H
CAPUT LXII.
Quìbtts verbis Conftantinus .poftulavit ab Epifio-
pis ut baptifmum futi conferrent,
'oc erat tempus quod JK barn, cum incredibilij acmupdiuddituamte fapredrea-- ^ irne mD, evoo ctiofnqfueeq uòim. Jnaibmu st edmepfiudse reafrt,e mut fiaìgluntuemm iqlulued p qerucoipdi aimmumso jr ttaelmitaptuesm ecfot nufet rfta, lnuotasr qisu foì-
gtunearcaumìi ipda rtaigceipree si nfi afmluums.i nEeq Juoidrdeamn eo,l iimn qfutao- cSreurvma tfourf cipepfeif faed meexmemorpalutumr. noSfetdr uDme,u sl aqvua-i £Q oinp tliomceo nnoovbiti s eaid qipufauem n obexish iubteilriea dfuignnt,a thuorc. fPir qoiuniddee mom Dneisu sr evmitaoev meaoturtri fdquube itaartbioit.e rN, ahmic mmee i ddieuctrieutsu mvit aemft, augetr ein v poolufteerriutjm iduqnua ec uTme
15 fpcoitpuusl oc uDme ir epleiqrmuiisf coemarn, ib&u si no rEactciolenfuiamm paadr-- tTiccreippst ufriuamm jm eea se ffvei vfepnodnid eloe,g eqsu ame ifhini t pDraeso- ddiigvninaaes. Hcaaesrecm counmia sd pixeirfefgeet,r uinllti ; fionljeumnn&ii frqiutue emi yfqtuearieocruummq upea rntieccipefefmar iae umer anfetc, erfea.c rSoorluums 20 ipgeirtautro reibxu osm Cnoinbuftsa nqtuini uusn, qiuna Cmh fruifetriu mnta Irmty-- riis renatus & confummatus eft ; & divino
K E $ A AAION 2 B .
KcovçmiTtvs TTgòs iGkt<s%.í,7CHS tstea /xz^tSiiiaitûs t v
XHTÇCiV /G ^ 9tXÂ>i<7<5.
OT tós % ctuTos 0 7m \ cq [loi
TVis 09 ®ZCÛ TV^IV QqTMSJICIS) XOUpoS eÀ'TTZ-
to/jdjjos' xoq iiftois ^mActuccq T iis ifa v cn o -
ttoiocT <r(pgp.yïSbs' QÇp. too 1 o'^^y.yia'/Aa.- I
•70S (JUèTcKyzÎr 1 Irt) p&Qpav IopSbiva 7roTupcoS Të f x
lotzvoouv croDKrcq, e^’ cov ^ 0 2 û>t>î§ eli ypteTt- 3
pov TVTCOVy ToS XoVTpOO (J.ZTcL%W (ZVtjfZOV&iTcUf
&ìò$ y ciçj- t0 <mpt(pépov eiSùSy ôrnvfa US)1 tv-
rray rifiais &£ioï. 4 (am <Tw oiw ctf¿(piGo\ícL ns >tyv6- 4
c8û». eî y a g xocj miXvf y¡f¿cis 09TcujQo7 ß io iw 0 x*
£ m s xctj SavctTOU xu& os lU h o i , xcq o um s e f ie
<ruucL,y t \ c i£ tícd*LI AonroV t u totf ®zoS h a u , xcl\
T au s élî^tîs OfJLûS TOÍS 'tS.OÎV ixXÁV¡Ol<Í£pVTa. XOl-
yiBveTv * & 7nt% ae/çix.1* Beoptous îiJ)î ß i a ® ta *7T/>e- f
tfovTctS) ifMLVTcS 0 fiïp t«t’
eAvytv’ oí j y T e i vq/jU/ml t s A o u Z 'n s , B zo ilo u s <x-
7tz'7t\y ipoiuj Siù ü S) x c l) T $ f ^Tnippinrav fite 'n b iS b -
(mV, oave xpy 6 f&Çfi<r$lcL<fti\<t/iû/joi» x, JVj /¿ovos t ¿
0duvos ctvTVK^ßiTopay KavçzLV'nvQSy Xfi/çocf [xcLp-
i v c i o i s cucuyviyufj^jjos 7 e r eÀ etovTO’ B & c ts tb a ty p z - y
Valesii Annot ationes.
1 SA17nfót o-pgpprfAtoi®' ] Ìnepta prorfus häec repetì-
tìo, cum proximè anteà dixerit r« ¿ fa x -nm iS tr<ppttjih><.
