CAPUT XXXIX.
Defcriptio atrii, exhedrarum & vefiibnlorum.
Hinc ad eos aditus funt progredientibuqsu,i aarnetaem t einmtperlupmo- um, dfeuiint.d eE rpaonrtt icauust eamd uintr uemd qluoec ol aptruims, uamc atrivpeoilliirbeumlao
ipno ritpafea amtreidi.i aP polallt ehaa si nt oqtuiuas foopreurmis nelait ar,e ruitmer vfeonrainlii uèmcu, sa magbeitnitoiibbu sciu latfup eeéxèuomr
feianreu mqu roedraumm flquupaoer ei,n etuxhs ibceebrnaenbt.antur, non
CAPUT XL.
De numero donar ¡or um.
Horace reigfuitrurre dteiomnpislu tmell itmanoqnuiaumm fIamlupteirfea-
tor exllruxit, & magnifico planeque regio j ^
apparatu decoravit. Nec dici potell, quot
quantifque ornamentis ac donariis, partim
ex auro & argento, partim ex gemmis, il-
lud diverfimode venullavit. Quorum ap-
paratum fummo artificio elaboratimi, &
magnitudine & numero & varietate infi- 20
gnem, hic fingillatim exponere haud vacat.
K E Í A A A I O N A©'.
'E x i p & t c n s fiieaocvÁÉiü 39 ej'efyav >9 '7rpo7r v \ u 7. j
* C N Ò « fQÇfiÎQV'KiV *¿$7 T e l i 'Z3£ ß T # VtQù X£i- 1
A - ' i ^ j 0 4 d< ro< h i$ 9 etìD&iov h î X t x p c Q a n v , v io z tv ò p -
5 TO.u9o7 3 7ia f hisLTiÇp, 4 59 ciuAw TCploTìti <70<4 y irrìx 3 4
t o o Ì tm , >9 h n 7iu<nv c d c l v A m i • x ù h o u f / x e ô ' a s T \ * x 5*
c l v t Ì ì s ¡ ¿ d a n s u ’Á c t ' n U s # - y > $ s y r n u t S 7 i a v T o s t t / ì o -
'K v X c u .o l <J)jAoj{ ¡ ¿ X a s y \<TMìfjdpa> u i í s r i e 0 C k t o s
Trvpeiciy TTDi&foàfiots Y& fem cX q x 'm .U ù m p é i ^ o v r l c ò
i o 6 q r f y f gpcTbv opoofj&Jjlco S i c a . 0
K E Í A A A I O N M'.
rieei '7rAÎ6ô5 a,ya9>]/u,¿7ay.
nPOy^i ¡ufyu oteo f ncnv, Qurvcia kvcLçdoïas b-
Cipyìs CLViÇfi fMpTueXOV ß cLO lX ^ S i ,x\it<Ace 39
ßcLoiXodji y&'TceoY.Quy} rov coptTtayia. ìytfét<pou<ì)>y-
yeti* CM o o fiu y c lv to v &$iqyyiToi$ x d w m TCX d -
<¡an oocov «.va0»j/A<t'roy, ffávo£ ¿ "geyvpx ¿ Xfàat
TroAtmAay òv â^AAci'ilvaw.is v\ai$‘ av rico
fiépos ’fàvrMvleo (PiXori^vas d p y x tr ¡j.b lu j9 pieyédet
n 39 t t A Í0bí 39 'TmnuXÍcuSy y %oA»j ytto £7re^ibccj
T a f A o y a .
CAPUT XLI. KE$A AAION MA'.
D e adificatione Ecclefia apud Bethleem) & in TUeÀ oìxoSb/riis oiav 0 9 B ifd A g q u , 39 t u opet
monte Oltvarttm. t c Óv ÌA o tta y .
A l i a qu o qu e ejufdem regionis loca 2 5 A rioActCày <5“ cj&vßoT x®&$ ciW'y
duabus facris fpeluncis no b ilita« , am - X l , » w
b it io io cu ltu exornare aggreflus e li. E t fpe- * / Ü / » / p « \ <* , '
luncam quidem iUam in qua Servator nofter » (p iX om fiia is t x o y u r tcS ^ r v s ic p u -
divinam pradentiam fuam primum e x h ib u - 'n ìs 'n>v X u r y p o s SiotycLveias <tV7f a 9 évdcc x ctj
it, & in carne nafei fu l lin u i t , Imperator T a, r y s òn cm p x s y iy ta iu s uveé<niy r a s JCSt'ra.AAJf-
V a l e s i i A n n o t â t i o n e s.
