martyres rem ad Eleutherum detulerunt, ut ejus interven-
tu cujus in Ecclefia fumma erat auàoritas, pax Afianis re-
ftitueretur. Alterum hujus concordile exemplum fuppedi-
tat Synodus Gallicana, in qua Irenæus una cum pluribus
Galliarum Epilcopis, Vidoris Papæ fententiæ de celebra-
tione fefti Pafchalis, ab Eufebio dicitur fubfcripfiife. Idem
quoque Irenæus adverius Florinum qui Ecclefiam Roma-
nam perniciofo fchifmate turbabat, fortiter infurrexit.
Prætermitto Reticium, Maternum ac Marinum, Galliæ
Epifcopos, qui cum Miltiade Papa in Synodo Romana re-
fidentes, unam cum ilio adverfus Donatum tulere fenten-
tiam. Cum igitur tot tantæque Gallicanæ Ecclefiæ laudes
ab Eufebio commemorate íint, nemini mirum videri débet,
fi pro tantis antecefforum veftrorum præconiis hanc
ei gratiam referre ftuduiftis, ut Ecclefiaftica ejus hiftoria
quam fieri poífet emendatiífima atque ornatilfima, veftris
auípiciis ederetur in lucem. Quam in rem cum me unum
ex omnibus delegeritis, equidem plurimum vobis eo nomine
me debere profiteor, qui de me tam honorifice fen-
feritis. Intelligo tamen quantum mihi à vobis onus fit
impofitum : ut poil: tres Latinos interpretes quartus ipfe
procedam, & eandem cum illis exiftimationis aleam fub-
eam. Sed quoniam huic defiderio veftro ac mandato refra-
gari nefas mihi fuit, hunc laborem turn veftra turn Eufebii
caufa libentiífime fufcepi : omnemque in emendando &
interpretando moleftiam diuturna patientia concoxi. Alii
quidem & ingenio & do&rina inftru&iores, plura & me-
liora præftabunt. Ego id perficere conatus fum, ne quis
in hoc opere diligentiam meam jure merito defideraret.
Quod quidem utrum confecutus fim, vos, Illuftriífimi An-
tiftites, pro veftra æquitate judicabitis. Ceterum fi hunc
à me fufceptum atque exhauftum laborem vobis placuiífe
intellexero, promptiore deinceps & alacriore animo re-
liquorum Ecclefiafticæ hiftoriæ fcriptorum editionem ag-
grediar, vobifque faventibus idem in illis quod in Eufebio
præftare eonabor. r
lllujiriffimæ ac Reverendijjimoe ‘D . V . addìcìijjìmus,
H e n r i c h s V a l e s i u s .
A D E O S D E M I L L U S T R I S S I M O S A N T I S T I T E S
de nova Eufebianx Hi liona: editione,
P R y E F A T I O
I"^k.E R A C T O folemnis nuncupationis officio, jam tempus eft, lllufìrijfimi Anti-
f li t es,t ut op er is met fmgillatim vobis rationem reddam. Cum enim veftra po-
tijfimum caufa veftroque jujfu hie à me fufteptus fit labor, vos p ra ceteris
omnibus op er is met le Stores ac judie es £§> opto fimul Jpero. Pria funt igitur
qua in hac editione praftare ftudui. Rrimum eft Graci textus emendatio. Secundum
Latina ejufdem interpretatio. Tertium eft expofitio obfeuriorum locorum. E t La-
tinam quidem interpretationem quod attinet, poft tres Eufebiana hiftoria interpretes
, ipfe quart am elaboravi. Emendai ionem vero atque expo fit ionem Eufebia-
ni operis, nemo ante nos tentaverat. Verum ut de fingulis fuo loco atque ordine di-
ßinttius dicam, ordiar primnm ab emendatione. Quicumque novam veterum fcriptorum
editionem aggrediuntur, it necejfe habent ab emendatione initium laboris fu i ducere.
