S je c . ¿tum ab ipfo acceperant. Rurfus hac qua>
I I I . ftione abunde ventilata, concludit in hunc
modum. Illud, inquit, praterea didici, non
ab Afris folis hunc roorem nunc primum
inve&um fuifle: fed & multo antea, fupe-
riorum epifcoporum temporibus, in eccle- 5
iiis populofiffimis, & in Conciliis fratrum
apua Iconium & Synnada, & apud alios
plurimos idem fancitum fuifle. Quorum
fententias & ftatuta fubvertere, eofque ad
jurgia & contentiones excitare equidem no-
Deutero-\im. Scriptum eft enim : non commutabisIO
mm! ip. terminos proximi tui quos parentes tui con-
ftituerunt. Quarta ejus de baptifmo qpifto-
la ad Dionyfium fcripta eft, tunc quidem
Roman« urbis presbyterum, ièd qui aliquanto
poft tempore ejufdem urbis epifco-
pus eft confttfutus. E x qua hunc ipfum
Romanum Dionyfium, eruditiflìmum pia- 1 5
neque admirandum virum fuifle, teftimonio
Dionyfii Alexandrini licet cognofcere. Porro
in hac ad illum epiftola de Novato ita
fcribit.
7m p CLVTB 7m \ l t $ y j -
pivdocts t o •ZBÇf/a\v\(Afit, t c lv T c l >é^7Àey<{‘
xa x, tb to ' oTt fin vuu ol òv *A(pe/Ky 'ov ryro
7rapei<THycty>V9 a A À c t X) t b s
ìiftav y$rtoxó'Tus, ¿v t eus TeoXvoLvQpaTeoTccTous
ixx\rì<ricus' X) Tous 'auuoSbis r eiStAcpav, ov *1- 1
jcolico "ZwdSbiSy x) rcerQp tfoAAois tö to eSbgev'
* av r a s jSöAcU aLvcLTfiè7izàv} ùs e&v x, (ptXomxictv a
(tV T B S Ì[jL^clK H v ZüQfüßOO, B $ (jJlaM n c U Ç y
<Py<rìv, '¿¿¿et T y '7ihy<rlov <ra, à eôevTo ol -m rip is
d B , ìt Ti'(gÎp'Ttt CLV T U T $ f 7Tfe) ßcL'xltqLLCtTOS ’6 fa -
çoAaVy <zsç}$ Toy i(p 'Pa/xlcu eypó.<Qv\ A lovvaioy
t o t i (j&p * 'rtpta-QeiS Y ify tijA m r C h e ù s ptctxpov «Pe z
X) T Itu ’(dltOXOTtlcU 'T V lxÜOTê 7fO.p&l\)}<p0T0L* g|-
yjç yVG$VCC\ 'TfCLpiÇlV) OTTOS X) CLVTCS MT05 A 'oyi'os Tê X)
SccupcoLtrios TCqps to u x c lt ’A A eçay Jjoe iay A io v v a ia
fJUfXCLpTUpYiTo^. y & J Q U 3 CLVTgS (JJ$ eT g^ C , T g g&
t N o a a T o y ptvyiuovfow ò » t y r o is .
C A P U T V I I I .
D e h d t r e f i Novati.
K E $ A A A I O N H' .
U t e ) T>ls xctfgi N o ö aT o y ¡TèpoSb^icLS.
lib. 6,
5 x * r O BOLTlCLVcS )S CL7tt%ßctv0(A&Qol) S i- 3
axo-vjavm t êxx\>i<riccv, xoq tivclç
ii\(pôùv eîi aaiCejas X) ßhcLoxpitpciccs ¡\xajo-cl9ti’ x,
T n tA T a 0 ê » diiTbti^caAiay àyoo-jiô^iÎTΫ/ g^rao-xti-
Huc refer A M Novatianum , inquit, merito
Nicephor. jL/\ averftmur, quippe qui ecclefiam di-
&}>• 9 - fcidit, & quoidam ex fratribus ad impie-
tatem blaiphemiamque pertraxit ; qui nefariam
de Deo doftrinam invexit, & cle- / » n / T / « ~ ,
mentiflimum Dominum noftrum Jefum 2 5 % r X P ^ r a r o v Ku^oy rptcev Itpi)uv
Chriftum quafi implacabilem calumniatur : X&qèv à>s clvìiM ìI ouxotpcLVTtsvTi' e7n tcolvi g th-
V a l e s i i A n n o t a t i o n e s .
