T E T R I de M A R C A Epifiotd
ha, id eft ad ahfflim eet. aut cireiter. Qua primam Gregorii opinionem ; Rabanus atì=
narratio manifeftè pugnat cum Iren®o, qui rem in fuo Martyrologio fequatur fecundam;
fexaginta & ampliùs annis ante hunc Con- ufurpatis quoque Gregorii verbis: Ifte vero;
iìrlatum Ecclefiarum apud Celtas fondata- inquit, Saturmnus martyr, ut fertur, ab
rum meminih Pugnar quoque cum Ter- Apoftolorum difcipulis ordinatus, in ur-
tullianOj qui trigìnta & ampliùs annis ante bem Tolofatum ejt dir e Et us. Quod ditelli-
Decii epocham, diverfas Galliarum natio- gendum de Clemente, à quo miffus dìcitut
nes fidem Chriftianam profited teftatur : Saturninus mia cum Dionyfio, in adis ve-
qua; cùm fit ex auditu, planè pradicantium teribus. fandi Dionyfii compofitis à Fortu-
mifforum minifterio diverfis itlis nationibus nato Pidavenfi, qui fecundam Gregorii fen-
in fo n d e n d a foit; qui quidem alii non font tentiam difertilìimè confirmat. Quanquam
prater eos, quos tabula Ecclefiaftic® ex- .vetufta fandi Saturnini ada miffum à PetrO
hibent. Erravit ergo Gregorius, pratextu doceant, & in Elufana urbe, Novempopu-
vit® fandi Saturnini, cujus verba laudat, in lania fcilicet Metropoli; deinde Pompelone,
epocha Decii conftituenda ; quam fcriptor & ih , aliis Hifpaniarum gentibus Ecclefias
ille cum foli Saturnino affigeret, Gregorius conftituiife ; ut ex fuis quoque tabulis feten-
de fuo ad alios extendit, ex recepta jam tur audores Hifpani. Sed fatius eft ut ha-
tum opinione de feptem illorum locietate. reamus relata à Gregorio traditioni ; fcilicet
De fuo addidiffe dixi ; ' quoniam in verbis à difcipulis Apoftolorum ordinatum, id eft
adorum Saturnini qua Gregorius laudat, à Clemente juxta Fortunatum.
nulla fit fex Pontificum mentio ; neque e- Eadem explicatiò adhibenda eft alteri lotiam
in corpore adorum qua apud Surium co cap. 8. de gloria Confeffòrum, ubi tradit
extant, qua planè funt eadem cum iis adis Biturica urbi verbum falutis pradicafle Ur-
ex quibus locum à fe laudatum Gregorius finum Epifcopum, qui à difcipulis A pofto-
decerpfit, cùm iifdem omnino verbis ibi lo- lorum in Gallias dejiinatus fuerat, lcilicet
cus ille defcriptus reperiatur. Porrò ada à Clemente, ut ejus vita ada perantiqua
illa compofita fimt longo intervallo poft o- tcftantur.
bitum Exlùperii ToÌoéni, cujus meminere; Speciales quas adhibuimus probationes
ut redè obfervat Hugo Menardus. Defti- pro folcienda veteri epocha quinqué Ponti-
tuitur itaque Gregorius fui audoris teftimo- ncum Trophimi, Pauli, Martialis, Dionyfii,
nio, in fex Pontificibus; adeo ut epocha Saturnini, quibufcum par eft caufla plurima
Conlùlatùs Decii, ad folum Saturninum Epi- aliorum qui Ecclefias in Galliis fandaverunt,
fcopum ex ilio adorum fcriptore referenda generates probationes ex Irenao, Tertulli-
pir ano. Se Eufebio de vetuftate Ecclefiarum,
Quod autem ad Saturninuto attinet ; con- ut juvant ; fic mumum quoque ex illis fub-
trovertì non debet, quin Gregorii tempore fidium capiunt. Qua de re diligenter diffe-
duplex invaluilfet opinio, & quin utraque ruit Juris utriufquc cèleberrimus AnteceiTor
foli relatione niteretur. Altera eft quam in Academia Tololàna Antonius Dadinus
fequitur Gregorius hoc loco, paflùm effe Alteferralib.4 .RerumAquitanicarumcap.9.
