7 . S ÆC.
I
Ó 7 7 dA1 7 JX,0 S* '¿'It T i O 'AXéH'CUlJ'pOS, »J T tts } T y  0 "
y>v e%etv T e l cLxoyot. £ o¿ol. 9@ n t {¡to\s o
a ß i ü l 'n . . i I S i A . 1
Claudius
Judaos
Roma pel-
lit.
v i tam agente. Alexander, five de eo quòd
bruta animaba ratione fint prædita. Item
quòd quicunque peccat fervus eft. C u i íiib-
j un élus ell: liber, De eo quòd liber eft quicunque
virtuti ftudet. Sequitur liber ille de
vita contemplativa feu de fupplicibus: ex
quo capita quædam de Apoftòlicorum ho-
minum vita fiipra retulimus. Sed & Hebrai-
corum nominum quæ in lege & in Prophe-
tis occurrunt, interpretationes ab ipfo com-
pofitæ efle dicuntur. Idem cum imperante
C aïo Romam veniiTet, librumque de illius
fceleribus & flagitiis conicripfiflet,quem per
cavillationem de virtutibus infcripfit, poft-
modum Claudio ad imperium eveéto, coram
univerfo fenatu librum ilium fertur recitaffe.
Qui quidem tanta omnium admiratione ex-
ceptus eft, ut ejus ícripta digna deinceps ju dicata
fint» quae in Bibliothecis publicis con-
fecrarentur. Sub idem tempus cum Paulus
Apoftolus ab Hierofolymis & finitimis lo-
cis regreflus ad Illyricum ufque properaret,
Claudius Imp. Tudaeos Urbe expulit. Unde
Aquila & Prifcilla cum ali is Tudaeis Roma
egreffi, in Afiam appillerunt, ibique cum A -
poftolo Paulo qui Ecclefiarum regionis illius
fundamenta à fe recens polita tum maximè
firmabat, commorati funt, ut docet divinus
A&uum Apoftolicorum liber.
•7PE £A T y
¿buXoV Üvotf 7WLvicL <I>ctuA0V. Cf) eJgUs STIV, o 7K & T
7mvlcc (T'Tt&Sbciov eA&jQspoy ¿iva.\. p i S a s a iw u i c ^ v f ^
e a v r e i , o 7r s e j T o S ß i a S e « / » jm y w ite -m v , ߧ
ou Tei. m t / i V /Stö r near cLVcfyav dteA>j-
XvQ a /iSp ' X ) T O t WfJLGÙ i ) K) UpO^ilTCClS 1'EC/JCtVxxSV I
m y ix L im ccl ¡ppclcotHocfj r y c t v T y * o-'twS'h ¿ivccj A ß - 2,
y>vj). yVöi ovv •<£' TaÄov Im T its Papctts a<pi-
i o Ko/dyos, r è i m e ) T tis iW a Jioqv'yicLi k o t o T ypeL-
<p‘iVTa.y et (J$ üQys >9 ttpamas emy$ct4* v mtA 2%e-
«raV, i m 7iä(m s A iy i^ ) Tiis'Paf^odcov c v y x A > n v
K A c to ^ o y h i A M r a s $ ty ìs ¿ 9 /3i£à ìo 0»K£ì? clvcl-
Gecnas Sctu/iicc<r9év]cie c t ù r y x$.lcc£iaQwoii T à s A 0 7 0 5 .
