S a c . unios lo ci éccléfiâ ob aíiqtiahi neceffitatém.
I í . id flagifáhte cum jejuniífc miiltis & ora-
tloftibUs, reVetfa eft id corpus anima d e f
u n à i , & fanótorum precibus homiriis v ite?,
y 7. ta donata eft. £t aliqhähto p oft. Q u o d fi,
M . A u r e l iu s ,'
& -L . V e r u s .
Xctfov Tys Torfov lx.x\y<ricL$ m.avs aï'mtrtc/udjitis
/&/ VYi<fticL$ 39 Ai'mmas 'tvoAAtis, to TevOüpia
t y 'rt'nX&j'mxA'roSi xj 0 ¿¿v9pa>‘7ro$
tous fâ y iïs t aytav. x, auQis Cftyai [ ieô* gTEg^c. et
in q u i f , f im u la t io n e / q u â d am a c p ræ f t ig i is 5 39 r K vtiov tyav-mmaSas m Tüiaum tte^oujh
æ c D om i f iü m fe c i f l e d i& u r i iu n t , ad p ro - lÉ i r a ^ i c s o ï v , 1*ct ’7ïpo<p>i7ixgï àvay>vrns clvtbS9
p h e ta rum o ra c u la « o s d e d u c e n te s , e x îi li s ,y , ^ KM / f, r* \ > ~ t
a em o h f t r a b im u s a M a d e ip fo ¡ ta p r s - ^ g g ■
d i c la & g e f t a efle/ c e r t i f l im è , e um q u e fo - TCgpupylofr*/ 39 yeyovgvaj (¿iQcuas, £ au-rov ¿tcyo*
ïu m e fle f i lium D e i . U r id e e tiam in e ju s t ijov y ©g», ilo 39 c# toT gstgjva ovo/x&Tt 01
n o n iin é , q u o tq i id t V e r i fu n t e ju s d i f c ip u li , IO a v r ë ucl^ toli, tcao a v r y À a C o m s t UÙ
accepta ab eo gratia ad falutem atque u- , |g§ f , , , , „
tilitatem rëli'qu&um omnium ea faciunt, ¡ ¡ ¡ g ¡ g
prout unufquiique ipforum ab eo munus 3"fû)7rav, tls e^ ço s avrov t Sinpzay uAqCpe
àccepérit. A lii enim Dsemonas expellunt 7rcLp> a vTs, a 01 ¡a $ A aifxovaç IAcluuüoi (èzQcuas a
cêrtiffimè .ac veriffimè ; adeo ut qui ejuf- ^ | | f i <7roM.ctxti >9 'Tn&uetv 1 a u r a i ¿^.ei- 1
modi malis fpiritibus Iiberati lunt, fæpe « , M „ ~ a ' !
fidem ampledantur, & in ecclefia perma-1 ^ ^ w Q*u £ îv& s r vm yw w % a T O y , xot
néant. A lii præicientiam futurorum & v i- éîvaf gjcx.rj\cnoi* 01 j x, rzaçyymojv g^aoi r
fiones Îortiti fdttt, & -propheticas prædi- ^ orflcLoictç x) piorji <vs^<py],nYss’ cifà.ot
àionés. A lii infirmes per impofitionem ^ T8'5 -^¡xyoïmi 2 J& £ r Y&p®v ’fôzQewoes ¡cev-
■ manuum curant, ac priitinae lamtati reiti- M & M i 7 v ~ «ÎT »/
tüünt. Sed & mortui aliquotiés, ut filpra 3 , % ^ J ih *
diximus, excitati fürit, & plUribus dein-20^ ygxpot ryip^o^v, x, * 7ia.ptf*,wcLV vico ti/uv ix^voïs M
ceps annis nobifeum remanferünt. Quid Tt yccp ; Qffc ’¿9iv à.&Qf/,o9 ¿¡ttîiv t y t«
plura ? non poteft numèrüs iniri donorum, & ^ ^ p x ' « 'a
quæ per univerfum orbem eccleiia a Ueo \‘ ~ ' ^ , P , , ,T - ^ MBSg
accipiens, in domine ejus qui fub Pontio C * ®e« A « e» ra , os raT otaitam V *
Pilato crucifixus e ft Je fu C h r ifti, q u o tid ie çn.vpCûQev7 0 $ evri f lo n t a FïtAaTV, éX&ms yi/jlÎ&îs
