È U S É B I I O R A T I Ó
c o n t ig i t , non ilíá q u am n u n c o c u l is c e rn i - xapyns, V t o ! vuo o<p8<xXfio\s o pQ pop cl tu s n.Trpji
ftius p a x ; fe d om n ia p ro r fu s c o n tra r ia : ¿M v i à o ? v7rupytv &pteóvjs' T r a vm 3 tvcvccvtia t v -
b e lla n im i r u m ,p u g n x & fe d ì t io n e s ; q u ib u s m , / , B S j ¿ ¿ i l i
t o r o v i r e fuse fp a tio d iv e x a t i ; fa n g d n e a t - ^ \ ^ ^ m ,™ s
q u e in té ftin is c x d ib u s re g io n e s fu as c om - V @1» xci.mxTt^óf^joiì a if ia c i 39 (poms e/i<pvAiois
p le v e ru n t . D i i p o r ro q u i a b ip f is c o le - ^ éctvTav eieAÚpotuj oí S Í t od/ tzsp}$
bànturi vaticinia Quidem & oracula, & re- , ~ / 0 L / „ n\ § '
rum fùturarum prefcfentiam promittebant ■ ■ ■ ■ ■ ■ .
d s q u i tun c rerum potiebantu r, turpiter {¿«Movtov fG sp jyw cu s, <ruv xoAaxua, tcoìA v} t o is
adulantes. Iidem v e ro fuum ipforum e x i- xpoiTvaiv I ttuP ^ A A ovto' tov 5 oA&po*
tum p re v id e re , ac fibi ipfis; p r e d ic e « m i- . ^ ot t t itpotpwa, mpUn t
mmc potuerunt. Q u o d quidem maximum , ~ *v \ , , , \ ~ ~ ~
irgumentum eft ad fraudem eorum con- 10 avT o is' 0 h t 59 [teyiqov ytvoiT àv h r/p tct t v TUS
vincendam. Nullu s certe e x iis q u i ora- cltrÍ t u s eA ey% y . o vh )s y>itu 'hÙ tìotb r t ì
ciilorum caüfa olim in admiratione fuerant, | m «, / t \ , , « r
fplendidiffimum communis omnium Serva- 'K W ™ fcw p taQ / ieva v, TÌco e»? «iG/atoris
in terras adventum, & cognitionis d i - tcbs 'íxAa.(¿-\ív v xoivv Harriìpos Trpouyfip&xJBV, v?&
Vinai ab ilio primum tradita? novam p r x - vtov xupvypxa. t u s vtt clvtv m’poGAtjdeiffus S ’eodicationem
unquam praedixit. Sed nec P y - aH H IM H H H i , \ r « , ....
th iu s ipfe, nec alius quifquam e x magno- * M ov* * *
rum daemonum n umero , vaftitatem fuam empos t fieyccAoìbcipcovav, r o ik&clv eprifiioLV' v h T
p r x fc iv i t ; nec, quis ipíos expugnaturus a t- iroÁiopxAiTUo t8í<x7naív, v ?è t cujrmv xcl8oup¿t Iu /
qu e everfurus eflet, vaticinatus eft. Q u is , , . , x . . , x
item ariolus aut v a te s , D eo rum quidem ^ tìvcocto. ms ^6 X W f iV h s h putrns, ™ f i
cultum n o v i cujufdam in terris adventü ootoV o ifiv a vm tv/os ’Q j Qclvívtos tcS (¿ la <rGi<du-
penitiis exftinétum ir i p r e d ix i t ; fummi 1 0 n S t ; ¥ J ’ n’s f W t o » ^«uriAÌa y tZ a íi t i ¿ & -
Vero omnium rerum m ode ra to re notitiam //0 , . , ^ , r
univerfis hominibus tradendam effe ? Qu is ^ 6e<av> ^ ^ D p m s < s r& M u c i< & y '•xpwtyfhunc
fandum ac religiofum principatum, p S iciV j t is to aifivov t v t ! 39 SiomGes ¡¿acriAwv*
quis hunc ipfum viélorem, quis trop xa ab oujT qv t ì t xaMivixov ù fia v. Tot t b Sbitfiovaf
ipio contra dsmones u bique ereéla, & e x - > r r ~ » 0 ' _ '
