V Ê T È R V M T E S T I M O N I A
Vit, ut congregaret nobis de fanéta Scriptu-
ra omnium psene urbium, montium, flumi-
num, viculorum & diverlòrum locorum vò-
cabula: quae vel eadem manent, vel immutata
funt poftea, vel aliqUa ex parte corrupta.
Unde & nos admirabilis viri foquen-
tes ftudium, &c.
E x Libro B. Hieronymi de fcriptorìbus
Ecclefiaflicis.
Hippolytus cujuldam Ecclefi® Epifoopus
( homen quippe urbis foire non pòtui) ra-
tionem Pafchse, temponimque cánones fcri-
pfit ulque ad primum annum Alexandri Irhp.
& fedecim annorum circulum, quem Gratci
iMmhwmtlSü. vòcant, reperit; & Eufe-
bio qui lbper eodem Palcha canonem de-
cem & novem annorum circulum, id eft,
¿maJW'tTXeiíií- compote, occafionemdedit.
E x eodem Libro.
Eufobius Ccelàrea: Palteftinte Epifoopus,
in foripturis divinis ftudiofiffimus, & bibli-
othecse divina: cum Pamphilo martyre di-
ligentilfimus perveftigator, edidit infinita V o lumina.
De quibus htec font: ília^Aaíts
■¿mS'tiì'tas libri viginti. 8j&y¡íÁ¡xiíí orpmeagy.-
ax&iis libri quindecim. SneQasdat libri quinqué.
Ecclefiafticse hiftoria: libri decem.
Chronicorum canonum omnímoda hiftoria,
&'eorum ’emlo/iti.] Et de Evangelioium dia-
phonia. In Elà'iam libri decem. & contra
Porphyrium, qui eodem tempore fcribebat
in Sicilia, ut quidam putant, libri triginta :
de quibus ad me viginti tantum pervene-
runt. To7nxa>v liber unus. sSmAoyoj pro Ori-
gene libri fox : de vita Pamphili libri tres.
De martyribus alia opufoula. Et in iyo.
Plàlmòs eruditillimi commentarii. Et multa
alia. Floruit maximè fob Conftantino Imp.
& Conftantio, & ob amicitiam Pamphili
martyris, ab eo cognomentum fortitus eft.
E x eodem Libro.
Eufobius natione Sardus, & ex ledore
urbis Romanie, Vercellenfis Epifoopus, ob
confeffionem fidei à Conftantio principe
Scythopolim & inde Cappadociam relega-
tus, fiib Juliano Imp. ad Ecclefiam rever-
lùs, edidit in plàlmos commentarios Eufebii
Casfarienfis, quos de Grasco in Latinum
verterat. Idem Hieronymus in Ej>ifl. ad
Vigilantìum de hac verfione ita fcribit :
Sit in culpa ejuldem confeflìonis Vercellenfis
Eufobius, qui omnium pfalmorum commentarios
h.eretici hominis vertit in noftrum e-
loquium, licet, haeretica prtetermittens, o-
ptima quteque tranftulerit.
Idem Hieronymus in Pr¿fattone Commen-
tariorum in Danielem.
Contra prophetam Danielem duodeci-
mum librum fcribit Porphyrius, nolens eum
ab ipfo cujus infcriptus eft nomine, elle
compofitum, cui Iblertiilìmè relponde-
runt Eufobius Cæfarienfis Epifoopus tribus
voluminibus, id eft 18. 19. & ao. Apolli-
nàrius quoque uno grandi libro, hoc eft, vicefimo
fexto, & ante hos ex parte Methodius,
Idem Hierònymus in caput 14. Matthtei.
De hoc loco, id eft, de abominatione de-
folationis quai dièta eft à Daniele Propheta,
liante in loco fando, multa Porphyrius ter-
tiodecimo operis lui volumine contra nos
blafphemavit. Cui Eufobius Caefarienfis E-
pifoopus, tribus relpondit voluminibus 18.
19. & io .
Idem in Efiftola 84. ad Magnum.
Scripferunt contra nos Celfos atque Porphyrius.
priori Orígenes, alteri Methodius,
Eufobius & Apollinarius fortiflìmè refòon-
derunt. Quorum Orígenes odo fcripfit libros:
Methodius ulque ad decem millia pro-
cedit verfoum : Eufobius & Apollinarius viginti
quinqué & triginta volumina condi-
derunt.
Idem in Epißola 65. ad Pammachium Sì
Oceanum.
Quis prudentior, dodior, eloquentior Eu-
fobio & Didymo, aflèrtoribus Origenis in-
veniri poteft? Quorum alter fox voluminibus
~¿mÁoy.a.¡ ita eum, ut fe, fenfilfe confirmât.
