1 14 E U S E B I I
5 je c . À tq u i d e Nicolaó iic accepimusi nullius eum
X. m ulieris praeterquam illius quam uxorem
P A M P H I L l T rajanüs.
•xuvôctyo/^q y ìyÀ Toy pwSïpuaZ ¿ r ipee,
7ra f Sfi iyAfÀJiy Ke%p>icdu{ yovcuxl' t Te 6 v*à-
vb rixvaiv, m s pdp SqXeictç, i&&)>u&í<r<xj 7rap9évtí¿'
kipôopov i i af&péïyccj T tjoV Sv b ia s l^oVrar,
CoAx 7lù 9b$ V èls f li f f tv T ‘A*ÿ7DÇôAû)P TVS Q \ -
A o rv rtb f jty s eyXAJKtycrts y jv cu xo s’ 1 x¡ v eJxpylreiA I
T /z¡fé¿o’'7i’bShL<iav vSòvccy} to t a ç ^ x p a ^ T V
eS\S>t<rx,e/i., y°tç oijuaij \ e 7 0 y * x p r r v 2 a - 2»
Tvipos cmtdAIu), Sbcnxugjois SbA&ùeiv, vSbvy ^ Ku-
¿ a . XÎysrn yyv xsà rov McltQÎclv ouia SiSit^Af'
QzpxÀ M ¿ wi&XP* ' a u r y
czsçjs î)Sbvlu> cMSiSbync' 4 'Up¿Í£<J 3 a v£etv &J& rn~
<&as x* yvaxrzcûs, ouv réèÀ r r aV
SvXbpÔpbS %povbS (&$>cf£ç2&iZ<laUi T liù, k\ÎiÔuclv
eyx*xeipwcoiaVy A o y b ytpdu* â k r jo y els To 7ian-
t e \ ì s â7îï<tÇ)]xotbîv eï/»i<ôa.
d u x e ra t, concubiti* ufum fuiffe : E t ex ejus
libcris Elias qu id em ufque ad extrem am
aitatem virgines permanfiffe : fili um v e ro
ipfum q u o q u e Veneris expertem vixilTe.Quas -
c ùm ita fint> illa uxoris, o b quam' zelotypiae
a rg u eb a tu r, coram Apoftolis p ro d u ttio , ind
ic ium era t affettus doniiiti atque e x tin tti :
& verbis illis Tua .quemque carne ab u ti o -
p o rte re, voluptatiim quas homines tantope -
re appetunt, fu g a & continentia doceb atu r.
N am ju x ta D om in i praeceptum duobus f i - IO
m u l dominis ferv ire nolebat, voluptati &
C h r ifto . Q u in & Matth ia s idem docuiffe
d ic itu r, carni q uidem bellum indicendum,
eaque abutendum effe, neque ullam e i p er-
m ittendam voluptatem : animam v e rò fide
ac icientia augendam eile. A tq u e hsec de
his q u i circa hasc tempora v eritatem c orrum - 15
pere ado rti, d itto citiùs e x tin tti funt, à no-
bis d i tt a fufficiant.
C A P U T XX X. K E $ A A A l O N A'.
ide brice- t \ 0 R R 0 Clemens* cujus verba m o d ò ré -
phor.lib.z.
