SD E V I T A tè S C R I P T I S
nJmâ pars fuit Éüfebius nofter, Nato & in eontutoeliâ affèciflèt. Fit ingens conventui
dextro cornu primum locum obtinuit, & Epilcoporum in urbe Antiochia, cui præfe-
Imp. Conftantinum qui inter duos confiden- dit Eulèbius Nicomedienfis, totius faitionis
tium ordines medius in aurea fella refidebat, auétor ac fignifor. Interfuit etiam huic Sy-
totius Synodi nomine Compellavit, ficut ipfe nodo Cælàrienfis Eufebius. Igitur Euftathius
teftatur in exordio libri i. de vita Conflati- à Cyro Berroeenfium Epifcopo acculàtus
tini, & in lib. 3. ejuldem opefis. Idem etiam quòd impiam Sabellii dodtrinam tueretur;
confirmât Sozomenus in libro 1. hiftoriæ Ec- concinnato præterea adverlus illum ftuprì
clefiaftieæ. Deinde cùm fotet Epifcopos crimine, de lède lira depellitur. Quam ob
maxima eflèt controverfia de formula fidei, cauiàm graviffimus Antiochiæ tumultus eft
Eulèbius nofter formulami propolùit admo- excitatus ; populo duas in partes divilò, cùm
dum reiflam & fimplicem, & quæ omnium alii Cælàrienlem Eulèbium in EuftatHii locum
Epilcoporum, ipfiufque adeò Imperatoris fiibftituiialiiEuftathiumfibi Epifcopum reddi
confenfii laudata eft. Sed cùm ei formulæ flagitarent. Ventumque eflèt ad manus, nifi
aliquiddeeflè videretur ad coUfutandam novi Imperatoris metus& judicum audoritas eos
dogmatis impietatem, Patres Synodi Nicæ- cohibuiffet. Pacata tandem feditione, pul-
næ has præterea voces addendas elle cenlù- foque in exilium Euftathio, Eulèbius nofter,
èrunt, tDeum verum de SD co vero : geni- tametfi & à populo & ab Epilcopis qui adii
«», non factum, Confubjiantialem Patri, erant rogatus, ut Antiochenfis Ecclefiæ ad-
Adjecerunt etiam anathematifinos, adverlus miniftrationem lùlciperet, id facere reculà-
eos qui dicerent Filium Dei de non exftanti- vit. Cumque Epifcopi fcriptis ad Conflan-
bus facftum eflè, & fuiflè tempus cùm non tinum literis, & lùum & populi totius lùf-
eflèt. Et initio quidem Eufebius nofter Con- ifagium ei retuliflènt, Eufebius lùas quoque
fubftantialis voccmadmitterereculàbat. Sed literas dedit ad Conftantinum. Quibus re-
poftea edodus à reliquiS Epifcopis quænam fcribens Imp. Conftantinus, Eufebii confili-
elfet hujus verbi vis atque fententia, huic um magnopere laudavit. Dejedo in hunc
fidei tandem confenfit ac lùbfcripfit, quem- modum Euftathio, quod anno Chrifti 330.
admodum ipfe tradit in Epiftola ad Cæfari- geftum effe in Adnotationibusoblèrvavi, A-
enfes. Nonnulli alferunt Eufebium neceffi- riani inAthanafium furoris fili impetumver-
tate adadum, & Imperatoris metu potiùs tunt. Ac primo quidem ordinationem ejus
quàm ex animi lui lèntentia, Nicænæ fidei acculànt apud principem: deinde quòd linea:
fubfcripfiflè. Ego vero de aliis quidem qui veftis canonem à provinciahbus exigeret:
interfùerunt huic Synodo, id fàcüè credide- quòd làcrumcalicem confregiflèt : poftremò
rim.. De Cælàrjenfi autem Eufebio ita fen- quòd Arfenium quendamEpifcopum intere-
tire non poflum. Nam Eufebius poft Syno- milfet. Itaque Conftantinus moleftiffimis
dum Nicænam, femper damnavit eos qui di- eorum delationibus fàtigatus, Concilium incerai
t Filium Dei ex nihilo fadum eflè, ut dixit in urbe Tyro, eóque Athanafium E-
patet ex libris ejus contra Marcellum, & pifcopum ad cauiàm dicendam venire juflìt.
