1 7 i
Sæ c.
I I I .
E Ü S E 6 I I P A M P H I L Í
A NÍ Ó NI N U S Í
regula inlcribitur, feu adverfuseos qui er- «9TO5, SS argSs S i S b B R | | A A e g a » ^
rores Judaeorum fequuntur: quem quidem T j n nm o o ra <uam2lttuy. oa> M
Alexandro fupradifto epifcopo nuncupavit. ^ (fpa,puLrev(JV/ oò fióvov 3 ùctt xgLruTpa-
Porro in fp a im m m libris , non folùm ex ÍM Ü ! i a<p»S> ÒM * S T 5 5 8 "EMi|<nr, I i IHHHMI r tè ab illis commodè diftum e f t , corame- H I r W t s « o& t t o s toMois | B |
morati varias Gracorum fimul ac Barba- ^ x, m @apQ&poy a.ya.nrlv<KS-ur ^
rorum explicare opiniones, quae apud mul- „ , „ . ~ Xeuíbíbfía« H H implan M UM M , ■— B ¡S¡¡ multíplices recenfet hiftorias, ubernmam IO rapé;*» sraiíírc«. r a r a s aaram g g n m | H * * f
nobis promifcuae eruditionis materiam fub- ^ ¡iy/tatgi. 2Se» eìxóms xsi)*>A>|Xo»
b b BBb b i i BB IBBBIBB B dum argumento convenientem fpa¡xx¿reav m i»i/fle|. ^ X P ^ j 09 $ 'ra,,i flWre T * 1'*
titulum libris fuis indidit. In iifdem libris rnAey>[jSiiav %>a<pav (ucprvcxous' £ re Aey>(fì/»]$
afièrt teftimpnià ¡ ¡ | | | | I 5 SoAOjltSm5 H f f l ™ H t 5 S H i
nullis répudiantur, mempe ex iapientia sa , f* , , .
lomOnis, & ex ea q u s dicitur Sapientia Je- crpos E G g jiis i «■/ngoAns ths ere Baprafaa
fu filii Sirac : item ex epiftok ad Hebra- , KAápíSp'TtS Asti Í y ü x . /cniptorélí^ t í •roí vrpòs
epüteíis.31 BBBI^B ■ ! 3 B H MBHB * a r
gentes, & Caflianum quemdam commemo- ^ S ^ovó^cKpicty T n r r o i^ a ' en /¿ho 9iAmos
rat qui de tempòrum ordine confcripfit. zo , * ’Ae¿gc£«Aa, laoirzrou te ¿ ¿ Eu- jfc ss mHHHjfl H«al BHh| BB iteri» fcriptorüm mentionem faclt, utpote TOy «afeo-fetmgoy ^715^ § > E mijoiv */>-
qui Mofem ac Judaeorum gentem omni Mavcréu re ro r *1 oStuav yevos
Grscorum antiquitate vetuftiorem effe, x, <xMhs SÌ TrAeiqys ^qopuL^ùc^ BBBBB| referti S u - * 5 ^ 0 . oí H HS H Àf‘
pradifti auftoris illius libri. In quorum y,p ¿V c i T ? arpara snpi sauvtn) J V w i, a» ,
primo de feipfo loquens, primis Apoftplo- „ ^ ^ ympàia
S H H I B B ^ 1 ■ I ■ ■ 5^;
rum fe commentarios in Genefim. In libro patifMitéiSdai. x¡ or r a A o y a Js a v r s r a wepi
verò quem de Pafcha compofuit, coailum èy.giat&iii'cq óptcAo^tT arpòs ¥ ém ipw ,
ié aflirmat è familiaribus fuis, ut tra iti- « a S * r kpynim arparSuTipa» àxiixoàs
ones quas ab àntiquionbus presbytens ac- « tm /g «!r®t r^ p^ti P _ H H
ceperat, fcriptas pofteris mandare!. Memi- * « ¡fy iS bm s, pga<P»! r a s p ta& ia u r a 0
nit in eodem opufculo Melitonis & Ire- ¡¡¿pnprm S i c i aÙTa MeAÍrairos Asti Eipla/cus,
e n t r à t t o n « t l e t T a d d u c Ur m e“ m tu» Ítí'p» , ¿ « V
V a l e s t i A n n o t a t i o n e s .
