£ U S E B I I P A M P H I L I T i b e r i u s i
Agbarus princeps E d e fl* Jefu Servatori ’ "ASyapos tomp^is 'ESicvtis ’Iqo-S Sarrilex * - 1
bono qui in finibus Hieroiòlymorum appa- yaSgf civa.tpa.tiytt cip ToaraJ *1 epojvAu/uay yalpeiv.
ruit, Salufem. ' Nuntiatum eft mihi de te «t ìM 7 a ; ^ M ^ ffS ^ ■ O H U b
& de curatiombus quas ablque hefbis & ^ / , n . ~ e \ ~ 0/ e \
.u . 1 _ ^ . n . Qetpuctxav x, fóOTAvav r\ j m <ra yivoakiav. a s y&e
medicamentis operans. rama emm eit ca> , . \ ~ \ r*
cis vifum, clandis greifum abs te reftituis 5 ^ TO«’Aous
leprofos ràubdari, dimonas & imroundos m ,p **xp»s a.xct9ccp% trvAipalti^
i])iritus expelli, diuturnis morbis óppreiToS Stui/oovas exCctMeis, 59 T8S a (lAxpovoaiou IÌaovuvi^o»
fanari, mortuos denique fufcitari., Quas (d(J8S SepATeufó X) vexpos eyeip{s. X) tao ta Travia.
cùm omnia de te audirem, lic in animum Axyauus era, vsv ìQipwv to stegov r <Ti/o* >}
meum induxi, aut te revera Deum ef lej j0 Q7j cri) & o ®tos3 X) jcaIaGa s V fc'g^tvy toiUs
qui e cajo delapfus haec efficias* aut certe tou>t a } ri. ijos. eì y ©£» '7?oicJv ta u ta . r a r o
D e i Filium; Proinde ad te fcripfi, orans ro 'm ^ ^ s a8 * oxvAw m (uì, ri r i %
ut nos invilere, morbilmque riollrutìì lana- m a »/ n H § I 1 ^ »/ § \ >T t\ ~
» • • • t * j • 7ia.vo$ o i')fi>i 'fip#.7nv<rcu, 70 » x a c ttoT i x* Iasbuoi
re non gravferis. A ud io emm Tiidasos tibi n r 'y b , \ n u ri ~ / /
obtreftare, & infidias in caput tuum ilrue- f * % 3
re. E ft mihi civitas parva quidem illa, 1 5 (tixpoTcuTr] ficai esi Xj >j7T$ ej'opxti A(i<pciTzpois.
fed ornata, quas noflrum utrique fufficiat. 3x) Tauro, sTtus gpfct-4^, Tris 3'bìo.s outov Tm$ a
E t hsc quidem ita fcripfit Agbarus, cùm „¿xpov a.ùyx.<m.M$ ìw ó ^ a s . iPm S Ì ri riis
divini luminis radiuseum modicè tumqui- \ r- >T c »_ p \ p > r
dem coUuftralTet. Nunc epiftolam quam ei ^ ^ * t'ToJ
Jefus per eundem tabellarium reicripfit, au» ^crofccAeious g7rctxa<rea, o \ i y x t i ^ f t -7roaiamus,
brevetti illam quidem, Tea virtutis 20 XuSbvipta S ì *Gfa<ìvXris) thtov Ixxw s % etÙTìis r
& efficacia pleniffimam. Quas ile habet. 7 ifó-7rox.
Refcriptftm Jc Jt i ad u4gbarurh vegeto per ¿b ramato
cftrßreto.
Tcfc GLV7¡2gCL(psy1cL U7C ’IjJCTOcT *Arctv/ct TaL^jSpé-
(18 'to7iá¡g)(iYi *AGyapa.'