Sic Orígenes cum novam Septuaginta Interpretum editionem fufcepijfet, mul-
taque in its dubia ac dijfonantia ob varietatem exemplarium reperijfet, in eorum emendatione
primum laboravit. E t collatis Septuaginta Seniorum exemplaribus partim
cum Hebraico textu, partim cum tribus alits editionibus, Aquila fcilicet, Theodotio-
nis & Symmachi ; errores qui in Septuaginta Sentorum editionem irrepferant, omnes
fuftulit. Idem enim ipfe innuit in traft atu 8. in Matthäum his verbis. In exempla-
riis quidem veteris Teftamenti qusecumque fuerunt inconfònantia, Deo prillante coap-
tare potuimus ; utentes judicio ceterarum editionum. Ea enim quae videbantur apud Septuaginta
dubia effe propter conionantiam exemplariorum, facientes judicium ex editionibus
reliquis, convenientia ièrvavimus. Origenis exemplum fecutus poftea B. Hieronymus,
novam editionem Septuaginta Interpretum à fe emendatam, & aflerifeis obelifi
que diftinHam, fu a lingua hominibus dedit, fickt variis in locis ipfe teftatur. Atque
ut de profanis feriptoribus et tarn loquar, Crates & Ariftarchus Grammatici, qui ac-
enratiffimas Homerici carminis editiones elaborarunt, nihil aliud fere quam emenda-
tionem diftinSlionemque illius operis p r aftiterunt. Bari igitur modo cum Eufebiana
hiftoria novam editionem condere inftituiffem, in ejus emendatione omnem induftriam
ac diligentiam adhibui. Editiones Eufebiana hiftoria dua tantum haHenus Grace
prodierunt. Altera Barifienfis quam Robertus Stephanus excudit ; vir de literis eo
nomine optime meritus, quod Corpus hiftoria Ecclefiaftica elegant iffimis Typis primus
publicavit. Altera eft Genevenfis edit io. Vtrum hac in Graco textu editionem illam
Roberti Stephani ubique expreffit : nifi quod varias leltiones & emendationes ad latus
habet appofitas ex codicibus dollorum virorum ; & lacunas aliquot qua in libris de
vita Conftantini occurrunt, ex iifdem codicibus fupplevit. Broinde in una duntaxat
Roberti Stephani editione mihi laborandum fu it. Quam quidem cum quatuor manu-
feriptis optima nota codicibus quanta potui diligentia collatam, multis locis reftitui.
Horum quatuor codicum duos nobis fubminiftravit Bibliotheca Regia. Brior Fran-
cifci primi prafert infignia ; ante quadringentos plus minus annos feriptus in charta
bombycina; & fingulares int er dum exhibet le 51 iones, multumque à reliquis codici-
bus diferepantes. Hic eft quem in Adnotationibus Regium codicem nominavi. Alter
eft ex bibliotheCa Medicaa, qua nunc in Regiam tranftata, uno eodemque Regia
bibliotheca vocabulo cenfetur. Hic, ad diftinB ionem prior is illius Codicis, Medic
aus codex in Adnotationibus noftris appellatur. Qui licet paulo recentior f i t ,
ex optimo tarnen exemplari ab erudita manu deferiptus eft. cDuobus his exempla-
ribus ufus erat Robertus Stephanus in Eufebiana hiftoria editione. E t in ipfo quidem
textu excudendo, Regium exemplar fere ubique fecutus eft, raroque admodum
ab ejus difeedit veftigiis, ficut in meis Adnotationibus obfervavi. In capitum autem
diftinBione, Medicaum codicem expreffit, in quo tituli fingulis capitibus, & quidem
miniatis literis p r afiguntur. Tertius his aCceffit codex Eminentiffimi Cardinalis Ju lii
Mazarini. D e cujus exemplaris bonitate ac praftantia antequam dicam, res poftu-
lat, idque ipfitm à me ftagitare videmini, Antiftites Illuftrijfimi, ut de Cardinale Eminentiffiim