ad opitulationem gentium o p e ra tu r; nec 25 g^*1 QozpyitAcz tm t g0rôiy *(fàvTi\&iy /¿»m g^a7ra-
fallens q u emq u am ,n e c pecuniam corradens. ‘ | | ¿ > ^ s
U t enim g ratis accepit à D e o , fie etiam H H | r V s , 9 H , ■
g ratis miniftrat. Id em in àliô lôco ita feri- « A « * © « « i .% £f S 3 ^ “ ^ - » W JT î -
b it. Sicu ti multos èx fratribus àudimus in fa> 3 T a7 ra o ay‘7ns yç&<p{. i[5t0aie ^ stdMSv ¿ -
ecclefia, q u i prophetiæ dona confecuti fu n t, xyo/j^p àtifeÀtpdy c i rîT êxxÀîjcnçt <ojy<pjj7ïxà ^ a -
& omni linguarum genere per Spiritum lo- 50 g io ^ a am g^ovrav* 7iay7o^b67rat5 ÀaA.ottü7U>y
q u u n tu r, & ad hominum utilità tem , o c - ^ ,7tv&ijML'ZDS yÀ<ac\rcw-5’ ^ to Î xpucpia. r oui9pa>~
cu lta in lucem p ro fé ra n t, atque arcana ^ (paVÉp ^ à,y>rm>y g7rl r o f ovpc<pépovrT,r à tcL
D e i m y ftè ria exponunt. E x his ig itu r ^ T ? @eJ r a ï r a ^ ^ -
apparet, multiphcem donorum lpintalmm , v / / > <¥>/» «v « /
varietatem ad ilia ufque tempora penes eos ^ e * ^ a /ni>v l i i ’x p . 39 T )ü «JïlÀs^ûiy
qui digni eflent, permanfiflfe. 3 5 xpovav fsrtys. tdTî D^^fxmou^.
V a l e s i i A n n o t a t i o n e s .
1 Ts« ] Verbum w$tte* & e o d e m ienfu
uiurpat Athanafius in vita Antonii, x) bn>(cf,Xs<nifoiy^ r
X&ift» t%av rdw fyyxniHf' xM^uQt&eitmv cmco rS
[*$»<&. Et,paulo poft: -snfif/oms xj y>w&s, **«-
$ugi£ei]o. 'Sic apud Gregorium NyiT libro He vita S a n d s
Macrins fub iinem, fottf4$>urmv xctjupnii. Sic etiam La-
tini purgari dicebant eos, qui immundis ipiritibus libera-
bantur. Hieronymus in vita B. Hilarionis: Noluit autem
Sanclus, antequam purgaret virginem, figna jubere per-
quiri. E t iterum: Nec multo poft purgatus eft puer, pa-
tre fidem dante, & ceteris qui aderant• Ambrofius
in lib. 7 . Epiftolarum, Epift. 2. Paulinus in vita Am«
brofii. Occurrit ea vox & in can. 14 . Concilii Arau-
ficani. Severus in dialogo primo de vita Martini cap. 14.
6)utnto demum menfe purgatus eft non foltim damone, fed
quod illi erat utilìus & optatius, vani tat e. Sed & in lib. i t
de vita Martini, titulus capitis 17. in MS. cpdice hie eft:
Ubi demoniaco furenti dígitos in os intulit, ¿n confeftim
purgavit. Eucherius in paflìone fa n d i Mauricii, H&c duo,
inquit, miracula pajjìóni martyrum inferendo,. Ceterum fu tís
multa funt, qua vel in purgatione damonum, vel in re-
ftduratione claudorum, & c . Ita legi tur in vetuftiflìmo codice
Moíciaceníi, non lit Sürius edidit èxpugnatione da-
monum. Porro in quatuor noftris codicibus Maz. Med.
Fuk.&Saviliano ícriptum eH etúrtií cmsiîisî txç tarfuç&a'&c.
Qui articulus deeft in Regio exemplari, & in editione
Stephani.
