3 l 6
S ÆC.
III.
tus; quafi nulla fpes falutis ipfis pofthac fu- -repos, ¿ s ¡m û r vous Àìrróis Q a tn tiK e\tr!Sbsi
pereffet, tametfi omnia expièrent quæ ad d ^ ¿ s ’Qnqntplùi ynìaia» x, xctSa,
fincéram converfionem pummque confeffio- , , g ^ , « B d .'p ^ te T %>
nem pertinent, propri« cujufdam fectæ eo- r g & a g f . J « H m , v & / a
rum qui tumore mentis elati feipfos Ca- ' XoW y t | " * M S ® T w f f l j a
tharos cognominarunt, auétor exftitit. O b 51 xaQÎçoc}rcq» fe<p’ a cttuocÎbu fuyions tm P a -
quam rem cum Romæ congregata effet S y- $ avJïtpoTiGeiavS} ï^nxoy t a ft t kpiQfiòv g-ynoxonodus,
in qua fexaginta quidem epifcopi, ^ «yrAeioW <T M y£?Aov 'Zzpè&ÇuTÎpav t ì no)
presbyten vero ac diaconi multo plures con- r , v -- v , , qp »
venerunt: Cumque in provinciis antiftites iSias te t o s Aoims emp^tcLS T\Ü
quid agendum effet feorfum Confultaffent, yfpcu/ rm/Aien jfcàH t v 'fipAxms 2 j&<ncè'}a~
hujufmodi decretum cunftis promulgatimi ïo » SÎypm. 7iolÔç&*) Tins tiolvi' Tcy j i Noua- I
eft. Novatum quidem & eos qui una cum t/ ~ >, p *.<<•-■ _ / a
ipfo fefe infolentius-extulerant, & quicum- T » «M* To.s etu-ruf ewit-m fw i, rv s g aut/fl,-
que inhumaniffimæ & à fraterna caritate a- <h»ceiy Ty fumtSiX^cp 39 ct^cwe^TTomrji yvayui
lienæ ejus opinioni confentire præfumpfe- môvSpos c&Çftcupsfjdjiovs, cç aXXo tìAois rns gxxAijrant,
alienos ab ecclefia habendos effe : fra- |j||| t s $ S i t î? ovfMpopct '5&i7nkla>x.ôiAS
nirendæ remèdiiT'curand ” effe & "confo 1g ^ 1 B | H H U S
vendos. Exftant adhuc epiftolæ Cornelii voi*$ (pup/iAxois. >iA0oy S ovv M nfiAS Ê7n<?oAcq
Romanorum epifcopi ad Fabium Antiochen- KopvrçAÎa 'P^cactir gTnaKOTts <wç)s Tov rns ’Aktifis
eeelefiæ præfulem miffæ: in quibus & 0y£o)V CKX/\ti<rictç «Êct&oy, S^Aovacci toÎ 'CsQa t ns
Romanæ Synodi gefta, & omnium per I- x \ ~ j „
taliam & Africam aliafque locorura ilio- | B B f f l ™ ^ 3 H | B j
rum provincias fententiæ declarantur. A liæ a °TÎa> ’I-ra-Aïav x a i AÇpmv x, m i c t u ^ i
praeterea Latino fermone conferiptæ exftant ^ aAAcq Waiv cPû>/aoÛx.^ (J)<wvy auu'nTctypcévcq)
epiftolæ Cypriani & aliorum antiftitum qui KvTtpixvw 39 r a/z? avtcS t ’A^piiai'y \,7n<ntocum
ipfo in Africa-congregati funt. E x > f , , \ * BSB|•V ‘ u- • • r ~ _ p ts.~ _ r ' im r ài eoy t o Xj c l v tb s auvbbdbxtiv Tcù dsiy tuJvx,- quibus colligitur, ipfis etiam placuille ut w f v x , } - ,
fubveniretur. iis qui in tentationem inci- t r7nx&çj.A$ t s s TnTrtipctoyev&s cji(p cü .vtTo' xctt
derant: utque au âor nefariæ opinionis fi* 25 r<^ %/wx-f AÎÀo>i)i t j j ì xaôoAr/ciTi exxAwias exMrnul
