•Pé t r i de m a r c a Epïjtoia
pram veri in Gallia. Principium fecifle
pr®dicationis in Gallia, five potiorem ejus
curam geffiiTe, difertiifimé teftatur. Duplici
quippe fignificationehax verba exponi pof-
fimt, 4P7G (j b Tij TaMi^ Quod autempri-
mum in Dalmatia prasdiciflc dicatur; ad
folam Dabnatiam referendum non eft, fed
ad Galliam etiam, atque Italian); habita
ratione Macedoni®, in qua erudienda de-
mum laboravit. Quae diclio fbrtafle refti-
tuenda eft in contextu, ut fit quod relpon-
deat Tcfprimiim. Sicque illud rè primum
non impediet, quin fignificet ultimis verbis
Epiphanius, principium oper® fu* LuCam
pofiiiffe in Gallia. Excipiunt viri eruditi,
nefcìre le ab ullo veterum aucforum prodita,
qu® fcripfit Epiphanius. Scilicet. Sed non
ideo minus lùnt vera qu® gefta refert. Pe-
tivit ille luam narrationem ex vetuftiori
foiptore, quo, ut plerilque aliis, caremus.
Fortafìè ex Hegefippo illud hauièrat, qui
in pandendis Eccleftarum originibus fé ex-
ercuit. Extabat integrum opus Hegefippi,
non folùm Eufebii, fed etiam Hieronymi
temporibus, atque adeo Epiphanii. Supererai
quoque Geolgii Syncelli ®tate, qui
ejus auétoris ftagmentum profert, in Chro-
nico, aliud à fragmentis qu® recital Eufebius.
GràViùs doleo de viri illius eruditiffi-
m i, tibique ac mihi quondam amicifflmi
gloflemate; qui in Animadverfionibus ad
eurn Epiphanii locum, vim teftimonii illius
ftobis adimere conatur. De Gallia enim Cifi
alpina loqui Epiphanium notat. Scilicet
apud illum au&oremCifalpinam Galliam in-
tclligirmis, qu® nulla tunc èrat, ab ipfis
Àugufti terhporibus, qui novam provincia-
fum imperii divifionem inftituit. Amovit
ab Italia nomen GalliarUm, qUas objeétu
Alpium termìnavit; Italiani folidam in re-
giónes xi. partitus ; Galliis in quatuor pro-
vihcias, Narbonenfem, LugdUnenfem, Bel-
gicam, & Aquitanicam feétis; ut docent
Strabo, Mela, & Plinius. Quam rationem
quoque fequutus eft Ptolem*us in fuis ta-
bulis; & Ammianus, ac rdiqui, quos de
Galliis & Italia differere occafio coegit.
Itaque non alia eft apud Epiphanium Gallia,
quam qu® poft Chriftum natum ab omnibus
anétoribus vocatur Gallia, juxta limites
ab Augnilo inftitutos.
Non folùm autem Lucani adhibuerunt
Apoftóli ad ihformandas in religione Gallias,
lèd etiam Crèfccntem. Ejus rei teftis
ipiè Paulus i . Timoth. cap. 4. qui milTum
ftiiiTe docet Crélcentem in Galliam. Certum
quidem éft variam fuifle hujus loci Paulini
leitionem, etiam apud veteres. Etenim
Chryfoftomus & Theodoretus apud Gr®-
cosy vulgatus interpres, & Ambrofiafter
apud Latinos, legerunt Galatiam, non autem
Galliam. Sed vetuftioris & verioris
leétiònis vindicem habemus Epiphanium,
qui conftanter icribit in hærefi l i , èos errare,
qui 'hoc loco Pauli Galatiam legunt,
cum fcribendum doceat Galliam. » ydg
Tw Taverna, itXayriiérns r.fifvmv, ¿\-
AÒ. ci TaMÌct. Eodem modo ceteris anti-
quior Eufebius tuus legit in codice Pauli
Galliam, quemadmodum Epiphanius ; fi
rcclé verba ejus expendantur, & vera apud
auélorem illum leétio retineatur ex Rufino,
& omnibus codicibus MSS. ut tu diièrté
monuifti. Theodoretus fané, qui Galatia
diétionem in contextu Pauli retinet, licèi
de Galatia Afiàtica potuiflèt illam accipere,
maluit ad Galliam noftram, id eft ad Galatiam
Occidentalem referre. Adeo certa erat apud
omnes veteres, Crefcentis in Gallia prædica-
tio. In quo cum veteribus Ufuardi & Adonis
Martyrologiis . conveniunr ; qui poft fi-
dem ,à Crefcente in Galliis promulgata!® ,■
meminere reditùs illius in Galatei Afiaricà.