Saturninum Decii Confolatu. lllud au- Quod autem attinet ad Gatianum Turotem
audor ab eo laudatus haufit, non ex nenfis Ecclefi® Epifcopum ; cum ejus foc-
vetuftis Saturnini paffionis adis, fed ex fi- ceffor Gregorius, cui perfpeda erant Ecde-
d e li recordatione, ut loquitur. Vetufta -fise fu* tabularia, doeeat conceptis verbis
enim paffionis ada, vel per incuriam tem- lib. 10, Hiftor. cap. 30. Gatianum anno De-
pore ilio fcripta non foerant, vel ex Pr*fi- cii primo à Papa Sedis Roman* tranimif
dum decreto temporibus Decii igne perie- fum, additis quoque aliquot ejus Epifcopi
rant; ut de adis martyrum generaliter te- geftis; neque ulla nobis aliunde lùppetat
ftatur Prudentius. Altera fententia, fuà audoritas, qua illum ad vetuftiora tempora
quoque relatione folta, ( cujus teftis ipfe revocemus ; temerarium cenièo adverfos
Gregorius lib. 1. cap. 48. de Miraculis ) Gregorium de propri* Ecclefi* ftatu difpu-
tradebat miffum Saturninum à difcipulis A- tare. Idem dicendum puto de Stremonii
poftolorum, id eft plufquam centum & Arvernenfis Epifcopi initiis; qu* Grego-
quinquaginta annis ante Decium. Adeo ut rium, utpote patria Arvernum, atqùe adeo
in ancipiti pofitis, liceat ultimam Gregorii in fuis non peregrinimi, latere non poteranc.
fciitentiam fequi, qu* coh*ret priori illi a- Q u * fortafle foit occafio, cur neglìgentiuS
pud eum non controverf*, de non divel- fe habuerit in aliarum Ecclefiarum inveftr-
lendis adeo prolixa temporum intercapedine gandis initiis. Quibus exordia duarum fibi
à fe invicem prioribus Epifcopis ; qui à cararum, Turonenfis & Arvern®, ®quari
Tetro & Paulo, & deinceps à Clemente A- non poffe cùm videret, maluit ad harum
poftolorum difcipulo, non longo intervallo tempora, priorum quirique fondationes in-
mifli, exordia fitìei per Gallias propagarunt. difcuflàs deprimere. Quaré cùm apud viros
Hinc fa cluni, ut Ado in Martyrologio Sa- eruditiflìmos antiqua Ecclefiarum Gallicana-
turninum fcribat paflùm lùb Decio,-juxta rum dip ty eh a , in quibus Pontifices fide!
praediad
H E N. V A L E S I V M .
pr*dicat* antefignani defcripti funt, cum
miflìonis Apoftolic® vetuftiflìma epocha, ex
eo folo capite nutarint in temporis aflìgnatio-
ne, quod cum Severo & Gregorio pugnare
viderentur; religiofiflimi Epifcopi collega;
noftri poterunt intrepide in fuis Ecclefiis de-
ceflorum iùorum traditam aflèrere vetufta-
tem ; fecuri de illa qu® noftris objici folet
veterum auilorum ignoratione aut contem-
ptu, tum etiam de aliquo veritatis hiftoric®
dilpendio: qu® alioqui laboraret, fi atìis
antiquis fides fua detraheretur. Itaque pr®-
ter cereros iùperius memoratos, Clementem
à Petro Apoftolo miffum fibi vindicabunt
Metenfes, ex Adis unde narrationem fuam
haufit Paulus Diaconus, medi® aitati e, &
non contemnend® auditoritacis fcriptor. E-
jufdem Apoftoli cur®, & poftea Clemen-
tis, plures populi acceptam quoque ferre
poterunt ex veteribus Adis. & Martyrolo-
giis primam Epifcoporum fuorum inftitutio-
nem. Quorum labores fi luis provinciis ex
Augufti inftituto diipofitis redaantur; Ter-
tulliani fententia quantopere vera fit, de