2 IhtçsfA&vcu/ i[Aui~\ R edius in codice Maz. Med. & Sa-
viliano, necnon apud Nicephorum legitur 7m¡t[Aei»cw mw
1¡[//tii. Fuketianus habet 7mçs[*&rcu/ áu ¡/¡//a.
V a r i o r u m .
a O¡ fii» y* hu'nQictiy Quatuor Spiritús Sandi charifma-
ta enumerai, q'uibus tune temporis floruit • Ecclefia ; De
his quoque multa & ea preclara leguntur in illius feculi Se
íequentibus Scriptoribus, q u s paucis perílringere non erit
inutile. De Dsmonum ejédiòne Juftinus feribit in Dialo-
■go • Vtm Chrifti nominis timent Damonta trementia, & ho- ■
die adjurata per nomen crtuifixi Jefu Chrtfiifub Pontio Filato
Judas, Frafide, imperata faciunt. Idem rurfus 1. Apo-
■fog. Multos arrepticios per totum orbém, & inhac ipfa Civi-
tate¡ Romana, mu ltíex noftris Chriftianis, ddfuratospér no-
menjefu Chrifti fub Fontio Filato crtcciftxi, fonarmi : quos
nec adjUratores a lii, nec incarttatores, expiatorefve • fonare
potuerant. Pulchra hac de re habet & Tertullianus capite
23 Apologetici. Donum autem Prophetis maximum ilium
Quadratum Athenicnfem habuifie, teftis eft Eulèbius
Hift. lib. IV . cap. 37. Revelationes & vifiones de’futuris
rebus frequenter fadas Polycarpo & Cypriano, ipfi idonei
teftes funt. Sed & B. Carpo vifionem plane mirabilfem con-
tigilTe fcribit Dionyfius Areopagita Epift. 8. Mortuum eo
fecalo fufcitatum fuiflè, Papix teftimonio confirmat Eufe-
bius, Hift. lib. I II. c. ^.Feuardentius in hunc Irenai locum.
K E $ A -
3VT. A u r e l i u s ,
& L . V e r u s .
K E $ A A A I Ö N; H '.
Otuas 0 Eîpîtvciïog r 5 eíú)v [my\(jlov9ou
C A P U T V I I I .
jOualiter Irenaus divinar um memìnìt
firipturarum.
* 1 2
S Æ C.
m
Enei Ttis 'X&yfJUL'TiiCLS VtfO%MV
Trè-^Dii/Ogòct, /q JS&QÎioïcQ vi/ ì(5t<poy eiTToy- 5
O E D quoniam in ipio huju s operis . e x - Hoc refer
^ o rd io polliciti fumus, veterum nos ec- N,cePhor'
1 r 1 caP' *4* cleliae presbyterorum ac fcriptorum verbafó. 4..
fuo loco a d d u ftu ro s, q uibus ea quse à majoribus
fibi trad ita accepiflent, de facris
utriufque teftamenti libris exp o fu eru n t:
, . ipfius etiam Irenaei q u i unus ex illorum
fyrtpa- i o numero f u i t , verba fi placet apponamus:
A c p rim ùm q u id em quas de facris evangeliis
fcrib it in h u n c m odum. Matthazus, Ire„ t 1 ^
7K 7n>M{¿evci,
•ns T c l í r exx^yjaicL^ixav 'Ti'píaQuTépm rn
¿ avyJ¿F<péw <Pavcií3 ¿9 cus r ¿$ 's fé i r othetfiiíXAiy
ygtQcSt sis civTtíS KS/L'n\Q¿avL$
1 1 y%cL<py} Tyvjúv S i X) o ElpUoouos
7¡v. Qepe X) t a s A v ry As^u$‘ >9 ntpás
y t t u s Tekt t hpav föctyfcAÍmy ¿sitas e%y<nx,s<
a ó ja Sb a M a t Qcuos d v rn¡ís 'EQpcóois r í j ÍSíq, a u r
tqv Ds¡pf\íxTCú ¿ %A<pUo eglcoejíev ^ a y i eX /ö , y in q u it, apud H e b re o s propria eo rum lin - f í
UiTgts X) r y n<xóAö dv 'E q¡x-a (&&yfíAi£o/j$pm 39 gua confcriptúm Evangelium e d id it, d um
2 b$í/xzAioiwát>v r exxX>joiav. * b J*g t Uo tstuv i 5 Petrus ac Paulus Romas C h riftum prae-
’¿¡¡'oSbVy - M cipx.os o puiQyjT})$ x¡ epfilui^jTns tteT g iS i ^ ie s re n t, & ecclefias fundamenta jacerent.