Proinde non dubito quin Eufebius fcripièrit tm-meix %t-
eJu-fAtiT®'. Sic enim baptifmum veteres etiam vocabant,
ut prseter ceteros docet Gregorius Nazianzenus.
2 ‘Est» psid'pwr ’logfìirv mmf/jS inyóovr Ne quis forte
Conftantinum temere reprehendat, qui illic baptizari am-
bierit, ubi Dominus olim a Joanne fuerat baptizatus ;
iciendum eft plerolque Chriftianorum idem tunc tempo-
ris ambiifle. Ita Eufebius nofter in libro de^ locis He-
braicis. Bti%ctGu.gp. «r* w l a u v m ß w f l v y„’IaP~
èhiyov' ^ AixniTOf ò tb st®" , c i ó> -zafatevi; tZ> ùatXQu» « s
im »3» 7» Aot»7§ò» <p&olt(49u»rtq Xctj/Jactitit. Quem locum
ita vertit Hieronymus: B E T H A B A R A trans fo r dauern,
ubi Joannes in paenitentiam baptiaabat : unde & uf-
que ho die plurimi de fratribus, hoc eft, de numero creden-
tium, ibi renafei cupientes, vitali gurgite baptixjmtur. Et
Hieronymus quidem verba Eufebii interpretatur de Cate-
chumenis, qui maximo ftudio àmbibant ut in Jordane
baptizarentur. Verba tarnen Eufèbii de iìmplici lavacro
poiTunt intelligi. Certe diu poft Eufebii ac Hieronymi
setatem > fideles in eó ipio loco lavare foliti funt, precipue
fefto die Theophani* poft baptifmum parvulorum,
ut didici ex Itinerario Antonini martyris, cujus hec
funt verba. J u x ta Jordanem ve r i, ubi baptizatus eft
Dominus Jefus, eft tumulus cancellis circumdatus. Et in
loco ubi redundat aqua de alveo fuo, poftta eft crux lignea
intus in aqua, & • ex utraque parte rupes Jlrata marmore.
Et in vigilia TheophanU magnus ibi f it conventus populo-
rum. Et quarta aut quinta vice gallo canente, fiunt vigilia.
Compiei is matutinis, primo diluculo /urgentes proce-
dunt ad facra minifteria celebranda fub divo. Et diaconi
tenentes facerdotem, defeendit facerdos in flumen. Et bora
qua ccepit benedicere aquam, mox Jordanis cum magno
rugitu poft fe revertitur} & fia t aqua fupérior in fe uf-
que dum baptifmus perfidiar : inferior autem fugit in
mare. Et paulo poft : Baptifmo autem completo de/cen-
duht omnes in fluvium pro benediBione, indurì findonibus
quas fibi ad fepulturam fervant. Idem quoque traditur
in Hodceporico fanfti Uuillibaldi quod edidit Canifius.
A d Jordanem, ubi Dominus fa it baptizatus, ibi nunc eft
Ecclefia in columnis lapideis furfum elevata : é r fubtus Ecclefiam
eft nunc arida terra, ubi Dominus baptizatus fuit.
in ipfo loco ¿p ibi nunc baptizant. ibi ßat crux lignea in
medio, <fa> parva derivatio aqua ftat illic ; & unus funiculus
exten/us fuper Jordanem bine & inde firmaiur. Tunc
folethnitate ÉpiphanU infirmi é r agrotì venientes habéi
bant fe cum funiculò, & Jic dettserguntur in aquam. Epi-
feopus nofter Uuillibaldus balneavit fe ibi in Jordane. Ejuf-
dem rei exertiplum legiinus in prato fpirituali Joannis
Mofchi, cap. 9. . # ¡¡.r',',-
1 ’Eyivótsv ijtrjJ Tn codice Fuketiano legitur tj<t wj-
:y txort m>mreq, quemadmoduin Icriptùm reperi in libro
Turnebi ac Morsi. / ;
4 Mh f» ùfSjQ&axicc 715 ^yviiS'»] Horum vèrbòrum
fenfus fatis obfcurus eft. An Conftantinus id voluit dicere
? Ceffent jam omnes dubitare de me, utrum revera
Chriftianus firn, nemo in pofterum fufpicetur me verbis
duntaxat, non ex intimo cordis affedhi, fidem Chrifti
amplexum fuilfe. Poteft etiam ù^ipiQoxlu. hoc loco fumi
prò à.yu.QoM, Id eft : Omnis mora, omnis amoveatur dii«-
do. Qui quidem fenfus magis cohseret cum precedenti-
bus. His enim verbis femetipfum accuiàt Conftantinus,
quòd fcilicet falutare lavacrum nimis diftulerit, quódque
tamdiu quali anceps ac dubius hsferir, nec Gentilium ri-
tus ac csremonias colens, nec Chriftianorum iàcra iiif-
cipiens.
