S æ c .
I I I .
rum audiiflet : ad me acceflit flens & vicem
fuam ingemifcens. Pedibuique meis advo-
lutus confiten atque dejerare ccepit, bapti-
fmum quo apud hæreticos initiatus fuerat,
non hujufinodi e fle , nec cura* hoc noftro
quidquam commune habere. Quippe ilium
plenum eile blafphemi» & impietatis. Aie-
batque animum fuum acerbiflimo doloris
lenfu compungi, ac ne oculos quidem ad
. Deum attollere ie audere: quippe qui fce-
leftis illis verbis ac caremoniis initiatus fu-
iflet. Proinde orabat, ut hoc puriflimo la- x
$ X.CtlcL0pUoa>V ectVTDV) £ TrtTtloiV TT^O TOV TCoSSy-fify
i%o(LoAoy¿(d¡jo$ (ß j) ¿ e fy¡xy vfdpo s t o ß k ^ o p u ^ %
7ta.çy. Toií's cûpe'rutoïs ßeGct'xiw, [¿À toiStov eîvxf, piy-
Se oAas tyjAv Tivà. *7rg¿5 t 5 td xcimvía.v’ kcn€¿,a.$ $
5 exitfO X) !2>\oL<T(ptJfMcSv TFetfAilpQcJ^* AéydV ^ 7TCLVU TI
t vvv X5t'&wu%Qcci} 59 5 nappyoiciv e%{y
¡7rapoci T8S o<p9cc\(iy$ izn&s Toy Qeòv rav et-
voaiav lx.mvv pyipcoiTav x, nr^cy/m.Ttnv bp(ico/ud(/os' $
A f a t ^to hófjdpoi txs eÌAix,6 <vefaTy\s tolvtus hslìiiet.
purillimo WÈ t\' ' • 1 . iv ~ I ' ■rr , £ . j i o tìccpaeas 59 /©“iV d o w >9 y t _ti_r_o_ $_ T u ye~i r .o«T_sop •>e ya\ <u\. Ivaerò,
verimmaque adoptione & gratia do- , , . , ^ 'y „ ^ ^ ,
naretur. Quod equidem facere non fum au- eToA/maoc •mnnacop a Q)i<nx,$ cLVTocpx# t Ico a
ius : ied diuturnam illi communionem ad id TroAvxpovioy clvtcS ymraviccy ùs tovto yey>vey<xj.
fufficere dixi. Nam qui gratiarum aftionem ’■ ^ (19 10 .! yag ’emx.im.y1s i, x, awrmipQeyiitu- z
frequenter audierit, & qui cum ceteris re- i » r WuBÈ in MmhEr ,
iponderit Amen ; qui ad facram menfam I 1 H ^
aftiterit, & manus ad" fufeipiendum iàcrum 615 'ijzsoob’x y v th s ccytcci TgoQys 'Qgyrnivcur1gL‘ Xj
cibum porrexeritj qui illum exceperit, & t& v tÌu j iìsìtoìSì^cÌ/u^joVì ^ T y càfxa.Tos x.cd T y
corpóris ac fanguinis Domini noftri Jefu clI(ultos T y Kueia *pt£y V w T X a *> S UMTtt.cyév-
Chrilti particeps fuent diutiffime, eum ego •r p . / c ~ ,
de integro renovare non aufim. Porro ut y OÒt cuo.(tv.Ùocl~ c
bono animo eiTet, & cum firma fide bonae 671 toX ^ tcuim' J-upcmv (Je exeXéboy, x, (/$
ipei plenus ad Dominici corporis participatio- 20 @ì£oucl$ TnTzaSy s x, kyccQiis auuu^imaii t? i (¿¿to- $
V a l e s i i A n n o t a t i o n e s .
1 TIit^nhix>k ] Chriftophorlonus vcrtit fufceptìone in Ec-
clefìam. Muiculus verò fimpliciter tranftulic fufceptìone,
quod magis probo. Baptiftnus enim vo.catur '7m^.h>xn,
quòd in eo Deus nos iiifcipiat tanquam filios. Poteft
etiam exponi percepito. Sic enim vocabant
baptifmum. Aéèa MS. paffionis iànéti Genefii Mimi.
Et dum 'uult plenìus Imperatori ex futt arte piacere, fcru-
tari per fingulos ccepit fecretam & venerabilem B ei legem.