1 5 Trtviy.cw'm, 5 59 r ia uA ö r 'ltpaoocXYipi >9 xt/xAa»
mtpelccv r** ’lAAu&<x,y £lJ~&vuovto$j 35Ia- 3
SbLlfJS * *PQfJtMS CL7KAcLlWet K A o u itO J . 4 0T 6 ’ A - 3 4
xajAcls >9 n& o x iW cL t ótAAav ’I ttSbciay £ *P« -
//ms cL7nt\/\.cLyivTtSi im r ’Ao-iav x&Tüctp&tm' cIv-
2o.tk.u0cc T i nctuA© T af 'Am<7>Aq auvSicLTplQucn, t ö s
clutoQi t Ov.xAyaiaiv a p ri fZffgjs clvtS K5^^«-^A>jOey-
/]<x$ ^ t fJ ü A ia s ’( d n m & f y m . $iSbL<nt,a.\o$ ^ r y - r a i
nii, opinionem noftram reipuat, equidem non magnopere
repugnabo. Orofium iecuti funt deinceps omnes Chronograph!,
& Baronius in Annalibus. Quem tamen miror,
cum edi&um illud Claudii contra Judxos referat anno Clau-
dii nono, Concilium Hieroiolymitanum in eundem annum
conferre. A t id manifeftd pugnat cum Aftibus Apoilolo-
rum. Nam poft Concilium Hierofolymitanum quod refer-
tur cap. i f . Paulus regreflus Antiochiam Apoftolorum E -
piftolam fratribus tradidit, & aliquanto tempore ibidem
moratus efle dicitur. Poflhsec fejunftus a Barnaba, abiit
in Syriam ac Ciliciam, prtedicans verbum Dei. Inde in
Phrygiam & Galatiam ac Myfiam profedtus e ft , ubi in
fomnis a Spiritu iandto admonitus; in Macedoniam navi-
g a v i t , ac primum quidem Philippis annuntiavit fidem
Chrifti: pofthxc Theflalonicx & Be'rrhces. Hinc Athenas
cfcm navigaflet, diutius ibi commoratus, dum Timothe-
um & Sylam exfpedtat, Athenienfibus verbum Dei prtedi-
cavit. Deinde Corinthum profedlus, Aquilam & Priicillam
ibi reperit, qui nuper ed ab Italia venerant ob edidtum
Claudii, quo omnes Judad compulfi erant urbe excedere,
ut eft in cap. 18. Adfcuum Apoftolorum. E x his apparet,
inter Concilium Hieroiolymis habitum, 8c edidtum Claudii,
multum temporis intercefliffe. Quo temporis ipatio
dta h * c quie compendiose retulimus, k Paulo Apoftolo funt
gefta. In Chronico Alexandrino Concilium Hieroiolymi-
tanum refertur anno Claudii iexto. melius dixiflet icpti-
mo. Sic enim cundta egregie conveniunt. Nam Paulus
reflduis menflbus anni illius quo Concilium habitum fue-
rat, manfit Antiochix, turn anno fequenti Syriam & Ciliciam
perluftravit cum Phrygia 8c Galatia. Anno demum
Claudii nono venit in Graeciam.
4 '/O n ’Axu^ctf] Id 6ft quo tempore Aquila, & c . Poteft
etiam legi disjundtim 0, n , ut in Regio 8c Fuk. codice icri-
ptum inveni.
tradfcum refert; neque ullius ju d sorum tumultus ad eum
annum meminit Tacitus. Sed Joiephum nominal Oro-
lius, ut conjungat hanc Hiftoriam cum tumultu quem
refert Eufebius e x jo fepho . Rear fori. Annal. Raulin, p . n .
ad arm. D . f i . Claudii 12 . vid. ejufdem annot, in feq.
cap.-
K É $ A -
1 itofiff.'Tuv ] De hoc Philonis libr.o
Hieronymus in interpretatione nominum Hebrai’corum ita
fcribit. ‘ Philo vir difertijfimus fudaorum, Origenis quoque
teßimonio comprobutttr edidijfe librum Hebraicorum nominum,
eorumque etymologias ju x ta ordinem literarum e latere co-
pulaffe. g u i cum •vulgo habeatur à Gracis, bibliothecas
or bis impleverit, ß u dii mihi fu it in Latinam eum linguam
vertere. Porrò cùm Philo ea duntaxat nomina interpre-
tàtus fuiflèt quae in lege ac prophetis habebantur, poftea
Òrigenes verborum ac nominum novi Teftamenti inter-
pretationem adjecit, fupplens videlicet id quod in Philonis
libro deefie videbatur, ut fcribit Hieronymus ibidem. Ori-
genes in lib. f . Comment, in Evangelium Joannis : Inveni-
mus ergo in interpretation nominum, Joannes, See.
2 sTveq xlyo»-TKf ] Tres noftri codices Maz. Med. ;
ac Fuketii fcriptum habent cansdìq.
5 ’tisdulisi 'Pa[A*i5 òtmXctbvi KAaddi©*'] Defumpfit hoc
ex Luca in Adtibus Apoftolorum cap. 18. Et Orofius quidem
anno Claudii nono id geftum elle ieribit ex Joièpho.