1 *ììi fìj cu5t 5 ] Id eft» ad verbum, qui & ipfe de tem-
porum ratione fcripfit. His autem verbis indutäus Rufi-
ttus, non Caflianum modo, fed etiam Tatianum Chronica
feripfifle exiftimavit. Quod tarnen verum non p u to ..
2 ’A&i&Gó**] Noftri codices omnes & Nicephorus habent
’Ae««B6&*. Hic eft Ariftobulus philofophus Peripateticus,
qui ad Ptolemseum Philometorem Iibros explana-
tionum legis Mofaicx fcripfit, ut tradii Eufebius in Chro-
nico. Ex his fragmentum affert Eufebius in lib. 8. prae-
parationis. Ejufdem meminit Origenes in lib. 4. con-
tra Celfum pag. 204.
cis cölligendis operam dediflè. Canones autem, inquit,
qui jàm Apoftolici vocantur, Ecclefiafticos olim diélos fu-
ifle, in pnefatione ex veterum fcriptorum monumentis pa-
lam feci musi & in iis etiam guàm plurima contra Judaeos
decernuntur. Ut credibilis faltem fit conje&ura, in d id o
Clementis libro Ecclefiafticos hofee canones primò colle-
ö o s fuiife & divulgatos. Bevtregius Annoi, m Can. Apoft.
L X X X V . pag. 40. , . . ^
a Kooswi-SJ Julius Caflianus, Valentim difcipulus, Doce-
tarum princeps, claruiffe videtur circa ann, C L X X IV .
In re matrimonii ac continenti* paria cum Tatiano fen.
fit. Plura de eo non liquent. Vide Clem. Alex. Strom,
lib. 1 . pag. 320. & lib. 3. p. 46y, 466. Cave Hiß. Vol. I.
pag. 48« -
b Has traditiones à Clemente colledas, eafdem
eile fufpicor, q u * five nuncupat*
funt 5 quas quidem nihil aliud efTe quam certani traditi-
onum colleiäionem, totus earum contextus arguir, & E-
piphanius afTerere videtur. H * r . 7 y . num. 6. Apoftolo-
rum autem titulo propterea infignit* videntur, quòd
ipfis Apoftolis per continuam traditionem accept* refej
rantur. Clemens porro eas non tantum ore tenus, fed
« iom «V «nrinninmm. mit nrnnilis ad ADoftolorUIH
pora vixerunt, fcriptis cxcerpfit-, videlicet ex Clementis,
Polycarpi, & Ignatii Epiftolis. Et quidem tanta eft affini-
tas inter conftitutiones hafee & diftas Ignatii epiftolas,ut
Francifcus Turrianus & Carolus Bovius in procemiis fuis
ad di£tas Conftitutiones à fe editas, exinde contendant,
Cbnftitutiones Apoftolicas ab ipfo Ignatio leflás fuifTe.
Cum ex ipfis au.tem Conftitutionibus conftet, eas poft
Ignatii tempora fuiflfe fcriptas, earum potius confarcina-
torem Ignatii epiftolas legiflè meritò' pronuncien)us. Et
quidem fi ip f* Conftitutiones quas, à . Clemente Alexan-
drino ex traditionibus collèftas fuifTe conjiciamus, hodie
exftarent, nullus dubito quin h * c noftra con jetu ra véro
adhuc fimilior vidcretur. Enimvero qu * nunc dierum
in o fto libros diftinft* circumferuntur, adeo funt corrupt*
ac interpolata.} ut ab iis q u * ohm extiterunt, quaf-
que Epiphanius f*p e laudat, omnímodo diverf* videan-
tur: Sententi* enim quas Epiphanius ex Apoftolorum
Conftitutionibus citat, in vulgatis vel nufquam reperiun-
tur vel aliter quàm ab eo citantur: nonnunquam etiam
& contrari* leguntur, ut clariffimus nofter Jacobus Ar-
machanus Fuse probavit in Differtatione de Ignatii & Polycarpi
Epiftolis, cap. 7, 8, 9, Beveregins annoi, in Can.