& cum curiose attentus per fingala requireret, venit ufque
ad baptifmum & perceftionem infantum.
i Eù%ccet<n»s bmmsmv^t, <£ ouut7n<f>ity^u[Atyoii ro ¿poip]
Poftquam facerdos folcmnem Euchariftix precationem
abiblverat, univerius populus vota lùa iimul conjungens
acclamare folebat amen, quod eft fiat. Cujus moris me-
minit Juftinus in Apologetico 1. à tnumXimi\o$ Tct$ eù%tiq
'rba iv%ctQi<ncu>, -7ru.q ò Trago» te.o$ imy(pi]//jè?
D e hoc more intelligendus videtur Pauli locus in Epiftola
1 . ad Corinthios c. 14. Si benedixeris fpiritu, qui fupplet
locum Idiota, quomodo dicet ¡Amen fuper tua benedilìiotie,
quoniam nefeit quid dicasi Tangit enim ibi Paulus quof-
dam ex Hebrzis, qui Hebrsea aut Syra lingua plerumque
m tratìatibus aut oblationibus utebantur coram Grxcis
hominibus, ut docet Ambrofius, feu quis alius auditor
commentariorum in Epiftolam 1. ad Corinthios cap. 14.
Amen verò confenfum fignificat auditorum, & eft figna-
culum veritatis, ut notat Hieronymus in fine commentariorum
in Epiftolam ad Galatas. Optime Florus magi-
fter in expofitione miifie: Amen autem quod ab omni Ec-
cUfta refpondetur, interpretatur verum, non ubicuYnque &
quomodocunque, fed m/Jlica religione. Hoc ergo ad tanti
myfierii confecrationem, ficu t & in omni legitima oratione,
refpondent fideles, & refpondendo fubfcribunt. Qu«e Fiori
verba defumpta funt ex libro Alcuini de divinis officiis.
Hodie quoque idem obiervatur in Ecclefia. Nam ubi Sa-
cerdos facrum canonem recitavit, & verba illa protulit
per omnia ficu la ficulorum, tunc omnis populus refpondet,
amen. Ho c tantum diicrimen eft hodie, quòd facerdotes
Canonem & folemnes precationes fubmiiTa voce pronun-
tiant, cum olim tota Eucharifti* csremonia darà voce
pérageretur, u t vel unus hic Dionyfii locus oftendit.
3 Tmytfxv&l Fideles communicaturi ad altare
accedebant, ibique corpus Chrifti de manu presbyteri ftan-
tes, non ut hodie, genibus flexis accipiebant. Ideo wagjs-
s»v7w dixit Dionyfius, quas vox proprie de presb.yteris &
diaconis ufurpatuc qui altari miniftrabant. Chryfoftomus
Homilia 14.. in Epiftolam ad Corinthios. <rù cm c i
V*Tty ¿gai, ¿AA' c i fyótam&at è yvmuyi x*rt%vmv, ù»? ligia TTUgSsZm- é TTHUf^i $ wbAASs f A s^ ìA ìW t»<5 ®©-
xuplvoHi tyiTfìufyof.- & in Homilia 41 . in eandem Epiftolam
ò Tragici rtS ¡hmapieia, facerdos eft. De laico verò
qui ad altare accedit, es&eiinq & ©©ciA^iv dicit Chryfoftomus.
A o olim quidem, ut dixi, fideles ad ipfam ià-
cram menlàm accedebant, quemadmodum hoc loco docet
Dionyfius, & in Epift. ad Bafilidem capite i . u b id é muli-
eribus q u a menftruo fanguinis fluxu laborànt ita fcribit :
¿ « f> ai-mi olyjcq msài istmi x} tiXa&iCi, "roX^trtir ¿tus
%lg.xei/AtYUi » r?J jf rjj à jia -zg&ozX'fév, « &
& ù'fuxfas rS X&srS as&od^a^. Ad quem Dionyfii
locum reéte notat Baliàmo, ai tauct ¿ì, to TraXatov u'onp- Xfivk f vaiati eli to fyaiagn&w, ^ dyias Tg^Trl^m
t*mXuu,£avov. Id eft, Olim quidem ut apparet, mulieres
ad altare accedebant, & è facra menfa participabant. P o -
ftea tamen canone 44* Concilii Laodiceni vetitum eft, ne
mulieres ad altare accederent: yiris autem id ipfum inter-
diétum eft in Synodo Trullana. Quamquam id jam veti-
tum effe videbatur canone 44. Concilii Laodiceni, quo
decernitur, ut folis làcerdotibus commimicaturis ad altare
liceat accedere.