S ea tu s e s Ágbare q u i in me credideris 'A G y c tp e , (j .o.y sL c jlo s e î 'a t ç s tW s oi» g^ttel ^tti ìc ip a *
q u em non yidilti.v D e me enim fe riptum 2 ¿ y ^ s l u ì. A y iy p o .'jA o i. $ r f è x e /ta , r a í lcop oc.yJ)Tct£ a
e l t , eos q u i m e v id e r in t, non cr ed ituros \ / \ « » \ * , Y \ t
•• - • put pw 'm'ìtuoy (iai3ivau 01 (un ta^cpionSy clutoi tu-
_ ¿ 5 V t y & . 'la . s (coi IaO&v oepos
iyStov vn 7iavìa. Si à cu7itçvcXtjv, eyTccoöa, '7rAypc£~
c a t ( i f X) ( $ t o T thY ipciaeu iy u t c o ç cLvctÁ>i<p&>ivcti aepos
Judas, a-
Has Thomas
Thad-
daum ad
in tne > ut ii qüi non Viderint, efedentes , K ?r •
vitam accipiant. Quod vero ad me feri- • 9?ucra<rj x, (youvj,
bis ut ad te proficifcar, hic necefle habeo
omnia implere propter quae fum miiTus, iifque
demum abfolutis, ad ilium qui me mißt, I H H B H ^ H
raVerti. Ceterum citm primum ad eum me f f '% <m
recepero, e i difeipulis meis aliquem ad te riva. t (icuju'mv (ib } net tocmTOj c a To ttaQoS) x)
mittätti, qui & morbum tuum curet, & £ti>h <roi x, to is avv ovi 'Xa.gpu%vfyt Tctulous J 7tt7s
tu^(5?e omn\bus prüftet. His e7nqo\ous 'im ri tomta auvv.r/r{o tm ^upeev (bavrf.
ÌAvrÀ Si To à.vxXij(p6iivou. T 'I>j<raV, a.7n<jzi\vt clutgS
epntolis hasc etiam Syriaco fermone erant ‘
ad juncia. Poft afcenfum Jefu Chrifti, Tudas Mé7CC To W *
qui etiam Thomas diâus eft, Thaddæum 2 5 f 'ïvStus o ¿ ®a(co¿sy 6 ®o.SSìuov
t o v ’ATTDÇôÀoy, eya ^ G
V a l e s i i A n n o t a t i o n e s .
1 'AvSeef^ -nimpxft ] In margine editionis
Gcnevenlis poft voceni ’'AyCet^®- adferipta eft hxe leölo
ex Bongarfii libro Ouj&v«j« w«?. Ne quis autem fiilpice-
tur hanc le&ionem e manuicriptö exemplari deium-
ptam eile, monendus eft ledlor hanc efle conjetfturam Bori-
garfii, qui ex interpretatione*Rufini id hauferat. Näm Ru-
nnus hunc locum ita v e r t i t Abgarus TJchania filius To-
farcha, &c. Et vulgatae quidem editiones Rufini lic prsefe-
runt. Sed in vetuftiffimo codiee Parifienfis Ecclefiae, feri-
ptufn eft TJchame filius. Codex autem bibliothecaz Regime
habet Euchame. Bongarfius id nomen matris Abgari eile
exiftimavit, cui non aflentior. Crediderim potiiis patris
rocabulum efte,quod Rufinus exquibufdam libris Apocry-
phis hauferat. Vertendüm itaque fuit OvjttfAy.
1 XkvXwmi <at9i ¡ai] In Menso Grxcorum ad diem 16.
menfis Aügufti, ubi tota hsifc narfatio de Abgaro habetur,
ita Iegitur hic locus moXUrecj w ix% i p t . Sed nihil
opus eft hujufifiodi gloflemate, chm latis fubaudiatur.
3 Kttj tbk/to fbfi irrnc, tx«r]/t J Tota kxc pericope ufque
ad illa veiba m. ¿Mitpfcitplyfo, & c . abeft ä noftris ■ codicibus,
Maz, fcilicet Med* ac Fuk. nec habetur in interpretätione
Rufini. Ac libenter equidem ea verba expunxiflem, quip-
pe cum Eufebiana non elfe pro certo habearn. Sed quo-
niam in Regio codice & ad marginem Med. exemplaris le-
guntur> in noftra quoque editionc rctinenda efle duxi.
4 ri^tewiaj y> /¿fei Ifoii] Ubinam h * c feripta fln t, in
quo veteris inftrumenti loco , adhuc quaerb. In Joannis
quidem Evangelio, feriptum habetur; Dorhinum noftrum
poft refurreftionem dixifle Thomae; Beati qui non viderunt
& crediderunt. Sed hafte Epiftola Chrifti ad Abgarum regem,
fiquidem vera e ft , objurgationem illam Äpoftoli Thomae
aliquot annis antecelfit. In cap.6. Eläise locus eft huicpland
fimilii, ad quem allufiflc videtur audlor hujus Epiftolje.