1 ’ Expyms ¡jjtazcvx'v ] Gravi errore Chriftophprio-
nus [AtmuXw portas atrien/es vertit ; quaii fxtmoXio»,
8c i fAimvX<&* idem eilet. Atqui ¡/jtauuXiov eft area.
Nam quod in titulo capitis [¿ta-ctoXu» dicitur, id in
contextu capitis et&pioy vocat Eufebius. Eadem voce
utitur in deferiptione bafilicce urbis T y r i , quam ha-
bes in libro 10. hiftoris, pim* ctfofiov »<p ß Chrifto-
phorfonus aream vertit non male. Porteiius 8c Muicu-
lus ffibdtvale fpatium interpretantur, quod magis Latinum
puto. Aream enim Latini vocabant locum purum in
quo fruges terebant; non autem quas hodie curtcs vo-
cämus. ufus tarnen vulgaris obtinuit, ut areae dicantur
curtes. Grjeci quoque mopwXo» 8c ftttmvX0» vocant cur-
tem in qua aluntiir gallin* 8c boves ftabulantur, ut do-
cet Apollonius in libro 3. Argonauticon p. 134. ejuf-
que ichojiailes Gi^ecus, & Harpocration in voce /jttimvxoi.
Arese Ecclefiarum dicuntur in lege 4. codice Theod. de
his qui ad Ecclefias confugiunt. U t inter templum quod
parietum defcripßmus cinclu, & januas primas TZcclefia,
Tterit interjacent, fiv e in cellulis, f i in domihus,
h o r tu lis ,
templi 'vice.
habet, ¿1st.
S dptfuu i
« ¿X u s v e i
m
porticibut, confugas interioris
Grseca conftitutio ibidem relata fic
»*S, 0» tiS ae&eifnfBfiu ?%óircf mpt-
r 7cpu-mv f/jt-ni rSi atjf^oin5
r to ■mtpi'/Ktl’fnno» %m c i oixlcut
, » c i stccìk fr c . Vides
;verri areas. Refertur h x c lex Theodofii in lib.
Capitularium Caroli M. titulo 1 x 5 . ubi tamen prò
areis atrium pònitur.
x ’'Eyfy Sì ®0iwTO» ] Malim fcribere cv&iòiv, ut le-
giiTe videtur Mufculus.
3 n *p’ ‘ " s ] Tranfpofita videntur haec verba, q u s
fic malim legere; hoim Sì cÌ7zw»5b~ vj/j ecoxh repum, setti' t
jm iBuary viwp' iiymyi. Egredientibus enim ex bafilica»
prima occurrebat aula, deinde porticus ad dextram 8c
lsevam atrii, ac deinceps veftibulum.
4 Ketj oùm irpavi J Re&e Chrillophorlbnus 8c Muf-
culus atrium vertunt. Certe vetus interpres Evangclii, ubi-
cunque v ox occurrebat, atrium reddit, Sed 8c in
gloffis veteribus aòxìi atrium exponitur. Vidtorinus Pe-
tabionenfis Epiicopus in Apocalypfim Joannis;: ¿iula, in-
quit, atrium dicitur, vacua inter par ¡et et area• Ifidorus •
tamen aulam ab atrio diftinguit in libro y . Originura.
Sed Vi6torino potius ailèntior. In Itinerario Antonini
martyris mentio fit atrii bafiliese Conftantinianae. Porro
notandum' eft in titulo capitis exhedras dici pro àula.
5 ’Etf ccùtUì /¿inn vfr.ctmecf ] Ante majores ba-
filicas, ut plurimùm, erant piatese, in quibus forum re-
rum venalium agebatur die fefto martyris illius cui di-
cata erat bafilica. Quod quidem idcirco. veteres obièr-
vabant, ut pulcrior eflct conipeAus veftibulonim, nihil-
que eflct quod luminibus ipiorum officerei. Sic Roma:
ante bafilicam Apoftolorum erat platea, ut tefiatur Pru-
dentius. Alexandria quoque Ecclefia erat ad magnatn
platcam, ut docct Athanafius in Epift. ad Solitarios. ’h&v-
tnui t& 7rvXaly&j av Ttj irXounM t» f/jtyaXsf. Porro VOX
videtur eflè icholium additum ad explicàtionem
vocis nXtvn'ccs. Nifi malis fcribere itynu$,
6 T Sy tySiy opufBfl* bitty J Scribendum eft èpai/tywv,
ut in libro Turnebi ad marginerò emendatur.
7 ^Avcfe«« i*vsi%<)~$ sii/mi¡fif,cts ] Scribendum eft
f*tycti, ut legitur in panegyrico de tricennalibus Con-
ftantini, ubi eadem verba repetuntur.