cum iis qui ad partes ipfius defeive- pVKT0V «77*1^00,^ tov *? c u p é e ia s TxeyniJv} îrams
rant, ab eeelefiæ catholicæ confortio me- r t , \ g S g P /
r ito abdicaretur. His adjunôa erat alia ¡ g 7 « - r u o a jd y o ^ o u s dorof. «
ejufdem Cornelii epiftola, de his quæ in *iòA)j *ni Ê'TrzçoAu av v e rto t s K o p v ^ A ts, tèèA r V 74
Synodo decreta fuerant: & rurfus alia de tw ouvoSbv 2^goavTOV 39 7raAiv gTîgot, t
facinoribus Novatij ex qua nihil obftat ]sj(-ÿ^T0lf •Tz'pctvSgVTOV' cc<p’ 39 TrapcLquôminus
hic aliqua mleramus, ut niltoriæ «y 9 H ,N v / « >r\~ ' > » '
noftræ ledores, ea quæ ad Novatum per- ^ °™ s ™ A)>™
tinent, pérfpicue cognofcant. Igitur C or- ol r ï j S ï c ^ T v y ^ vovtìs r i f >gct(pw. t Sn obv &ctQov
nelius Fabium docens cujufmodi ingenio clvaS iSatxcìv oTmó s t ìs o NoactTos ìyvy>ve* tov t ç q -
ac moribus fuiffet Novatus, ita fcribit. A t - ^ H ^ ° Ko^Aios.
que ut feias qualiter admirandus ille vir „ « » . 1. . , / 0 a , r ì W B i c
^ . . . . • . 3 5 y vqs oTi (ZsçsTtcLAou opiyofÂty®* t tTnvxQTCns 0
epifcopalis loci cupiditate ìampndem m- ' * , ^ , , n > * pm
r - r „ jcoe y cL a ïo ç v t o 5} xj xpuHJcoy o v ta uTcò r <taÇft7n T v t
tcwttìv a v tv ITtiQv/xiav gAavòccvev, ìmxAAv[INULTI
ty s ctuTy ~<xmvoicL$ toT xctlap^s <ruo clvtcS
t s s oftoAoyiims g^xgvaj &i7rüy jS^Aocenfus,
& præcipitem illam ambitionem fu-
am tegçns, diu omnes latuerit ; dum confef-
ibres quos ftatim ab initio fibi fociaverat,
velamentum vefaniæ obtendit, deinceps tibi
V a l e s i i A n n o t â t i o n e s .
1 AÓ'//m» xctgJifK?) ts« Ttuai] Rufinus vertit: Decretts
fignificatur quid fallo opus effet. Reliqui tamen interpretes,
Langum dico, Mufculum & Chriftophorionum, ver.-
tunt: Decernitur ab omnibus, reàius ni fallor. Sequitur
enim paulo poft i» tufe num, foc.
2 '’a xXt¡ 7jç «nçBAij ] Hanc Cornelii Epiftolam, cum
priore illa cujus fuprà mentio ab Euièbio fadla eft, confundere
videtur Rufinus, qui duas tantum Cornelii Epi-
ftolas agnofeit. A t Hieronymus in libro de ieriptoribus
Ecclefiafticis, quatuor numerar. Verùm Euièbius hoc loco
tres duntaxat Cornelii recenfet Epiftolas : primam ad Fabium
Antiochenièm Epifcopum de Romana Synodo, dé-
que Italix & Africa: Epifcoporum confcnfu ¡ Secundam
de decretis Synodi : tertiam de facinoribus Novatiani ad
eundem Fabium Antiochenae urbis Epifcopum : ex qua lu-
V A R I
fXaj mtmQÌeW, ccXbct f*ieu> /¿mívoicev /josm Ü t i XStÇov
I//ÍJKS7J Mvx&ctj iXstSÒ’eq tmftymwiaicoig,. • Lapfis nullam effe
fpem falutis ajferuit, nec n ifi unam pcenitentiam. ¿¡¡lui autem
poft Baptifmum delinquer et, nullam erga eum mifericordiam
adhiberi pojje. Vide etiam Socr. lib. IV , cap. 28.