4 Kaj %igai ili vonh>xw <st&7zlvetv&l' Fideles qui corpus
Domini manu accepturi erant, lotis prius ftudiosè
manibus ad altare accedebant, ut docet Chryfoftomus in
Homilia 3 in Epiftolam Pauli ad Ephefios. Idem fcribit
in Homilia 5 a. in Matthaeum. Accepturi autem Euchari-
ftiam, dextram manum modicè cavatam porrigebant, fin?.
ftram ei iùbfternentes, ne quid ex iàcro cibo deciderei, ut
docet Cynllus^Hierofolymitanus in catechefi ultima.
5 ìXTnhi] In quatuor noftris codicibus Maz.
Med. Fuk. & Saviliano, & apud Nicephorum legitur àyt~
9-Ss ozwtthmui, Sed Regius codex & Georgius Syncellus
in Chronico, priorem ledionem tuentur.
V A R I O R
a Qfwmi ao-mpioi 7iw TnXv^gouov ai-nS s@iiaviav~^ Similiter
Fere reipondet Gyprianus ad hanc quasftionem, Epiftola 73
ad Tubaianum: Jguid, inquit, fiet de his qui in prateritum
de harefi ad Ecclefiam venientes, fine Baptifmo admiffi funt t
Totens efl Dominos mifericordid fu d indulgentiam dare, &
eos qui ad Ecclefiam fimpliciter admijfi in Ecclefia dormierunt,
ab Ecclefia muneribus non feparare. W. L owth .
. b T o n i fy 7mgef.suvTu ] Scilicet ftantes orationes perage-
bant diebus Dominicis ; Kotyp uvtfupt/t%t W m t , i tigfii
nt/Am/ASY, inquit Juftinus Martyr de precibus S. Synaxin
pneccdcntibus, Apol. I I ( verius I ) n. 87. g uando fia-
mui ad orationem, inquit Cyprianus in Orat. Dom. Ita
etiam Au£tor Conftit. A p oft. f. I I . c . g j . prope finem :Mtm
Ttut-m y tit& o i fjtn a, tsar®- ttkytví XaS, ty j afonun/Sítre
iovgpt. Sed cum veteres Chriftiani fiepe diebus profeftis ad
S. Menfam accederent, præfertim in jejuniis & ftationibus
( vid. Tertull. de Orat. prope finem) verifimile eft illos S.
Synaxin, quam Tertull. Orationem facrificii ibidem appellai,
non minus quàm cæteras orationes genibus flexis peregif-
fe. Porro certum eft, ijlos fejponis geftum nulli prorfus
divini cultus parti unquam adhibuiffe. IV. Lowth.
c o ia m rvXfXiiozqfS/t] Timide nimis egiffe videtur Dionyfius,
fiquidem talis revera fuit hujus fratris baptifmus,
qualem ipfe fuiffe fubindicat. Quod enim initio fuit in-
validum, nullo temporis tradtu convaleicerc poteft. Hooke-
rtu inEcclefiafiica Folitia, lib. V. n. 62.
X ?
x y r àyiay 'ar&tntycq. 0 outì o tS s» m i iT a f nem accederet, juffi. Verum ille nullum S j e c .
1* T ? lagymetuf x) fwAij lugendi fihem fa c it. & ad menfam acce- I I I .