A ss
A ö ? vepeuv n p ic L S ’ r c S r î i s d s &&cvòìis d v c tX fi-
" 4 ¿ a s r i t o g ti*» T 3JS cDtpopetas [/.yiupelcu oipcyiujay* 39
r a ï S i e p iM n s iÄ a s Ì t Ì/m - t k a ù r « / « T f Jä j *n
t o i Ì i » t S r V í , f y í n u , j & t i ,
S i c L w 't t y v r i t o f j n / x lw .
k e ^ a a a i o n m b '.
O 77 E A eyy¡ u ß c t c n X is >1 K a v ç c t vm a ¡ ¿ b m p , d s
él/yìv G f y e y i v o d t f r i , to lv& s ù xù ìó /M cn v .
convenienti hónorè àffècit. In altera vero fpe-
lunca, Afcenfionis D om in i c i quae in montis
vertice ohm contigerat, memoria honoravit.
A tq u e haec loca magnifico cu ltu exornans,
lim u l nòmen màtris Aia?, cùjus Opera àc mi-
n illerio tantum bonum humanò generi prò-
curabatur, ad atemam pofteroruto melnori:
am conlecravic.
C A P U T X Ì . I I .
Quomodò Mena Jugufia ConfiamiHi màuri
Bethkem orandi cmfa profitta, has Écck.
Jtas tedìfìcavit. -priai*! yag auin tu jranGaunXS OeS rò tÌs « -r , ,.
^ tón&us plfjidtus -¿rnSiiwan Xfios ePy»I0N muniTueo omnhm regi P«ÈIfere
tTmnimTV, a<p ijai ts ^aoiAei ■nnniuTu, itoun TS decreviflet, & prò filio fuo, tanto feilieet
aùrS Kcura/xn S'eopiAefaTO; éauriif CntjpW, rà Imperatore, ac prò filiis e/us Caefaribils Deò
[ naet9*ieta H &rm Si’ ¿UySir B H B I • c?riffi.mis.* neP°til>us fuis, gratias cum fup-
W m m m . < r„r " naiiwi agendas fibi effe ftatuiffet •
. h , n p " C « y quanrWs affetìa*’ jam tarate, tamen u v S i l i
<Ppo»m r i t o cL^tceyceqoy cLvi^pìiouozc y l c u , eQyq r e i 5 animò properàvit; mùlier fingulari pruden-
t o éuct 19 S*A(xas optocT 39 A clous {ècLoiXiKy H O terram veneratióne^ dignam perlupuiSeioL
¿5 Si -m i (8it«<ri toTs Carni- & Ó n en tis pròvincias, urbefque ac
1 , v / > 1.1. , , populos cum regalt quadam Ibllicitudine ad '
r U o * * * * * ■ * r * ™ b n > i * f providentia in v . f r e t Pbftquam Vero s i -
A #00$ tfpoQvi'nxu X o y u <J>cLms 'rp oa x .iw iim fjd v d s vat° r is n o ilr i v e ilig ia debito cu ltu venè- Tov T071DV 5 e9Jj<nxy oì 7nSis clvtv' tSjs olxetcti 20 j 3.ta Prout propheticus fermo prae-
w —— • o • V|A«|U, y y
a£da.s KAprtov 39 to7s ix*Tt7W(& t S ^ X P ^ *.*'
'HÁÍjt'ruvev.
<< I dixerat : A d orem u s , inquit., in lo c o .ubipy«.
KEÍAAAION Mr'.
Eu réèd ex%\n<7icts h B»0Agg¿«.
« t v j u i l , l u 1UVU U L J lf
ireterunt pedes ejus : continuo, pietatis. fuse
fruóhim poííeris etiam dereliquit.