59 au-TOS T e l vivo YIÍ t^s Mpvaj-¿/D¡vct3 gyípÁpcús ^>° ? : ^ o rum 7e r o *n te r “ um - ^ arcu s difei-
S A A s s - i A s x S s 1 5 ¿xo'Asfoí IIíttÍAa piÜUf. atq“ ” KrPreS P5tri’ H Pet™
m . , . r w : > 0 H H I , . , ,* j>r*dicata fu eran t, perfcripta rrn , irrr* tsvtiiUU V MUI IrxW! /i’If J/UI h ia l*\/CAmii. - * L nobis tra d i- T.û u7T èxetra MipJKro/tdpov élistjyé/uov, op. (¿fèxiu . , , „ . . . „ .. —
r« i " r >. t « " H ¡ H h h H I dlt- J-ucas qnoqo* » « « o r Pauli, Evan-
S H B g m m m 0 n & e f , à literis manda-
39 « n TO Ç71ÔÛS cLÙTy kvcLTttam, 39 autos ig a t o u v it. Joannes denique Domini difcipulus,
T o (SùaFytAïov, d p E x é c r a T n s ’Aaxas 2 ^ & tç [£ cù v . q u i etjam in ejus finu recubuerat, eyange
rmvTtx, f t o iw d p TtATcp £ ù p v i p ^ s V7n^éuïcùs tc S lium e d id it c ùm .E p h e f i in Afia moraretzsçySnAaQév'Tt
iip y ^ . d p «J'e Tof ivé/UTfla <7 ^ 1 t tjs tur* H æ c ille in tertio fu p ra d iâ i operis
*Ict>ayv8 d vm n jtA v 'f^ a s 39 ^ ^yKps y >A v ,nypî<t'ov 2 5 1^ ° > cujus antea mentionem feçimus. In
.'7Vpotnty>tlas btù) 2 dppAapiàav&i. t y r a v ^g h t as j U^nt° Ver° ’ . ^■eve^ t *one Joannis fk L
, / , > M rs / , , / de .computatione nominis A n tich rifti Cic aintichrifti
* X 0,TW, differifc C ùm ig im r h « c ita fe habeant, ”« •
cunrpçatpois ta^ a&vpioo Ttsty xujAtyis, ^9 pucpTv- & jn omnibus probis ac vetuftis exempfa-
C puiTiW a im it hw en ‘ - f i f u s e r o4 « r ’laxitlcu ribus numerus h ic ex ilet, & ¡pfi q u i Jo a n -
V a l e s i i A n n o t a t i o n e s .
1 rgjKpjj ’jmçy.hMiiym ] Poft h * c .verba, codex Maz. &
Med. has voces interferit, tutu» 5 & à EifluMÎh*; «y. qux
tamen videntur eflè fuperfluæ, & à Scholiafte quodam ad
marginem adfcriptæ. Habentur tamen etiam in Fuk. &
Saviliano.
2 Mîto i i t!w tutu» i%oiby] Nefcio qüa ratione Ghri-
ftophorionus hunc Irensi locum ihterpolârit, 8c prò vulgata
leétione, quam omnium codicum confenfus, & Ru-
fini auiftoritas vetuique interpres Irenæi confirmant, hanc
maluerit fubftituere, 5 t u t u tw uchw». An fortaife ti-
muit, ne hæc Irenæi ratio parum confentiret cum illis,
quæ fupra retulit Eufebius in libro 2. ex Papia & Clemente
Alexandrino, qui Evangelium Marci, vivente adhuc Petro,
R om s editum effe, & ab eodem confirmatum tradide-
runt? Quibus plane refragatur Irenæus hoc loco, dum
Evangelium Marci poft interitum Pauli & Petri feriptum
effe affirmai. Sed quid mirum, fi hac in re aqtiqui Patres
inter fe diffentiunt, cùm de facrorum Evangeliorum
feriptione nihil fere certi habeamus, nifi quatuor tantupi
effe, & à quatuor auSboribus fcripta? Quo autem tempore,
& quam ob caufam feripta fint,& an Matthxi Evangelium
Hebraïco primùm fermone fuerit exaratum,parum confiât.