a Kccjucgxi ] E x omnibus hsreticis, vel potius fchifma-
ticis Novatiani ioli iè >&,%tpìsi mundos nominarunt} nini
ìrum idcirco, quia fe omnibus tana corporis quam anima:
feeleribus puros jadtitarant. Ita quidem d ià i funt,
culentiffimum teftimonium hic proferì Eufebius. Et prima
quidem ac tertia, G r s c o ièrmone à Cornelio icriptae
videntur: idque multis argumentis probari poteft. Cùm
enim Eufebius ex tertia Epiftola plurima adducat tefti—
monia, nufquam dicit ,ea ex Latino fermone in Gracunt
fuiffe tranilata : quod tamen perpetuò monere coniùevit,
quoties Latini fcriptoris teftimonium citat: exempli gratia,
cum locos profert ex Tertulliani Apologetico; aut
cùm Epiftolas principum Romanorum. Deinde Eufebius
ipie in hoc capite iàtis innuit, primam illam Cornelii ad
Fabium Epiftolam fcriptam fuifle Graeco fermone. Poft-
quam enim de ilia commemoravit, addit conjun&am ei
fuiffe aliam Latino ièrmone fcriptam Epiftolam Cypriani.
Quod quidem non adderei, nifi Cornelii Epiftola fuperiùs
memorata divedo ièrmone fcripta fuiflèt..
O R U M.
fed à iè, non ab aliis, nifi ><fiì tifatila#, fcil. Ambrofio, Hie-
ronymo, Auguftino. Sic Patres Ni carni eos ¿yo/juafyv&c
p i , iecorìsi vocant. Cyprianus autem, cujus temporibus
exorti funt, quique in eos faspius invehitur , nec
ipfe eos ufpiam mundofve v o ca t, nec ita vocatos
elle fcribit, ièd eos nomina adulterata finxijfe tradii. Epift.
7 6. ad Magnum. Beveregius in Canonem V i li Concilii ffl-
ceni primi, pag. 67.
i W
1 a iW- yä»-Siirefos t V m p Ìi/Mt Xttj edifferam. Maximus ecclefì* noftrs pres- S ^ c .
ÓvpGcivos, Sis Tifi g? opioAoytcy SÓ^mi 2 xap- hyter, & Urbanus : ambo ex fidei confef- II I .
fiuotifjSpoT XiSoviós t ì 39 KgAgeiVoij cev^e 05 7rao-oL; ^Pfe e§ reg iam jam-fecundò laudem adepti;
^ r W 5 ©aoS g et r e Upe'r H K K
Simyxct^ 39 r y jQjAy jy \ s a u r y t t iiìq s ì to a - 5Ncordiam fortiffime fuftinuit, & qui fidei •
tQives Tris Qapxos tTrippao-cu, x a ta x (a to$ veyixtfxe ^a x conftantia infirmitatem corporis fiii
Toy cLVTixei/^pov' outoi Sn òtta oì cLvSpts X&'&voyi- ^oborans, ad.verfarium penitus debellavit :
c a r n i 1 n , i ^ -^ ¿ t j/o L ;V - XT/ s t IcÒ M ,a vtc•S Mlent> H& |IraguWdemÉ ejuSs| a c verfutiamC°,g np°eVrjÌuf“- '
myvpYMT* 59 Jra^boAiow», 6klopYj.cn 39 ria quoque atque mendacia, & abhorren-
4feU<h>Ao>tcti, 39 t Axomvvyiaji àuQ it, AuxctpiAÌctv’ i o tem ah omni locietate feritatem, & lupi-
gj?ay«A0oy m r ¿ y m 'lxJcA>|cnay, z, '¿nav'fet clu& mù ¡lam in eo amicitiam deprehendif-
' 4* i W p m« È/ .. B . 8 ■ I/ M c m~ ™ a a o z M¿ V , ù i sctal,qu“e ìllius praìltigiafisa,m a cr enveeqruiUitiPanmt :q cuuanm- gotwTo) UTO7EMete, -mpovTuv ixslvqv t v t o pdi> e r t i- jampridem intra fe occultans, fefe interim