nominatim ex capite 9. & 10. libri 1. de In ea Synodo Judex ledit inter ceteros Eu-
Ecclefiaftica Theologia. Idem etiam de ilio febius Cælàrienfis, quem Conftantinus ei
telktur Athanafìus. Qui cùmfiepiflime re- Concilio intereflè voluerat. Hunc inConci-
tulerit Eulèbium Cæfarienfem Nicænæ Sy- ho fedentem conlpicatus Potamo Heracleo-
nodo lùbfcripfiflè, nunquam tamen id ab ilio politanus Epilcopus, qui cum Athanafio E-
fimulatè & in foeciem duntaxat faCtum eflè pifcopo & aliquot Ægypti làcerdotibus illue
prodit. Certè fi Eulèbius non ex animo, lèd advenerat, his verbis compellaflè dicitur :
per fraudem ac fiinulationem Nicæno Con- Tene Eufebi federe, (è innocentent Atha-
cilio lùbfcripfie, cur ad Cælàrienlès illam nafium fa r e à te judicandum ì ¡¡¿uis hac
quam dixi poftea mifit Epiftolam, qua in- pati poffit ? Nonne perfecutionis tempore
genuè pròfefius eft lè fidem illam quæ in' mecum in cujtodia fu ìfiì ? Atque ego qui-
Concilio Nicæno edita foerat, amplexum fu- dem oculum prò veritate per didì ; tu nulla
iflè ?Poft Synodum Nicænam, Ariani metu corporis parte mutilatus es, neque marty-
Imperatoris aliquantulum quievere. Mox rium fùbiìjli, fed vivus integerque confi-
relùmpta fiducia, cumin amicitiàmprincipis Jìis. ¡puanam ratione è carcere evafijtìl
callide irrepfiflènt, Catholicos Antiftites om- N if i quòd perfecutorìbus noftris fpopon-
nibus modiS atque artibus perièqui inftitu- difii te rem nefariam admijfurum, ac for-
crunt. Pritous illoriimimpetus in Euftathi- tajfe etiam admìfiftì. Hæc Epiphanius ita
um incubuit Antiochena: urbis Epifcopum, narrat in hærefi Meletianorum. Ex quibus
qui & confèflìonis gloïiâ illuftris, & inter obiter apparet, falli eos qui Eulèbium no-
Nicænæ fidei aflërtores præcipuus habeba- ftrum Idolis aliquando làcrificaflè fcribunt,
tur. Hunc igitur apud Imperatorem acculànt idque illi in Synodo Tyria palam objeéhim
quòd Sabellii impietatem adftrueret, quod- fuiflè. Neque enim Eufebium infimulavitPo-
que matrem principia Helenam Auguftam tamo, quòd idolis immolaviflèt, lèd tantùm
quòd
E V S E B I I C Æ S A R I È N S I S .
quod faivtis & integer ex carcere dimiflus,
id de ipfo lufpicandi anlàm præbuiflèt. Fieri
tamen poteft, ut Eulèbius alio quopiam
modo dimiflus fiierit è Carcere, quàm ilio
quem retülitPötafflo. Ceterùmex Epipbanii
verbis cólligi videtür, Eulèbium Cælaricn-
fcm huic Synôdo præfèdiflè. Addit enim
Eulèbium his aüditis graviter commotum,
dimififlè Concilium. Ex aliis tamen fcrip-
toribus cômpertum habëmus, non Cælàri-
enlèm,lèd Nicotoédienlèm Eulèbium Tyriæ
Synodo præfuiflè. Poft Concilium Tyri
habitum, Epifcopi omnes qui illic confederane,
juflu principis Hierofolytoa lè contU-
lere, ad. celebranda encænia magnæ illius
fcafihcæ, quam in honorem Chrifti Conftan-
tinUS ibidem exftruxerat. Illic Eulèbius nofter
variis concionibus in Ecclefia habitis fe-
ftivitateto decoraverit. Cumque Imperator a-
cerbiifimis literis Epifcopos ad Comitatuto
fiiùm evocaflèt, ut eorum quæ adverlus A-
ihanafium per fraudem ac fimultateto gèflè-
ïant, rationem coràm redderént; Eulèbius
nofter unà cum quinque aliis venit Conftan-
tinopolim, deque omnibus geftis prinCipem
cértiorem fecit. Tunc etiam tricennàlem o-
rationem coram ipfo Imperatore in palatio
recitavit. Quam quidem Imperator fummo
cum gàudio aufcultavit, non tam ob luas,
quàm ob Dei laudes, qüeto Eufebius tota illa
orationc celebraVèrat. Hanc focundàm ora-
tionem in palatio à fe diétàm fuiflè teflatur
Eufebius in libro 4. de vita Cönftantini. 'Jam
quippe antea Oràtionem de fepulcro Domini
habuerat in palatio : quam quidem Imperator
ftanS audierat, nec Unquam, licet lè-
mel atque iterum ab Eufebio rogatus, federe
in Ièlla libi appofita lùftinuerat ; æquum eflè
dicens, lèrtoónes de Deo à ftantibus exaudi-
ri, ut refert Eulèbius in capite 33. ejuldem
libri. Porrò quàm carus acceptufque fùerit
Conftantino nofter Eufebius, turn ex his quæ
dixi, tum ex multis aliis licet intelligere.