Idem Hieronymus in Pr¿fatione Commen-
tariorum in Efàiam.
Eufobius quoque Pamphili, juxta hifto-
ricam explanationem quindecim edidit volumina.
Idem in Pr¿fatione Lib ri quinti Qommen-
tariorum in Efàiam.
Subeamne opus, in quo viri eruditillimi
fodaverunt ? Origenem loquor & Eufcbium
Pamphili. Quorum alter liberis allegoria:
Ipatiis evagatur, & interpretatis nominibus
fingulorum, ingenium foum fàcit Ecclefîæ
làcramenta. Alter hiftoricam expofiuonem
titulo repromittens, interdum oblivifcitur
propofiti, & in Origenis foita concedit.
Idem in Libro quinto Commentariorum in
Efàiam.
Eufobius Caelàrienfis hiftoricam interpre-
tationem titulo repromittens, diverfis fcnfi-
bus evagatur. Cujus cùm libros legerem, a.
liud multò reperi quàm indice promittebat.
Ubicumque enim hiftoria defecerit, tranfit
ad allegoriam; & ita feparata confociat, ut
mirer eum nova fcrmonis fábrica in unum
corpus lapidem ferrumque conjungere.
Idem
P R O E V S E B I O:
idem Hieronymus in Caput I. Matth<eì.
Super hoc & Africanus temporum fori-
ptor, & Eufobius Caelàrienfis in libris o^y.-
tfmictf 6ia,ylé\iw plenius dilputarunt.
Rufinus in Eptftola ad ChromatiumE-
pifeopum.
Injungis mihi ut Ecdefiafticam hiftoriam,
quam vir emditiffimus Eufobius Caelàrienfis
Greco fermone confcripferat, in Latinum
converterem.
Auguftìnus in Libro de harefìbus,
Cap. LXXXIII.
Cùm Eufebii hiftoriam perfcrutatus eflèm,
cui Rufinus à fe in Latinam linguam tr anilata:
fobfequentium etiam temporum duos
libros addidit, non inveni aliquam heerefun
quam non.legerim apud iftos.; nifi quam in
fexto libro ponit Eufobius,. narrans eam ex-
ftitilfo in Arabia. Itaque hos hsereticos,
quoniam nullum eorum ponit audorem, A-
rabicos pofiumus nuncupare, qui dixerunt
animas cum corporibus mori atque diflolvi,
8c in fine ikculi utrumque refurgere. Sed
hos dilputatione Origenis praefentis & eos
alloquentis, celerrime dicit fiiiflè corredos.
Antipater Boftrenfis Epifoopus in Libro
primo adverfus Apologeticum Eufebii
Cd'Jkrìenjis prò Origene.
Esrrich) 'floAucvag 0 inip ytyni, toowì 7ds r
¿.p^auo-repav jStSAss t t à, e^epAvw-
X) kn-yy&joTLt, ^ aoìs navìm jjx x f AT: Se£04
xj. TrAélf» ovylgp./x/Aa.'igt. xsc^Aei^ts
T u /Sia, m ’enee 09 naoìit i^icx
t ’ì TOett/T»! y ctybpos rCxto\x¿fcecùflbioi ovvap-
arafiuv' cjfoe, as .ole <$ctcnY, Cihc aiv
«ÌAelò Aae&os ’fm 'v i'n H'iiv, el ¡jm ira.<m.s eexer-
Q cùg y\r7n^LLrTn • f l r 7RtAciim T e li S 'c jta x TVTO [ it i-
Ao/^uxs’ eye 3 .oh ìL'j oroAui^g 0 ttvìjg, % ¿'tfsv
■n r 7ia\aitmpay cvyfppy. t exetm heAa-
J-e yvaoivt. av/xcpvifu ij opxo\oya. @a.oì\ix.ij yue
cvvtpyict. Jgcùfbt/os, p a h f f ls m TrmTg.yfi rzs&$
ajjtèv evvé.y{v ìiJvVetTtJ, &c. Id efii
Nam quoniam vir ille (Eufobius foilicet)
plurimarum rerum fcientia inftruètus fuit,
quippe qui omnes veterum fcriptorum libros
ac lucubrationes ìnveftigaverit, & omnium
fere antiquorum opiniones ac fenten-
tias expofoerit : plurima etiam ingenii fili
monumenta pofteris reliquerit, quorum nonnulla
ab omnibus jure merito comproban-
tur: hujulmodi de illó viro exiftimatione
abutentes, quofdam in errorem inducere co-
nantur ; amrmantes foilicet, Eufebium nun-
quam haec foribere aggreflurum fùiflè, nifi
antiquos omnes idem fontire accuratiffimè
coguovillèt. Ego vero Eufebium quidem
plurimarum rerum foientia inftmdiffimum
filine fàteor, nec ex veterum fcriptis quic-
quam illius fobterfiigilfo notitiam. Ufos enim
Imperatoris fobfidio atque folîragio,
cunda quæ ubique erant, facillimc potuit
congregare.
