T E T R I de M A R C A Epißola
qui Tertuliianum triginta pòft auuis diffe-
rentem expenderit de recepto Evangelio per
omnes Orie'ntis tradus ; quibus mox lùbjun-
guntur ab autore, Gatuìorum varìetates,
© Maurorum multi fine s, Hìfpamarum
omnes termini, © Galliarum diverfie na-
tiones, © Brìtannorum inaccejfa Romanis
loca, Chrifto verò fubdita-, © Sar-
matarum, © Dacorum, © Germanorum,
© Scytharum, © abditarum multarum
gentium © provìnciarum © infularum
multarum nobis ignotarum, © qua enumerare
non pofiumus. Per Galliarum di-
veriàs nationes, Tertullianus quatuor Galliarum
provincias ex divifione Augnili, Narbonenlèm,
Lugdunenièm, Belgicam, & A-
quitanicam intelligit : ex quibus corpus Gal-
liarum tunc conflatum erat, quod poftea in
decem & feptem provincias diftributumfuit.
Quare cùm teftimoniis vetuftillimis ac
firmiifimis nitatur exordium predicare fidei
in Galliis ex Apoftolorum dclcgatione, &
lùfeept* à Celtis, ut loquitur Iren*us, leu
à diverfis nationibus Galliarum, ut ait Tertullianus;
*gerrimè fero quorundam in
iùam patriam acerbitatem, qui origines omnium
Ecdeliarum Gallicanarum, preter
Lugdunenièm & alias paucas, ad medium
tertii (Acuii detrudunt ; affixo ex Gregorio
Turonenfi paulò ante Decii & Grati Confidatimi,
id eft paulò ante annum c c l . initio
lèptem lòciorum Epilcoporum, Gratia-
ni Turonenfis, Trophimi Arelatenfis, Pauli
Narbonenfis, Martialis Lemovicenfis, Dio-
nyfii Parifienfis, Saturnini Tololàni, &
Stremonii Arvernenfis, qui primi in illas
Galliarum partes lumen Evangelii intule-
runt, & in Ecclefiis à le conftitutis ftabili-
verunt.
Quin primi illi duces precipui fuerint
Chriftian* expeditionis in provinciis Narbonenfi
& Aquitanica, & in remotioribus
partibus Lugdunenfis provincia:, à nemine
dubitatur ; conlèntientibus tabularum Eccle-
fiafticarum monumentis, & lòlemnibus là-
cris qu* in eorum memoriam annuo ritu,
divino numini peraguntur in fingulis Eccle-
liis. Illarum autem antiqu* traditioni, Bed*,
Ulùardi, Adonifque Martyrologiis & adis
veteribus ftdre in temporis confignatione,
cur derogari debeat, planè non video ;pre-
fertim cum aids quoque argumentis h*c ve-
ritas innitatur. Sumatur iiiitium dilcuflìonis
à Trophimo, & expendantur verba libelli
ab Epilcopis provinci* Viennejifis Leoni
Pap* oblati anno cccci.. Omnibus Galli-
canis regionibus notimi e jl, _ inquiunt, fed
nec facrofanlt* Romana Ecclefia habetur
incognitum, quòdprima intra Gallias A-
relatenfis civitas mijfum à beatifiimo T e tro
Apofiolo fanilum Trophimum habere
meruit facer dot em, © exinde aliis paula-
tim regionibus Galliarum bonum fidei ©
religionis infufum, Quelli Gregorius pò-
nebat fiib Decio Trophimum, coetus Epi-
fcoporum provincialium, quibus pcrlpcCllis'
erat cenfus Ecclefiarum lùarum, qulqud
Gregorium centum & quinquaginta fere an-
nis antecedebant, Trophimum à Petro mifi
film docent, & ut rem omnibus pcripcdif-
fimam narrant ; fiibjiciuntque, exinde aliis
paulatim regionibus Galliarum, bonum fi-
dei © religionis infufùm. Hoc ipfiim fig-
nificat Zollmus Papa Epift. v. A d quant
(Arelatenlèm urbem) primum ex hac fed e
Trophimus fitmmus Antifles , ex cujus
fonte tota Gallia fidei rivulos accepe-
runt, directus e fi. Porrò h* c epiftola Zo-
fimi edita à V. C. Sìrmondo, & laudata o-
lim tam in Concilio Francofordienfi, quàm
etiam ab Ulùardo & Adone, cùm fcripta,
fit anno ccccxvn. Gregorii Turonenfis te-
ftimonio potior effe debet in ponenda Trophimi
epocha, quam difertiflìmè Synodus
Epilcoporum provincialium refert ad Petrum
Apoftolum ; à quibus non difcedit
Zofimus, cùm- doceat primum in Galliis
Trophimum fuilìè conftitutum Epilcopum.
