S æ t .
IL
nem viderunt fidem faciant, ipfa denique
ratio nos docéat, niimerum nomihis beftiae
juxta computationem Grazcorum, literis in
ipfo contentis declarari. E t aliquànto.poft,
hsec de eodem Joanne dicit. Nos vero
de Antichrifti nomine temere ac pericu-
iosè quicquam affirmàre nolümus» Nam
lì huic fæculo nomen illius manifeftè nun-
tiandum fuiffct, ab ilio utique exprefliim
effet qui Revelationem vidit. Neque e-
nim dudum, lêd noffra pene memoria fub
M. A u r e l iu s /
& L. V e r u s *
!û>£yocoTû>K, % t ¡ ö Xoya SiS&movms tifias on o
ptòfios T8 òvó/itams V StiÒ& ¥ T $ f *EXAlc¿ay
-tfxpov t dp «.¿Taf ^ a / ifiá ra v e¡i<poúve¡), ¿
U770Ysfj&Qàs y a v t S < p d a x e ï t i f ië s otto C ih c
5 d m x A y S u y >zéèj T a m /M ttos 5? ' A v n ^ C d ^
'¿mQaxvopSpoi ßeQcuanxas. ei $ eSu àva<pavSt>9
Taf vicu yc/upcS yapvrïeô^ two/mu av ra , Si exeas
av gppgô>j y X)^ '¿TnixctÁU''!41' sa^oxoms" ¿Sì yct§
Paftoris liber.
Iteti. 1.4.
i 37.
L . 4. c.$.
1 :3 . c. *4,
Theodotion
& Aquila.
'GtÇfi 7 nW y st&0VfS aA A a %eSbv \avi tus
èxiium imperii Dommani vifa eft Reve- ym o s , w ç )s Taf TtAa ■? Aa/j.ma.tv Solatio.
Hæc ille de Revelatione tradit. Pri- . ~ v c ( . . ‘ 1 , — „ „
mæ quoque Joannis epiftoiæ mentionem X « -™ " » * ^ W A < 4 »»s w f â r a f * -
facit, multa ex ea proferens teftimonia ; & biKa/fi/jq,'fienvvfy 3 ÏJ r V f lT j i l È'ircçtAïï?,
prioris item Pétri. Liber quoque Paftoris ^ p ro fite «£ aù iü s arAâ ça ¿(tyépm'ifuiius A jà ■?
non fùlùm ab eo cognitm, fed etiam » n f y g ^ a{. 5 ^ g ^ ¿ AAj . .
gnopere approbatus eit his verbis: Recte, t\ r» • n/ « \ / ¡2 • ^
inquit, Scriptum quae d ic it: . ante omnia «J ^ T“ ) J « > | * | H * ? * “ 1’ * 3* * KStXtw.ot* e<-
crede unum elle Deum, qui cunâa créa- ’ tbv a» yçüQti ti Aeysao-, Tvpamy TmvTav Tri^evaav à
Vit, & numeris omnibus abfoluta digeffit, o ©gòy, ó m jt-noas $ x^& P -
& cetera. U titu r etiam fëntentiis ex Sa- ü ' 1 @RB| B a jp jS > ~ ^
lomonis Sapientia depromptis, ita fetè di- ^ ™ ¡ ¡ | * A ’n<f ' '“ T »s B
cens : V ilìo De i parit incorruptionem : ooQias xe^putoij fiovom^i <Pauxm' o&ims I
Inçorruptio autem proximos Deo facit. 2,0 Se ©eS 'téèi7niYi,nxti atpQapoias' k(p9ap<ricL Sì efyvs
$ed & Apoftolici cujufdam presbyteri, cu- uvaj 'miù ®eoS. x, x dtmfivvifio^fiaTav Sì ’A ^ ç v - %
jus nomen reticuit, d id â commémorât, & ^go-CuTsp», y two fia ma>7tti 7ntpéStixe.