Mp. 44. ■*- citavimus, p o ft illa q uæ à nobis relata
De u4pofiolìs qui in conjugto v ix e rM t. Y h .¿ T $ f ò i< <w&')icu$ ì%tTKodèVTW 'Atfo q oAM j
O' fJbJjToi. KAvfjuis ou Tòts QavcLs 2%tI¡as
k n ym p B iJ, t ì ì s tsç^upvfjBfjQis V çvs
T b s ¿ ô e r a y m s yafLoVy * t bs t ’A o td çüA û v a
pögyroi o f OTjfcuyictis x^TctAgy^ ty c lo x a r yj ¿ r a j
’AwdçdAôs "¿M^OYÁixkabai j l i g a o s fd p y$ x, 4>t-
AWZdOS it fe u S b 7mV<n*JT0' <¡?Iá177Z20S ^ ^ V -
z 5 ycLTèpaç kvJpcicnv Vq&tmjc. x, o y e b íío lu A o s G o t b
k tvêi ev T in y@tí<io\}¡ r i t o c l v t v '7rpoaocy>piu(r<z\ or/—
Q jy>Vj lu* Ù T ^ iiX C fM ^ îy TO £ V7CtlpmciÇ
GÙçVLAÎs» l'T U a i TVTUV Ipiì/vSv/^JJ} b A utCÜ X¡
(LkKIw kjriofowyHTOV içoZACtV T b CLVTb /© ^ 60è ò ^ y
jo'yjlí cV TGtf gGS b fia qpcopcu.'ni TbTOV ¡qop®V, kvéygCCype
T 7Ç07r0V. ^ *0 1 y>UÀ) T f¿CCYjL&0V ïl&TÇOVy S'gct-
A N N O T A T I ONE S . '
fu n t, enumerat Àpoftolos q u i uxores habu-
erant, in gratiam quorumdam q u i nuptias
damnabant. An f o r tè , in q u it, Àpoftolos
improbabunt ? Petrus enim & Philip p u s li-
beros ex legitimis nuptiis p rocrea runt.P hilip-
pus etiam filias viris collocavit. Paulus q u o q
u e in quadam epiftola fuarn ipfius conju-
gem compellare non ve retur. Q u am tarnen
id eo iecum minime circu n d u x it, u t expe-
d itio r minifterium fuum obiret. .Sed qu o n i-
am in hunc iermonem incidimus, non pige-
b i t aliam q u o q u e memoratu dignam ejuf-
dem Clementis narrationem apponere, quse
tfxom Pe *D ^ P ^ mo ejufdem pperis lib ro re fe rtu r in
*tri marty- hunc modum. A iu n t, in q u it, beatum Pe trum,
rÌHm* V a l e s i i
i Kt^ ij *yxçccftM'] HSc per Enallagem dicuntur à Clemen*
te Alexandrino. Sic enim accipienda funt quafi diceret rm
7TUPci^>cia7ci] ri} atcçKì, tÌw ìyxpiínucv iiibvav idiJìtmcu Quod
Ru fin us & Chriftophorfonus non intellexerunt.
: z Kct-m tîw t S S»Tiff©-' » ] Noftri codices Msz.
V A R
a T»s 7»v ’A«8s*A®» f¡'í§uá‘fy&e( c i avtvywA^ Cephas live
Petrus uxorem fuam comitem habuit itinerum, quee &
coram ipfo ad mortem d uä a eft, ut ex traditione refert
Clemens Alexandrinus, Strom, lib. V I I . pag. 7 3 6. Idem
fecere 8c alii Apoftoli, Se uxorum operà ufi funt ad matronas
convertendas, ut idem narrat, Strom, lib. I I I . pag.
448. quanquam addit yxpr ju s , »».’ ¿5 <pot$
'z§£¿woi%/lí yjvccXkctt, non ut nuptas, fed ficu t forores circum-
ducentes mulieres, quafi lignificare volens non ulbs Apollólos
uxoribus ut uxoribus, cum tarnen ante dixilfet 8c
Petro 8c Philippo natos lilios, 8c d Philippo filias nuptum
datas. Videtur ergo redtius yjvoüxg. hic- accipere non de
matrdnis talibus, quales Chriftum comitatæ olim fuerant.
Sdlebant enim Judæi uxores fuas appellare forores ob com-
münem originem, Tob . V . 18. in Græco. Chriftiani au-
tem ob communera fidcm. Grotius annot. in I Cor. 9 . 5.
. Eadem fere habet Whitbeius in locum, qui citât Tertullia-
num in ilia , aut filtern Orthodox! perfona affirmantem,
Licebat Apoflolis nubere, & uxores circumducere, Exhort.,
Caftit. cap. 8. idem tarnen in libro de Monogamia, cap.
8v ait, Non uxores demonfirat ab Apoßolo circumduclas, fed
fimpliciter mulieres, Sed h x c fcripfit Montani partibus jam
addiâus.
b n«SA(^ ctnt Òkìm ae&m'/ogiutMq tnqvyon'l Multi Vete-
rum dilètte negant Paulum uxorem habuillc, a t Tcrtullia-
nus libro I, ad uxorem, cap-, j . in libro de Monogamia
cap ,3, 8c 8. Hilarius in Pfalm. « 7 . Epiphanias Hxrcfi
Med. 8c Fuk. fcriptum habent xctm ti» s Kvgii Seni/g®*'
cvn>w. Q u x tarnen dux Voces apud Clementcm hodie non
leguntur. Denique Com. in Recognit. Homil. decima, sb<-
vocat ccelum, 8c fo lem , 8c lunam, "Sc aftra, terram
item ac mare. Sic enim ait pag.
I O R U M.