C A P U T XLIIL
Rttrfits de Ecclefia Bethleemìticdl
* T - n W r ouZ r ? n p o n u u M n ® eS r t i i D e o q u em ad o ra v e ra t, d u o f ta -
a^ ie p s - TO» fS/1 t u t ytm m u s artico: U t im tempia d e d ic a v i t : a lte rum ad fp e -
2 To» S ' eoe] t o u a»cc\ii'pia>$ opus, xj yzg ^ 3 lu n cam ip q u a natùs e i l D om in u s : a lcema
» y U S i p u g i & r ©eòi Sì’ ■ 1 j“ m m° nKJ “ B itt ctf lum äf« n -
, I , J ~ 7 , , r , derat. Nam & Emanue l, q u od eft nobif-
TO- ^ T o rm i a u r a T v io tm p H U y im im e s , o»opuvn cum D eu s , fub terra pro nobis nafei fufti-
m p ECpeuois à Bj]8\eep i O toip u iJero. Sl'o ßouri- 3o n u it ; & locus nativicatis ip fiu s , Bethleem
a Als i SeootSeja-n), ' r i t s 5eore'xa r lu ì nómi» IH a!> I Ì ^ r a is eft appellatus. Ideoqtie D e i a-
- , , , ^ mantiffima Auguila, D e ip a ra virginis par-
¡M,(u J Ja .v/ju .'& ti -xcmxoa/tei, oraiToias To TijSi tum eximiis monumentis orn av it; facramil-
lefoV irifor (JlotiJ^ttoaini. ßcunAiÜs S Ì punpoi i&po» . *äm Ipeluncam omni cultus genere illuftrans,
ßaariAntoTs ctraöijtwtat ù T t t i r lu i It Iluc' tois e? P0^ Im p e r a to r e ändem D om in i
4 » ' \ . r . / . <»e / f ^ n a tiv ita t em r e g a lib u s d ò n à r iis h o n o r a v it ;
4 ctpryups z .x p i in S topmtom, o ^ a n r a a / t w i u t 3 S v a r iis e x au ro & a rg e n to m o n um en tis , v e lif -
V a l e s i i A n n o t a t i o n e s *
itola ad Gorinthios. Cujus quidem Epiflolse fragttten-
tum. e3fta t apud Libanium in oratione pro Ariftophane
Connthio p. 2 17 . ubi Libànius Helenam TuvSpjyy /*tis^uiety
appellai, ejufque confilio 8c novercalibus odiis Conftan-
tium Juliani patrem hac_ illac traduftum fuiiTe teftatür.
3 rtyy»iffiy uaro yif, ] Vim Grsecse vocis nón reéte ex-
preffit Chriftophorfonus, qui vertit in terris tiafei. Plus
enim dicit Eufebius, Dominum fcilicit noftra taufa nafei
voluijfe in fubterfaneo fpecu. Hieronymus in Epitaphio
P au l*, Bethleem & in fpecum Salvatoris introiens. Et
Paulo poft : Orare in Jpelunca, in qua virgo puerpera
Dominum infamem fud it, & c . Ex quo óbiter apparet,
ubicumque Eufebius uy^av dixit, fpecum aut fpeluncam
verti debuiflè. Sic enim Latini vocant, non autem an-
triim, ut vertit Ghriftóphorfònus.
4 Uctty>n'm<rf&ri 7t nóixixoi$ ] Non probo interpre-
tationem Chriftophorfoni qui aulsea interpretatur. Nam
I ‘Hx* <1^3 Malim legere mi S$, quomodo in Fu-
ketiano codice & in Regiis fchedis feriptum inveni.
1 úa-tp£i*xx¿<r¡t <po^yí¡o-<i J Helenam Conftantini matrem,
mulierera fuiflè fingulari prudentia, pr*ter Eufebii tefti-
monium, multa funt q u * nobis perfuadent. Cùm enim
Conftantinum Imp. ufque ad extremum v it* diem fibi
obfequentem habuerit, vel hoc unum fingularis prudent
i* argumentum eft. Fuit etiam hoc fumm* prudenti*
indicium, quod filii fui opibus 8c Auguft* dignitatis fa-
ftigio non ad luxum 8c delicias abufa eft, fed urbes ac
provincias, 8c privatos homines liberalitate fua fubleva-
vit. Cumque nepotes fuos Conftantini Jiberos fumtnò
amore diligerei, id ante omnia providit, ne quis ex
Conftantìi liberis Conftantini fratribus, imperium eis.iùb-
riperet. Quocirca illos velut exules quoad vixit, fèmper
detinuit ; nunc T o lo f* in Gallia, ut fcribit Auionius j
nunc Corinthi, quemadmodum fcribit Julianus in Epi-
V a r i o r u m .
a T?ç % 7¿xn vì,y xvwny] Beatati! Virginem ÿumiQv ap-
appellationem B. Virgini proprie convenire negàvit) afle-
rit, hanc vocem à compluribus Patribus ufurpatam, à nullo
pwlarunt Patres Gr*ci, Dionyfius Alexandrinus, Gregorius
Thaumaturgus, Alexander Ep. Alexandrinus j ipfe etiam O-
rtiggeenneess.. uEtt nnee iinn lfiinngguulliiss rreecciittaannddiiss iimmmmoorreemmuurr,, JJooaannnneess Can. Concil. Ephe,
Lpifcopus Antiochenus, in Epiftola ad Neftorium (qui hanc 1 Apoftol. pag. ,78
unquam repudiatam fuifle. Guil. Beveregiiu Annot, in
Can. Concil. Ephe fini pag. 104. C l. Bear fon. Expof. Symbol,
r ito Uni. hair n f l
G g g g 2 TTODWAotf