eiufdem txpohtiones lacrarum Scnptura- Mx •* > \ ■> ~ cv / ‘ ~ ,
rum ad d u c i. Præterea Juftini martyris & e^ y tio is T ia v T *
Ignatii mentionem fa c it, ex eoriim feri- 6êTaj. en 39 luTivy r a fiaprvpos 39*1 yvadia fir/r
ptis teftimonia proferens. Qiiinetiam p o i-2 ^pluu Tremiti'*), fiaprutAOiis avQis xj d m r t¿ toiS
licetur alicubi, fe peculiari volumine Mar- WÊÊÊSÊÊÊtëÉÊÊÊmm . . r r r • i l • -1 yea^evrav xeyptifv/jos. WeéTÊVÊtËiËySJMtX dme m0 av»v vvs e>x r
cioni. refponfurum, argumentis ex libris il- C . / r r > > or i , /
lius ad ipfum refutandüm petitis. Jam Mapxiavos o v y i^ f ifia r a v avmÀe^eiv a v r e i op ¡Sta
vero de interpretation illa divinorum li- axaSaojia'n. 39 nfèu ^ t as eCSbfitixovTot, Ipbrorum,
quae I feptuaginta mterpretib'us e- ? Secwrétiîw w ^ S r , S.MK oTaXS' A®»
laborata elt, audi quæ icnbit ad verbum. , , c _ \ un » / . v \ /
Î)eus igitur, inquit, homo faâus e ft,& Do- 3 ° T î ^ j ' 0 eyevero' 39 avros Kuminus
ipfe lèrvavit nos dato virginis lìgno. caos eozovev tifias, Sovs to t -mpQéva oTifiêiov' a )A
y % ®s >im Q * 01 t vuv T vA fid vT a v /leQipfiluiOietf
tU v yça<pld, ÎSov >1 veans h yx^pi 'é^et ^ Tb^eTaj
ijo r 3 as b®eoSbnav yippitivëboev 0 *E<péato$, y s \ 3 ^
A n n o t â t i o n e s.
Non autem ut quidam dicunt qui lacras
Scripturas interpretari nunc audent. Ecce
adolefcentula in utero concipiet: & pariet filium,
quemadmod um verterunt Theodotion
V a l e s i i
1 (pinta» ] Locus Irenæi exilât in libro 4.
contra hærefes cap. 37. lèd paulo aliter conceptus. Nec
enim Irensus Salo mon is locum nominatim ci tat ex capite
6. Sapientiæ, fed tantum ad eum alludit. Quare Eu-
febius non line caufa addidit id eli, tantumnon
ita dicens. Ceterùm præter Irenæum etiam Hegefippus
utitur teftimoniis ex libro Sapienti* Salomonis; ut videre
eft in cap. 23. lib. 2. ubi martyrium Jacobi refertur ex
Hegelippo. Neuter tamen, nec Hegefippus nec Irenseus,
librum ilium vocat Sapientiam Salomonis. Quippe ve-
teres omnes Ecclefiaftici fcriptores, Sapient iam Salomonis
appellant librum illum qui hodic proverbia inicribitur.
Liber aùtem ille qui titulum Sapienti* Salomonis hodie
pr*fert, ■QjCiJimyyttp©- eft, telle Hieronymo: quamvis
Eufebii s ta te ita appellaretur, ut ex hoc loco dilcimus, 8c
ex capite 26. infra, ubi Eufebius ait Irenæum in dialogis
proferre teftimonia ex libro qui dicitur Sapientia Salo-
monis.
2 'ATrvf/jitif/gvàii/jijci-mi ] In hujus vocis interpretatione
ambo lapfi funt interprètes. Nam Mulculus quidem commentaries
v ertit, Chriftophorlonus autem lìbros ; neuter
bene. Atqui Rufinus reéle ipfis præiverat, & quali facem
• accenderat ita vertens : Sed & Apoftolici cujufdam viri
V a r i
1 a *H içaÇli] Appofite hic notât' Bellarminus, Iren&um
Script uram non aofolutì vocaturum fuiffe librum Auftoris fu i
temporis, & qui Apoftolus,vel Apoftolorum auditor non fu -
iffet. Bellarm. Script. Ecdef. de autore libri qui Paftor in-
fcribitur. Locus autem quem citât Irenæus, totidem verbis
reperitur in Scriptis Herm* q u * hodie exilant, lib.
I I . Mand. I , Bullus Òefenf. Pid. Nic. pag. 16.
b Qioh-nuv Q Theodotion, gente Ponticus, ( Ephefium
vocat Iren*us, forfan quia ibi habitavit. ) Chiìftianam fifermonum
quafì memoriter mernmit. ÚnpnifjQVí¿Hgfe funt
d iíla fapientum q u * memorià repetuntur. Sic Xenophon
libros ícripfit t id eli, did
o rum Socratis q u * memorià recolebat. Si quis in eo
loco Socratis libros interpretaretur, erraret proculdubio,
cùm Sócrates nullos libros fcripièrit, ut fatis conftat.
Eo fenfu lóm/Aiììf/giiileiv fumit Papias apud Euièbium fu-
pra, in fine libri tertii.
x 3 'I2j ©íOilW'<yv] Ex fcriptoribus qui Theodotionis mentionem
fecére, nullus exftat antiquior Iren*o. Quare vi-
dendum e l i , an ex eo Theodotionis s ta s elici poffit.