E x Libro primo excerptorum hijioria Ec~
ciefiaftiae Philoftorgiï. .
TOTÎ AÀÀCt, ^ 0<m tZ3ç)$ l’JOtACLÇ îixçi Ào-
y*>Vf 0 <Pi\oçopyto$ r 7rafL(pÎAs &joiQiov t7ca,vf(iv>
/z*ê^ r éCaiCeicw' ^ td
¡u l 0 SbcKTiGys SlyfyvtdjjoSy h o lt cLyvoeqw to Sm v ^
cix#'‘&/\.yi7r%v v i^m ' ¿Mo. ^ ¿Met to iolv^
ctvtov '7iXv\(LfLî\£Îr xsc'&,7ra.u<rcq ^ ccu7oV tdcsoptefeti
t tço¿104 fAvypûLs, yct’X P ' ^ ^ TVuSùv
y [XVya.\ü KGbVÇtÙ'TlVÜ (JOVè7n/LCLprWf>êÎ. I d ûjîy
Philoilorgius Euièbium quidem Pamphili,
tum ob alia multa, tum ob hiftoriam Eccle-
fiafticam laudibus afticic. Eundem tamen in
iis quæ ad religionem pertinent, lapiùm eiîe
dicit : quippe qui Deum cognofci & coin-
prehendi non pofle exiftimaverit. Hune e-
nim ejus errorem impius ifte commémorât.
Sed & hujuimodi alios errores ab illo com-
miflos eiïe affirmât. Ceterùm & ipiè cüm
aliis teftàtur, Euièbium hiftoriam luam u t
que ad tempora liberorum Conftantini Mag-
ni perduxiile.
S ocrât es in Libro primo hijtorioe Ecclejïa-
Jiicæ.
• EuoÎClOÇ 0 7rcLfLÇÎ\fJ ou ■ o\ois six#. ^i€àioi$ r
CKKXvlOICL'tïKicO IWt/LM gV^ifJ^JOÇy 'XÇLrK'7ta.VOVi Ù i
fâo v& i V(¿oLoi\icùs Kavçtx.V'nvByOpoîi %
V SioxXqLdvy *w yivo/jdpos
cLHTtCWOVclo. y(ÿi<pcûv ^ 0 CLVTOS Ù i T (ilQV YMVÇOA-
'TJV8J T ÎCStT cipuov (X&tïMbi [mflSw 7rè7to\V\^ÿ r
l^aumv y (ZcloiXwî) ^ $ TCMYiyotWïïi
t \oyct>v /¿qlWov as 09 eyna/Lia (promeus, >l7reg
y axti^ois 'dèeihcdoêiv 7» yv/o/J^ja.. Id efly
Eulèbius Pamphili res in Ecclelia geftas
decem libris complexus, principatu Conftantini
hiftoriam lùam terminavit, quo tem-
pore perlècutio Diocletiani adverlus Chri-
ftianos finem accepit. Idem in libris quos
de vita lmp. Conftantini conicripiit, ea
quæ ad Arium pertinent, iingillatim mini-
mè eft exlècutus, quippe qui ut in encomiis
fieri lolet, Imperatoris laudes & panegyri-
cam orationein contexere magis in animo
haberet, quam res geftas accuratè comme-
morare.
Idem Socrates in eodem Libro Cap. VII.
de Sabino Macedonianorum Epifiopo lo-
qnens, qui Synodorum hiftoriam fcripje-
rat, ita .dicit.
Kom \im m /lÔ/j t êôoi&ov as ¿^io-
•jnçov puLpix/çyt* eTtoupiéi D ^ t )SacnÀefit) as to,
X&'üdWV Sby/xa.7i(eiv Sbvapd/jor /uéftQelatj S i tîj
09 vïkslÎci ex.'nd'eiaji mçisi, as tSldlav ^ y-
S\iv ’QiçcLfty/av CKStSo/jSflW ^ oti as OTXpov 59 oln|^u-
«ftr ksîAê» fj/LpTvçy., TtsTn 7ns <Payàs ix-uoias
\zéj>opcjL. Id eft)
B i Et