^■8. q u x eft Valefiorum. Ambrofius in Exhortatione ad
virgines. Hieronymus lib. I. contra Jovinianum, 8c in Epiftola
22. qux eft ad Euftochium de cuftodia Virginitatis.
Auguftinus libro de gratia 8c libero arbitrio, cap. 4. libra
de bono conjug. cap. 10. libro I. de adult, con. cap. 4 .
8c de opere mon. cap. 4. Ne c quifquam Patrum inve-
nitur diverfum lenfilfe, uno excepto Clemente Alexandrin
o , cujus privat a opinio ceterorum omnium Patrum
conftanti alfertioni prxponderare non poteff. Näm quod .
ad locum attinet Epiftolx I ad Gorinthios cap. 9.' de eo
plene relpondimus in ejus Epiftolx expofitione. Et quidem
Paulum vitam egilTe coelibem, ex ejufdem Epiftolx
cap. 7 . luculente monftravimus, ubi ait, volo omnes homines
ejfe ficut, meipfum. Et rurlum: Dico non nuptis & vi-
duis, bonum eft illis f i fic permaneant ficut & ego. Nec
vero quifquam adeo vecors erit, ut dicat poft illud tem-
pus ('icriptx funt enim Epiftolx ad Corinthios multo ante
Epiftolam ad Philippenfes) Paulum accepifle uxorem/
Nam id non iolum indignum eft de eo cogitare, tanto A -
poftolo, jamque xtate prove£to ac ienefcente} verum etiam
pugnalfet cum ipfiufmet exhortatione ad Corinthios fa£ta,
in qua fuuifi illis propofuerat exemplum ad continentiam
pctpctuam. Guil. Eftius comm, in Epift. ad Philippenfes,
cap. TV. 11.3 . Certe ( inquit) yvwiu tmfyj* dixillet, pot ¡us
quam yvint, fi fuäm uxotem intelligi voiuilfet. Eadem
eft iententia Whitbeii in locum'. f)e matrimonio Clericorum
vide Socratis lib. I . cap, X!l,
T rajanus E C C L E S I A S T I C
CTXfjdpov t Uu ¡ clvtS yuvaxiisL kna'ppdptco t Icu R
: fcLvkTcùy y£tlu*GCi % t x\voecos ^ tvs els
opcoy kvcLxojLuflvs’ ’tärtpavvcnxf Sì5 éb TcpoTçe-
TcllxSs & tSt^yOX\VTlXCûS 6^ OVOpUXTOS TCpOGeV7CQyWU'
pièfivv<ro cd c Ù jth t S Kv&&. toiStos vv 0 t fMx\yL~ ■
¿a y yocpios, xj v r <£iA&.tov TtAeut C^Qìoìs. Xj
'rztvTU, a QivMa. ovTotr Tvi fJS/ ¿¿eipaç '\l^«ro0g(7^ , o r -
TveuQct (toi yT> xcupov xei(&a.
Æ H I S T O R IÆ L i b . III. i l j
K E Í A A A I O N AA;.
* Il ip i t v s 'la x vm xj í>iAi7r 7f 8 t íá & j t v s .
A J à tí pi óuv X) FLÎt ç b £ t í á &j t Íi s o , *
cùm uxorem fuam d u c i ad fupplicium v i-
diffet, gaudio exultaffe, q u ò d à D e o vo-
ca ta , • ac mox in patriam red itu ra effet :
eamque p roprio nomine compellantem, h o r-
tato rio & coniblatorio vocis fono inclamaffe:
M ù lie r memento Dom in i. H u ju fm o d i erant
fan tto rum connubia : hujufmodi erat carif-
fimorum p e rfe tta d ile ttio . A tq u e hæc u t -
pote præfenti argumento accommodata, o p-
p o rtu n è in h u n c locum conjecimus.
C A P U T X X X I.
) De Jo am it & Philippi obit h.
S æ c .
I .
