8 E U S E B I I
quotidie exultabam ante faciem ejus in omni
tempore, cìim laitaretur orbe perfetto. Verbum
igitur De i ante omnia fubftitiue, &
quibuidam,licèt non omnibus, apparuiffe, fic
à nobis breviter demonftratum fit.
Evangeli- Quam autem ob caufam non omnibus o- 5
um cur o-lim hominibus ac gentibus ficut nunc, ejus
lim non an- fides predicata fit, hac- ratione maniieitum
nuntiatum.feu chrifti doftrinam utpote totius fapien*
tias ac virtutis apicem, nondum capere poterai
prifcorum hominum vita.Primus enim
P A M P H I L I
(y .1 y ' tfappaaópiUv imarwi aù-raü m m j
'im iv<Pÿtin-n> t lt¿. attuaiüjihui otwmtems^ ou
otw -orpotä, m um ei *, fi« 'ms matt o >Toä Ao-
y s b rcpaiye-ro, -möff i/tü as c i ßca.%au eip^
C0Û>. ■ t
4 T i JVÌ aouv o v i&vtw
ligo» á s ,- !rá / & . 5 íiip a n n i í i ¡ ornato eSieatt iM fv T ts -
m, toSï a.y ygyoíTT» One loó am jap&i
oí¿S -r. TÜaTou X w i a e im . . . — minum v u u . . . . . . fo i K¿ g a. fxápíro-/ Sihomo
chm in fummo felicitate degeret,lt¡ttun IQ o. at¿Aóo¡ T V a»0p«TO» ttios. * O v f
parvi habito D e i mandato, in hanc portaleña ,Á ,t ¡ S ' V i ' S v ï ) É y % i£ i£ > 'o í t
& Corruption! obnoxiam vitam decid.it, oc
priores Paradifi delicias cum terra; .faújus qi-
viná maledifüone damnatae
78 c i , ^ v j / ^ ¥ ^ á ^ ‘ c»iÁa.Í3,ÓptÍ ^aUa,
o 'Zgfioi'rvs, aMpc¿7ros »rijc» T re ta s , cjUÓitis QpotuozcSy
vum «_____ _ ____ íls ^ a p p i j t ' @ U v v & . l&7is^®y¿,,y
mutavit. Hujus autem pofteri per nniverfum ~<ir¿Aái¡ *£•*
orbem diffuíi, cùm omnes, uno aut alterp e*é « I IH !
tento, loneè deteriores extmflènt» « m» « M m Ê Ê Ê K K H Ê
quandam vitaeque expertem agere vitam -in- pptas W ^ ^ » , ^ f f ™ »
flituerunt. Non urbes, non rempublicám ha- j>a»,í»TÍí, oyifeUo. siot.af^
bere, non artes aut difciplinas excoler.e; irr a- ttçgitèi A f^tovi Lètauii ^ST'avMpítÓTD^-ítAÍiáj ij ¿2Piá
nimum induxerant. Leges & jura, virt.ujem ■ H è î » f f l
praeterea ac phUofophiam ne nomine qmdemCJ WÊ ■ M
tenus noverane. Vagi per folitudines, tanr 2o»o“ " .«Cj^AwTß
quam agrelles ac feri verfabantur. E t r a t io - fa ctptrZs t¿ <p¡Aoag(píce; Z h , ly jiy ie s fci-nijgi’ »Sr
nem quidem fibi ánatura inditam, & ía t io r i j i f y f a ’ im u là ç oia.pi»« iy pm q 'k M 'S s í f ik
rumpebant.: cujufquemodi autem Tceleribus . _ *n \ oJ/m l x , y/upcc * ,
. feipfos mancipaverant. Adeò ut nunc Au- 2 ^ ctÖTOrfgooWpeTV x.cailctç
p ris , nunc: cædibm mutuis fefe contamina r ^ « %
S h I h H B h h ^ Gigantum prrfia illa quie ab omnibus.çelçr ¿AX o r ï j'S.íSpWoeogá»- ©eo/íót^íte T *
■brantur, ten ta re a u d e r e n t : .a e lte r ram q u id em ^ o r a o t [¿o a s iJ ip a t , y y a . ÍT o f ia . '^ i'M 'Q r r to 'A jM f .o '
ipfam adverfus ccelum. tanquam propugnaci c ¿ 4 fo t ' í ^ t í i y M » oamtä- 2 l c f .n ä ^ : L-póma
lam munire ílatuiffent: Deum vero rerum 3 rm w l K 9E g H | P T i ■
omnium auñorem è ceelo deturbare immani ! M ^ m jm r o s i v m x a , «m » r o i sm marno O,o»
quadam vecordia aggrederentur. ,Quam ob ^ «TroXg^étv « © ^ c o x é s e(p* ^ois tb tQ V zcujTììs
caufam cùm fe fic gererent, rerum omnium , cLysoi Tov t^ottov j xcltzhx^voj^oiì ü.vtü$ itj 7ropinfpedor
Deus velut filvam agreftem per u- Tlv à,ypia.v v\ tw ^T' r>)5 >n5
n i v e r f u m terrarum orbem difperlam inunda- CjHj 1 f ; ,/ : H M H H S
tionibus atque incendiis eos adortus eft : & 3 5 vxyjfAplw, ®to$ 0 rtca/rm e<popo$ ^Tv¡<j* A ^ ì 5
V a l e s i i A n n o t a t i o n e s .