celio rum de flrud ionem p r a v id i t ? Jam f i- H E ? T *
mulacra igni conflanda e f lè , & e x in u t i li1 ? t a.<paM<xfiov, Ttpoeyva ; t ío » A 'R y*-
fpecie in neceffarios ufus ve r ten d a , quis pos yovetcivy 39 t Iic \g a.%pu<iDV ¡h a s eí? kvajxouas
He roum unquam pronuntiavit ? Quis D e o - ypuau s r a 4/¿ynv /¿¿vccGoAuv, t Is thÌtcotb upaav
rúm , de ftatuis iuis qua? conflantur, & m B B B „ o 0 1 v
tenues laminas non fine lu d ib rio confcin- ^ A<XT°5 J goavav, 't t i 3
dun tur, mentionem unquam fec it ? U b in am Aewov t b ytA ow s xaTafUopS^aVi T is ’mn'XOTB ©eoTn
qua?fo erant illorum defenibres , u t mo- loi{j,vy[xov&uGBV ; ttoi ? ’ uovlv o¡ t v t u v fiu snumentis
fibi confecratis, q u * ab homin i- ¡noifióm v to is outcSv k<f)iepauaaiv l i t M -
bus deftruebantur, lubvenire non poflent ? , v n / ~ , /?. , 5 * /
U b in am firnt, q u i bella antea concitaban!, TOI i ™ o, T as itoKa-
& q u i nunc expugnatores fuos in fumma f i°i£ To ttcáv ovtpyíijVTBS, tovs <r<pav TroAtopxM'iaS
pace degentes con^icamur? Ub in am fun t, c i /SaSuraT» a Jg.-n\Z>T0.s ¿p in 3 t¿pS//ai} ir a
q u i illis tanquam D iis confidebant, & ina- i T ¿ T01J ¿ s @£~s ¿ n m S l c i
ni perfuaíione ánimos fuos extulerant ; q u i u \ v » / o . «1 \ n'
ehm errorem quidem fuperftitionis f u * ^ m i o t t b ? Aoyiajxovs tv cu p o / fyw U tT u v ^ 4
ad fummum cu lmen-evexiflént, bellum v e - TCXavlcu els ú^o? e yu p p vT ís, rreotefiov $* axupvro
injuftum adverfus veritatis propugnato- T ov t irpo/Mxfe>v t u s a A ^ e la s á'&.fid¿jot, xc trfes
fufeepiffent, miferi mifere perierunt. \ 1
Ubinam gigantum caterva: contra D eum m l (It<üto5/ * ° ‘ & n ™
ipfum pugnantium ? u b i draconum fib ila , 4 0 yvyavTuv si<po$t 39 t tfyaxovrav Tot a v iA y fiam , j oc
q u i linguas fuas acuernes adverfus fum- TO' 5 i x c v W m s , <pa»ás ¿S é o tí « ' r o j
mum omnium moderatorem, voces impias _ , , / p o ^ ~
emittebant? Enim ve ro illi, fummi omnium ^ t a t r i A e « ? uq>u<m.v¡ ctM o» ¡ f t , TcS
Imperatoris feipíos hoftes p ro fe íf i, D e o - oAav TCBTTQÁtfia/Ldjtot, 7roAti7rA3¡0£ict ©£<av SctppvVm
rum fre ti multitudine, cum ingentibus ar- »¡-e?, <riw 7roM.^ S u u á fiti yetpó? (¡pcLTiümxus btcÚmatorum
copiis irruebant ; mortuorum f i- H H H H B M I , » > » / Bww
mulacra in ftatuis anima deftitutis p r r f e A S « ™ ' ’ '« * !» » a> « A - j
rentes. H i c vero nofter Imperator lori- piaax TcpoGtGAufitvoi' o S (¡laiG u as ^a>pcf.iu 7Tí<ppaca
pietatis in d u tu s , cum /aiutare ac v iv i - y/jLms3 to Qcotucjov 39 ¿'qqwoiov oufiéXovj '¿oTcíg t i
ficum fienum, tanquam terriculamentum & , ~ , / P . /« j f i f
malorum propuguaculum, hoftium m u lti- 7 “ ,
tudini oppofuiílet, de hoftibus fiàtiter àc opavTiav ¿VTi'xapcp.TcígaS) ofioá r xctT tyopcSv ^
V a l e s u A n n o t a t i o n e s .