1 'i/twoh 1? Bihx<pZ)i ¿v ’I^nai Zvyuhii Has Synodos»
Iconienrem & Synnadenfem, jam pridem ante fua tempora
colleftas fuifle diièrte afHrmat Dionyiius. A it enim
■za© sibAxS ©tTK T«5 «a© ì/a Zii bnmcoTnts. Idem teftatiir edam
Firmilianus in Epiflola ad Cyprianum, de Iconienfi Synodo
ita loquens : Q u od totum nos jam pridem Iconio qui Phrygia
locus efi colleSi, in unum convenientibus ex Galatia &
Cilicia ¿p ceteris troximis regionibns, confirmavimus. Ubi
pronomen nos, non de ipiìus Firmiliani perfona, fed po-
tius de ejus decefloribus accipiendum eft. Certe Firmilianus
earn Synodum jam pridem colledam fuifle, diferte
affirmat. Sed & in fine ejufdem Epiftolse, Synodi hujus
vetuftatem manifcftiflìmè indicat. Nam cùm Stephanus
PP. Cypriano icribens, antiquam 'Eccleiise confuetudinem
in recipiendis hxreticis, adverfus aflèrtores novi dogmatis
oppofuiflèt, Firmilianus hoc argumentum adverfus Afros
fortaflè valere dicit; & quomodo Afri id refutare poflìnt
ibidem docet. Contra Orientales verö, nullam vim illud
habere demonftrat, apud quos femper rebaptizati fuerint
hsretici, jam inde ab Iconienfi Synodo quae ob Monta-
niftas fuerat congregata. Firmiliani verba hsec funt. ®)uod
quidem adverfus Stephanum vos dicere Afri poteßis, cognita
ver it ate error em vos confuetud'mis reliquiffe. Ceterum nos ven
tati & confuetudinem jungimus, & confuetudini Romano-
rum confuetudinem fed veritatis opponimus ; ab initio hoc
tenentes, quod is Chrißo & ab Apoftolo traditum eft. Nec
meminimus, hoc apud nos aUauando coepiffe, cum femper iftic
obfervatum f i t , ut nonnifi unam Dei Ecclefiam nojfe-
mus, & fanclum baptifma nonnifi fonila Ecclefia computer
emus. Plane quoniam quidam de eorum baptifmo
dubitabant, qui etfi novos prophetas recipiunt, eofdem
tarnen Pattern & Filium noffe nobifcum videntur ; plurimi
fimul convenientes in Iconio diligentiffime tractavimus, &
confirmavimus repudiandum ejfe omne omnino baptifma, quod
fit. extra Ecclefiam conftitutum. Dicet aliquis Firmilianum
utrobique de leipio loqui, ac proinde illum Iconienfi Syno-
do interfuifle. Efto : interfuerit Iconienfi Synodo Firmilianus,
quando ita placet. Neque enim id negare velim
pertinacius. Illud tarnen conftanter affirmo, diu ante Stephani
Papa: tempora Iconienfem hanc Synodum fuifle ce-
lebratam. Nam & Firmilianus fcribens ad Cyprianum
adverfus Stephanum, qui tunc praerat Ecclefia Romanse,
diferte affirmat Iconienfem Synodum jam pridem colle-
<ftam fuifle; Öc Dionyfius Alexandrinus in Epiftola adPhi-
lemonem Romanse urbis presbyterum , quam leripfit fub
initiä Pontificatus Xyfti Papa, teftatur Synodum illam ce-
lebratam efle <zv© onx.2 xct-m rtss ®ö' hpm bnoxizs-isi, Sub
extrema igitur tempora Alexandri Severi colleöa efle vi-
detur ha c Synodus. Quo quidem tempore, Firmilianus
ad Cafarienfis Ecclefia läcerdotium recens promotus fuerat
ut docet Eufebius in lib.6. Quare non poflum aflentiri Ba-
ronio ac Binio, qui Iconienfem Synodum contulerunt in
annum C h r .2 f8 . qui annus eft fecundus Stephani Papa.
x Hgta-Suis i|i»/ähwQ In quatuor noftris codicibus Maz.