i E«ip&ni/Alu/ T otus hie locus in noftris codicibus
Maz. Med. Fuk. 8c Saviliano ita legitur ac diftingumir:
Ìja ìif/tlui I <a&<réx*ift' xsf-V Ö zòcp&iv'optw àvómov
CÇ'' JT~S 0’» 'Tnmaarnni mKchu|fitwS,. Aaitcqtjduvc int«a Jj uftinus Ma rtyr Ji -n dialo- . . . ----------------------
g o contra Tryphonem, & Rpmana editio 70. Interpre
tum : nifi quod pro evonuor ccvm icriptum habcnt c# ¡si&-
n>7rt» ctùrS. Rufinus vertit, Ego eram cut adgaudebat cot-
tidi'e. Ldtabar autem coram ipfo in omni tempore. Sed fcri-
ptam le&ionem confirmât Tertullianus ad/ersùs Hermo-
genem, itahunc locum çitans: Ego eram ad quam gaude-
bat, cot ¡die autem obleäabar in' perfonâ ejus. Et adversùs
Pràxeam cap. 6.
2 TÎ A) oit ¿%, ugAlvifè lutoi^ Ab his verbis caput 3.
auipicantür noftri codices Maz. Med. ac Fuk. quibus con-
fentit editio Rob. Stephani. Sed cùm viderem tertii capitis
titulum huic loco parum convenire, inferiùs eum col-
locandum putavi; quod etiam fecit Chriftophorionus.
. 3 min» Mof\ Ita quidem codex Regius & veteres ichedæ.
Noftri tarnen codices Maz. Med. F d c. Sc Savil. pneferunt
Mt70f hoc, na. Paulô pèft pro ¿xhdin&ni in codice Maz.
Med. ac Fuk. feriptum inveni ¿ah^Kumy.
4 rijv ftp hrmi%Cfty] Mir um eft in hujus verbi explica-
tione & Mulculum 8c Chriftophorionum lapios eile. Muf-
culus enim vettit ccelum tellure obßruere conati. Chrifto-
V A R I
a T tïïi h è# Gemina funt qux habet Eufebius
Demonftr. Evang. procemjo lib. V I I l^ . my* [Mi> »ma ?
(Mt <csénçÿ», »Um tut h r t^aauy >u u f it ». r. A. Idem argumentum
traftat Greg. Nyfien. Orat. in Natalem Do mini,
ftatim ab initio. T om. 3°. Scio ( inquit Andrewfius
noßer Epifc. Wintonienfis) multos multa fuper hac quæftio-
he excogitâffe. Sed tutiifimum efle exiftimo rem tot am
cum Apoftolo ad Patris ertojir/*!** referre; tempus fc .
phoribnus vero longè pejùs terram interposto ■ muro, calo
adì unger e. Reftiùs Joannes Langus , qui Nieephorum
latiné interpretatus eft : hrirei^eit Grsecis eft exftruere mu-
nitionem adversùs aliquem1: ut cùm dicunt Laccdxmonios
muniiflè Deceliam adversùs Athenienfes. Vide Harpocra-
tionem in voce hnrtl^itrfn». Sed 8c Gwecis munitio
eft. Porrò ridiculum eft crederé, homines eò dementi*
unquam progreflos eflè, ut exftru&is aggeribus ccelum
confcendere, Deámque exturbare aggreffi fint, quod tamen
hoc loco credidifTe videtur Eufebius. Sunthsec figmenta Poè-
tarum, qui fuperbiam hominum illius atatis, 8c divini nu-
minis contemptum hac imagine declarare voluerunt.
Ter funt conati imponere Pelio Ojfam, & c .