Enimverò quid vetat, quin Lue® 8c
Crefcenti, affiduis Pauli comitibus, adjun-
gamus & Paulum ipfìun Apoftolum? qui
teftibus Græcis, Athanafio, Epiphanio,
Chryfoftomo, ac Theodoreto, & e Latinis
Hieronymo, poft primum adventum lùum
in Urbem, ubi biennium exegit à Luca memoratimi,
(quo temporis intervallo fbrtean
Lucas in Gallia prædicationem Evangelii
aulpicatus eft ) Hiipanias adivit, ad pro-
mulgandam illis in regionibus Chriftianam
fidem. Atqui Hifpanias petenti, pergen-
dum fiiit per celeberrimam apud veteres
viam illam publicam, qu® ab Italia per
Gallias in Bæticam ipiàm ducit. Ejus de-
fcriptionem exhibet non folùm Antonini
Itinerarium à Nic*a per Arelatem, Narbo-
nem, lùmmum Pyrenæum, Juncariam.Bar-
cinonem, & reliqua loca ; lèd etiam Strabo,
qui fedulò fe habuit in vi® illius expli-
Catione ; quam in plerifque capitibus minùs
ab interpretibus intelleétam, nos patefàcere
conati lumus libro primo Catalonia illu-
f r a t e , eujus editionem maturamus. Non
îners fuit Paulus in Galliis erudiendis, qui
Gentium làlutem fibi fpecialiter commiflàm,
tam flagranti ftudio peragratis regionibus
uridequaque procurabat ; qua de re ftatim
uberiùs agemus.
Poflumus quoque Philippi Apoftoli 0-
peram Galliis vindicare, ipfifque Britanniis,
ex Ifidoro Hifpàlenfi lib. de vita & morte
Sanélorum cap. 74. Thilippus Gallicp r é dicat
Chrijlum, barbarafique gentes v'tei-
nafque tenebrie, © tumenti Oceano con-
jundtas, ad feientia lumen fideique por-
turn deducit. Additque hoc munere per-
ftinélum Philippum, in Phrygiam migraffe,
ubi Hierapoli 'occubuit. Sed quoniam hunc
Apoftolum Gallis quoque, turn Baronins,
turn eo duce alii fubtrahere eonantur, nar-
rationem illam ad Galatas Afiaticos tradu-
cendo; non pigebit viri eruditiifimi,,,licèt
è Noad
H E N . V A L E S I V M .
è Novatorum grege, Uflirii Armachani ver- pn rPL, _____ - -
ba hîc tranflcribere. è cap. %. de Antiquitá- íbanos imneri i l r ' T ' 0 fC° í, aPUc^ Ni-
tibus Ecclefiarum Britannicarum. Quod au- noftolomm n ° £ c eterum ^ Atem
de ‘Philippi in.Galliis Apoftoîatu hit- olbis patet ÈvlaLdium ^ti^ u^ uaverfum
bet Ereculfns à M l 1 — 1 difîùnderent ex
ex IJldori libro de Tatrsbus utriufqùe “ Eu fe te h b adnoJ
Jeft amenti cap. 74. ad verbum exprefUt c nnn fat' x> Evang. cap.