Fuk. qui hunc locum ita exhibet, «« •» th» "wXÚvÍm,
Ego primam vocem ddendam puto.
f NtiepSy tl'SliX* ] Scribe icct/tórm», ut lcgitur
in , lib. i . de vita Conftantini cap. 33. ubi haec ad
verbum repetuntur. Paulo poft etiàm fcribe
r ii vi*n ahif, ut legitur in codem loco,
& in codice'Fuk. ^
xctJoc
1 Oix, tyvamr Lego orno iSóveturv && yvZrntj.
2 T5y viptixSy 3 Vox eft facrae Scripturae, libro 3. Re-
gum cap. 12. Se 13. Sic autem dicuntur fimulacra dx-
monum, eo quod fere in excellis locis colerentur.
3 E«« AktI«» n wncrrìof/jiiiu» ] Proculdubio icribendum1
eft )tpbm9x[«fhmSfl quod non vidit Chriftophorfonus.
4. Oti ri» p» irXmlw ] Hucuique lacuna erat in codice
3^' Sòiifiovav vlxlto cLTruvéyxaTo' Ut ’ GSyvcùfiovi d*monibus vi<5toriam reportavit. P o fth * c
A o > tq t tJ ■ t f .u .W ’n I B W B r u f T Ìs K gratum ^ « W » . p t t e t o
, / ' ~ / t t n » n t cum g ratia rum a a ion e D e o , q u i v ig o r i * au-
«u tioi, (p w y ^ y x A y 39 w A c fis , anaaxv avQpa>7n is d o t fuerat, perfolutis, clara vo ce , & monuto
vixo7miov àvewpUTÌe o u fiw v ' (¿éay tu (¿aaiA&ov- mentis ftatuarum ereétis, triumphale fignum
vu tCoAbx f i l y t Tponcuov t V t ! • 3( J ' ndvTUV T n A ifii- S cun(^ is hominibus p rxd icav it ; in medio u r-
» , s v ^ ,
t v n mpittov, t yis Papoucm z z x is s^-ms « tS oA » ens> ut h o c falutare fignumj qiap^ nrulla
^stuiAe/ctc <Ì>uActxTMdtov xtipti'Tiat etJVvoq* Tsrra quàm ®tas deletura e f t , imperii Romani;
Jv! y rn à ^ m S t o v & ì m U S S H S a lp a ira s , x a ì 3 eft °Lrb is totiu s .prafidium agnofeerent.
, 7 \> B W S f fM M M I ~ A t q u e h o c t u m u n i v e r f o s h o m in e s d o c u i r ,
V & X m m * r * tp c c -m r« » -« » A M a S u p t - x / j . t o inprimis milites- N eq u e eninl e0? in
vtq, pc>i ie & u n i) ir< trn v% cu s, H yS aA x ? 1 haftis armifque, nec in, corporis robore fpem
i t t i ToSs i\ it [t a .s Ip a iiH w Tot y s ir i TmtitÀt ©tòt ponere oportere ; fed funjmum D eum om-
» f j n H H \ 9 » r\ t \ S E H i u . mum bonorum ipfiulque adeo v ic to r ix lar-
tthvou, tov ttovtos a y aw ò 39 avTus viHMS «Jotupfi r c- r , *
f ^ n /,\ , \ ^ ~ W rn m » ~ gitorem agnofeere. S ic Imperatoc ( ó rem
ttTtà Su ¡¿aaiAthjs a v ro S i a> t u s G r& ào g o v axous, pene incredibilem ) exerc itu i fuo, precatio-
Aoyoiv QòxTHtim SiSbLoxaAos T a f ctuTy qpaTcS xct9- 1 $ num magifter iplè atque inftitutor fu it : p i-
f e t o ' tty ó s TS m m m 3 «rtuTi àx oA i la s icap- a(ftue tP“ B S | B U f f i ac c x rem o -
wit a. < . v n\ ir , » 1 n,ls congruentes tradidit ; u t manibus qu icM
bu v « a ra pSfi « y r n i n i o u ^ o » i« T O p85 dem jn fub]atiSj mentis aut£ra
r a s 3C I0C S ' a r a r a t o S ( h T v p * m 0* n A e * l i s a lt i[K a d i p f u m c c e f e f t em r e g ? n j i
t b ? ^ %l&votaLs '7Cap2.7eBfi'7toVt& s o< p 8 aA fio v s% xct- ered is, illum v ic lo r i* audorem ; illum Serxwov
tccis éllytT ? risai? ^bTff^tj X o T u p a , C^uAetxa 2o vatorem» cuftodemque & adjutorem in orami
£ IH iiMMI H ■ M B tionibus .invocarent : U tq u e diem preca-
~ „ ' n v v _ f ' / » ^ a- tiombus congruum exiltim arent eum, qui,
y»v uyttontiLi xctTctAAwAoy, T ito xo»e<tav aAuoas S E B I o, ^ . o -
aT , ^ , /-* r revera pnmus & caput ceterorum , & q u i
t 1 £ T t p Q T lw o v i tu s %x v p i a x l u > TB 39 Q t d T u p M ) t U o v e r e d o m i n i c u s e f t a c f a lu t a r i s : q u i q u e l u -
V a l e s i i A n n o t a t I o N E s.