De Paulo q uidem & Petro* tempus & vide Nice-
m odum cædis, Jocumque in q u o ca-phor^Ub.
davera ipibrum depofita fünt, jam fuperius l-caP- if
retulimus. D e Joanne v e rò tempus q uidem EuM-1- 2.
ipfum aliqila e x parte defignavimus : lo-c* 2* '
i xpovos
X) 0 7ÇÔTTÔSo X) TCpOtÚTl TVS {£} f k n
y lu j T b ß l b cncvyco/tccTav ólu tu v Y&Ttt9e<na$
0 %>poS) vS’v *zsQßrepoy vpiïy Sí S v\ cútos¡. t S M ’ioe-
¿yyby t o t 5 ^ &PVT<U' t o ^ 1 5 eus v e ro in q ü o fepultus è f t , ex Polyye
_ 1 - I-------- vvVlkl,a,
fu it* epiftola demonftratur. In qua fcri-
béns ad Vitto rem - Romanæ urbis epifco-
p um , Joannis fimiil ac Philippi Apoftoli,
ejufdemque filiarum mentionem facit his
T b uxlcocc/tecTos ccvTb %>£¿oyy ¡£ ’é ^ ç ôA VS Il o - c ^ f is q u i Ephefinorum ecclefiæ Epifcopus
AuxçJnMSy y cm ’E<pí<ra Tctpoixlcts eTCiTitOKos
•¿ros vVy vv OutiiTCûpi ’Pa/tcdeôv gtti-
OlQTtCù ypktpcûv, bftoS Ti CLvTb X, $ lX ¡7TZZb W3VU0 -
-/i L > r m r. ■ K / ff- r 1UM1U1U u icu c iu u e iii ra c ic m s
vfti^Tô A*7ràçoA8^ T t e TtfTV ^vytTèpav a>Sï7tzi$. 2 0 verbis. Nam & in Afia, in q u it, magna q uæ -
¿ ^ ’Aovtv x (j£y¿\cL XixoîpwTcci' dam lumina extintta funt, quæ fufeitabuncltivcl
kvctqyoe^) Tïj \%Atv} vftípcL t TtcipycncLS t v tur in novillimo die adventus Domini, tunc
K v ¿b y cm y zpxö S¿¡*r¡$ bpcLvëy ^ kvcL^v- cum c°é1° veniet cüm gloria, & univer-
2 T}j(rt¡ 7i¿vv ts TbS kyibs' 3 $iAW7rov Toy r SASí^c ^os. ^an<^os requiret : Philippum intelligo,
» . „ > <T /> W Ü i qui fuit unus exduodecim Ápoftolis, morÁvo<
m\mi os nêxoi/airaf a t U p * * * * - p tu u fq ü e eft H k rap o J¡ ^ ^
4 yccTepís clutb yiyüptxijcq Trapvevoi' 4¿ v Irepet a u - q uæ in v irginitate confenuerunt. Altera q u o -
V a l e s 11 A n n ö t a t i o n e s .
t Km £15 óltar ctvct}<$/¿ihs ] Reétius in quatuòr no-
ftris codicibus M a z . Med. Fuk. 8c Saviliano leg ¡tur yjy 7?5
izr olta* ètvott($iM§%s.
2 MipxXot <¡91^0» ] Hieronymus 8c Muiculus elémentà
vertunt. Chriftophorfonus feminaria. Sed optime Rufìnus
lumina interpretatur. Nam Grx ci figna zodiaci wyfièt folent
appellare. Sic apud. Diogenem Laértium in vita Menede-
m i mXQh Apjy.'httf5 fan t5 tttpctXìii i%uv tvvpcttrfjtlvct m, Sìaiìitcs
sb<^!ìì. Sic autem vocabant ea figna Gentiles, quòd principia
v itx hominum ac fortunx in iis polita eflè exiftima-
rent, ut docet Epiphanius in hxrefi Fhariixorum. m /*«-
•mia5 veyj^ifd/jct t if àg/.9-/ngv -paytluv -n>% vnTsXctvti/^loif òvó-
& tfihu. xtxtém. Ubi *15 ct&tSfAov ponitur prò «5 Aa-
*yov. Idem fcribit in Hxrefi Manichxorum cap. 9. Quaré
fallitur Salmafius in libro de anhis Climadtcricis pagi f j y .
Neque enim G rx ci wyeìóv unquam dixerunt imaginem aut
figuram. Septem quoque plarietas GrXci wyfùt, Latini Eie-
menta interdum vócant. Hieronymus in Epift. ad Hedy-
biam quxftione 4. omnis hebdomaéla in Sabbatum, & in pri-
mam & in fecundam & i- & *• & f . & fextam Sabbàti
dividitur, 'quas Ethnici Idolorum & Elementorum nomìnìbus,
uppellant. Chryf. in Homil. y8. in Matth. ò Atlinm fan
5 1 salvia W f faniiJfTW i 79% «Aaai, òtvltanv ( t ir it i
xu.ru Ttsi •? asxivrg ìpófnm. Nec aliter fumit hoc nomen
Gregor. Nyflèn. in libr. de vita Sandtx Macrinx, ubi ait
tantara eflè audaciara pififcorum, ¿5 ^ uùru» t sttwu» m t
ÌtH$vUi ¿ijet, £ [ntfukttius ùvulvzrS&a).