Gigantes quidem commemorat iàcra ieriptura ; ièd de illis
nihil ejufmodi dicit.'8c turrim illam non à Gigantibus, led
à filiis 8c pofteris Noe poft diluvium aedificatam efleteftatur.
y ‘E<p‘ eli rS'rvt icu/Tus »fern T rgpnot] Male in codice R e g
io & in veteribus Ichedis icriptum eft t y ¿« •nSaot icwms,
& c . Sed nec lana eft vulgata leétio, quam vis fcriptorum
codicum Maz. Med. ac Fuk. auftoritate firmetur. Qub
enim referetur verbum »yum, cùm lèquatur in cadem^periodo
»¿riti [AiiTyetì Mihi Icribendum videtur t<p «s rSmt
iavrìis »yetfetf T t^éorov. Nifimalis voces illas penitus expun-
gere mJroy ìuutisì ayuot T oniony, q u * gloflam fapiunt. .
O R U M.
a E atre prafinitum. Quippe 8c apud homines, licet nior-
tuo patre, à lege fancitum eft quo tempore filius patrimo-
nium libi habuerit} at pater quouf^ue in vivis fucrit, ipfe
res fuas, ut lubet, adminiftrat, filioque, quid illi agendum
fit, pnecipit. Hìc autem Pater femper vivit ; ejus igitur
¡a& ítrm íu nobis iàtisfaciat. Non nofirum■ e f i noffe tempora
v e l momenta qua Pater pofuit in fu á poteßate. Serin, ia
Galat. IV . 4, 5, pag. ay.
E C C L E S I A S T Î C Æ H I S T O R IÆ
L i b . I.
T i aUue.yz'Ti %) \oifcois, ‘ffoXÎfiois Te a.v ^ zepouj-
vav ßo\äU$ ¿¿vaQev avrès V7Krn finrn y axr'tSp •wà.
S'inUò y*j\vKU>m*rduj voovv 'loyaV) vruLpoTteois _ „ BW
, , ^ , t „ \ \ 5 mum.ammorum morbum aenonbus fuppli
continui fame ac pelle, bellis quoque affida -
is, & fulminibus ccelitùs miffis eofdem fuc-
cidit, quali gravem quemdam ac diffidili-
mumanimoru
\ 4 “l*t ,/") - I , yp n t * . /dp ovv, ^on h c ?n-„ ciis‘dis c'o comprimen mlp rimens. s. Potrò v *tunc ulJt HJdAilliC maximè L cïim
U 111
Ava un t'inerìfo/ios oAiJs S'iti ardimi ' i i j mahtise torpor Univerfos ferè occupaflet, &
»Otxcetc xogos, oTct f . H m s to s ct7rtt»7ta» o/itèo gravis qusdam ebrietas omnium propè mor-
àiSpaotai ’ifaonitatians ^ ’(hattoriayis -layis, i mentibus tenebrai offiadiifet, primo-
■ ■ s / r- c- H I genita Dei làpientia, ipfum feilieet Verbum
, 7r§aTDja»os x, ^ er^ciT0x71905 ®ev ['Opu, jc, av- ante.omniaexillens,. admirabili quodam ho-
•res 0 -jrpoffl» \oy>s, OiAcwSpamoi t^s^SoX^ ami minum amore flagrans, nunc per Angeìos
/od/j Si' ¿^oLoict5 'ApysKai ams rt!jzsoCèGip/aai, m-n io creatur's ^uls apparuit : nunc per femetipfum,
. 5 t Si ¡* utS oTc. ©toJ tóaptts — I ora f rlu' aris Ddpotentia, uni aut alteri
I ivi ' -SfiP o. » % ~ » a ~ * »/ P ^ eo ofie(^IS» fub hominis fpecie
% «W;m f fT W 7t*\cudjo<pi\G>v cty^ v, QGt aA- (quando aliter fieri non poterai) fe viden-
Xas « h cLvQpcùTra (Mpqnis, om &npa$ w Sii- dum praebuit. Cùm vero ab iftis hominiyct7oV>
clvtois v7n(petimo, cos S ' >iS)i tv tu v ^us P*etatis femina jam in vulgus iparià
toÌ SeooiCet04 <r7rép{M.'& e!s ir\ii9o$ ctvfycSv y&TiQè- 1 < * ^ens ^ te? ra ab antiquis illis He-
