S a c . f ciò q u om o d o à v e n ta te longiffimè aber-
I I I . ra fti. Nam ficubi reperiuntur q u i fra tribus
prodeiTe p o ifin t, eos fan fti epifcopi
u ltro ad h o rtan tu r u t ad populum c o n d ones
habeant. Sic Eue lpis Larandis roga-
tu s e ft à N e o n e ; Paulinus Ico n ii à C e l- ^
fos T h eo d o ru s apud Synnada ab A ttico
fratribus noftris beatiifimis. Id q u e etiam
alibi fieri credibile eft, quamvis nos igno-
remUs. In hunc- modum fu p ra d id u s O -
figenes d um adhuc juvenis elTet, non folùm
à nótis & domefticis, verùm etiam u
ab exterarum regionum epifcopis coleba-
tu r . Sed cdm Demetrius per literas eum
revocaflet, miffifque ecclefiae fuae Diaco -
nis red itum ejus urg ere non d e ftitifle t:
Alexandriam reverfus confuetum munus
ob iit.
C A P U T X X .
Quirtam fcrìptorum ejus atatti libri ad nos
pervenerint.
Hue refer T 7 a d e »4 tempeftate m u lti ecclefiaftici
Nicephor. J Q v jr i do&rinà excellentes florebant :
q u orum epiftolgs quas ad fe viciflim fcripfe-
* ru n t, hactenus affervatas facile eft reperire.
. E x f ta n t enim noftra q u o q u e « ta te in biblio
t e c a JE \ ix u rb is , ab Alexandra eccle-
fiae illius epifcopo c o n ftru d a . E x qua
nos uberrimam materiam ad argumenti h u jus
q u o d prae manibus habemus tra d a tio -
n em , in u num collegimus. In te r hos fu it
Xeryllus. B eryHus Boftrenorum in Arabia epifco-
p us, q u i praeter epiftolas & lucubrationes,
v a ria q u o q u e elegantis ingenii monumenta
Hìppolytusi d e re liq u it. Similiter & Hip p o ly tu s alte-
riu s cujufdam ecclefiae Epifcopus. P e rtas
Qpc aA>j0ìf Xeyat. ottü y>iw i0££*)Cow<tf o! em-
TYiiïuoi TSÇfiS t o ¿><pe\iuv Tas ccfsxtpust X) < o ^ c -
tcS Xa.cS TCzpunfuXuv, r^jzjo r a yiav em-
tmbirav a<rT$> o r AcLgpj/Sbis E vtXm s viro Ne»-
vos’ % o f *1 novia) ïlocuXÎtos r&Gn KeXtns' xj 'o n i
SuodSbis f&tóSùpos \ j a r o *ATÎixy t fiuw&eAat a -
<TöA,<pöfy. elxos èì % op ÍTXois roieois t Sto y 'c v t^ ,
tipias S ì fùi tcSivoq. Tyroy xj * !0 . ms a t o SviXa- z
fdpos civiip 'CleAyitris, y <zaç$s (¿otm t auviiQav,
• ¿AA¿ Xj t It t i ^¿vt[S \m<rxo7rav l'iifia.ro ir tçqtcov.
clTXo. TS a Z Q is $ A t jp im ç ia 2 ^ c lv -
tot kvccuscXiCocvtos, i f catyav t í Siaxorat £ gx-
x X ììo io is ìm a T c G / r o c t r o s e - m n X f â v e ì s t ’A A é£aÿ-
tyetoivy k<ptKQfdkjo$ r a s auonQeis emreXet omsStLs.
K E Í A A A I O N K'.
O o v i t T lw n t ó í S i <Pepovtóu¡ X o y > t.
T T K f Á c t f o t cTe ^ T a r o 7i X Ú ü s X o y to i ¿ I x x x ^ -
oictçixoî aivS'piS' a v Xf im q o X c L s a s < z o ç )s a A -
A ÍA a s S ie ^ á p e tT Ío v , gt í v ic o o z o fy p d / jcL s 6Cp£(v Awro-
20 pov‘ ct¡ X) eís i t f i c i s g^puAa^0>jaocv o p r ÿ x a ^ ¿ r i c o
A lX t o c t ß iG X io Q w y } , <12£3$ r a r I c o n y c f o ty iv e tv T o B 't
S ié T r o v T o s e x x A q o ic L V *AAg£av<fya tT n a x tk ic c o d e ic r y f
k<p* y¡s X) e t v T o i T e e s 11X 0 4 f f § x i ï p a ç r> ¿z¡ro9í -
o í a s e r t i TO0V7O o o v c c y c c y e iv S^iSbvíifiteQet. T o v T a t
z 5 *B’/jpuM.os o i w I m q o X e u s x j o v y f ^ c f c p i e c o i i 2 ^ Ç o - a 5
p a s (P iX o x o lX Î c îç xa^tAeAotTrev e 7 i{ o x o T e o s S '* y r o s
Hit T xa^t Bo^cct’A çc/ÎQm ' aoaJjTas <T¿ x¡ 4b'I t t - 4 h
* / I 1 • H Ü \ . 1
wo A u to s gTígas o t a x ¡ c l o t o s T t p o e q u s e x^^a ia s*
V a l e s t i A n n o t a t i o n e $.