Libelh lùpplicis ad le ab Epilcopis milfi ra-
tionem habuit Leo Pontifex reicripto quod
ad eos ftatim dedit, quo veterem Arelaten-
fis & Viennenfis Ecclefi* de Metropolitica
dignitate contentionem, Viennenfis provinc
i* divifione componit. Neceflè eft con-
troverfi* iftius ftatum compendio perllrin--
gere; ut qui lùborti lunt ex eo non lànè
percepto in eruditorum animis fcrupuli,
quod ad Trophimi antiquitatem Ipedat, fa-
ciliùs eximantur. Vienna civitas, metropolis
erat provinci* Viennenfis in laterculo
imperii. Unde, juxta Canones Nfirenos, jus
metropoliticum ad lè pertinere in ordine
Ecclefiaftico contenderat olim Simplicius,
civitatis illius Epilcopus, adverius Arelatenlèm,
in Concilio Taurinenfi, anno cccxcvii.
Qua in lite interlocuti lunt Patres, earn ci-
vitatem fruì debere honore primatùs, qu*
doceret lè effe provinci* metropolim; dato
interim' ad fovendam concordiam Epilcopis
confilio, ut quilque viciniores fibi civitates
ad iuam curam revocaret. Peflumdata erat
hac interlocutione Arelatenfis Ecclefi* di-
gnitas, qu* in ordine civilis dilpofitionis à
metropoli civitate Viennenfi abfque dubio
pendebat. Quare Zofimus viginti poft Sy-
nodum Taurinenfim annis interpellates ab
Arelatenfi Epiicopo, Simplicii Viennenfis
impudentiam damnat Epift. v i i . quòd in eo
Concilio poftulaflèt, ut fibi creandorum là-
cerdotum in provincia Viennenfi permitte-
retur arbitrium ; quod ait effe contra ftatuta
Patrum, & laudi Trophimi reverentiam:
decernitque juxta preces Patrocli Arelatenfis,
ut ejus civitatis Epilcopus, jam inde à
Trophimo ordinationts feriem temporibus
roboratam poffideat, non lolùm in provincia
ad H È k . V A L E S I T ) M .
tia Viennenfi, lèd etiam in Utraque Narbo-
nenfi. Cujus prerogativ* rationem quoque
reddit Epift. vm. ad Hilarium Narbonen-
lèm; quoniam Trophimus facerdos quondam'
Arelatenfi urbi ab Apofiolìca fed e
tranftnijfus ad illas regiones, ( Icilicet u-
tramque Narbonenlèm & Viennenlèm) tant
i nominis reverentiam primùs exhibuit,
© in alios non imrfieritò, ed quam acce-
perat auBoritate transfudit. Totam ergo
primatùs metropolitici caullàm, òr t« ma-
■muXiimcf,, lèu in priore vocatione ad fidem,
& in vetuftiore Epifcopatùs inftitutione a-
pud Arelatem à Trophimo fed ì, Zofimus
difertè conftituit. Ceterùm, quoniam h*c
Zofimi relcripta conlùetudine quideffi vetulia,
ut iplè ait, ex relatione Patrocli nite-
bantur; lèd dilciplinam Ecclefi* univer-
faHs à Synodo Nic*na decretam con-
vellebant, qu* fingidas provincias fuis
commilèrat Metropolitanis, non autem
plures provincias uni ; hinc fadum, ut Bo-
nifacius Papa non exprobrarit quidem Patroclo
Arelatenfi metropolitic* poteftatis
ulùrpationem, fed potius integram illi re-
linquens in provincia Viennenfi, illius tai
men temeritatem damnaverit Epiftolà datà
ad Hilarium Narbonenlèm an. c c c c x x ii. quòd
fdlicet in Lutubenfi Ecclefia ordinationem
Epilcopi celebraflèt in aliena provincia,
inquit; fcilicet in Narbonenfi, qu* à Viennenfi
erat diftinda. Illud autem fàdum
pertendit contra Synodi Nic*n* conftitu-
tionem, quam defcribit: commonetque Hilarium,
ut Metropolitico jure munitus, &
pr*ceptionibus ibis iretus, qu* facienda
lunt in Lutubenfi Ecclefia preftet. Noluit
Hilarius Arelatenfis, Patrocli lùcceffor, fiil-
tus & Zofimi priori reicripto & conlìiètu-
dine vetulia, parere decreto' Bonilàcii, re-
ftringentis intra Viennenlèm provinciam A-
relatenfis Epilcopi poteftatem. Quam ob
rem, & propter Chelidonii caullàm, alial-
que graviffimas rationes, iratus Hilario Leo