gjotScA&uVas <r«i/e5ar«| wùs 'aayemr^ais kyi-W^. ^ere Pcn*tus exhorrefeit : vjxque rogatus
t^rJ ta is raeßuptitSjicus, Qéptlgti -ni x, roü i nterf ffe orationibus fuftinet. Prseter fuctùr2
m ù ß c v ä iq iv n>1 -’CfowKri, I? a ù r 5 é Ut 5 etia" l quinta eiu("dem epiftoip
y im 7tapoinct4y %\jTcù ^ r l j W 'P a t i t o I x x A ) j- a ? S m ° 5 e c c ^ i x *lu am
f. Ä h l n i ~ » tx / regebat nomine, ad Xyftum & ecclefiam
o i c l t fe o o -7& (p a v>ifidM ’ cj> m 0 X 5 . [ ¿ a x p a s . . A / | e c c i e i i a m
y r * ■ MSämffi, ^ o- urbis Rom» direßa: in qua de propofita
Zw t, -m U -y^wxurft,» qusftioue prolixam admodum difputatio-
-na\ A o jp ». $ aAA^Js -nt a u r a f i m t f e ept- nem inftituit. Praeter has alia exllat eiufpara)
-a£yt é * £ ' 'Paftlco Anivmm, » - t& l A b - io dem epiftola de Luciano, f i Dionyfium
¡uaroJ. l i m ù f i t r a rm -mmvlgt,. Romanum feripta. Sed de his haäenus.
K E 0 A A A I O N H C A P U T X.
l i e c / O u cL te e jtc L V O v jcoi) T o v 3 ( 5 t r ’ c c v T o y
J'taypty.
y* ctfzcpi t o v a r ¿Woy o f f i o\ots
V y f i j j d k'vo t I u j ’¿ e f / l u i j T i i j 6JC-
'm S t o v ( « 0 içw .V T cq * O vcl\ ò& clvo$ S i cXjfioL ^ a ^ A I -
iiva 7ruiSÌ d ^ S z ^ T c q Tito y\yi(xay\(Vi. ctZ9i$ SÙ óvv
0 Aiovvmos oTcc 59 7re¿i TyTd Siéj-Moiy, ex. tx s ffços
'EpfjL<í/df¿®veL (iciQêiv gçj\ j o f ri r y 70v
içopét T TÇQ7I0V. X) Tcfi ’l<5ûcm>J 0(1010)$ ¿OTOXCt-
Aü-^IeTcq. >9 eSbô>i $ ctuTof, <p>jcn, qopux, \ ol\ ouu
(jmycL\co ß\cL(r(pvifoic(,v' ^ \SbQy¡ civTcS è^Baict >9
I 1 ¡ o liv e s T&TtLÇtf.XOy'&SvO. cLpKpOTiÇgL S é ’6$ÌV i lÜ
X OvctteyicLvoS 3rau(u¿<rou¡' ‘ xj Ty7av ¡ioÍAiçct Tec
3 'ZBÇfi o l v t S ces duras truuvoéiv' 3'éoo$ yituos >9
Q iA o tp p a v w s q ç J s r a s ò'uOpávetis T y © e o c f . y S e
$ cLWos tís ¡ p g T $ f t b ç ) ctuTy ßcLcnAeaiv, &ù-
^.b/td/tas KS4* Sepias ^zsç)s avTtís S itn 'fy * bovS' o¡
AeyßevTts cLVcLipcLvSov fifáiTicLVo) yiytyéyouf as C /lU vo s
01X&10&& o f i) '&Ç?<r<PtAeça,fgc cPctvepós Ico
CLUT85 ^ 7n>S’i^O(d¡JOS’ ¿ 7ia s o OtìtOS CtUTy S’êOffï-
C a v 7& 7 iA .íip a ,m J >9 l¿o gx^y.»íaiat <S)eoo. ^ T r e c r x é b -
áíovccQv^ 3 7rapé7rei(rev cturoy 0 SiSbío-xgiAos
De Valeriana, & de perfeemione ab eo
excitata.
1 5 L. L 0 j nter*m ^ medio fublato, cum Huc refer
V J vix biennii ipatio imperium tenuil- Hicephor.
fet : Valerianus cum Gallieno filio in ejuscaf>- 10,
locum fuccedit,. De hoc vero quae tra- B ' 6‘
dat Dionyfius, ex epiftola ejus ad Her-
mammonem licet cognofcere, in qua ita
2Q fcribit. Joanni quoque fimiliter revelatum
eft. A it enim : E t datum eft j r a m r a S
os loquens magna & impia : & data eft illi
poteftas & menfes quadraginta duo. U -
trumque porro in Valeriano impletum mirari
licet, illudque ante omnia confiderare,
cujufmodi is ante perfecutionem fuerit :
2 5 quali ter manfuetus quidem ac benignus e-
rat erga famulos Dei. Neque enim ullus
fuperiorum principimi, ne illi quidem ipfi
qui palam Chriftiani fuifle dicuntur, tanta
humanitate ac benevolentia noftros com- Valeria us
Qplexus eft, quantam ille prae fe jferebat ini-anteaman*
tio principatus fui. Totaque ejus fami- -^ " " ’ Im~
lia piis hominibus abundabat, ac De i e c - a u s Z m ^
clefia e Uè videbatur. Verum magifter & deficit in
Archifynagogus magorum lE g y p ti, ei tan-
demperfuafifut ab hoc inftitutodefeifeeret;
V a l e s i i A n n o t a t i o n e s .