M W ' "fl ■ ~cv. /»/ } br*is onginem ducens, divino cultui de-
I S S K U f iB B 7 ° ■ ™ r ■ » d ita . effet,- tanquam multitudini priorum
CAtu tW cLntstSw EG$cua>v à - adhuc inftitutorum labe corrupt®, per
<m.m TrfwiQtoiv tm lrm.ts 7ra.\<Uous ctynyotìs ¡jcSb- Prophetam Mofen imagines & figna arca-
SupTVfiPifSbiS, V irio<t>!ATti Mmcrìas e/.xóvcu; ^ ni cujufdam Sabbati & circumcifìonis, a-
GvptQoXcL S a S C c tT V Ttvòs p o jq ix ó v ^ ‘zé&t'ropuis, I n - , 20 ^ o rumclu e fpiritalium pracceptorum infti-
gav t ì 4 yojj'roV SieopyipioÌToov elavty^ycts, olAA* CÒc. ^lt^one! ’ non. *P^am facrorum manife-
I 1 W m M ___ WiL. \ i < m o‘ itam vifionem illis tradidir. Tandem ve- ctv'm.s ovctpytis 7ia.piàiòa ncs twtxtyjojicts. as Si t v „ , , , 11 vc
* \ / « / n 0/ W X m H rò Heb>'?orum lege apud omnes divulga-
T?™f » ™*sSi*.v a»- A & in(W fuavi| mi Kodoris univé^ s
aSbLs MS ccTtav'&s Mtipv'mit D ^ S i S o ^ s , v h gentes latè diffusà: cùm ex illa plersque
tqTì e | etuTOV $ Tois T^ttoai t tfooov, T § f z 5 nationes legumlatorum ac philofophorum
7iztv^t^vo(7E vopcoQtTav t ì Kj Qi\oaT)(pcóV * yifiépeo'To T c t u~..nrr— u •>
<PpOVYipiGL&J TVS CLygUs X) CL7rVIV0U$ fyexaSÌcLS \'7n
TO *7r/>cwv (¿¿&&iQ\y\(djjy\s3 as 59 elplcuvv (èctQiicu;
Qi\icts t ì x, ’QipuPiat szzgjg cl\AÌi\ i ì£ i-vur thvi-
.. ~<r ~ tv' •. ' BBM8 , B n H . \ morcaies commercia intercederent : tunc de-
operà mitiores jam fenfus haufiifent, &
& morum feritas atque immanitas in man-
fuetiorem cultum converfà eifet, adeò ut
profunda pax & amicitià miitùaqiie Ìnter
mortales -mai \oi7nv a.vtipa>7ni$ x> m s uva. t Ico , „ _ . . . . , . ‘T.
0/ rn r a ni y i l ^ 30mum reliquis etiam homimbus, cun'ótifàue
o w p d p r ^ m v y ^ s M V g o a Q i ^ o i s y v h Tvf- per orbem terrarum gehtibus, utpote jam
3«V8<ny Q ith S ìio is tss^s ts^t.Sb^iv vws V ria^òi prsparatis & ad nótitiam D e i Patris perci-
V a l e s i i A n n o t a t i o n e s . •
1 'Q f i&xices rJyç] Scribe ut legitur in codice
Fuk. ac Savil. & apud Nicephofum Callimim.
2 IïpÂiTPTB^jç y ©tS /¡¡¡(pi»] Non dubito quin Eufebius
icriplèrit taççpn»-n<&$ %©sS <nef>ut, ut in quatuor codicibus
Maz. icilicet Med. Fuk. ac Savil. icriptum habetur. Hæc
enim vox magis convenit Eufebiano iènfui, cùm paulè fu-
prà locum ilium ex proverbiis citaverit, vvnaé /as.
Certe veteres Theologi, ac præcipuè ;ii„qui ante Concilii
N icx n i tempora icriplèrunt, per vocabulum »-nÇeiy non
iolùm creatioiiem intellexerunt qu * ex nihilo fit, fed om-
nem generaliter produâionem, tarn q u * ab æterno ' eflèt,
quàm illam quæ in tempore. Hinc eft quod Melito li-
brum icripièrat tSéa xiiosui yeyinaf Xg¡tcS, u t videbimus
ad lib. 4. hujus hiftoris. Quôd fi hîc legamus /OQpro'nxÿ ç,
mepta eflèt repetitio quam tuvtoXojÎuv vocant: i taççpnyovoç
C t&pnoTotQç. Adde quod ttsÇÿttiinrsc, non convenit genera-
tioni divin*.