Epiphanius in libro de ponderibùs, auftor eli Theodotio-
nem fub Gommodo floruillè, & interpretationem fuam
edidifiè. Epiphanii lèntentiam iècutus e li auftor Chro-
nici Alexandrini, qui anno fexto Imperatoris Commodi
Theodotionem opus fuum edidilfe prodit. Mihi tamen
videtur paulo antiquior eflè Theodotio. Nam cùm Ire-
n*us eum nominet in„libris contra h*relès, quos quidem
libros ab Irenceo fcriptos effet conftat Pontificatu Eleu-
theri (id enim iplè teda tur in libro 3. illius operis) pror-
fus necelTe eft, ut Theodotionem ante pontificatum Eleu-
theri floruifle dicamus. Ceterùm in codice Mazarino
v ox nani circum Acéti tur.
dem prófefliis, Marciouis Pontici, popularis fui, qui qu*-
dam Ebionis dogmata fuis mifeuerat, leélæ le dédit : unde
& Ebionita aliquando appellatur. Tandem & lili harefi
infenlus, religionem Chriftianara penitus déférait, & de-
traélo præputio ad Judæos defecit. Ab iis literas Hebreas
odoftus, Vêtus Teftamentum Græcè tranftulit, L X X Interpretes
precipue fecutus. Orígenes, cum Hexapla fuá con-
deret, q u * in L X X .e x Hebrzo deerant, ex Theodotione
fupplcvit. Quin 8c totam Danielis prophetiam, non ex
* ’A x vA c tç
Epheijus, & Aquila Ponticus, ambo Judæi S æ c .
prolèlyti. Quos lècuti Ebionaei, Chriftum II.
ex. Jolepho genitum elle dicunt. Paucis de-
inde interjeflis hæc fubjungit. Prius enim /. 3. c. 2.y.
quàm Romani imperium fuum confirmaf-
fent, cùm Macedones adhuc Afiam obti-
nerent, Ptolemæus Lagi filius bibliothe-
cam quam Alexandriæ exftruxerat, omnium
gentium libris quotquot le â u digni
effent exornare contendens, petiit ab Hie-
M. A u r e l i u s »
8 c L . V e r u s .
a a>A x.vAccs '0 ïlovnxos, afi<p.ompot’laSaioi TrpootiXv-
rot" ois x&laxoXtid'/icnxv'tts 01 ’EQavxTot, ’laoy<p
CCV7 0V yeyevticdof (Paajcaaii t s to is '(yfaipipu f/$
X AÎyvv' fZBÇft 'jÿ T y Va ¡louas ‘ x^ ctuV o cj
$ oivrcaV} en t MaxeSbvav r *Aa-lav. x s ir e - 5.
a yôvraV) % U%Ae/iciïos 0 A a y a (piAonfiypSfjos t I lo
V7T a v ry xaTiaxoVaa¡leyhu (ZiQAio9 yix.lto ey 'A À e -
£cty<fy&toe, xoopcwaf mis Tiuvrav av9pairm auryÇçyfi'
/ictoîv, ocra, ye arca Sa ia vurtip^ev’ ijTtiacim Truçy.
t 'hpoaoXvfUTav, us r EM j jv ixnv exmv %£v io .r o fo lym ita n is , u t ip fo r u m fe r ip tu ra s G ræ c o
^ avTav 3 jUélaùCXtifS/jàs nas yça<pds. oi Se, virti- fe rm on e in te rp re ta ta s a c c ip e r e t . A t i l ü , e -
V.SOV $ i n mis M axeSin mm, ra s wxp avmis r an t e n im tu n e M a c e d o n ib u s o b n o x ii , q u o s
IfiTtupomliys r y>a<pay 39 a/Mporépav V j<£~ h a b eb an t la c ra rum lite ra rum & u t r iu f ju e
b Aexrav, b è&S&fitixovnx •xpta&V'npas ’éîrs/z-Jay n % - b ng uæ p e r it i ffim o s fe p tu a g in ta lèn io re s ad l x x Ina
te ftcd a , m Ê Ê Ê Ê Ê Ê Ê ÊM M l J J i j P t o l e m æ u m m i fe ru n t , e ju s d e f id e r io fetisrfrétés.
'xuçcf.'i avmov AaQuv SèAtimtSy SuXaCti^eis m a u ro s * P t0^em æ u s , cu çn f in g u lo r um le-?
t ‘ »/ n/ « , / . , ~ o r lum p e n c u lu m fa c e r e v e l l e t , v e r itu s ne «.»71 ap a aiwveuwoi ^mxpv^atn t o p m is yp a- r v n • ^ .