1 *E» ’Zuvoth*', ] Scribeadum eft nwiihn<i. Certe Rufi-
nus vertit apud Synnadam. Urbs eft Phrygise notiflima,
£ c dièta turo S’ ntuttcltir, id eft tmuotKtîi: eo quod multi
ex Macedonia illuc ad incolendum confluxerint. unde primo
quidem dièta eft "Zuumtltc, poitea verò corrupto voca-
bulo Xo»wtAt à finitimis vocata eft. Stephanus in lib. de
urbibus t o ft Zvyctict (fcribc Xwvettct ) èuro tmoccyaytíí
>¿ ntuom&atui e¡i&m^gív9,ñi>aj' f¿¡) ¿i mone Tmgtfiúetp-
fSfiUí xseso t rzsho<nox,àçm "ZúnctAt x . M Ex bis appa-
ret> ZónttAt cum duplice » ícribi debere. Quod quidem
confirmant etiam nummi veteres. Extat apud Joannem
Triítanum nummus Caracall.x cum hac inferiptione,
C í N N A A E Ü N , AÍ 2P IE I2N , I I2N Í2N. Quæ quidem
inícriptio docet Synnadenfes fuifle Dorionas, id eft
Dorienfes Ionibus permiftos. Erant enim origine Macedones,
ac proinde Dorieniès. Verùm in medio Ionise
fiti. ' ' . • ^
2 'lEn m í «y ¿ Aas/í.»)^ ¿np ’QoeffótK ] Poftrema vox
abeft à noftris codicibus Maz. Med. & Fule, nec admodum
neceflaria eft. Ceterúm Orígenes annum ætatis tunc age-
bat circiter triceíimum, cum primúm venit in Palæftinam.
Quippe illuc profeètus eft Tub finem imperii Antonini
Caracallæ, ut docet Eufèbius hoc loco.
3 Ant<p¿gv<¡ <p^ot(¡f,x(etf J Chriftophorfbnus interpretatur
libellos ex varits fcrìptorìbus excerptos, tanquam flofeulos,
Certe Antiqui vocabant, eie èia five excerpta
ex quopiam fcriptore. Hujufmodi funt Origenis philo-
calise. Tales funt etiam Apuleii floridorum libri ; fplen-
didiores feilieet loci ex ejus orationibus excerpti. Verùm
hanc interpretationem parum hic convenire exiftimo. Pri-
mùm, quia non dicit Eufèbius quibufnam ex libris excerpta
illa collegerit Beryllus. Deinde, quia addit ¿¡¡¡g.tpógus.
Non eft e'nim credibile, Beryllum diverfòs libros hujus argumenti
quod leve 85 exiguum eft compofuiffè. Itaque
malim vertere elegantis ingenii monumenta. Intelligere
autèm videtur hymnos & poemata. ■ utitur hac voce Phry-
nichus in Epift. ad Menodorum, qua quintum Sophiftici
apparatus librum ei huncupabat, 1&1 tm «¿©jwt?«,
<PiXoi(gtXÌx( 7t >tj mXvf(¿cfyictf ^ xctaóniioi i%ó($/iov.
4 ‘ ÌxttoXvt®^ srtgecs ira J Georgius Syncelius in Chro-
nico & Nicephorus Calliftus 8c Zonaras Hippolytum Por-
tuenfem Epilcopum fuilTe fcribunt. Ita etiam dicitur in
Colle<ftaneis Anaftafìi Bibliothecarii, ubi fragmentum ejus
refertur. Theodor-itus» qui multa e x eo adducit, Epifco-
pum & martyrem ilium -vocat; fed cujufnam urbis Epifcopus.
fuerit, non addit. Gelafius in libro de duabus na-
turis, Hippolytum citans, eum martyrem & Epifcopum
Arabia: metropolis appellai.