Anno, inquit, ejufdem nono expulfos per Claudium urbe J u -
dsios Jofephus tradii. Verùm Jofephi locus cujus teftimo-
nio utitur Orofius, hodie non exftat. Itaque Orofius memoria
lapfus mihi videtur. A c profedto nequaquam ve-
iifimile eft, Claudiurrj Imp. qui tanta benevolentia lemper
Judaeos complexus eft, ut patet ex multis ejus edidtis qu s
apud Jofephum leguntur,ipios nominatim Judsos urbe ex-
puliflè. Crediderim potius, cum magna Romie fames or-
ta eflct, id quod anno Claudii decimo refertur in Chronico
Eufebii, Claudium omnes peregrinos urbe cxpuliflè,
inter quos etiam fuere Judaei. Id enim antea ab Augu-
fto fadtum fuerat; & à fecutis Imperatoribus frequen-
tiflime poftea uiurpatum, quoties urbs Roma penuria
annona: laborabat. atque ita explicandum cenfeo locum ilium
beati Luca:. Quod fi quis fultus au&oritate Suetoa
’Ignitus ’Pa/aw UTnXetovi KAccudfä*'] Anni hujus ex-
pulfionis folus Orofius diierte meminit, lib. V I I . cap. 4.:
his verbis; Anno ejufdem Claudii nono expulfos per Claudium
urbe f udios Jofephus refert. Sed a x e apertd falfa
fu n t: Nihil enim Jofephus de hoc anno Claudii, imd nihil
omnjno de expulfione Judaeorum circa hunc temporis
C l a u d i u s . E C C L E S IA S T ICÆ H I S T O R IÆ L i b . II. 75
K Ë 0 A A A I O N I®', C A P U T XIX;
Sæ c *
I .
o f* Tovs <>9 'hpo<ro\vfiois ’laS'ajotç ùvfMpoçp.
*Tj5A 0£V Of Ty TOV 7ra.%cL Hfttpc/L.
Cnjufmodi calamitas JucUos Hierofolymis ipfi
Pafiha die afflixerit.
t T j ^ KAotüSÍy T o t £ ß cm X u c t s h em vTO S j / ^ e t e r u m Claudio Romanum adhucH«c refei
U X % TtwycL eopTÍOüj tvovcÍitIui r (hpo<ro- 5 imperium gubernante, tanta feditio Nicepht
tantufqué tumultus Hierofolymis in ipfa fo- cfjj- l0'
lemnitate Pafchae conflatus eft, ut illorum
duntaxat qui circa templi portas contrufi Jofeph.
& confetti conculcatione mutua perierunt, -¿ntiq. libi
numerus ad triginta hominum- millia perve- zo* c’
AIpjunn gctatv d) TO.^.'xfdo iyyind^zq cruoeCy, as
piovav t mpjL to ls i%o2bvs t 3 ¡epS (Zict ovvaQis/xe-
I yav, 1 ig u s /juu£Jlo.& l s '¿m^a.yiiy rznQys * A -
A’/jAdW x,cc]cirTa.Ty9ev7ttv' ytveo&vii t s t* eopTlio mv- ^
Qos oAa ToT g0yei, ^pltZov 3 xa0* ¿x^<Thv ohuav, 10 clicatur-. Adeo ut feftus ille dies&u-
§ m .q' iH iP -v's,, WSm ft mverfie genti lugubris, & fingulis familiis
a lA ^ .0 l6S(M7n$, Kx™. fuerft. H$c Jofephus iifdem
2. Sios 5 * Ay%i,7C7ta.v Ay&v/tots Traidbc, Is$)uav jcc1- fer^ verbis memorat. Interea Claudius A-
3 b Sisjjcn jSctoiAect> 3 4>iiAikcl h Tyis *)Q&S a-m<n\s Set- grippam Agrippae filium Judaeorum regem
fjapuat ts $ TclXiXoucls, czs^cAti tm emx.ee- ' miir° Felice Jud^ &
1 m n & i v W B B S M l & re|!onif ¡ H i
, \ v * / a» H I 1 *>aanem litas Procurator ellet. Ipie cum
r 3 OLVTVS T TtytpCQVlOLV 67*01 T X . ¿iX.cC T3P3S . J • • o • r n,
\ , V f f WSammS mrn „ ^ tredecim anms & octo infuper menfibus im-
V *™ ox.™, Nepavcc TttS ^ 5 x a fo u - perium adm.iniftrdifet, Neronem imperii fuci
.imy 7sAouTcc. ceiforem relinquens, e vita deceflit.