diverfis Galliarum nationibus Chriftiana fide
imbutis, patebir. Narbonenfis quippe provincia
non folum à Crefcente Viennenfi, fed
etiam à Trophimo Arelatenfi; à Paulo Nar-
bonenfi, qui proxime fecutus eft Trophi-
mum; & demum à Saturnino Toloiàno ex-
culta foit. Aquitaniea à Martiale Lemovi-
cenfi ; Urlino Bituricenfi ; Frontone Petra-
goricenfi, & Eutropio Santonenfi, atque
etiam à Saturnino in Novempopulania, qu®
pars erat Aquilani®. Belgicam curaverunt
Eucharius Trevirenfis , Clemens Metenfis,
Xyftus Remenfis, & Memmius Catalaunen-
fis. Quod attinet ad Lugdunenfem proyin-
ciam ; fidem in ea inftituerunt Dionyfius
Parifienfis, Savinianus Senonenfis, Nicafius
Rotomagenfis, Caraunus Carnotenfis , &
Julianus Ceijomanenfis. Supereft ut de
Lugdunenfi cjvitate qu*rainus: qu® quidem
cum principia Epifcopatus debeat Po-
thino, qui paffus lùb Antonino anno Chri-
fti c lxxvir. nonagenario major, fed ìnfe-
rior Trophimi Arelatenfis inftitutione, non
dubito quin hujus ftudio debeat primitias fi-
dei. Siquidem, ut tradiderunt Epifcopi in
libello oblato Leoni Pap® anno c c c c l . ex
Trophimo velut ex fonte profluxerunt ri-
vuli fidei in alias Galliarum partes: quod
confirmat quoque Zofimi Pap* Epiftola.
Quare cum Arelas Itali®, Orientis, & Afri-
cæcommerciis pateret, & ob earn ratio-
nem, Lugduno florentilfimo Galliarum emporio
conjungeretur ; obvium foit Trophimo
, per fe & per alios legatos fidei Chri-
ftian® fementem ibi ferere, qu* tandem in
eum fidelium coetum crevit, qui à Pothino
Epifcopo regi mereretur.
Non me latet, in quædam ada, quibus
vit® Pontificum illorum deicribuntur, multa
( quod attinet ad forum res geftas ) irre-
pfiffe, qu® manu medica egeant, ut repur*
gentur ; quemadmpdum de adis hujufce generis'decreverat
olim Concilium Francofor-
dienfe anno d c c x c i v . Id tamen non officit
miflìonis veritati ; de qua fola afferenda
nunc agitur ; omiflìs çeteris qu® ip quæftio-
nem adducentur à viris eruditis, de quibus
ajias fortafle fententiam meam aperiam. Interim
amicos noftros obteftor, ut boni con-
lùlant qu®, licet aliena ab eorum fententia,
dixi, provocatus tuend® veritatis dffiderio
ad reftituendam Ecclefi® Gallican® majefta-
tem, aliquo pado imminutam ex depreflà
originis illius vetuftate ; qu® in rebus facris
non vulgarem veneratlonem conciliare lbìet,
tum Ecclefiis, tum etiam Imperiis Chriftia-
nis in quibus funt conftitut®. Qpare pon
evertendas, fed retinendas putavi qu® vero
nituntur ttaditiones noftras ; præcipue cum
in Eeclefia Romana, ac toto in orbe Chri-
ftiano jam olim recept® faerint : adeo ut
non egeapnus prava illa diligentia, quam ad-
hibuerunt illi, qui etiam falfis atque confi-
dis lùb nomine veterum audorum m°nu-
rtìehtis, vetuftatem Chriftian® rèligionis libi
arrogare nituntur, vel etiam receptam confirmare.
Tu vero, Via. C l a r i s s i m e , pro ea qua
polies non folum eruditione, fed etiam prudenza
, de noftro ifto copatu, prout par
eft, decernes, & dignitatem Ecdefiarum
Gallicanarum robuftius vindicabis. Vale. Luteri
® Parifiorum, Nonis Septembris, anno
M. DC. LVIII.
E GULI -