Nam & frequentes ab eo accepit literas, quæ
in fupradiélis libris intextæ legimtur. Nec
raro ad palatium accitus & convivio excep-
tus, & familiari colloquio honoratus eft.
Quinetiam vifionem illam Crucis quato in
cælo Conftantinus viderat tunc cùm adver-
fiis Maxentium proficilceretur, Eulèbio no-
ftro narravit ; & Labarum quod ad Crucis
illius fimilitudinemexpreflèrat, eidem often-
dit, quemadmodum ipfe teftatur EUlèbius.
Cumque opus haberet codicibus facris ad
ulum Ecclefiarum quas Conftantinopoli æ-
dificaverat, eorum deferibendorum curam ac
lòlicitudinem mandavit Eulèbio ; quippe
quem harum rerum peritiflìmum eflè probè
feiret. Deniquè cùm Eulèbius nofter librum
de fello Pafchali ejus nomini nuncupaflèt,
adeo jucundum id munus fuit Conftantino,
ut librum illum ftatim in Latinum lèrmonem
converti juflèrit, fcriptifque ad Eufèbiilm
literis eum hortatus fit, ut ejulmodi opera
quæ iil manibus habebat, rerum facrarum
ftudiofis quàm primùm communicaret. Sub
idem tempus Eufebius deferiptionem bafilicæ
Hierofolymitanæ, & donàriorum quæ illic
fàcrata lùérant, brevi libello comprehenlàm
Conftantino principi niincupavit. Quam quidem
una cum oratione Tricennali ad calcem
librorum de vita Conftantini fubjécerat. Verum
hic liber hodie non exilât. Eodem C-
tiam tempore feripti fimt ab Eufebio libri
qumque contra Marcellum : quorumqioftre-
mos très de Eccléfiaftica Theologia Flaccillo
Antiochenfium Epifcopo infcripfit. Iniit autem
Epifcopatum Flaccillus paulo ante Synodum
Tyri, quæ congregata eli Cónfulatu
Conftantii & Albini, anno 335. Natalis Dominici.
Cettè Eulèbius in libro 1. contra
Marcellum de Eccléfiaftica Theólògia, cap.
14. difertè fcribit Marcellum meritò ab Ec-
clefia damnatum fijiflè. Damnatus autem
eli primùm Marcellus in Synodo Conllan-
tinopolitana, ab illis ipfis Epifcopis qui ba-
filicam Conftantinianam Hierolòlymis dedi-
cavcrant. hoc eft anno Chrifti 3 35-, vel certè
336. ut Baronio placet. Et Sòcrates quidem
tres tantùm agnofeit Eufebii libros contra
Marcellum ; eöS fcfticet qui de EcClefiaftica
Theologia iüfofibuntur : cùm tamen totum
opus contra Marcellum, quinque libris ab
Eufebio fit comprehenfom. Porrò omnium
Eufebii librorum, poftremi videntur eflè quatuor
illi de vita Imp. Conftantini. Scripti
fulit enim poll mortem Imp. illius, cui non
diu fuperlles vixit Eufebius. Mortuus quippe
eft filb exordia principatus Conftantii Au-
gufti, paulò ante mortem Conftantini Juni-
OriS, quæ contigit Acindyno & Proculo
Conlulibus, anno Chrifti 340. ut colligitur
ex Socfatis libro fecundo. Quòd autém Sca-
liger in Animadverfionibus Eufebianis edi-
tionis ultimæ, pag. x;o, ait Eufebii-libros
contra Porphyrium fcriptos eflè lùb Con-
ftantio Conftantini Magni filio ; cùm nullius
antiqui fcriptoris teftimonio confirmetur, à
nobis tam fàcilè admitti non poteft. Sed
quod ibidem fubjicit Scaliger, tre, poftre-
moS Evangelica: Demonftrationis libros, o-
¿lavum-decimum fcilicet, nonum-deciinum ac
vicefimum, ab-Eulèbio fcriptos eflè contra
Porphyrium, in eo manifeltè hallucinatur.
Scribit quidem Hieronymus, Eufebium tri-
bus voluminibus, hoc eft, 18 .19 .& ao .rè -
lpondiflè Porphyrio, qui in libro ix. ac 13.
eorum quos contra Chriftianos edidit, librum
Daniëlis Prophetæ convellere tentaverat. Sed
Hieronymus non libros Eufebii de Dèmon-
ftratione Evangelica intelligit, ut putavit
Scaliger, fed libros ab eo contra Porphyrium
elaboratos ; qui l\ïyyj3 x, nyias infcri-
bebantur, utl colligere eft ex bibliotheca
Photii.