c v'Aww| «Sbisk1 ] Horum verborum duplex fenfus afferri
poteft; aut enim fubauditur m ©*/, quem
fenfum iècutus eft interpres hujus libri. Aut certe fubauditur
«p«5w/ ìpoi, quem quidem lenlum veriorem puto.
Certè in codice Regio poft vocem «pis«/, media di-
ftindtio ponitur. Deinde vox illa làtis oftendit
Conftantinum de feipfo loqui. Poftremò fi hec de Deo
intelligcrentur, non dixilfet Conftantinus reà y ©«
fed 7*4 covtS.
6 h ] In libris Turnebi ac Morsi ad
màrginem emendatur », quod magis placet.
Porro hoc verbum co fenili frequenter acctpitur
in làcris libris.
7 ‘E-nMtSro J Non poflum probare verliònem mter-
pretum, qui wtAhStb tranftulerunt initiatus eft, quafi le-
geretur mXtm. Ego verò interpretari malui confummatus
eft. Sic Cyprianus in Epiftola 73. ad Jubaianum pag.
,45. gìuotl nunc quoque apud nos geritur, ut qui in Ec-
eletta baptizantur, prapofitis Ecclefia offerantur, & per no-
ftram orationem ac manus impofitionern Spintum fanBum
conftquantur, & fignaculo^ Dominico confummentur. Certe
Grsci Patres baptifmum vocare folcnt ■nXtiutr.y, id eft
perfeftionem £c confu mmationem. Sic Athanafius in
oratione 3. contra Arianos, S ^ 7 ) w rji tiXtiuai r 2
/3W)<»y*«T»5 wy^t7»?e//-«^t7Kf TU OTKTfl Ò vAi’ & J)aulo
y ifo s
1 yttli jjgK'A.S« 1 iiyáhXe-w r J -meiiMti' ÍH- ' donatus fignaculo, exultavit fpiritu renova-
xou»¡¡rí t í it¡ <Put¿s ¿tvmiA.'xXa.'m 5eí»' -¿¿ctpw p¿ tuf^ue > ac divina luce repletus. Ec
T? -pjx? í»’ XS^SaXtal míeas- ro i ’ anpyts anim0^“‘dem raaximam capiebat volupta- f sr¿r-¿í í’ M «BB X f'dTo Tct ¿ w t c l ¡ \cLfA'7Cpois x a i /Zcloi\iko¡$ «x/U<pj- ^ nitus mirabatur. Poftquam omnia r ite im-
cLtrptccoiy (paros Cv.Á<¿firttí<n Tpomv9 'Z J^ e^ c tA - pleta funt, candidis ac regiis veñibu s lacis
A e70, Z7Ci A zvxomT}} t í 9fa/xm 2dfpt7ra.virv
QÓc íB * a A o p fifo s i6fci-\o¿vaai\ B ie n e s »
iinn fllaeórf rcao drieacnutibbuuist ;e fnt eacm piu6rtupus,r&a mca ncdonidtiinffgimeroe ampli us voluit.
KEÍAAAION S f .
To. AouTgòv ÁctCaVy onzas iyú¡uv<l tov (Dtov.
C A P U T LXIII*
Ottomodo fojl baptifmum Deum laudavit.
Tí»' <tmU¿ jyosrnMC fublata aiciua voce, ptecabun-
WTCílíití TJ ©ed TU^nOxíu.- pul’ Ui 1 dus gradas egit Deo:& finita precatioimyt
ÁÍyar itw^ ¡UuflS'- xiya imx¿ uo» oi^’ ne hxe fubjecit. Nunc me revera beacum
I Iftauróf TO TÍ)5 áSouáTB ¿»Js >mtpátSof afri»- effe, nunc immortali vita dignum; nunc dinw
v 5eia usmXii<péi<q tfaiTas vrevriTaunsf i/XÌ r j vinae compotem lucis faflum effe cognofco.