5 ° Thomas quidem qui fuit unus ex
duodecim, dicebätur Didymus, téfte Joanne Evangelifta.led
eundem Judam eflè cognóminàtum, alibi quòd ftriam non
reperitur. Itaque & noe nomine narratio ifta meritò in
iufpicionem vénit. N ili forte hunc errorem Ëulebii eflè
dicamus, qui Thomae cognomentum attribuerit, quod tri-
buendum erat Thaddaro. Certè Thaddaeus Apoftolus alio
nomine d iüus eft Judas. Hieronymus in caput 10. Matthx
i. Thaddaunt Apoßolum Ecclefiaßica tradit hißoria mif-
fuyt Edejfam ad Abagarum regem Chofidena ( icribe Chof-
droena, vel quod idem eft, Öfdroena) qui ab Evangelißa
Luca Judas Jacobi, & aHbi appeüatur Leb&us, quod interpretatur
Corculum. Credendumque efi eum fuiffe ifiaiyu- ■
pa*. Idem feribitur in Menologioad diem 19 . Junii.
6 ©«M»r«v r Nelcio cur Hieronymus in loco
fuperiùs allato, Thaddæum hunc qui à Thoma Apoftolò
mifluseftad Abgarum regem, unum ex 12. Apoftolis fuiflè
dicit. Nàm Eufebius, ex quo Hieronymus eafn narratio-
nem mutuatus eft, tum hìc tum in fuperiori capite dilèrtè
ieribit Thaddæum unum fuiflè è 70. Domini difeipulis.
Idem repetit Euièbius in lib. 2. fub initium. Hunc Hie.
ronymi crrorem notavit Beda in cap. 10. Retraélationum
in A fta Apoftolorum. Alcuinus tamen, Gre ut alii vo-
lunt, Walafridus Strabo, in veriibus quos de ia Apoftolis
confcriplit, Hieronymi fententiam fecutus eft.' Sic enim
feribit de Thaddæô :
JQuem duxijfe ferunt Chrifti cum grammate fe cium
Abagdro quondam qui regni feeptra regebat.
Voftquam tartareum damnavit morte tyrannum,
Et tetris Èrebi gaudens emerfit ab antris.
Leo item Diaconus in lib. 4. hilioriæ, de Nicephoro
Phoca loquens, éjufqùe ingteflìi in urbem Edelfenorum,
effigiem nane à Thaddæo Apoftolo ad Abagarum regem
T i b e r i u ì . E C C L E S I A S T I G Æ H I S T O R I Æ
r ¡QSbpiíiKovia: 05 IaÖüöx XO.T¿(itili fzsçjs tTaiQUv
L i b . I.
Apoftolum, unum é fepfuagihta, ád Ag-
barum mifit. Qui cüm iUuc advqnifiet,
apud Tobiam Tobisefilium divercit. Poft-
quám .vero fama de ejus adventu & de
miraculis quas ab ipfo edebantur increbre-
5 fcere c.ospir, nuntiatum eft Agbaro advénifte
'. llluc Apoftolum Jeftij fícut per literas pro-
miferat; Ccepit igitur Tháddaeus morbos
quoílibet & languores divina virtute fanare,
' adeó ut cundi admiratione caperentur. Pro-
^ ^ arus ab illo patráta mi rácula
I Tov T a . TcúGía. ¿5 »ixycQjj r f e } a u r a , SüXos
yíy>ve T V ’Q r n X t i( d ¿ a ) v ouTcS ScLuixacñm,
i(it¿o¿Q*l t c S 9 A y S o p a oyi eAsAuOe# 'A t to s o X o s c d -
7. t o lQ o . T a- ’ Jjjerocíj * x o ú a s ¡T t e& tA e crci. . r ipPoro ouv
o © a SSouog o v S u v ó ( i\ © g y , f¡r t& .'7C&j{v tcojjvuv vo-