- d T \ ^ * r f M È M M c / » fo r t e e x c om p a c to v e n t a t em fc n p tu ræ in -
S V f ! ' * ! ? , * E f f i W s a X f a a i , «.o- te rp r e ta tio n e fua è c c u i r a r e n t ; f4 o to s ab
TBS r « ' » « « . t a ô r w e an d em omn£s fc r ip tu ram ;
t f i lw M l y fO f u r ï , t b t o « » . « ¡ r r o , r f t O a w x o o r i ju f f i t r H q o e & ôm iiib u s p ræ f t i t i t ü -
î-mi 1)0!. a t w M T m h m t S l i t ) to a i r l b r is . P o f t h æ c c ùm omnes f im u l c o n v e n if -
V a l e s i i A n n o t a t i o n e s .
1 Kp*T¿nq tlui àp%w uítuv J In noftris exemplaribus
Maz. Mcd. & Fuk. verbum ufarSteq circumfleftitur.
2 n-rohif/icMs ¿ ActynJ Sacrorum librorum Græcam interpretationem,
fub Ptolemæo Lagi filio faétam fuifie,
nonnuili ex veteribus prodiderünt, ut teftatùr Clemens
Alexandrinus in libro 1. Stromatei, 8c Anatolius in computo
Pafchali, 8c Theodoritus in præfatione commenta-
riorum in plalmos. Alii iùb Ptolemæo Philadêlpho id
faétum elîè memorant. Quæ quidem opinio, cum pluri-
ura lcriptorum auéloritate firmetur, tandem prævaluit.
Anatolius interpretationem illam feptuaginta leniorum,
tain fub Ptolemæo Lagi filio, quàm lub ejus iuccelïbre
Philadêlpho faétam elfe confirmât. Quod certe mihi videtur
admódum probabile. Nam cùm Ariftobulus, ,jole-
phus, ac Tertullianus diièrte icribant, Demetrium Phale-
reum aucïorem hujus rei fuilïè Ptolemæo ; conftétque
eundem Demetrium Phalereum in fumma gratia 8c auélo-
ritate fuilïè apud Ptolemæum Lagi filium, 8c paulo poil
ejus interitum è vita migralîè} omnino neceilè eft ut interpretationem
illam, fi quidem curante Demetrio faéta
eft, fub Ptolemæo Lagi filio inchoatam fuilTe dicamus.
Cumque Philadelphùs biennio circiter una cum pâtre re-
gnaverit, adfcitus ab eo in coníbrtium regni, ideo for-
tafiè interpretatio ilia fub utroque principe faéla elïè me-
moratur. Hæc cùm fcripfilïèm, pollea comperi D. Pe-
tavium eadem fere lènfillè in animadverfionibus ad Epi-
phanium.
3 Mtfe.Gt€xi)i¿i>ct<j tos yf«<pci$] Sic etiam Clemens Alexandrinus
ait libros omnes, tam Iegis quam prophetarum,
à 70. fenîoribus in Græcum lèrmonem converlbs fuilïè ;
cui fubfcribit Theodoritus in loco fupra citato, 8c Qlym-
piodorus in commentariis ad librum Job, 8c reliqui fere
omnes. Ariftobulus tamen 8c Jofephus, ambo Judæi fcriptores,
legem duntaxat ab illis Græce interpretatam fuiflè
innuunt. Arillobuli quidem hæc verba funt apud Eufe-
bium in lib. 13 . Præparationis: i ^ 0X11 if^iotuc r 2 | j 5*
»¿pis imi-mi bh J <m&<mj9Çit/)tiTo<; <SnXa.iíx<pis¡ & c . Jolè-
phus verô^in prooemio librorum de antiquitate Judaica ita
feribit: loçoi toiivi <m TiroXipctoc, p ¿ ßcunXivg
oéet TrntátÍM yjp ßiSxai 'mwayjyiji aris¡)¿<m<ít í ^ í t o s tyi-
Xoltpujn T i/AÍjtgoi li fU i , y f if rrh) i& j aurai ¿Jg-mj-u ritç
otoXmtoç îi’s r»i 'EtxáJk p t ß t S a X i Et paulo poft id ipfum
déclarai -apertius his verbis, ¿¿i f i imm* ¿xíií@- Îç>% Xct-
ßet» mi ùiuyçx<p\i, ÙXX’ aòrte f in i i to S’ t i l ls rrafihawj ol
mp a t ir t i bri riti l|áyi¡ni <atè<i riti 'A A í | uiífetuv. Idem
ícribit in lib. 12 . Antiquitatum cap. 2. & in lib. 2. contra
Apionem non procul ab initio. Sed refponderi poteft,
Judæos legis nomine prophetas interdum cómprehendere,
ut notât Drüfius in capi l i . Refponfionis ad Minerval
Scrarii. Cui explication! favere videtur Joièphus in libro
2. contra Apionem, ita feribens de Ptolemæo Phila-
delpho j bnJvpitTHs syhefc 8 yvaixj t»s ipenouç lipisí, m i
toÍs T Ufan yçpipZi fitbXotç c‘vtv%w. ’órtp-Qe ySi ¿|tai ay-
bçpi ìaoiMXtiietj r»s ifpltmómrfcf aùnS t lifis i. Vide prz -
fationem Mafii in Grecam editionem Jofuæ.