V a r i o r u m .
a Mut%cuQ Id ipfum ante Irenæum fcriplèrat quoque
Papias, Eufeb. Hift. lib. III. cap. 39. ( ubi vid. Annotationes)
Et Panrenum in India illud literis Hebraicis Scriptum
reperiffe, operâ Bartholomæi illic reli<äuip, & illud ipfum
cuftoditum conftarè idem Eufebius affirmât dib. V . cap.1.0.
Quod & in tumulo Barnabæ, & ipfius m^nu exaratum,
poftmodum repertum fuifle, Theodorus L e fto r lib. II.
Colleft. afièrit. Idem quoque Hebraicum manfiilè fuo tempore
in Bibliotheca Cxiàricnfi, quam Pamphilus Martyr
confecerat, author eft Hieronymus, qui & deferibendi fibi
fa â am poteftatem à Nazaræjs Berrhoenfibus qui eo ute-
bantur, literis tradidit. Feuardentius in hunc Ipcum.
b Mîto t Iw t ¿ t u » t%oib» J Excejfum non è v ita , lcd
ex urbe Roma hic intelligendum effe, patet ex iis'-quie ex
Papia & libro 6 Hypotypoièon Clcmentis Alex, affert Eufebius
Hift. Üb. II. cap. 1 5 . nempe B. Petrum Apoftolum
auftoritate fua S. Marci Evangelium ratum fccifiè, quô in
^ CA, l Pa^*m prelegeretur. Cxterùm quàd aliqui vocem
*5« » boc loco pro vita fine perperam acceperint, occafio
proGuldubio fuit mutationis in textu Irenæi,,ab A u â o re
Gatenæ Patrum in. Evangelium S. Marci, quam Petrus Pof-
4 evuWvJt, vel ab.alio ante cum fa ite . In illâ quippe
Tenæi verba ita exprefla fu nt, pag. y . Mîto tIw 8 ngsnl
MatJuu» vjutftX* tfihat», à f& J»™ W içpwdj-
■WS VliTiis, <& ecuTBf to USTtf IJtTgU Kiipurjof/jivd fyfpceCfiai i}/*Iy
TrufetbidioKt, Poft editionem Evangelii fecund um Matthäum,
Marcus difcipulus & interpres Petri, qua h Petro pradicaban-
tur,fcripto nobis tradidit. Eandem leiiionem ex conjcitura
in Eufebio fubftituit Chriftophorfonus, vapulaps idcirco
Valefio, qui tarpen ipfe jn eo animadverfionem mere-
tur, quod t%eh» in Irenxo interitum interpretatus fit, inde-
que Sanitos Patres commiierit inter fc pugnantes. Grabius
in hunc Irenai locum.
,c Tw» >(fl‘ ofa» To» "lMu»»bo iwp^^Tw» ] U i ei^ujt Poly-
crates, Ignatius, Polycarpus, Ariftion, Joannes Jupior.E-
phefinus, Clemens, Dipnyfius,,qups Irenxus pa rtimptx-
ceptores J^abuerat, partim cum eis facris de rebus collo-
quiis convenire potuerat. Enimvero cum ille ad iccundum
ufque annum Imperii T rajani, Chrifti autem .centqfimum
primum, in Afia conftitutus ac regens Ecclefias permanie-
r it j -Bplycarpus au tem ,: cujus auditor fifit Irenxus, jam
ferevn,pflagenarius, agop V I I Marci Ä u rd ii,, Chrifti .verp
C L X IX , martyrio affeüus fuerit} dufciijm effe non .pb-
teft quin fuperiores, & alios plurimos beati Joannis difei-
pulos Ircnxus coram audire & videre ppfäerit..Feuqrden-
tius in locum. De quibuÖam concedo};fed-de Clemente,
Dipnyfio 8c aliis nego, inquit Grabius ibid.
e a ^ ix o r a y 9