«.« j r x
etiam ex antiquiorum,qui propius Apoftolorum tem- 1 4poß. L X X X V . pag. 40.
K E $ A -
A n t o n i n u s . E C C L E S I A S T I GÆ H I S T O R IÆ L i b . VI. 1 7 5
K E O A A A I O N IA '.
O v a imy \ptvtipioeywn ~-ezpa y.
C A P U T X IV .
Quorum Scrìptura librorum idem Clemens
meminerit.
S je c .
III.
EN Se m is u7ro7U7rt¿oeoi ^iweXoi/'ígt¿¡TniVy rea.-
MS r g p SiciQyix.0 yçoeeptis l 'G foreTfjM/j&pa.s
I d e m in libris. utiùiuiroòoeiù'iì oinnium, ut
tino verbo dicam, utriufque teftamenti
I H M M , . . . . I ■ . Ipr.ipturariim compendiofam inftituitcnan»-
^ 7niv\Tct] òìtiytHnis’ (¿ti * Tcts cLvn\ey>(Bi)04 7iap~ 5 tion'em ; ne illis quidem pr®termiflìs fcri-
3 e\0c»y Tito ly S tt Xeya 3 ^ r a s \017nxs t&QoAit&s P^ris, de quibus inter multos ambigitur.
4 em qoXis' t w re BctpvctGx x, 4 rito Ylew a My>- J f j | ePlft? ^ & Barnab», ac reliquas ca-
0 ft - » /. t \ n # \ \ tr.fi t r\ tnolicas epiltolas iotelligo, & Revelationem
a pduUu V n « tA « 4 r. s r ito e o Q f f f p a u u h qu» dicitur Petri. Epiftolam autem ad He- ..
ern^oAUo, LlctuAis CpTjoi, yeygGLtpQctj Se braos Pauli quidem effe affirmat, fed He-
EGpwois FCnt/jntc '*£<p E ogpiix}}am vZ <pwy Attyjiii SÌ QiAonficos io ^ r ra} - co r • rr utp°-r te ad Hebrsos primùm ( ' • " “ WUXIHHVMlcnptam
p*«/o *,/-
ccutIco (leQepfilto&jvvLvfgcy Cv.SoLwotf m i s ^EAAtjaiV
odev Tov clvtov S C & t n i e ^ x . t Uv eppu1-
veicu/y TCLUTUS r e ttjs \ r n < ìoM s , Xj T $ f
$ 1 (¿71 'Grgft'yeyqcMpdotj ^ t o , Ì la v A o s ’A'jto'Toàos, eitxo- - -....r---- -
■mi, . ' *Er/Co / y x / j -x » r 1 , , Paulus Apoltolus, re d e atque ordine omii- q xw t * s s » a -aoA,^» «-1 , ,6m fuiire obfervat. Cum ^ im Hebr$is
ruifle : Lucam verò eandem G r judicature
co ièrmone ftudiosè -interpretatum, Græcis
hominibus edidiffe. Quare in ea epiftola &
in A&ibus Apoftolorum eundem ditfionis
colorem reperiri. Hanc verò infcriptionem,
AtiQooi 3C5t? aùT« V7n37ci(>óovmv ctvTvv, aiweras
beret qui ftniftrara de ipfo opinionem multò
7mvu Gf)c ov k.7eé<jpe-^Av clÙt&s to ’ovo/¿a
ante combiberanr, iplumque fufpeaum
$et$. eira, v7roQài$ \mAeye¿. 71% S Ì ¿s 0 [¿xxó-
pj>QS eMye repeo&ú'nposy ¡are} o Kúpjios * Aaron»Aos
M | W A , T ^ ^ E ^ a ' o c l a T p r ^ y t ^ ' qu^ndoquidem D om in t
(Mn?iorwxgo 0 riayA©** ccs ày els tcl edvìi omnipotentisDei Apoftolus ad Hebr»os mifa.'