V A L E.S 11 A N N O T A TI O’N E S'. ,
i T(itf ¡a Idem numcrus ponitur in Cllronicp.
Sed Jofephus in lib. 2. de excidio pluiquam decern millia
hominum extindta efle dicit. In vicefimo autfim libro An-
tiquitatum, qui libri poft hiftoriam belli Judalci ab eo confcripti
funt, vigihti millia occilorum numerat. Quem quidem
numerum fequi m'alim, propterea quod hi libri po-
fteriùs (cripti iunt, ut dixi.
2 ’Ajflnymv ‘Igdtuun ggdtfow fiìunXicc~j Hic junior A-
grippa, fi propriè loquamur, nunqtìam Juda:orum rex fuit.
Nam poft obitum patris Agrippae qui anno 4. Claudii abi-
It è vita, cum adhuc infirma eflct astate, Claùdius eum
apud fe detinuit, noe in patris regno fuccedere permifit.
Poftea defun&o Herode Chalcidis rege, Claudius regnum
- patrui ei donavit. Quod cùm per quadriennium tenuiflét,
Claudius anno imperii fui duodecimo Trachonitidem qua:
tetrarchia Philippi fuerat, cum Lylaniae regno ei conceflit,
adempia prius Chalcidc. Jus quoque in templum, 8c elif
'endorum pontificum poteftatem quam Hcrodcs patruus
abuerat,' in eum tranftulit. Paulò pòft Nero partem Ga-
lilsae ejus adjunxit regno, ut fcribit Jofephus in lib. 20.
Qua: cùm ita fint, apparet felli Eufebium, qui hunc jùnio-
rem Aggrippam ftatim poft obitum patris in regnum ejus
fucceififlè, 8c regem Judaeorum à Claudio feófcum elle turn
hie, tum in.Chrónicò fcribat. Quamquam hoc loco Eufebius
apertè non dicit, ftatim poft obitum patris regem
I H . V a r i
a K«7K T«y S’ sop-njy] Pergit Orofius : Anno ejus
(Claudii) V I I , fub Procuratore Judita Ctimano Hierofofy-
mis feditio in diebus axymorum exorta eft. Qua: etiam. ex
'Eufebii Chronico habuit ; fed 8c ea vera non funt. Non
enim V I I Claudii anno Cumanus, fub quo ait feditio-
nem illam extitifle, fed Tiberius Alexander Procurator Ju-
daeae fuit. -Neque Cumanus Procurator fuit ante mortem
Herodis regis Chalcidis, qui anno Claudii V i l i obiit. Inter-
efiè igitur Pafehati Cumanus tanquam Procurator non potu-
N it*, ante annum Claudii IX . Sed nec ’eo anno feditio à Jo-
fepho memorata con tigit, fed anno Claudii X I , quo tempore
Quadratum feimus Syria fuilfe Prafidem. Et cùm Ro m
a cognita eft, nulla illius Romanos cura tangebat, cùm ad
folos Judaos calamitas illa pertinebat : Sed qua illam pàulo
poft fecuta iunt, Romanos maximè tangebant. Nam eo anno
Stephanum Caferis fervum latrones aggrefli, omnes ejus
farcinas diripuerunt, 8c tandem milites Romani c a li funt.
H a c Commemorat non tantùm Jofephus, fed 8c Tacitus, lib.
X Ì I . c. 54. Cumanus & Felix , glifcente pernicie, cum arma
militum interjecijfent,c*fi milites futit ¡arftjfetque bello Provincia,
ni 3 uadratus Syria reSor fubveniffet. Et praterca notat
Tacitus nunc tumultuiti poft illuni fub Caio proximum fu-
. life, ideoqueiùb Claudio primum.Claudius, caiifis rebellionis
auditis, ineunte anno regni fui X I I , Judaos urbe expulit j eo-
dem, opinor, tempore, quo de Mathematica Italia pellendis
faSum Senatus confultum atrox f o irritum, ut ait Tacitus,
fib. X I I . cap. f t . Expulfio autem Judaorum ex urbe non
fuit ex S .C . fed tantum ex editto Claudii; unde Tacitus
illius expulfionis nufquam meminit. Rearfon. annal. Pausi
». pag. i i , ix , ad ann. Chr. f 2. Claudii 12. Eadem fere
ilium à Claudio fattum fuilfe. Certè ipfius Jofephi tefti-
moriio demonftrari poteft, juniorem Agrippam non continuò
poft patris mortem regia dignitate ornacum fuilfe.