avv x¡ (¿glAolxicu/, t o v t o s JoujpccuQüv. a s S i ti»
jc8 o?v ó ’'A y S o p o é tc o ( u ¿ y x .\ u o Xj m J ca ip u l& io o
3 671*0161, ¿ O S ‘ ifk & t .T tV W 3 0 9 OVO/AOTt ¿ § ÍU )Ó (L ¿1 ^ r ...„ .„ « .u ia
’ly¡ov<$ X6<9oíÍ, 09 r\jz¡n>voío y l y m , as om autos i o au^ v l^et’ & pació per nomen ac vir-
’6X *&} 5 o ’IvwSs WímAi AÍ-yair, I w t i , ™ r.bgs fug "er> ^
y x ~ \ -M a ^ ■ e/ . lpicionem adduílus eft hunc ípfum eífe, de
AriQtia> ■ZTK&Xa avi nvo r (ia ^ tcv /os, o*$ to qüo Jefus olim ad fe perfcri'pferat his ver-
T a Sos atí iaoí^J. pi£¡Ax.o\tov(j(O/jos oitu t TaSiAVy bist Cum. primum .me ad eum recepéro^
T o p a xo'Affyjv/y &7m ' yixbovl 077 av'/ip 7is Su- ex difeipulis meis aliquem ad te mittam¿
4 A * ^ ^ x ^ ^ r o i b u s ^ t X i ^
mp on ufr iy TfoAAas in a jf - tx . m ju m ’ I t i n í i f f , bia cujus ho<pitio;utebátur, Accepi. inquit,
5 ’ o SiUTn- lea xúeMÍ, ^éioí m eAßäir, J—
Mas 7¡a.p' ¡fu ) ¿ o tX A * Sa¿fia.'&. ’C h u A ä . o \
k y íy a y i aitoy, i<pr¡, <B£ßi fi i. IXtó» 5 o Táfiía«
Ö a j ’ikTovo avTip o TÓ7tdpyo¡í ’’AyQa.-
6 pos fMTa.V&htÖVLp$pjOS fJOej él7RV 6 CLVCOyccyuil uz TWLp
a.imvo '¡va. Síym&ycrijs « ¿ r 5 to náDos. ¿ ó © aí-
Shúios, ívaSouva, '¿<p>i, ¡•vtuti'zfy Sbváfj,\ m p ' aímv
á.55í í» A pt$f. ¡p9&cm.s ouS; o TííSiaí Tvj ¡i'ris, ¿¡
/5>^S<.X*Sw r » r w ,'Ay&po». ZJ bus «gritudioem cures.' C u i T b ad d su s :
á 5 SÍ ívéSvi, mpóvTav ¿ t<¡aTay r utyiaLvuv aZ- ' ^ergamus’ quandoquidem ejus potif.
™ . \ ,, 1 nmüm grana íum mtíTus. Poftridie er?o T n -
T V o ^ X P ^ w r ' S ^ y o i aurU, 7o * * y bi^s mané affumpto Thadd*o, ad Agbamrii
ycu ¿<Pavy[ T a Ay&Apa ov T a <za^fiaaTa T y perrexit. Cúmque eífet ingreífus, Agbarus
?oAa ®oSSoíü‘ o'ztf IStúV ’'AyÉxpos, r2gßcixiwy\oi Pjoceribus fuis circumfeptus in ipfo intran-
TcS 0 a.tSti.ia. B a i fu í IS H r ú s •a fe ié íá '& á .o % vult“ diviuum nefeio quid
- J H . ■ ■ 1 \ „ i, T 3 °.Yidere fibr viíus e il; « io con&eän flafim
W B " I m T0 B | 1 m H ü adoravir. Mirabantur omues q™
Tal A y t a f s i e(¡)a.yyf lis yq tov BaSStiiov ¡¡pm, ¿ aderant, quippe qui nihil hojum vidiflent
«r* aiAifSaas (usSviTns S "binS ty 1!« ta ©e5, 3?if A8bar® apparuérant. Tum Ágbarus
« i > / i » ^ . / «o« 1 naadxum interrogayit: Tune, íncruitidi-
\su p nxu n i tiva r f t f (uuQvj- fcipulus es Jefu filii Dei qui hasc ad me ferit
a t fus, 091S ¡ámTc¿¡aa to w á 0@ - , x a ! E y ifc ip iilism e is aliquem ad te mit*
5 9
S æ dé
L
potentem quémdam virum profetftum Hie-*
rofolymis apud te diverfari, & plurimas morr
boriim curationes in nomine Jefu ab ilio fieri.