7re<p%,A(d/josy Cìi)c eyf&itpet 2c607oy 'EGpoúav A -
aronAor Ct¿cf. re r ia , fzs£$s rèv K¿ejov n/¿la) ,
re to ex. r&wcncts X) roís 'EQpotlois lartnA
Aeivy eQvav Mpv)&.
¿v rais- cwrms 0 K Ati/xus feiGAíois r fe x tt¡s r u t e as
TW fàctyJéÀiav ts^tS boiv r ¿ygjcsc9ev 7rpeeGu-
6 ripav rédetTotf, roSrov e%xovtv tov rgoarov. 6rreo-
yíyqcc<pOoti eAeyev T $ f &¿ccyJeAtav reo 'zé&iéyov'fe,
V a l e s u A n n o t a t i o n e s .
1 ’E ì t i t ìV À ^ s A v r fm i] Langus vertit compendiofam libri illi quos fu pi
enumerationem. Mufcujus verò contrattai explicationes. Athabebant
: prudenti confilio ufus, illos abf-
terrere ftatim ab initio appoiìta nominis fui
infcriptione noluit. Deinde aliquantò poft
his utitur verbis. Jam vero ficut beatus di*
fus fuerat, pr® modeftia Paulus, utpote qui
ad gentes erat dire&us, Mebrsorum Apo-
ftolum fe minimè infcribitj tum ob fuam
erga Dominum reverentiam, tum quòd ex
tm . $ « B M I av!7is i ’ t s Ì * * ? & * * ‘K e g « tium p ric o
’ & Apoftolus fenberet. Sed & in iifdem libris
Clemens traditionem qtlandam de ordine E -
vangeliorum quam à vetuftioribus presby-
teris acceperat, refert in hunc modum. D i- Evangéli a
cebat, ex Evangeliis, prius fcripta effe illa Vl0°rdiné
qu® feriem generis Dominici c o n t i n e n t / ^ '
que ita fere Chriftophor/ònus. Rufinus quoque, qui libi co
illos Clementis aut legerat, aut legere potuerat, ita interpretatur
: In libris vero hypotypofeon, id eft informationum, ut bre-
vjter dicam, univerfam pariter divinam fcripturam compendiar1
dijfertationibus explicavit. Jitiybms igitur idem eft quod
»ßityvms veì Atßuyiiireif. Photius certe in biblio teca de illis
Clementis libris doquens, eo verbo utitur. «/ pbiv év isèniv-
OTiffKi <ssfel pjjTwv 71 mv r ? s te rmXouS5 (s' nets
uv fuQxXeUaJ&i, ¿5 Vifayricr.v 1r ìgy,lwtieu/
innehztf. Infra cap. 18. ponitur pro ìfyiyé[S/J&'.
Et apud Origenem in lib. 4. contra Celfum de Numcnio.
Et in Philocalia capite 1. & alibi fiepiflìme.