Med. Fuk. 8c Saviliano feribitur ^ p M Sed quoniam
Eufebius nfirGiu» frequenter ufurpare folet ¿ ra t S nftirGv-
•nea*, vulgatam ledtionem quam Regius codex tuetur, mu«
tare^ nolui. Paulo poft ubi legitur bnmtoin» rav htun
XoQotu., codex Regius feriptum habet rav uvriSt 7mg.
3 Ncuj*Ucu>Z~\ Ita legitur etiam in Chronico Georgii
Syncelli, 8c apud Nicephorum in libro 6, cap. 9. fed in
vetuftiflimo codice Mazarino, Med. ac Fuk. feribitur Noo-
vxUtM/a, reöius fine dubio. A c pro feilo mirum eft in
hoc uno Eufebii loco verum illius haretici nomen efle fer-
vatum. Quare graviter fallitur Chriftophorfonus, qui vul-
gatum errorem fecutus, Novatum hic pro Novatiano fub-
ftituit. Ceterüm cum hoc elogio Novatiani, confer alte-
rum quod legitur in Epiftola py. Cypriani. Defertor Ecclefia,
mifericordia hoftis, interfector peenitentia j doilorfuper-
bia\ veritatis/orruptor j perditor caritatis.
V A R I O ,R U M .
a 'Qu 7KÇ ßisJMi ¿»MffiWi — "1 Hinc apparet quàm ini- | Ecclefia confuetudinem in hac rc tenendam fuadeat. L .E .
que Hieronymus Dionyfium infimùlet, quafi cum Cypri- I Dn-Pin in Dionyfio,
ano de Baptifmo Hsereticorum iterando fènticntem, cum 1
I z ro is 1 t 0 \ b tç o v c lQ îtb v ti t o cu y iw X) * tU o r e q u i præterea facrum lavacrum oblitérât î
2 K po c lÙ tb rm<riv X) opto\oyi<x.v cLva/içe,7eov,T ï 3 td , Te
«7ryéD/^a t o ciyiov a u ra y , eî w n s iw eA-ffls T a
/©^tjitetyoj jj g7rayeA0fciy rx£os c lu t b s > T c lv t î\ ûùs
Quyctfiuovn.
fidemque & confefltonem quæ baptifmum
præcedunt evertit : Sc Spiritum fanàum
penitus ab illis fugat, tametfi ipes aliqua
fubfit vel quòd in illis adhuc maneat, vel
5 quòd ad eos reverfurus fit.
S æ c .
I I I .
k e î a a a i o n ©'.
riê&t V T ^ f adpiTiKW àôea jSa-xJioitaTo?.
r r Al *i 7réjuwiyi S i etuTcf brgoi 7oy 'Poeficdm g-rf-
-*V. o-xoTroy Suçoy ot m 'TroAAà xalà
4 V cupiTixav fctTray, toibtov t i yvy>yos xclt aù-
^ 70V 1x7iQtTotj Xtynv. ^ ovTas kSi\(pe 4ovju,Gb-
\yis SÎopay, X) yvapclto olÏtcù tîc lç j, ensu, toivtV
TVios ftoi TrpocnXQovTos 7C^ypxa.Tosy SzSìas fw aga
y o x p d W a p w . ycc§ s dw u c ty p i^ jm à«TfeA(pay
mços vopuÇo/L$ftos é 'Xtp TitS \$ s x u"
pOTOVlCLS* olp&J Sì X) TTgO £ TB (/.SLXOLÇjLB 'H ^ X A a
-XCLTCLçdoiCûS TVis TUUCLycaySs fUèTO.%W T Ois U7T0-
yjov ßoL7[ilto/uS/JOlS TttLÇySVO’XW i il TCÙV e7tipC0T>1-
ciav ^ '¿mxçjjnw gyraxuo’aç, rfgxriÏAÔe fioi xhoucov
C A P U T IX.
D e impio hareticorum baptifmo.
Ex s t a t & quinta ejufdem epiftola ad Huc refer
Xyftum Roman ae urbis epifeopum feri- Wcephor.