oxottchv, Ttf-ro ^6 TtpiaQvTipav tyy A clòcqv cLvSpav fubmittebat, praeièntibus aliquot epifeopis
jvzt/tWMööVj ifyiyfaAcLV '¿m S u p ó fjfy o i voi ttgmy-i < ac Preshyteris- & Ja'icis compluribus evulm
K >,***• <v/ p »s.. . t>-\ m 'g z r u D t : mgemifeentes ac dolentes, quòd à
’ “ T O e?: K1 ^fraudulenta illa malignaque beftia iud uäi,
‘p i t ia , s®£ßS oAiyy fifóoyov ras exxAV<n<n attì- alquanto temporis fpatio ab ecclefia recef-
Aei<p9»jffw,y. S to. f/$ a ^)y\o{r k/j-yi^voy oow fiffent. E t paulo poft addit : Mirabilem
¿<^sAtpè ÀyotTniTB, TfOTtyiv ^ /xefgtGoAlcò ßpA- - ^uamc^am> frater cariffimq, converfionem
^ f ? * w o ' i t M v . i i ó r t ? yxg m i A A fx r & Z ß 'm m s} 39 S i opxav (po&pSv tivoùv ille vir, qui tremendis quibufdam facramen-
T Ttqo vffyos t o f in S * o A a s 'C k icm o rm isfip ey tc& A I, affirmaverat fe epifeopatum non concu-
2 cùipyiSlov ì '7tì<7X 07n>s 3 '¿xrT$p óx, punSydys tivos &is P^cerf : repente tanquam ex machina quar
5 y l i i m i t i f a - ' j Z “
Tt<pis} 0 r ex.xA,y\oiA<ìiMis okt^YifiMS \jZSfA<i'7n (ìì\s 1 5 ftic * difciplinae propugnatorem ferebat,
oTmvi'KSL 7ia.gßt<T7riiodoi\ t ì 39 u(p.x/)7ia<^gty tU o fin cum epifeopatum fibi à Deo minime con-
SoQeiavov autgS civadev eTrttrxoTrrìv Ì 7 n y t ip L Suo»eair- eeffum rapere ac vindicare conaretur, duos
v '» HE / ~ f ~ , deplorata falutis homines fibi focios adiun- TV »MW ; T ìjs Xit : ut eos.iu exiguam ac viliffimam Itag^
Aggo/re- a s Av feti ß p A ^ f Ti fiepos,39 ì \ a % w ^ 1Ì£ partem, mitteret, atque illinc accitos '
I-ra-Atcti ’£m<tiiAn' x&xeiOèv ’¿kzoxoirovs Tp£$y ■> 0 tr®s eP*^coPos> homines piane rudes ac fim-
ccvdpairss À y p o U s s ¿¿7rA b& Ì tV s . t iA-a t h t i vi P^cev fraudulent quadam molitione deci-
9/~> t 1 ’ y t . - p p / 0 ' is.-. peret; conltantilìime amrmans ipfos quam
é f o w M t f r m T n r v ! q & G £ c u v r ì j o s 39 S n X v: primum Romam proficui oportere , ut
tifyfidfjos Siiv AVTSS 07 Tocxj f&tyoytvecQAi us omnis undecumque orta difeordia, ipforum
*Pafiluj, as Snkv Tiatra, n tis Su ttdts otta Si^opx,- unà cum aliis epifeopis interventu atque
ai a ysyjyqct> o-tta 39 impots ’fàzaxokois % a Ztcov ^ arbitrio fedaretur. Qu i cùm adveniffent,
4 fuotTivóvTViv y ^gj-AuGvi. 4 85 fGrfepyiVQfj$f)Bs a t ì homines, ut jam diximus, fimplicioris in-
Sn ( às 'ity§n(J$fJ xiy>VTiS ) AvOpawss A'TtXsiipss Senh » nec *n his perditorum hominum
'G & i m i i W ™ n p m p u n w i s t ì ì o ^ 8 p y V a r t i,busr j a c ^ 1!acÌ i s .1lfa tis t r i t i : e ò s iIIe à
ou^tAetc0 gy^t5 r\jzsó Ttva)v ofioiav avtcó TiTooffid^av u am . UI im i hmis quos ad id com-
, « / ti f. 1 m <r \ ‘ paraverar, ìnclulos hora decima > temulenepa.