quoque & felices effe aiebat, qiii
xctl m\avcts b-'TCZxíXUy ¿0Aios Uvaq ÁzyuV) t b $ n r ^ roJvcffe t kycL^av gore] SÌ r <^>oL707n-
$ùv 01 ‘&£¡<xp%u d) vs^YfyziAÓns ¿toa 7tapz\Mrrzs
cL7mS\jpovro, acpois aÙTts epytfiss eoio^ i&m>x.?\0ULMiTeros
tantis bonis privarentur. Cumque Tribuni
ac duces militarium copiarum intro-
greffi, vicem fuam dolerent quod orbos
Va les i Annotationes.
poft, ¡i tv mtnui/Aiyo» truvccpiS-i/jsiTcq nS miimum »V
T», ri» TOrai TtXuum. Item aliquanto pò ft, 7tXuS<0‘tti
ponit pro baptizari : ®v /3*t)îÇ« ò Tmvìg, tStov ò vìò5 ßec-
omÇu" ¡¿j or ò vtoq ßccxfi^ei, ootvç ci xtió/jt/cclt dfia¡ 7rA«S-
r«/. Et fequènte pagina baptifmum iterum vocat -nXétu-
aiy, ita feribens; « y5 *ís ¿yo/aa 7mrgoç y@q viS. ¿íhrui
TtXtluoiç, & c . Quibus in locis P. Nannius femper vertit
initiâtionem. Sed & Gregorius Naz. in oratione’ prima
contra Julianum, baptifmum eodem vocabulo appellat,
ttift/cclt f/j\y ¿% ¿oía> 7» Xovtçov ixmppóx[iTcq' r jj xg.$ l)/Actç
rtXeianri tÍm> reXuomy rS fAutrní krnWfi.(^. Denique Clemens
Alexandrinus in libro 1. Psdagogi, baptifmum va-
riis nominibus appellari feribit. Interdum enim %úput/ax ¡
interdum (pomo-/a» dici ; modo Xovrgó». Deinde caula m
fubjungit cur vocetur 7rA«ov nXtioy, inquit, dicimus id
cut nihil deeft. £>)uìd porro deeft illi qui Deum novit, &
qui gratiam Dei poffidet, & vita jam fruitur aterna ?
Ex quo ita concludit Clemens; omnes qui in Chriftum
crediderunt, & facro lavacro tinài funt, jam perfe&os
eflèj oItzj 7t rnssuo-eq fsgyoy yyif ¿»etfpj»iB-»ycq, TtXsiutrli 2—
c i Apud Latinos quoque perfeéH Chriftiani dicebantur,
qui baptifmum lufceperanr, tametfi manus im-
pofitionem ab Epifcopo non accepillènt. Vetus audtor
de hxreticis non rebaptizandis : Jfihtod hodierna quoque
die non poteft dubitati effe ufitatum, & evenire folitum ut
plerìque poft baptifma fine impofitione manus Epifcopi de
Jaculo exeant-, & ¡amen pro perfeBìs fidelibus habentur.
Et iterum infra p. 135-. editionis Rigaltii, perfe&um
Chriftianum ponit pro fideli : imperfeétum verò pro Catechu
meno* Et ideo integrum ac fincerum & incori ¡ami-
natum &• inviolatum utrumque debet confiftere confitenti,
nullo deleBu habito ipfius confefforts, fiv e ille juftus, fiv e
peccator ; perfeBufque Chriftianus, an verò etiam nunc im-
perfeBus, qui fummo d¡/crimine fuo Domlnum confiteri non
timuit. Ac fortaflè fic intelligendus eft Tertulliani locus
de prsfcript. hsretic. cap. 41. Ante funt perfeBi Catecumeni
qttam edoBi. Idem Tertullianus in lib. de Poènit.
cap. 6 . perfeétum Dei fervum opponit Catechumeno.
1 'H^mstd ttS KviifAttH/. 3 Quod plerilque in locis hujus
operis accidiflè jam monui, -in hoc quoque admiflum
fuilfe fufpicor, ut verba tranfpofita fuerint. Sic igitur
legendum effe exiftimo, tiyoXXm, ¿v{^«vk7b 77 tzS orveu-
lAccTi. Alludit enim ad illuni verfum notiffimi Plàlmi,
Cor muntlum crea in me Deus, & fpiritum recium innova
in vifeerìbus meis. Vel potius alludit ad locum Pauli
Apoftoli in Epiftola ad Ticum, cap. 3. Salvavtt nos per
lavacrum regenerationis & renovarìonis Spiritus SànBi, &c.