Etenim Jofephus in lib. 2. de bello Judaico cap. 13. duode-
cimum Neronis annum quo ccepit bellum Judaicum, com-
ponit cum anno regis Agrippa 17 . Proinde junior Agrippa
regnare orfus eft anno Claudii ottavo* Porro non ne-
gaverim eum Judaorum regem dici polle, cùm rex fue-
rit Galilxa, 8c inter Judaorum reges recenfeatur à Jufto.
Sed nego ilium Jud x a regem unqùam fuilfe. Nam poft
obitum fenioris Agrippa, qui còntigit anno 4. Imp. Claudii,
Judaa in provincia formam redatta" eft, milfique ili
eam qiiotannis procuratores C afa ris , ut docet Jofephus.
3 In Chronico Eufebii Felix ad procurationem
Jpd aa miflus elfe dicitur à Claudio arino X Ì. Sed in edi-
tione Scaligeri rettiùs id adferibitur anno X . Claudii. Ve-
rius tamen v idetur, Felicem anno Claudii nono miflum
elfe in Judaam. Nam Tacitus in lib. 12. Sulla 8c Otho-
n eC o ff. qui eft annus 10. Claudii, Fclicem jampridem
Judais impofitum fuifle dicit. 8c in cap. 24. Attuum A-
poftolorum Paulus caufem agens apud eundem Felicem 1
quod contigit anno Claudii 13. fic eum alloquitur, E x
multis annis te effe judicem huic genti fcièhs, foc. Cete-
rum fellitur hic Rufinus, qui h a c verba Jofephi eflè exi-
ftimavit, cùm fint Eufebii ipfius, ut appàret.
) R U. M.
habet Whitbeius Annot; in. A tt . Ap. cap. 18. Atqui non
multo pò ft, Judai Romam regrelfi funt, quod ex fine
A tt . Apoft. colligere eft.
b < X > P r o c u r a t o r em deinde in Judaam deftinarit
Claudius Felicem, fratrem Pallantis; qui eam Provinciam,
unà cum Samaria 8c Galilxa. adminiftrarct . Claudium
ex libertis fuis Felicem cohortibus f o alis, provìncia-
que Judaa prapofusjfe, tritim reginarum mariturh, ieribit
Suetonius in Claudio cap. 28. quem 8c Judaa impofitum,
cunUa maléfaila fibi impunita ratum futura, tanta potentid
fubnixoj in Annal. 12. cap. f^., Ieribit Tacitus : in f etiam
Hiftoriarum lib. c. 9. de tyrannico illius in Judaa regimine
amplius addens: Antonius Felix per omnèm favitiam ac li-
bidinem ju s regium fervili ingeniti exercuit, brufillà Cleopat
tra f o Antonii nepte in matrimonium accept a ; ut ejufdem
Antonii Felix progeneri Claudius nepos effet. Ulfer. Annal.
pag. 668. an ann. Chr. f i - Primo Neronis anno Claudius
Felix à Nerone donatus eft Prafetturà quam fub Claudio
obtinuerat, demtis aliquot tantum ufbi’bus, Abila 8c Julia-
de, Tarichaa 8c Tiberiade, quas regno Agrippa addidit
Nero. Rearfon. Annal. Paulin. p. 14.
C "p-nai ' ipnn ^ p w » òxrù] Mors Claudi!
Imp. contigit die 13 O tto br is , imperavitqùe àrinos 13,
menfes o tto, 8c dies v iginti, ut Dio lib. 60. 8c Jofephus
lib. 2o. J\ntiq. cap. y. qui turn vivebat, docent. Quòd
porro ait Baronius, Neronem Claudii fiicceflbrem riatùrri
tunc fuiflè arinos iS , confutatur ex Suetoniò, qui ih Ne-
Tone cap. 6 . ait: Nero natus eft Antii poft novéni menfes
quàm Tiberius excejfit, oliavo calendas Januarids, ideoque
anno Chrifti 3 7. Agebat itaque Nero annum atatis 17,
K » K E $ Aliai
fSE'îi 1
Ml
i i
i l