1 MìJms Tvaagg.uffilst.Wo ] Hunc Dionyfii locum optime
expofuit Baronius ad annum Chrifti 2^7. cap. 7 . de fpatio
feilieet temporis quo duravit perfecutio Valeriani. Cùm
enim Valerianus ieptem fere annis regnaverit, ut inter
omnes conftat; priore quidem principatus triennio Chri-
ftianos benigne complexus eft: pofteriore verò triennio
perfecutionem intulit Ecclefia:. Porro initium principatus
Valeriani ccepit anno Chrifti 2^3. fub finem, Volu-
fiano 2. & Maximo Coff. Docent id manifefte nummi ve-
tercs ab Occone & p o ltz io prolati, in quibus Valerianus
Imperator Tribuniciae Póteftatis 3. Conful 3. infcribitur.
Item T rib. Pot. y . Cofi 4. Idem quoque colligitur ex
nummis Imp. Gaìlieni.
2 Ktq riruy [uaXifU -m «sfi? aùrS ài tsrui t%s ] Scriben-
dum puto ài ¿ x quam vis reclamantibus libris. Sed
& tranfpofita videntur eflè vocabula. Lego igitur (c1 aórS
ju/àXisu 7U ©fi? Tuia», o>i v x vtuì ^ i , tmoteitì, tai ¡¡yn©-
Xg cptùatppav ìiy, & c . Ita fènius eft apertifiìnius.
3 ’Sii f i ¡im®-] Ita quidem ex codice Regio edidit
Rob. Stephanus. Verùm in optimis exemplaribus Maz*
& Med. fcriptum eft $§§ wn®-. In Fuketiano verò &
Saviliano legitur *»« p<»p km©-, & c . quam fcripturam fè-
cutus eft Chriftophoriònus, ut ex verfione ejus apparet.
4 O id f ei XtxOlmi aYuQuo&y XeACtaveì 745yyiuq ] Phi-
lippum Imperatorem intelligit, qui primus ex Romani*
Im pera tori bus Chriftianam rcligionem profeffus eft, ut
multi veterum prodlderunt. Sed cùm Dionyfius in plurali
numero lpquatur, Philippo adjungi poteft Alexander
Severus, qui imaginem Chrifti habuit in larario fuo, tefte
Lampridio; & toto principatus fui tempore Chriftianos
fovit & cqnfervavit, ut ab Eufèbio relatum eft fùpra.
Porro autem notandum eft, Dionyfium de Imperatori-
bus illis hoc tantum dicere, quòd di<fti & exiftimati fu-
erint Chriftiani, non autem quòd reipià Chriftiam ex-
V a r i o r u m .
a r«»a y] Gallum & Volufianum, qui fub finem anni
C C L I Imperium inierant, interiiffe anno C C L I I I , circa
menièm Maium,certum indubitatumque effe debet. Cum
Eufèbio confèntiunt Eutropius & Orofius, non completo
biennio fuiffe interfe&os A n i. Pagi ad ann. CCL III. ».
XIII.
b OùS' «/ Afxffirrti ùvxtpavfòv Xgtfieuiol ytpyivcq ] Intellig
it Alexandrum cum matre Marnata ( vide fuprà lib. IV*
c. 2 1 . & Lamprid. in vita Alexandri cap. 43*^ & Philip-
pum Imperatorem. W. Lowth. Utrumque Philippum intei*
ligere videtur : aliqui tamen Philippum patrem 8c Alexandrum
Severum (qui imaginem Chrifti habuit in larario
fuo) intelligunt. Hos non reapfè, fed tantum exiftimati-
one fuiffe Chriftianos dicit Dionyfius. A nt. Pagi ad ann.
CCLIII. ». X X .
w