rvytpupv. Se fic reliqui dies totius hebdbmadis, ulque ad
iequentem Dominicam, qua: codem nomine vocabatur 4
nvg/utut rtji rvgj»K. Idem obièrvare licet in reliquis Do-
minicis ufque ad diem Pafchx. Nam poft Dominicani
r ii rvgytvii, feria fecunda dicebatur fan&orum Jejunio-
rum : totaque habdomas ita dicebatur ufque ad iequen-
tem Donynicam, quas eodem nomine erat infignita. De-
nique ¡¡Sìò/accì [/iiyxXri, quam nos ianftam vocamus, re-
fertur ad Dominicam ièquentem Pafchx, ut patet ex- Ty-
pico fandli Sabx cap. 31. Cyrillus quoque in ièrmonibus
Paichalibus, hebdomadam Pafchx, quam nos hodic fan-
6iam hebdomadam vocamus, ièmper orditur à feria 2«
8c lèquente Dominica Pafchx eam terminai. Nec aliter
Theophilus in Epiftolis Paichalibus.
2 KvqauxÌipJ Antiquiflima eft appellano diei Dominicx,
Se ab ipfis Apoftolorum temporibus. Certe in Apoca-
lypfi Joannis mcntio fit diei Dominicx. Verum quod
hic 8c in Conftantini vita dicit Eufèbius, diem Oomini-
cum precationibus Se conventibus Ecclefiafticis peculiari-
ter dicatum fuiflè, id paulo lcrius inftitutum tuifie mihs
videtur. Nam primi quidem Chriftiani qui poft adfeen-
fum Domini crediderant, quotile conveniebant, orati-
onibus Se cujulquemodi pietatis officiis vacantes, ut icri-
bit Lucas in Atftibus Apoftolorum. Po fica rcrò cum
Gentiles certatim ad Chrifti fìdem fe conferrent, nec fi-
deles poficnt quotidic in unum convenire, inftitutum eft;
ab Apoftolis eorumque fuccefioribus, ut iàltem die Do-
minico fidtles. in Ecclefiam convenirent. Qua de re illuftris
eft locus Juftini Martyris in Apologetico fecundo fub fi-
nem: rij rS ìxlu Xtyvf^i»U if/tipa rmiru» turni rroXeti 4
aygM ¡Jjiioym» ttn ro cciro nuiiXwmi yi»trttj. Id eft, Dit
qui dicitur Soiis, omnes tam qui in agris, quàm qui in ur-
bibus degunt, in unum conveniunt, &c. Diem Soiis dixit,
non Dominicum, quia Imperatores Romanos alloqueba-
tur, qui Soiis quidem diem optime norant, Dominicum
autem diem, qux propria erat Chriftianorum appcllatio,
ignorabant. Idem pauló poft repetit Juftinus in dìfto A-
pologetico. Confentit 8c Plinius in Epiftola ad Trajanum.
Affirmabant, inquit, hanc fuiffe fummam vel culpt fua, vel
erroris, quod ejfent filiti fiato die ante lucem convenire, car-
menque Chrifto quafi Deo canere. Ubi per ftatum diem in-
telligit Dominicum, Proinde ex hoc Plinii loco colligitur,
Chriftianos qui tunc in Bithynia degebant, die Dominio»
duntaxat conveniflè. Alioqui ftatis diebus, non autem flato
die convenire folitos dixillèt Plinius. Quanquam hoc
non tam ipfius Plinii teftimonium eft, quam Cbriftiano-
rum, qui id coram Plinio confeffi iùnt, ut ipfe teftatur.