V a r i o r u m .
inaudiviflèt ; quique Origeni laico hoc munus permifèrant
Epifcopi, quorum erat quàm plurima poterant, in fui
defenfionero allegare exerapla, tría tantum adducunt, 8c
fatentur fé plura nequáquam rcìciviflè. Joannes P otter E-
pifeopus Oxonienfii in Traiiu.de regimine Ecclefiafiico,pag.
244- I . . .
a B C l a r u i t circa ann. C C X X X . Qui cùm Ec-
: clefiam fuam prudenter ac fideliter diu rexerat, tandem in
nova dogmata, 8c à fide Catholica prorfus aliena lapfùs eft,
aufus afìerere Dominum ac Servatorem noftrum, ante-
quam inter homines verfàretur, non fubftitiflè in proprise
perfonx differentia; nec propriam, fed paternam duntaxat
Divinitatem in le refidentem haberc. Plurimis Epifcoporum
colloquiis & difputationibus ea de re ultro citroqae
habitis, rogatus eft Origenes unà cum reliquis,ut fèrmones
cum eo confèreret : qui allatis rationibus 8c demonftratio-
nibus conviètum hominem quali manu apprehendens, ad
veritatis viam perduxit, & ad priftinam fànamque fènten-
tiam revocavit. Cave Hift. Voi» I . pag» 8y. Vide infra
cap. 33. hujus libri.
b Hippolytus, Irenzi difcipulus, tefte Photio,
Cod. 12 1 . Epilcopum fuiflè inter omnes convenitj cu-
jufbam verò urbis nondum conftat. Inter omnes hac de re
fententias vcrifimillima videtur nupera Cl. le Moyne con-
jeèhira, Hippolytum fuifTe Epifcopum Portùs Romani in
Arabia, ifumg/ut ‘Agg&Ui à Ptolenaxo vocati, ac poftea
i a H x k íe eis tifiáis ¿ T a / u %Xoytar¿T\i etvSpos í i a -
Cu O
Xoypst tm Pa/xHs x a ^ t Ze^ugTw tbç}s npóxXot
TYIS Xp $pvyxs oòpeotas XJzfilÀO.’^UOTOL XAXAVìIflÌ-
yo$’ o f ep m ß m c i a f t Ía s rico t o o u v ^ i Ì t Ì m
X.OUVOLS %a.<pcts 'ZB£9'7ttTUeCV T i T¿XpCOM
t r y ¡e p y Ï J f y m ç o X f f f o t s r u â t p t o t a t 'G i n -
cjoX a t f i t t i f i ç v ^ j u , ¥ T ü Ç j s 'E G p c ú o i s f i » e n c u c L & td -
2, f i í i o c c s t o u s Xoi7rcLi$‘ 67CU if) eis pM 0 , x e o f y t } *Pa -
fiedav Tient, y tofitÇvroLj Ty ’A-ttdçdAô t vfyctut.
k e î a a a i o n k a '
Otroi ^ Tyo-^i *Gfa<nco7nï eyvaçjÇovTo.
. B A AAa $ b’Av7at7vot m m ßuoiXbiotctTvc ewicL
•*- X) f i l u c c ç ç M axeZfos TyTV
y \ t( QPicujTot 2¡&yitopd¿a, avûi$ de7ipos ’Atm-
tivos t tco P cùfica at nyifjuivicui 7taLçcf.X<LfiÇ>cuQC y
c To •arfaTot ’¿tos, 0 'Papioÿav ementorros eZe<py-
tjivos pvt&xXciA¡et t ß lo v , oXois oxTaxouSin^c
f n g fe% a v ’¿moi tIco Xenÿpytcty. fu 9' oy f KaAAi-
çds t Ico l '7noxo'7clco os emQiaoocs ’¿tt\
v e n it etiam ad nos Caii difertiiïimi viri S æ c .
difputatio Rom æ habita temporibus Z e - I I I .
p h y r in i, adverfus Proclum quemdam Ca~Caius.
taphrygarum hærefis propugnatorem. In qua
ille dum adverfariòrum in componendis no-
5 vis feripturis temeritatem & audaciam fug-
gillat, tredecim folum divini Apoftoli commémorât
ep ifto las: earn quæ ad Hebræos Epiflolaad
inicripta e f t , cum reliquis non adnumerans. Htbraoi.
Sane h sec epiftola etiamnum à quibufdam
Romani? Apoftoli elfe non creditur.
