAÎ -0 pdp oTct mgSs $ kÿctôos S ’eg^tTray, t ô t *
ejrçp.Tjè g oùipwi}è’ SbuXov ¿¿vnxpus ro jy t-
A«y %) Sîçcpsmv'tgt t 5 TeotfiCcttrixias SptoXoySy è-
CUITOV' ©605 S ’ CLVTOV èjyoôiv kfteiQopdpos y xíl&OV
X5tôiçij ¿ Si<T7ròtluj> ytXAirlto t í ¡jlqvqv t e£ cádvos
I CLXJTOltÇcp.TopùùVy k p tO L^ V X, k n ^ T O V á o o tú ' V ÏM V &
tço'?touois’ ßctaiXect Toa&Tov 3 oonv ovSits kxoíjj T
yraAcq TSOTtpov ftnj/Ltov&i ytvec3 £' oom> M S e o -
<PiXìi X) T&tojjCcü&Çjioy * outoj &ü<re£i¡ tccúQj-
SbLÍfMVcL, as f a 7taons (j$p potqáviis, TrXetovav j)
tpt'zsçp&v/ * tävaiv ccXvTTov Se r ito kp-
Xlù> ets clvtîcv x c tm A Î j^ c q t ïXv jtUv .
C A P U T VI*
Ouod D e i quidem famultts, gentium autem
viïïor fuerit:
ET hic quidem tanquam bonus ac fidelis
1er vus, id egit ac prædicavit; lervum
^ fe palam-nominans, fummiqüe regis famuiuiri
■iè fâteri non erubelcens. Deus vero protinus
•ipAim remuneratus, dominüm ac viétorem,
folumquè éx omnibus qui unquam fuerunt
Impepatoribus, ièmper'invi&um atque infu-
perabilem præftitit : & ob viâorias.ac tfo-
p*a tantum Imperatorem eum effecit, quan-
tum nemo unquam fuperiori memoria ullum
exftitiffe recordâtur. Adeo felicem & Deo
carum; adeopium ac fortunatum, utplures
quidem gentes ac nationes quàm priores Im-
peratores Tub ditionem fuam redegerit ; imperium
vero omni moleftia vacuiim ad ex-
tremüm ülque diem obtinuerit.
KE^AAAIONZ'. 15 CAPUT VII.
I l pos Kt/go y t ritpouv ßct&i\ect9 ¿ ’AAg^ctyJVsoy Comparalo ejus cum Cyro Perfarum & Á te -
Tov M a x e dW (rvyx£ji&is. xandro Macedonum rege.
lTTE/)o-ay fAjj Sil Ktígoy t íc lX o x q s k v v/xm Aoy^ / ^ y r u m Perfarum regem præ cun&is qui
■■zfeiipm B BmSmSSSm ionÇ cuSwcq -p íT W i m * àW C « »»
!■■■■■« e7cti fw /rcLVTcLy T6A@^ o eXQÙt fMCxpoo (pcLGiv ¿ o ex îtum viti?» immo 1 turpem potius atquè atquè
a cLVTov One cLiàiov, <£i%goy ^ ^ ÉTrDveiilçny * r\ jm
yuoctixos SavcLTOV r\jzsocjy\yoL\. Maxeíbvay *AAe-
jrcwSpov *Eftdtvoev tkSym TtcuSis, [JJJlKt. TTcLVToiav
Vjvav yeinj KSL'&çpé'pX'cfytf’ $dLr%v S’ yj <ruajtî-
Xeo-dj ils kvSçyts, àxvfioÿtv kiroßviva] , xá>f¿oi$i¿
b knoXiiçQévTcL xot] pù^ctxs- b Suo ptyj §ro s T2ç)s to7s
TtnkXjOVTtL T ItÒ 7IOLOOCV fcoùltÙ CtlOtOTOlS BTCXlfpOV'
ignominioíum ibrtitus effe dicitur; utpote
à mulierè interfettus. Alexandrum Macedo-
num regem innumcrabiles gentes domuiflè
prædicant Græci : fed priufquam ad virilem
ætatem pervehiffet, comeffationibus & te-
mulentia confeftum, immatura morte periií-
iè. Et hic quidem duorum ac triginta ani
norum fpatio totiìls vitæ cilrfiim abfólvit ;
V a l è s i i A n n o t a t i o n e s ;
I Nix&fTzt rg ifTetfots] Lego nxMv 71 Tfjtprcijou; fiaciXM it-
nu7t>, &c. In fchedis Regiis hic locus ita luppletur ad
biarginem, tìmu vatZrm, rgiprcuois tì itìi ng.T i%&pZ» à j j
returro« <pattyvi/ó{3yjov. Codex Fuk. nihil mutat, nifi quod
conjunélionem addit hoc modo, x* tlauu micSinu.