I 0 pta. In qua poftquam adverfus nsereticos c^ ‘
multa difleruit, hujuimodi quiddam fua ae-
tate contigifle narrat. Nam p r o f e to , inq
u it, opus habeo frater confilio tuo, &
fententiam tuam expeto, ne forte ipfe hallu-
ciner, tali ad me negotio delato. Quidam
ex fratribus qui ad ecclefiam conveniunt,
I 5 jampridem prò fideli habitus, & qui ante
meam ordinationem, ac ni fallor, ante
ipfius quoque Heraclse epifeopatum, ccetus
fidelium particeps fuerat : cùm interfuiflet
baptifmo eorum qui nuper baptiza-
bantur, & interrogationes refponfaque ilio-
V a l e s i i A n n o t a t i o n e s .
i TÒ ¿¡sifo» ¿fyrSm r i Uytoy’j In hujus verbi interpre-
tatione, mirum eft quantopere diflèntiant interprètes. Nam
Langus quidem vertit facrum abolet lavacrum.' Mu-
fculus verò interpretatur facrum lavacrum reprobavit. At
Chriftophorfonus ita vertit facrum baptifmatis lavacrum
abrogavit. Denique interpres Georgii Syncelli vertit facrum
infuper lavacrum irritât. Et hæc quidem interpretum dif-
fenfio ex eo fluxit, quòd verbum ¡¿fin» multiplicem habet
fignificationem. Interdum enim lignificai reprobare ac re-
fpuere, ut cùm dicit Origenes de Helcefàitis ¡¿firn ma ¡two
•ndmji %ct<p>K, quæ verba retulit Eufebius in lib. 6. cap. 38.
Interdum idem vàlet ac probro affi cere. Helychius ¡¿firn,
¿eniAuÇei. Atque ita fumitur apud Clementem Alexandri-
num in lib. 4 . Stromatei. rosyxfisv è ¡¿firm, ont
¡tifa tÌv Qcòy, id eft, non hominem fed Deum fper-
nit ac pro nihilo ducit. Sunt 8c aliæ hujus verbi fignifi-
cationes à Grammaticis obfervatæ. Sed nunc videndum eft,
quænam huic loco -magis conveniat. Enimvero quis me-
liùs verba Dionyfii interpretari poflit quàm ipfè Dionyfius?
Hic igitur in libro fecundo de promiffionibus, verbum
¿Jmîi ufurpat pro reprobare ac rejicere, de Joannis Apo-
calypfi ita fcribens; wts pù» ¿r t otto ipta» i&rnitmv xcti
ùrtoxiócttmv tróttre to fit€\(o». Et paulo poft, *y» i t ¡dfitn-
oeq uiiv ont u» nXptiitrztf/jiii to fidôxlov, noXbat «tòri
tonsoin ipjymv ¡tfoxpiïy. Citantur hæc loca Dionyfii infra
in capite z y . hujus libri. Novatianus igitur qui Catholi-
corum baptifmum damnabat ac reprobabat, re£te ¡dfinw
to '¿ym /¿ctwltr/jtcc dicitur. Quippe Novatianus fideles qui in
Ecclefia Catholica baptifmi facramcnta fùfeeperant, negabat
revera baptizatos effe, utpote qui à mails fàcerdotibus 8c
làpforum communione maculatis tinnii fuiflènt. Aiebat
enim Novatianus, baptifmum prodeflè non poflè, nifi à
probis fànàifque fàcerdotibus traderetur. Itaque non
omnes qui baptifmum acceperant, Chriftianos efle cenlè-
bàt, fèd eos duntaxat qui a Chriftianis, id eft bonæ &
Chriftianæ vitæ fàcerdotibus eflènt confignati; ut docet
Vêtus auétor quæftionum veteris 8c novi téftàmenti cap.
l o z . In tantum irafeitur no bis, ut & Chriftianos nos ne-
get, ehm feiat nos ea fide initiatos, de 'qua ipfe pr&fumit,
tjrc. Idem poftea fenferurit in Africa Donatiftæ, qui pa-
ganos vocabant eos qui in Ecclefia Catholica baptifmum
fufeepiflènt. Quare merito Epiphanius eos Novatianis ac-
cenfèt. Ambroflus, leu quis alius in Epiftolam 1 . ad C o rinth
ios cap. 1 . Sic enim erant,ficut nunc Novatiani &
Donatiani, qui baptifmum fibi vendicanti a noftris baptizatos
reprobantes : & baptizati ab his gloriantur in perfonis
eorum* Et ante hos Cyprianus in Epiftola ad Jubaianum
de rebaptizandis hsretirìs : Nec nos movet quod literis tuia
eomplexus ■ es, Novatianenfes rebaptizare eos qtsos à nobis
follicitant. Vide Baronium.ad annum Chr. z$4" cap.) 106.