10 C A P U T X X I.
Ouinam eo tempore epijiopi claruerunt.
Ce t e r u m Antonino cum per annos Hue refer
ièptem fexque admodum menics im - Nicephor.
peraviiTet, fucceflit Macrinus. Qui c à rn ffi z<s-
u fq u ea d anni unius fpatium vitam. fimul a t- ‘ ‘
15 que imperium protraxiiTet, alius denuo An toninus
principatum Romanum accepit. H u ju
s p rimo imperii anno Zephyrinus Romanse zephyri-
urbis Epifcopus ab iit è v ita , cum p er annos nus, Calli.
o flo d ecim façerdotiü o b tinuiilèt. P o ft q u em ^Mi» Urba*
Calliftus epifeopatum fufeepit : q u i cùm
V a l e s i i A n n o t a t i o N E S.
1 r*iy eo&i ligytfXoy ] Cataphryg^rum fcèfa in duas
parte« divifa eft. alterius princeps fuit Proclus, altcrius
iEichincs, ut fcribit Tcrtullianus de pFxfcrjptione hxrc-
ticorum in fine. Qui Procioni feèlabantur, dicebantur
« ustnt TS()yy,\ov, tette ibidem Tertulliano» E x quo apparet
Graecum hominem .fuiflc. Accedit quod Gàigs adverfus
eundem Procium Graeeè fcripfit. Quare non alfcntior Ba-
ronio, qui hunc Procium eundem elle v-ult cum Proculo
Afro Latino Grammatico, ctiju? memipit Capitolinps.
Ceterùm Proclus Montapifta infìgnem librum icripfèrat
adverfus Va]cntiniano$, y t fcribit Tcrtullianus in libro adverfus
Valeptinum. De Caji a.dverfus Procium libro vi-
dendus eft Photius in bibliotheca. Apud Theodoritum in
libro 3. lisreticarum fabularum, ubi menti0 fit hujus li*
bri, »«irò rietTgyxXis fcribitur prò TlggxXif. Erat autetp
hic liber dialogus, in quo Proclus Montani pr.ophetiam
defendens inducebatur, ut patet ex libro 3. Eufcbii cap. 3 1.
Ubi verba ipfius Prodi afferuntur, quibus ad adftruendam
Montani prophetiam, docebat fèmper in Afia prophetas
viguifTe: & adhuc fua setate exftitifTe apud Hierapolim
fepulcra filiarum PhiJjppi, qua propheti* dono infignes
fucrant. Quibus Prodi verbis refpondens Caius, ait Romanos
longe illuftrioribus fepulcris gloriari, Pctri feilieet
ac Pauli. Verba Caii habes in libro 2. capite penultimo.
2 n«i^ 'Tupiclm 7 iw ] Eufèbius fupra in lib. 3. cap. 3.
de Pauli Epiftolis diflTerens, ait quofdam Epiftolam ' ad
Hcbragps ut falfam rejeciifc, aifcverantes Romanam Ec-
clefiam de ejus Epiftpk auètoritate dubitare , r?«
’Pupetta» ¿y.xXtunet'i m ¡W TlctvXts Snu ctòrlù, ètmXlyiòfc <phr
Rufinus in utroque Eufebii loco Latinos vertit.
Hieronymus tarnen in Catalogo Romanos interpretatur,
ubi de C a io , Decimam quartam, inquit, qua f er tur ad
Uebr&os, dicit non ejus ejfe. Sed & apud Romanos ufque
hodie quafi Pauli Àpoftoli non habetur. Inter Romanos
fcriptores qui ita cenfuerunt, numerari poteft Hippolytus
Portucnfis Epifcopus. Hic enim in libro adverfus hsérefès,
Epiftolam ad Hebrxos Pauli Apoftoli non effe affirmavit,
tefte Photio in bibliotheca cap. 121.
V a r i o r u m .