z *AAA* òrti ¡M) muTti tìA ® ° o c%pw /AxitpeoJ Variis
modis hunc locum reftituere aggreffi funt v iri dofiti, ut
patet ex eorum emendationibus qus ad marginem edi-
tionis Genevenfis, & in codice Mordano adlcriptx funt;
A lii enim ira fcribendum eflè conjecerunt, im /a» tk ö w ,
jÌA®- i i %g\ axomTv [Àjctt(ff,Q0is, <p»aiv etùroy, (¿pc. 'A lii verò
lìc emendarunt, ¿AA«e rèe •nXdjiuuc 51 fiat (Mi r»u7U
tfyrpjtiouyfcc. rsA®- <^> ¿% àf ipegw, ¿d’ bei fyÌKpoy, ¿fAivSv
¿d‘ crfnov (patr.« etùroy, ocfypòy di, &c. Quam quidem le-
Àionem lècutus eft Chriftophorfonus, ut ex interpreta-
tione ejus apparet. In codice tarnen Morieano paulo ali-
ter emendatiir hic locus, in hiinc mo'dum: ¿ ä ‘ m i ¡¿ì
tecòrec tt%t xe<r/Aouy&, rtX®- eù% ¿ 5 . . . . . oùd' bei Ujcucpoy,
eù[Ai(y»uv oid’ ctióioy etùroy (pétimi xinttf etfypòy Sì, (¿¡>c.
Ex quibus lacunis fufpicari quis non immerito p oflit,
hanc eflè fcrip ti cujufdam codicis leétionem. E t pofte-
rio r quidem lacuna nullo negotio fic fuppleri poteft «¿top
tpctmy i%n*ty«l- Sed cùm hac omnia mendis fcateant, nec
•quicquam boni ex iis elici poffit, malim equidem ea ex-
pungere.^ His certe refeótis, fènfus eft apertiflìmus hoc
modo: osAA«é $<tmy etùroy ant edmov, ¿j>c. quod etiam id
verfione mea fum fecutus. Idem ante nós fecerat Joannes
Portefius, qui hos Eulèbii libros de vita Conftantinij
primus Latino fèrmone interpretatus eft. In fchedis Ref
iis poft verba illa dx©* d ‘ iféw pctxpoS, ad marginem
ac adduntur, fi'ns oxoxtìy. Codex Fuk. hunc locum eo-
dém prorfus modo fcriptum exh'ibet, quo liber M o rs i aè
Turriebi:
V A R t O R Ù M .
a ‘Two y/yetiKOf %tvottov \knstivaj J Gyrus fcptuagenarius
vita funilus eft, pollquam Perfici & Medici exercitus Im perator
dcclaratus eft 30 annis, poft captam Bäbylonem
9, poft initam Monarchiam 7, cum menfe uno aut alte-
ro . De mortis genere magna inter authores eft diflenfio.
Herodotus, lib : 1. cap. 214* Juftinus ex Trogo, lib . 1.
cap. 8. 8c Valerius Maximus, lib. 0 . cap. 10. in proelio
contra Maflagetas vel Scythas occifum, cKfique caput am-
putatum a T om yri regina, infatiabilem cruoris fitim illi
exprobrante, in utrem humano fanguine repletum, cön-
jeftum fuiflc narrant. Diodorus Siculus, lib, 1. earn Cy-
rum in acie captum cruci affixifle aflirmat. Ctefias, lib .i 1.
111 prcelio contra Derbicas, populum Hyrcanis vicinüm,
Cyrum jaculo ab Indo quodam fub coxa in femore yulne-
ratum, & tertio ä vulnere accepto die mortem obiifle fcri- ■
b it. Joannes Malela Antiochenus, ex commentitio quodam
fcripto Pythagor* Sam ii, in pugna navali a Samiis
fnteremptum fiflh Cyrum refert. Sed Xe'fibpliofi, Jnftittit.
lib . 8. in Perfide inter fuòs placida morte defunäum fuif-
fè memorat. Vid. XJJferii AnnaL pag. S3.
_ a Aóo fdsv «785 orfòf roìi ifisét&ygì] Cicero in V Philip-
p ica: Jjhtid Macedo Alexander ? cum ab ineunte aiate rei
maximas gerere ccepijfet, nonne tertio <& tricefimo anno mortem
obiitì Deceffiflè ilium , menfem unum, annos tres &
triginta natum, in extremo lib ri i z capite refert Juftinus.
Non plures tarnen quam 32 annos illi tribuunt Philoftra-
tus, Hiéronymus, & complures a lii, Chronicon Eufebia-
num fècuti. Q u s omnia ad normam illam exigenda funt
ab Arriano lib. 7. pag. i<57.propofitam. ’E fi» duo ¡uti r$t-
«>0»§ì tttt, km) rS 7etra (¿wets intXctGty ÒktzÒ, ¿5 AsW ’A&t-
ìsCisX(^ , E&aaiXAjtt / Ì dìiiii(gt t-nj, kmì risi òtru r è n i5 //,*-
»mì, Vixit annos triginta duos, & tertii menfes odo ajfecu-
tiu efi ! quemadmoduni tradidit Ariflobulus. Regnavìt
vero duodecim annos, de menfes iUos olio. Febre ex vino
immodicè fiaufto contraila periit. Vidi Ùjferii Annoi,
p. ¿Al .