Prxter Dominicum diem, Epiphanius in Epilogo libro-
rum contra hxrcfes, conventum quartx Se fcxtx ferixj
Clemcns verò in Conftitutionibus, conventum die Sabbati
ab Apoftolis aiunt efiè inftitutum. Verum quod ad ilat
i i
1 Kaf tzjfjtrluj o»rui 3 Diem Dominicum vocat primum,
non (òlumeo quod fit dies primus hebdomadis, fed
etiam eo quod hic fuit primus fxculi dies. Unde merito
Natalis mundi dies appellari poteft. Atque ita Jo annes
Chryioftomus in Sermone de Eleemoiyna, p. 321.
Sc ante ilium Juftinus in fine Apologetici. Porro dies
Dominicus non folum primus, verum etiam oftavus dicitur.
Auguftinus in lib. 1. de iermone Domini in monte
cap 11. Hic oStava fententia qua ad caput redit, perfe-
clumque hommem dec/arat, fignificatur fortajfe & circarnei
fione oliava die in veteri tefiamentoj & Domini refurre-
Sione poft Sabbat urn, quod eft utique oElavus, idemque
primus dies. Idem ante Auguftinum dixerat Hilarius in
Prologo commcntariorum in Pfalmos, ubi de ièptenario
numero diilèrens hxc ait : Jfhiem tarnen ogdoas, quia
dies eadem prima qua oliava, fecund um Evangelicam ple-
nitudinem in ultimo Sabbato adjeHa confummat. E t paulo
poft ; JQfiod ipfum extrinficus etiam in diebus Dominicis
eft conftitutum, qui ultra Sabbati numerum per plenitudi-
nem Evangelica pradicationis accedunt. Namque cum in
feptimo die Sabbati nomen fit & obfirvantìa conftituta, tarnen
nos in oliava die, qua & ipfa prima eft, perfeili Sabbati
fefiìvitate Utamur. Sed 8c Theophilus Epifcopus
Alexandria in allocutione, cùm dies Theophaniorum inci-
difTèt in diem Dominicum, fic ait de die Dominico» ri
tfffj tv srft7sv» *.ftitii ¿terimm sreiotm twg/cttai» rifi/ét», xj
c i retJrif , «ruhfjnp c# tu tir y ò xujti®^ ipeav
'ItyrSi XgMVi, tu» eie viy-pai ¿tiuszta» i im» brpviutdjn’ ¿io tù
c i Tvùi liqfiìc, ^coprii5, /STQ/rni xixXtiruj, ¿5 iytyp Zutn
i/iiSt \3Zctyx,\srm, tù oyÜii, itre uarfpCs&jxwi* Tty ruy ‘ìxcitMy
<m€€etv<rft/óy. Iti eft : Et confuetudo & officii ratio à nobis
poflulat, ut diem Dominicum honoremus, eumque fefium ha-
beamus ; cum eo die Dominus nofter Jefus Chriftus refurre•
Bionem ex morttiis nobis comparaverit. Unde hic dies in
facris Uteris & primus appellatur, utpote qui vita auBor
atque initium nobis exiftat : & oBavus, utpote qui Juda-
orum Sabbatum fupergrediatur. Citanrur hxc Theophili
verba in Typico fanéli Sabx, & apud Balfamonem in collezione
Canonum. Quibus adde Ifidorum 8c Bedani in
libro de divinis officiis, ubi agunr de die Dominico. Idem
ieribit Stephanus Gobarus cap. 19 .Ad hunc morem for-
tafle referendum eft, quod Grxci dies hebdomadis plerum-
quereferunr, non ad Dominicam diem qua pracefilt, ièd
ad Dominicam fequentem. Nam póft Dominicam filii
Prodigi, qux eft Dominica nona ante Paicha, dies qui
proxime iequebantur, nempe feria iècunda, tertia, quarta
8c deinceps, dicebantur à Grxcis « Is '¿bnufiv, i
•¡im, &c. ufque ad Dominicam fequentem, qux dicebatur
Dominica -mt Xsnxpiu : Se hxc hebdomas dicebatur
fttcti Is bsnxpfit. Poft Dominicam avtcm 'danx^its, feria
fccunda qux proxime fequebatur, vocabatur -i vel