Adana five Adena nomen, quod & hodie retinet, adepti,
Romanis mercatoribus perquana noti, & ab iis tunc tem-
poris admodum frequentati. Hinc Romani vergente s ta te
venjfle iljum cenferi poteft, ibique demum mortuum,
fcpultum efiè. Claruit circa ann. 220. aliufiue videtur ab
Hippolyto ilio martyre, cujus paiTionem deferibit Prudcn-
tius Hym. X I . Cave Hiß. Voi, I. pag. 67 . De Canone ejus
Pafchaii, marmorea: ftatus ipfius, ut videtur, Hippolyti in
Cathedra fèdentis infcripto .vide Caye & Du-Pin in Hip-
tutyn. ^
a Teens Caius, vel Gaius, Romans Ecclcfis presbyter,
& Gentium Epifcopus ordinatus, tefte Photio, Cod. 48.-i.e.
fi reète interpreter, ad id Epifcopys faètus ut Gentiles in
lblo barbarico confticutos ad fi dem Chrifti convertetet,
Ec.defiifque inibì fundatis, prsefiet. De eo plqra fiufebii^,
1. ?» c. 2 5 .1 .3 . c . 28,1. y . c. x8. Non ali«« à Qoftr.9 videtu,r
G.aiys ille, cujus mentio fit in cglce Aè^onum B. Pplycarpi
Editionis Uflèrians, ubi legimus eum cum Irepso qon-
verfatu.ro efiè, & Smyrneauum Epiftojam ex .ipfius Jrensi
exe.mpl.apibus tranicripfiffe. Glaruit circa, ann. C C X Pro-
c.ulus, five Proclus file quocum djfputacioneip R om e iniir,
Tertulliano diètus eft uirginis fenecla gfp Ghrißiosyt elo-
quentia dignitas, adv. Valentin, cap. y . Alium quidem efiè
ab hoc Proculo Procium Montaniftam contendit Valefius,
verùm argumentis’ non fàtis cogentibus. Cav. Hiß. Vol. I. mg mk I
b *A»7»»»o»] Dio lib. 78. Caracallam (hunc nempe An-
toninum) Afeqrmj ^fidii^-ftGci^nji jgftatur VI Idftf Aprilis,
4ie nnmpe pètava wppfts. Àpflilis,. additque poftea, at iüo
fub(/tto, non aperti quidem nec e/p die, nec duabus jequent.i-
bus Imperium invafit Macrinus. T um : Sic quarta demum
die, qua Severi natalis erat, Imperator ab iis ( nempe mili-
Uqflsf] quafi v i coaäus fcilicet, creatus fu it. Natale Severi
in diem undecimam menfis Aprili? incidjt. Qu are cùm
ea quarta eflèt à Caracalls intcritu , cum die o&ava
Aprilis interfeètum fuiflè certuni eft. Natps eft anno
C LX X X V I I I . occifus anno C C ^ V I I . vixit ergo annos
X X IX , Imperayit V I , cura dupbus menfibus & aliquot
diebus, ut Xiphilinus & Zonaras teftantur. Ant. Pagi Crii,
Vol. I . pag. 2 0,1.
c Mftxfjj®-] Macrinus .die .undecima menfis April/s Imperator
nurjcupatus, ut fupra diximus, circa teFtium diem
Junii anni fequentis, à fatellitibus Elagabali interfe<ftus eft.
Imperio ig iw r prsfuit anno duntaxat. u n o , duobufque
menfibus, ut habet Dio lib. 78. Anf. Pagi ibid.
d Pstfg®' ’A»7zav(v.^f~| Pfèudantpninus Helipgafealus, five
EJagabaJus (n am flnxit fe Antonini jCaracalls fuiflè flliumj
Imperator pe.cditiflìmus, türpultu jnihtari.pccifus eft anno
C C X X I I , poftquam regoaflet annos tres, mtnfes novejn, &
dies quatuor, inquit Dio lib- 79» statis anno 18. Ant. Pagi
ibid+ p#g. 206.
e Z ' t f p Jn duplici cpdjee Cprbeieofi, anni oèlo-
decim & aliquot menfes ac digs Zcphyriao tribuuntur.
Sed cum Calliftus dfe decima oètaya menfis Julii ei fiiccef-
fèrit, poftquam Epifcppatus die? c in q u e vacaflèt, fedit
Zephyrinus annos decem & novera, menfes undccim, die*
quinque, mortuus die decima Julii anni C C X V I I . Ponti-
ficatum enim inierat anno CX C V I I , die decima Augufli.
Ant. Pagi ibid. pag. 104.
f K«4»hsb$J Calliftus Papa anno ducentefimo vicèfimó
fccu.ndp ad Qeum migray.it. Pontificar um inierat die
X V I I I Julji, anni C C X V I I , Praflèntis & Extricari confula-
tu -notati* Quare fedir annos q.uinque, menfes -duos, dica
decem, dieque Sabbati ordinatus fuerat. Decretales duS
Callifto attribuuntur, q u s à viris doètis inter fuppofititias
annumerantur. A n t . Pagi ibid. pag. 206«