S n & r q 40 tos & crapula ^preffos-, adumbrata qua-
5 w ó -I izm ’ lÀxomtri reti x, pucmicp, x jp e . dam & inani manuum impofitione epifeo-
V a l e s i i A n n o t a t i o n e s .
i Majrtf#®* •jrfîcr&feîf©-’J De hoc Maximo presbytero,
Urbano & Sidonio confefloribus, qualiter relidlo Nova-
tiano ad Ecclefiam Catholicam reverfi fint, vide Epiftolam
Cornelii Papae ad Cyprianum. Fuit etiam eodem tempore
alter Maxirfkus presbyter Eeelefiæ Ròm. queen Novatianus
legatum in Africain mifit ad Cyprianum una cum Machæo
& aliis : ièd Cyprianus eos à communione iua removit.
Poftea fchifmatici Maximum hunc Epifcopum in Africa
fecere, ut docet Cyprianus in Epiftola ad Cornelium.
. 2 K«p7te**07BS§6 2qn.vójxi ] In codice Medicæo fcribitur
A«»sykccc : apud Georgium Syncellum thiveyx.av. Sed Ma-
zarinus codex adftipulatur Medicæo; item Fuketianus &
Sayilianus.
3 Slaxrif (¡al tfcf,*/yxns tivoç ] Hoc loco <m (/ittyyetvis idem
eft quod ¿tiro [A»%ctm : quæ proverbialis locutio frequens
eft apud Græcos. Nam ¡*esfidm idem eft ac machina.
Quod miror nec à Mufculo, nec à Chriftophorfono ani-
madverfum fuifiè.
deinde cùm in vicum quendam una cum tribus illis Epifeopis
perveniflet, coegiflè eos ut fibi manum impone-
rent: idque illos conqueftos effe cùm Romam veniflènt.
Sed hanc narrationem rcfellit Cornelii Epiftola.
5 BUovtxfi mi iffif ^cf,tu.M x&g£7Ti%nx] Adumbratara &
cailam illam Novatiani ordinaiionem vocat Cornelius,
quòd fafita eifet ab alterius provincia Epifeopis, non ab
iis qui confècrandi Pontificis Romani jus habebànt, cujufmodi
erant Oftienfis, Tiburtinus & alii : quòd à temu-
lehtis faifta; quòd per v im; quòd hora diei decima; quòd
non prsfente populo nec' clero; quòd denique alio jam
Epifcopo legitime ordinato. Porro cùm Cornelius ipiè
4um hic turn in Epiftola ad Cyprianum teftetur, Nova-
tianum à tribus. Epifeopis confecratum fuifiè, miror quod
fcribit Pacianus in Epiftola 2. ad Sempronianum.' An No-
vatianus, quem abfentem Epiftola Epifcopum fin xit ì quem
confettante nullo linteata fedes accepit. Et paulo poft de
1) 0/ 1 • -e-o-d-e- -m- ita l.-o.-qj“u.i.t—u»r ,, jf.i'n. se confecrmatiio»n«e lleeggnitiimmia* Ej^ppiifjccooppuumm
4 Oof Theodoritus in libro 3 hareti- 1 faftum, ideóque nec factum, per Epiftolam eorum qui fe concarum
fabul; cap. 5. fcribit Novarianum ipfum inltaliam fejfores effe fimularent. E x quibus Padani., verbis colligi
profectum e fiè , ut Epifcopos illos Romam adduceret: | videtur, Novatianum abfentem fuiffe ordinatum Epifco-
V a r i o r u m .
a Mali/*®*] De his Confefiòribus vide Cypriani Epiftolas 27, 74. Ed. Oxon. Pam. 23, y i . & Cornelii ad Cypria-
num 4 9 Ld. Oxoù. Pam. 46, R r 'm^iiìcL