PP. quòd .minùs colere majeftatem Roma-
n * lèdis videretur, acerbe in eum invehi-
tur in Epiftola ad Epilcopos Viennenfis
provinci* icripta anno cc cc xlv . Inter ce-
tera illi objicit, quòd projedo Epiicopo infirmo
& nelcienri, alìum lùperpolùillèt E-
pilcopum, idque in aliena provìncia, Icilicet
extra Viennenfem. Quid fibi Hilarius
quartt in aliena provincia, inquit, ©
id quod nulhts decejforum ipfius ante Ta-
troclum habuit, cur ufurpat ? cùm © ip-
fum quod Tatroclo à Sede Apofiolìca tem-
poraliter videbatur efie concejpum,poftmo-
dum f i t meliore fententia mutatum. Quibus
verbis Leo apertillìmè fignificat priora
Zofimi relcripta, & pofterius Bonifàcii de-
cretum, quo poteftas Arelatenfis Epilcopi
intra limites Viennenfis provinci* coerce-
batur, ut luperius monui. Qu * autem exceptionés
objicerentur adverius Zofimi ré-
fcriptum, m eo capite quod ordinationes in
utraque Narbonenfi Patroclo concellàs re-
lpicit, idem manifellè docet, fi ejus verba
juxta regulas juris expendantur. Scilicet
obreptum Zofimo per làllàm Patrocli lùg-
geftionem, qui referebat ad conluetudinem
vetuftam, quam ipfe primus ulhrpabat ordinandi
poteftatem in provincia Narbonenfi.
Deinde fignificat , ad lùmmum prerogati-
vam illam à Zofimo ad tempus Patroclo
conceflàm intelligi deberé. Denique utitur
pofteriore Bonilàcii decreto, quod juxta Ca-
nonum pr*fcriptum,ambitiofum illud & per
lraudem elicitum Zofimi refcriptum, . duas
provincias uni Metropolitano concedens, re-
lciderat. Tandem prefradà Hilarii Arelatenfis
contumacià Leo Papa fuccenlhs, abfque
cognitione cauff*, inauditis illis quorum in-
terérat, jus omne Metropoliticum etiam in
provincia Vieimenfi ademit Epifcopo Arelatenfi,
illudque Viennenfi adjudicavit, ac fi ad
eum ex jure civilis Metropoleos juxta Canones
pertineret ; quemadmodum Simplicius
in Concilio Taurinenfi à Patribus olim impetrare
tentaverat. Hanc injuriam Arelatenfi
Ecdefi* illatam adverius vetuftiifim* con-
luetudinis cs t« nfeeToxArrna, fundat* Se à
Trophimo duót* audoritatem, Epifcopi
pro vinci* Viennenfis hac no vitate perculfi
amovere curarunt, occafione arrepta ex ob-
itu Hilarii, & eleiftione à lè fada Raven-
nii, viri graviffimi'& Leoni pergrati. Ita-
que libello lhpplici ad Leonem dato, primatùs
Arelatenfis originem arceffunt à Trophimo
; qui millus a B. Petro, primus in
Galliis Arelate Epilcopatum inftituit; cujus
quidem prim*v* inftitutionis ratio potior
fit habenda, quam civilis dilpofitionis, qu*
Vienn* jus Metropoleos politic* olim tri-
buerat. Quod telum ex ordine civili peritimi
ut repellant Epifcopi, non dubitant ci-
vilem quoque dignitatem, qua ' temporibus
illis florebat civitas Arelatenfis, Leoni pro-
ponere : in ea nempe lèdem Prefedur*
Galliarum à civitate Treviròrum eò tranlla-
tam confiftere ; atque adeo urbem illam ma-
trem omnium Galliarum effe. Quod di-
dum, ut opponatùr Vienn*, qu* pro mane
Viennenfis tantum provinci* lè gerebat.
Addunt etiam ; quicunque intra Gallias,
Icilicet jam inde à Conftantino Maximo, &
Valentiniano, oftentare iroluit infignia dignitatis,
in hac urbe Confulatum accepiffe,
© dedìffe : hoc eft, Confidatimi Circenfi-
bus celebraviffe ; quemadmodum egregiè
hunc locum interpretatur vir eruditiifimus
Hadrianus Valefius, literarum Se fàngninis
germanitate frater tuus, ó mihi carillìme
Henrice Valefi, in libro 8. rerum Francica-
rum, quas dodiffimis curis, Se ingenii fili
lolertia illuftravit. Expenfis tandem ratio-
num momentis, qu* libello Epifcoporum
Pro