Porro ex hoc Eufebii loco colligitur, Conftantinum non
in leéto perfufum, ut sgri lolebant; fed in Ecclefia baptifmum
percepiflè. Ait enim Eulèbius, 7W5 yJCip-
Tueiois à.ya,fy)ya!&{/&■. Mox fcribe ex codice Fuketii &
veteribus ichedis poi toc, iyanfAvshxTo.
2 Acc/ato& o; ¿/AQiaurfAuoi ]] Notum eft moris olim fuifi 1
fe, ut Neophyti candidis veftibus induerentur, quas odiavo
demum die deponebant. Zeno Veronenfis in fer-
mone 5. ad Neophytos t- Primus vqs qui in f i credentem.
reprobat nullum, non arìes fed agnus excepit : qui veftram
nuditatem velleris fui niveo candore vefiivit. Auguftinus
in fermone 157- de tempore : Pafchalis filemnitas hodierna
fefiivitate concluditi. Et ideo hodte Neophytorum
habitus commutati : ita tamen ut candor qui de habitu. deportar,
femper in còrde teneatur. Idem teftatur Beda in
libro de officiis : Septuagefima, inquit, tendit ad fabbatum
ante oBavas Pafcha, quando hi qui in vigilia Pafcha baptizantur,
alba veftimenta deponunt. Qus verba leguntur
etiam in Ordine Romano. In verere libro Pontificali
Senonenfis Ecclefis. ante fexcentos annos deferipto, exilât
fòlemnis precario quam faciebat Epifcopus fuper Neo*
phytis, tunc cùm albas deponerent, quam hic adferibere
opers pretium putavi.
BenediBio in Sabbato quando albas deponunt.
Deus qui calcatis inferni legibus captivitatem noftram re-
fila ta catenarum compage dignatus eft ad libertatis pramia
revocare, ipfe vobis praftet ita hanc vitam trarfigere, ut in
illam perpetuam ipfo duce poffitis mirare, Amen. Tantum
prabeat yobis fervorem Catholica fidei, ut /aneli adventus
illius fitis exfpeBatione ficuri, Amen. Ut quicunque hic
meruerunt purgari mda baptifmi, ibi prafentari valeant
pio Judici candidati, Amen. Pòrro Neophyti odio illos
à baptifixio dies lumina cum religione celebiabant: ita ut
per eos dies, qui etiam odiava: dicebantur, nefas habe-
rent nudo pede terram contingere, ut fcribit Auguftinus
in Epiftola 119. ad Januarium. Sed & per eos dies
nudo capite incedere lolebant, ad quem morem alludit
idem Auguftinus in Tradtatu 46 in Evangel. Joannis, quod
erat fignum libertatis. Auguftinus fermone 4. in Dominica
Odlavarum Pafcha: : Hodie ottava dicuntur infantium :
rcvelanda funt capita eorum quod eft indicium libertatis.
Habet enim Ubertatem ifta fpiritalis nativitas, & c . Contra,
Catechu meni tedlis capitibus per publicum incodebant,
cùm typum gererent Adæ à paradifo expulfi, ut ait Ju-
nilius in lib. 2. cap. 16, Quod quidem de lolis compe-
tentibus intelligendum puto, qui non iòlùm caput, verum
etiam vultum velabant, ut docet Cyrillus Hierofol. in
in prima Catechefi. Hoc autem velamen ipfis aufere-
batur in baptifmo, vel certe odiavo poft baptifmum die.
Hoc enim potius innuunt. Auguftini verba paulo antè à
nobis commemorata. Idem quoque confirmât Theodo»
rus Cantuarienfis , Epifeopus in libro Pcenitentiali : In
monachorum ordinatione Abbas debet miffam cantare, &
tres or ationes compiere fuper caput ejus ; & feptem dies
velet caput ejus ; fiptimo die abftollat velamen. Sicut in
baptifmo presbyter fiptimo die velamen infantum tollit : ita
& Abbas debet monacho, quia ficundus baptifmus eft juxta
judicium Patrum-, & omnia peccata' dimittuntur ficut in baptifmo.
3 Uiipây^M «gtov mmssvqçf, ] Ultimam vocem addide-
runt Typographi Genevenfes ex libris Scaligeri & Bon-
garfii; quam etiam in Morari libro adjedlam inveni.
Deeft tamen in codice Regio, nec valde ncceflaria mihi
videtur. In Fuk. autem codice & in libris Turnebi ac
Savilii, verbum ¡nnisrv^ addirur poll vocem <p&t»?, Ita-
que error eft turn in libro Morsi, tum in editionc Ge-
nevenfi. , P P P P ivbm