2 Tos? uvliXfpyjtvui J Male Rufinus vertit apocrypha.
Magnum enim diferimen eft inter apocryphos libros, &
eos quorum ambigua eft inter fcriptores au&oritas. Nam
apocryphi palam falfi funt, & ab h*reticis ut plurimùm
confiäi. Eufebius in lib. 4. cap. 22. de Hegefippo: è mpi
•to» y. ìomtptym ^Aispfó»»», ini r ccvtS gglvuv
«oös 7ìvSv mptltxéóv ccvx7nvskctS^ mot rémv ¡sepsi: Hieronymus
in lib. 2. adverfus Rufinum : Apocrypha, inquit,
Bcclefia non recipit. Libri verò «.vUxty'ofiftoi, à quibuiHam
veri, à quibufdam pro falfis liabiti funt. Inter àvhxv^-
(bfiets fcripturas Eufebius, tum hoc loco, tum in precedenti
capite recenfet Epiftolam Juds & reliquas alias Ca-
tholicasj item Epiftolam Barnab*, quas tarnen nemo in-
ter apocryphas fcripturas meritò recenfuerit. Apocalyplìm
quidem Petri inter apocryphos libros cenfèri poflè non
dtmteor, cùm Hieronymus in catalogò diicrte affirmet, li-
rum hunc inter .apocryphas fcripturas reputari. Veruni
memoravi, non funt hùjufmodi. C y rillus
tarnen Hierofolymitanus CatechefÌ4. apocryphos libros
cum dubiis videtur confundere. Duo namque t»ene-
ra facit librorum iàcrorum. Alios aie effe ip$>*yu¡8pnu
alios quos apocryphos etiam appcllat.
3 Kctf 7K5 J Codex Maz. Med. & Fuk. vocem
addit hoc modo m i Á01 rmc, Porro Catholic* di-
& * videntur Epiftol*, quòd non ad certas periònas aut urbes
& provincias fcript* fint, fed plersque ad gentes integras,
& ad univerfam Ecclefiam Dei. Sic Thcmifon quidam
ex Montani fe&atoribus, aufus eft aliquando Catho-
licam Epiftolam inftar Apoftoli feritore ad uni verías Ec-
ciefias, ut fcribit Apollonius apud Eufèbium in lib. 5. Epiftolas
quoque Dionyfii Corinthiorum Epifcopi Catholicas
vocat Eufebius in lib. 4. q u * fcript* erant ad civitates.
4 T*)*1 n «i?» Àsmxàxvifiv] In excerptis ex Theodòto, q u *
poft Clementis spaimo; edita funt, citatur apocalypfis
Petri pag. 348. editionis Commelinij item xipvy^. feu
prxdicatio pag. 350. Ex quo appàret vcriffimum effe id
quod fupra annotavi ad cap. 1 1 . lib. 5. h * c excerpta nihil
efle aliud quàm fragmentum hypotypofeon Clementis.
y M» em&ypeúcpS-u) M to, netSx®- ¿vófoX®. ] Idem fcribit
Hieronymus in caput, i . Epiftol* Pauli ad Galatas:
& in Epiftola ad Hebr*os ait, propterea Paulum folita con-
fuetudinc, nec nomen fuum, nec Apoftoli vocabulum
praspofuiffe, quia de Chrifto erat digiunasi. Habent es ergo
prmcipem facerdotum, & Apoftolum confeffionis noftra Jefumì
nec fuiffe congruum, ut ubi Chriftas Apoftolus dicendus'
erat, ibi etiam Paulus Apoftolus ponerctur.
ó n poyvùfàcq Ì\ly%] In codice iMaz. Med. & Fuk.
fcribitur tAtj^w reítiús.
V A R I O R
s „ ^ X . f f 1“5 Xtiv, llxóxis ] Omnes G r* ci pa-
cxrenrni K ^ 1’ Í Suo Hieronymus in Catalogo fcribit,
ner ePjftolam receperunt ut Paulinam. Admonet
Euftbras pado » J0_ hanc epi|lola|n . g j f
bufdam Romanis, Pauli non effe agnitam : quod etiam
de fuà s tate Hieronymus teftatur. At quotquot fere de-
inceps fccati funt, cam pro Paulina agnovcrunt. Dn. Guil,
Bftius, prolegom. in hanc Epiftolam.
M m 2 r i .