3 ‘IxAiarwóy r t Àt/ittu] Chriftophorfonus hòc loco ne^
quaquam boni interpretis officio fundus eft, qui pro Phi-
lippo uno ex 12. Apoftolis, Philippum unum ex feptem
diaconis fubftituit. Vetus quidem liic error fuit, ut Philippum
diaconum 8c Evangeliftam cum Philippo Apoftolo
confunderent. E t quia in Adibus Apoftolorum cap. 2 i ;
Philippi Evangelittx quatuor filias virgines propheraflè le-
gerant, Philippum Apoftolura conjugem habuiflè 8c filias
fufeepiflè dixerunt. Ita prxter Polycratem Clemens Alexandrinus
fupra in capite 30. 8c Papias infra. Verùm ex
Adibus Apoftolorum manifefto cdlligitur Philippum diaconum
, eum à qqp Eunuqhus baptizatus eft, & qui qUa.
tuor habuit filias prophetantes, alium fuilfe à Philippo A-
poftolo. Vide Ifido'rum Pelufiotam, in libro primo Epiftola
447. 8c fequentibus, ubi id apertiflìmè demonftrat.
4 Ki f it tray. uùrSJ Tertiam hanc Philippi.filiam iè-
jungit Polycrates à duabus aliis q u x in virginitate confenuerunt.
Ex quo colligitur, tertiam hanc viro nuptarri
fuiflè. Neque verò id pugnai cum capite 2 1 . Aduum A-
poftolorum. Reiponderi enim poteft, turn quidem cùm ea
gererentur qux memorai Lucas, Philippi filias fuiflè virgines.
Poftea famen unam ex illis à patre nuptum datam.
Idque innuere videtur Clemens Alexandrinus in verbis qux
fupra citantur ab Éuièbio. Porro Obriftophoribnus tertiam
hanc Philippi filiam, cum duabus illis prioribus con-
fudit. Cujus verfio merito turbavit Baronium, ut patet
ex Annalibus ad annum Ohrifti y8. cap. 1 1 3. Repetit hund
a Uig} •? launts Ónxórztra teA^Cit^s] De Joanne fiiprà
ad cap. 18, 23. hujus libri. Philippus Apoftolus fuit ex
Eethfaida, civitaté Andrex 8c Petri, Joan. Evang. cap. I. v .
44. oinnifl primus à Chrifto in apoftolatum vocatus. Cum
do colloquitur Dominus de Patre paulo aiite fupremam cce-
nam. Quamvis Euièbius nil habet de Provincia qu x huic
Apoftolo fortitò obvenit, attamen Symeon Metaphraftes
& Nicephorus^ Afìam lupèriorém ei attribuèrunt. Hujus
Provmcix urbibus peragratis, Hierapolim Phrygix tan-
em pervenit, ubi poftquam Evangelio CErifti Idolorum
Cu tum profligàflèt, Dxmoniacx fuperftitionis patroni ar-
eptum eum 8c ex columna quadam fufpenfum énecarunt.
Cave <vit. Apofiol. Alium hunc fuiflè à Philippo Diacono
fic probat Ifidotus Pelufiota, EpifiolaruM libro I, pag. i 14.
‘Avuiçt'fiyrQh Ertipuvts • **• Interfedö Stephano fa d a
eft perfecutio magna in Ecclefia q u x erat Hierofolymis,
8c omnes difperfi funt per regiones Jud x x 8c Samarix
prxter Apoftolos. E x quibus verbis cönftat, Philippum
Apoftolum in urbe Hierofolymitanä cum exteris Apofto-
lis remanfifle. — Cüm Apoftoli foli in urbe Hieroioly-
mitana remanlfiflent, ceterique omnes diieipuli, alius in alium
locum, difperfi fuiflent, inter diiperios fuit Philippus
Diaconus, qui Simonem, Eunuchum, aliofque in Samaria,
baptizavit. Petrus autem 8c Joannes Apoftoli, ab Hiero-
folymis ad Samaritanos defeendentes, Spiritus Sand i gratiam
ipfis porrexerunt. Quöd fi is k quo Baptifmum ac-
ceperant, ex Apoftolorum clafle ac numero fuiflet, Spiritus
donandi poteftatem pro fedö habniflet.