À d haec Tobias : Certè, inquit, domi-
20 ne, pehegrinus quidam apud me eft, qui plurima
edit miracula. Tum Agbarus: ilium
velim ad me adducas. Igitur Tobias domum
réverfus, fic Thàddseum allocutus eft. A g barus
hujus civitatis reguìus accerfivit me*
juifitque ut te ad ipfum perducerem, quoipavi
% Tois ovv ovi nopgj<| t a t i . x> b ®oSSoio$ eQy
tarn qui & morbum tuum curet, & vitam
tibi tuifque omnibus praeftet. C u i Thadperlatam
V a l e s i i A n n o t a t i o n e s ,
eflè dicit, q u a mirabili quodam modo expreflà
crat m h n te i feu peplo, ut ait Leo. Apoftolus quidem paf-
flm nommatur m hoc Edeflènorum monumento quod re-
fert Eufebius. Sed Apoftoli riomen hic latius fumitdr, eo
more quo lingula gentcs & urbes eos à quibus Evahgelii
pnmum vernatem acceperänt, Apoftdlos nominabant. Ne-
que enim fobs duodecim h o c inditüm eft vòcabulum: fed
omnes eorum difcipuli, & comites atque adjutöres, generaliter
Apoftok funt appellati.' .E t quemadmodum licèt
yoramus feptuaginta duntaxat difcipulos elegerit, longè
plures tamen eo nomine poftea funt exornati, ficut in fu-
penore capite obfervavit Eufebius : Ita etiam licet Dominus
duodecim tantum Apoftolos deflgnaverit, pòftea tamen
h x c appellano pluribus communicata e f t , ut notavit
Hieronymus m Epiftolam ad Galatas. Hinc eft quod in
Menxis Grxcorum,& apud Symeonem Metaphraftem, Marcus
Sc Lucas Evangeliftae,. Titus, Timotheus Sc Philemon,
& reliqui Pauli difcipuli, Apoftolorum titulo decorantur.
Ambrofins,feu potius Hilarius in c. i.Epiftola: ad Galatas:
Apoftolum fe, mquit, non ab homìntbus èleàum, mi (funi
prfdicandum teftatur, ficut erant quidam, qui eletti ab
Apoftolis mittebantur ad Ecclefias roborAndas : ncque ficut
*1" qui 4 Judais mittebantur ad difturbandas Ìcclefiàs.Qai-
bus in verbis triplex genus rècenfetur Apoftolorum. Primi
, 6 duodécim illi à Chrifto clefti. Secundi funi: Àpòfto-
lorum dilcipuli. Tertii Judaorum Apoftoli. Häbucrunt
enim Judati Apoftolos fuos, qui à Patriarchis ad varia'ne-
gotia mittebantur. Eorum mentio fit ab Epiphanio in hse-
««eronymo in cap. i . Epift. ad Galatas, 8c in codice
Theodofiano titulo de Judaris, & in commentariis fu-
pradifti fcriptoris in cap. i. Epiftol.-e ad Romanos. Cete-
rum monendus eft leótor in omnibus noftris codicibus feri-
ptum efle Oxd'Acu» ¿TtóitXoy fine articulo prxpofitivo, queiri
iìjlus còdex Medicxus fiipericriptum habet.
I K«/ Jiyoyt sJj r ìmnXvjfifim kÌtcS y]
Tota h s c pericope abeft à codicibus noftris Maz. Mcd. ac
Fuk. Se ab interpretatione Rufirii. Quia tamen exftat irf
codice R e g io , eam expungere nolui.
z KcìJuì imirtXi miJ Ofnncs noftri codices, Regius.icilr-
cet ac Med.-curii Maz. ac Fuk. fcriptum habent
Quae le a io neicio cur tantopere diiplicuerit Rob. Stepha-
no, cum idem vale'àt ,ac ^ 9 “ «. ,
3 E»' òvóf^f.h <è A m p i ’bjtrS X&t'SJ H i c verba riori ha-
bentur in tribus noftris codicibus Maz. Med. ac Fuketii.
. 4 .■Ea9 »>' ¿nè 'Itymxópav] D u i poftremx voces defunt
in tribus noftris codicibus Maz. Med. Fuk. nec habentut
m interpretatione Rufini.
3 ° «.< 5« . Hx c Tequentìa urque ad voces
ìllas ctmytp ctòm» p t , nec in tribus noftris codij
’ nec In interpretatione Rufini leguntur. Solus co-
dex Regius cam leaionem habet. Sed mirum eft quanto-
pere codex ille à reliquis difcrcpet,. turii alibi, tum precipue
in claufula hujus libri. |
6 Amytyns ¡re img ctÙ7Ìy l Omnes noftri codices, ne
Regio quidem excepto, difertè fcriptum haberit uìnS.
, c Pa# pòft, ubi le g i tu c -^ ’ fióri» v.Xpp, in omni-
s.noftris excmplaribus prxterquam in Fuk. fcriptum eft ime ftiwt..