3 Tcs(5 r7m>jMc/Xr, ¡iyuycui ¿xfoPiym/AÎyoïs^ Malè hune lo-
cum intellexit Nicephorus, quafi inlaudem Judæorum hoc
~ Euofb i° fuiflèt. Sic enim habet Nicephorus :
t«7B vmyu to.'s 7izc>Mf CTÊ9 ß(»%-oi Sicqmti ^ASi àmâ&/
A/Atyoy, ¿ac. Qiiæ fie vertit Langus.: E i genti qu& &
antiquitus non ita pridem vita ¿> moribus rite ex-,
culta ejfety & c . A t contrarium plané iènfum habent Eu-
ièbii verba. Ait enim, cùm Judæi prioris v it* contagione
corrupti eflènt, Deum iàtis habuifiè legales eis cæremonias
præfcribere, 8c velut figna qu*dam ac fymbola arcanorum
myfteriorum eis tradere, utpote a.dhuc rudibus 8c fuperfti-
tioni gentilium afluetis. Idem feribit Chryfoftomus in
Matthæum. Id manifefto fibi volunt h * c verba, to îî ww-
*utu% ècycyca^ ¿¡chPiym/âpcu;. Pro quo malè Chriftophor-
iônus legit, ciAAtfjTjjt^uoiç, à Nicephoro, ut videtur, in er-
rorem induftus. ¿aheu-md^ Græcis idem eft quod corrum-
P>> & ex priftina difeiplina in molliticm labi. Unde ¿»h-
nyryffyioi ßj©~ eft vita mollis ac foluta ; tranflatione ab in-
temperantibus hominibus, qui nullam in cibo ac potu 8c
in toto genere vivendi legem obièrvant. Q u * vox frequenter
occurrit in libris Dionis Caflxi.
4 Noijto» S-t»()!}jcö sia„'] s ic ex codice Regio & ex veteribus
fchedis edidit Rob. Stephanus. Sed in reliquis exemplaribus
Maz. fcilicct Med. Fuk. 8c Savil. lcriptum inveni
/oveutay bsufiifigsTuy. Nicephorus verò pro his habet Sw»-
rifuy yovfff'ruv. Ex quo conjicere eft Nieephorum vulga-*
tam leótionem in fuo codice rcperiflè: ciimque eam mi-
nùs probaret, ejus loco hanc quam diximus fubftituiffe.
y 'H/ASfam&c. <Ppoy>t/{p&] Hunc locum non intellexerunt
interpretes, ut ex verfione eorum apparet. • Nam vocem
retulerunt ad vopsfo'mv è <p¡Xoai<pm. Chrifto-
phoribnus quidem vertit: Ciimque propter mttnfuetifiìmas
legumlatorum & philofophorum tot ubique commentai iones ac
pracepta, 8cc. Mufculus verò per placìdifpmos eorum qui si-
bique leges fere barn ¿> Philofophorum fenfus, & c . Atqui longè
alia Eufebii mens eft. Ncque enim tantum tribuit le-
gumlatoribus philoiophiique Gentilium, ut priíca illa mor»
talium feritas atque immanitas pr*ceptis illorum atque in-
ftitutis paulatim ad humaniorem cultum revocata fit: Sed
hujus rei caufàm confert in legem Mofài’cam, qu * cùm u-
niverfo terrarum orbi innotuiilet, omnium hominum mores
tandem manfuefecit. Etenim legiflatores ac philolophi
Gentilium, cùm óptima qusque prxcepta ex, illius legis
fontibus haufiflent, ea pofth*c audirorum fuorum mentir
bus infuderunt, quibus exculti homines, ad Evangelica
Iegis nótitiam accipiendam idonei tandem extiterunt. Quippe
lex Mofaica velut pr*via ac prsnuntia fùit Evangeli i,
Chriftiquc prxdicationi viam ftravit. Scribendum eft igitur
hoc loco Tu?« 7¡ditúm t2 ¿9-vSy 2J& t mtviuféot yo/^OiSZt '
7r ^ p¡Xeaz<puy it/Atpwn 7» <Pyviwm, ut dlièrtè fcriptum
habent noftri códices Maz. Med. Fuk. 8c Savil. Certè nifi
ita fcripferis, non con*rebit oratio. Quo enim referetur
partícula illa ¿5 y q u * polita eft inicio periodi? Eft &
alia difficultas in hoc Euièbii loco, quidoam libi velint h * c
verba l| aùiay. Ait enim Éulèbius «A» tí-n 1% aùiZy <è 7*15
vrhucci, ¿>c. ut fuprà. Q u * quidem verba non line caufa
polita-efle mihi videnturj ut oftendat Eufebius quidqusd à
legumlatoribus ac philolophis commodè diélum e ft, id
omne ab Hebrxis eos eflè mutuatos. Atque ita hunc locum
accepit Rufinus, ut ex interpretatione ejus liquidò apparet.
Multa in hanc lententiam differii Eufebius in libris de P r s -
paratione, ubi oftendit Grxcorum Philofophos ex Molìs
libris pleraque fuffuratos fuiflè.
B 2 y/àsiccs,