z Tij» 71 otto xòtS onçtv ¡ttotTtimiltJ Catechumcni pri-
ufquam facrum lavacrum fufeiperent, Symbolum quod
ipfis traditum fuerat*, memoriter recitare jubebantur; in-
rerrogatique à facerdotc, ad lìngula capita refpondebant,
Credo, Ultimum caput interrogationis erat hoc : Credis in
vitam aternam & remiffionem peccatorum per fanBam Ecclefiam,
ut docet Cyprianus in Epiftola 70. & 76. Cùm
igitur Novatianus remiffionem peccatorum adimcret, fimul
etiam fidem quam ante facrum baptifma Catechume-
ni habere fè profitebantur, abolebat. otto ttòrS igitur fup-
ple t S àyits As-7§5. Atque ita hunc loctim accepit Mulcu-
lus & Chriftophorfonus. Verùm interpres Georgii Syncelli,
hunc locum ita vertit : fidem ac profeffionem aliquot
jam retro f&culis fuperiorem evertit. quafi fcriptum eflèt
otto tccuTTs, quod non probo.
3 Tó, te itvtufoct to ctytoi] Hic locus non caret difficulta-
te. Primò enim obfcurum eft quid fibi velit Dionyfius,
cùm ait Novatianum fugafle à fratribus Spiritum fanchim.
N ifi forte per Spiritum fandtiim, intelligit gratiam qu x
dabatur pcenitentibus per manus impofitionem, tunc cum
peraiìà pcenitentià ad communioném admittebantur. Sed
major difficultas eft in iis qux proxime fequuntur, « xcq
71$ ili iAari? tu 7tit(?cf,fJ/twcq *t S7r»viA^Éii orfo$ etùrbi. De
lapfis enim hic loqui Dionyfium fàtls conftat. In lapfis
verò quomodo poteft remanere Spiritus fànfitus? Reverti
quidem ad lapfos facile poteft, dummodo illos admiffi fee-
leris pcenituerit. verùm.in lapfis remanere nullo modo poteft.
Anima enim q u i peccaverit, ¡pia morietur, ut ait
feriptura. An dicemus in quibufdam lapfis adhuc habita-
re Spiritum fanótum, iis icilicet qui per imprudentiam ac
per infìrmitatem lapfi flint ? Cujufmodi fuerunt illi, qui
;unc temporis dicebantur libellatici. Quid enim fi quis
mente captus aut mirrata potione fopitus, Diis fàcrificave-
rit? Is certe Spiritus fànfli gratiam non amifit, qui im-
prudens, 8c quid ageret nefeiens, non fpoiite, fed per vim
coaftus deliquit. ffhtod f i quis a judice interrogatiti, in
verbum ancipitis negationis ©> blafphemia impegit, atque ob
id extra gregem datus eft, ut loquitur de Pudiritia Ter-
tullianus, cap. 7 . Hic enim litet inter lapfos relatus fit , &
caftigationem aliquam mereatur, adhuc tarnen vivus, adhuc
falvtcs eft, téfte ibidem Tertulliano. Quòd fi héec inter-
pretatio non placet, omiiino dicendum e r i t , Dionyfium
hic de lapfis non loqui ; fèd de fidelibus, quorum alii gratiam
Spiritus fànéti quam in baptifmo acceperunt, adhuc
retinent; alii verò earn amifèrunt. Et ab his quidem N o vatianus
fugabat Spiritum fanétum,.cùm pcenitentiam 8c
pacem iis denegaret, quibus Spiritus fan&i gratia repara-
tur. Ab illis verò qui adhuc gratiam retinent, fugabat
Spiritum S. dum eis fpem omnem adimebat venia:, fi forte
peccarent, 8c finiftram de Spiritu S. opinionem eorum.
animis infinuabat, quafi is immitis ac crudelis eflèt, 8c mi-
fèricordix omnis expers.
4 2i»/xi£*aHì ifo/Auj J Quatuor noftri codices Maz. Med.
Fu k. 8c Savil. particulam addunt hoc modo, ^ <np£>tsA?s
¡Ìof/teq.
p 'Zuyxpf^óui ¡thx<pZv'] Apud Nicephorum locus hic una
voce au&ior legitur hoc modo: otcuwppotivi ift><pZy tj$,
¿ pc- quod fine dubio majorem aftèrt perfpicuitatem.
T t 2 x«c)