4 Iioiwmfì®’ rS ®tgj Lego cum Chriftophorfono 8c
Savilio w»jij<77>vgeff r SS-* Ump iG¿x&, tametfi codices nollri
8c Nicephorus nihil mutant ; nifi qùód ¡¡¿¿Xtn habent,
non ìSnXiro.
y X*>e*7»s aòrtti àtr àtXijXwiJ Juftfiius quidem 70. lè-
niores fingulos feprfum in lìngujis cellis à -Ptolemæo col-
locatos.eflè fcribit. Epiphanius verò in libro de ponderi-
bus 8c menfuris ait, binos in fingulis cellis conftitutos
fuiffe. Sed Irenæi verba propius ad juftini narrationem
accedere videntur. Alii totam hanc ae feptuaginta cellis
narrationem irrident : quarum nec apud Joièphiim 8c Arì-
fteam, nec apud Philonem ulla fit mentio.
V a r i o r u m .
L X X , fed ex Theodotionis verfione 8c olim 8c hodie legit
Ecclefia. Cave Hift. Vol. I. pag. 48, ad ann. Chr. 17«;. De
aetate Theodotionis lege DodweUì Differì, in Irenæum §.39.
a 'A jm/A«*] Aquila, gente Ponticus, Sinope urbe Ponti celeberrimi
oriundus, religione Gentilis j vifis quæ frequenter
illi ediderunt, Chriftianorum miraculis, fidem Chrifti am-
plexus eft, 8c baptifmo initiatus. Cum vero vanam Allrolo-
giam, quam à pueritia didicerat,non delèreret, quin potius
arti Genethliac* iè magis magilque addiceret, nec ab Ecclefiæ
doâoribus admonitus iè corrigeret, tandem ex Ecclefia eji-
citur. Eam ignominiam impatienter ferens, abnegato Chri-
ftianifmo ad Judæos fe confert, Rabbi Achib*, Chriftianorum
hoftis infenfiflìmi difcipulus fa âu s . à Judxis linguam
Hebream incredibili diligentia didicit, quam eo uiquc ex-
coluit. ut circa ann. Chr. C X X V I I I , vel C X X IX , novara
Bibliorum verfionem Grecam aggreffus fit, eo precipue
animo, ut L X X I I interpretationem eluderet, 8c teftimonia
de Chrifto perverteret atque aliter ederet. Hunc Hier
ronymus vocat. cpntentiofum & à nobìs ju r e projeélum interprètent
:n o n rarò tamen eum L X X Interpretibus pre-
fert. Hodie particulæ qusdam de Theodotionis & Aquil*
verfionibus, Antiquorum feriptis hinc inde affutæ haben-
tur. Cave Hift. Vol. I. p. 32. ad ann. Chr . 128.
b 'E £ h p iw & -xftrgvngix] De modo 8c ratione confici-
endi verfionem L X X Interpretum, deque tempore quo
confeélum eft opus illud, cópiofe admodum & erudite dif-
putavit Humfredus Hodius nuper Archidiaconus Oxonienfis,
volumine ilio cui titulus eli, De Bibliorum textibus Originali
bus, verfionibus Gr&cis, & Latina vulgata, Libri IV. Quibus
premittitur Ariftea Hiftoria Gr&ce & Latine, foli Oxonii :
ann. D . i70y. Vide etiam Philonem lib. II, de vita Mofis,
p. 6$8. Jofephum Antiq. lib. X I I . cap. 2. Tertull. Apoi.
c . 18. Juftin. Apoi. I. pi60. Ed. Grabii, p. 72. Ed. Parif. &
Parenef ad Græcos p. 14. Ed. Parif. u^>i de Cellis*
TcS