Apud utrumque enim legimus,. P h lp £ m Romanis T mam H 'mpedi’ attIue
Gallis prædicaffe C h r i lL i , b a Z PÇ Ï S C S ’ “ ' ‘ j T
gentes, yicinafque tenebris, .& tumenti O- mm > ^tn Aimeniorum, Scythaceano
conjunélas, ad feientiæ lucem fidei- M W S B m E I I0Pum> 'pfimet prædi-
queportum deduxifTe. Neque hTc mËi Smodu,« ^
Baronn conjectura placet, IJid o ri ifta à Britamicis infídG r b í ^ T lootue
Gallis noftris ad Galatas Afiaticos tìadu- fid e u Z ê n h & â
centts ; multoque mtnùs nuperi operum to tam infioidum n» lil ■Saa®n“ Iunem pu-
Ifidors editorie, Jacobi B r eu li te J e r iZ s, ^ Pe* adea\ de &
Galatis/ra GaUis in ip/o textu {fine ulla los, negligentiores fùffe in gÍ|C/íí°S P
veteris leBtoms commemoratione j repo- iter eft ad Briranniss- ' • V Per W s
S i Nam pr¡eterquam quid IfidorUs B Ì I M Ì Ì I M M M | H |
1 hoc ipfo opere cap. L . & i „ oficio To- t o u r i r n i w, l;„ ^ d egreg‘e llÜ Præ‘
letano^quod Gothicum © Mozarabum collegio Lucam CrefcntellnUT ex, eomm
vulgb appellatur) itemque Julianus To- Paulum’ Mo 1 H B ü i Troph‘mum,
letanus Archiepificqpus in Nahum Tro d e f i l i Ma,rtlaIem’ d '° rílue t a U s Ec-
phetam f e r i b i l i — 1 ¡ ■ H U H pC¿fedt CIemens
que auEtor fu it ColleCtaneorum © Flo- tonoefem^ SatU“ mU“ ’ E“ tr°Pium San-
rum) Thilippo GaUiam afienant Idem &
que Gallis prædicaviiTe Chriftum le'gitur in C r S ¿ ^ PhÜÍPPÍ’ LuT '
libello de feftis Apofiokrum, qui in Hiero- B B M h B R B B q7 am “ GaUiis
njmiano Martyrologio M S labetur - Chnftla“ æ «d» fementis; Dei
quo pleraque L n fa i n l . b L Z f i Z Z ^ f° '
Batribus noviTefiamenti tranlTcripfit I- nnliit’ i™ deftituente. Dicet pro
fidorus) illa barbararum gentium Oceano pfit in Z i cap T Z CXC'^5 ' '
conjunCtarum mentio,. Europeos Gallos, ejufdem doàrio J Z Z fidem.Proban
non Gallo-Grecos ab. I Sdoro intelleítos doôtenæ.Pro/ effio»e> in variis
e fe fatis evincih H Ecci eflis Per B B H orbem conllitutis
t a n n i H H H H 1
WHBmMWÊÈSÊmi « •« a s . ç a a : h b TptT w m M
iüoleiftionisÚLprioribaseditioXs a b a lf H ? H W m k 9 ^ 9 ad
quo Hiipanarum partium ftulofo Difèema" V t0nenm ^rttaUs^enire. Ula tem-
; tur quidem apud eruditos de Jacobi in Hi ë f r n îm 'f q,?ldem & Hiipauis fuas
fpaniam adventu ; « ü ü i H | ^ a «ftriquod
Apoftoli nondum à Jud®a, fortìbus 9 9 9 H I digladiabuntur de
fibi apud Gentes pr*dicandi diftributis, rc- fit ocutesTe IH 9 I
ceífilTent. Sed quemadmodum audoritle dalem S a ^ m 'I A ^ fententmm ad fpe-
Ifidori, qui fua ex prioribus haurire potuit coer“ b l i f% h h ? !” °
j » M « i m M B M B B M I
Gallias cùm incWir ? rædlcatI0 aPud Hpbdcum fàciant in fidei fufcept* initiis "K ascasft s s h s D z qui