CAPUT XIX. K E $ A A A I O N I©'.
Qmrnodo etiam Gcntìles milites diebm Domini- Otcùùs xj Ttss ìQmovs (¡pa.'ncò'tztsy ¿y KupicLXsus eu-
cis orare docuerit. ^pooeto^ì.
Re l i q j t i s v e r o q u i d iv in a i f id e i d o f t n - »-r-'OTs 3 T « S'èì» ào^pu fUTOK^oZaiv, c *
nam n o n d um fu fcepe rant? alte ra le g e 5 ^ x é p e p vopto $\zxjc\6ótTQ3 1 t c U x v p io iiy ìs i- I
"" p r s e c ep it, u t D om in ic is d ie b u s in cam p um , , fu/Sma B I * > o j „ a ~ -
p u r um p r o c e d e r e « , & p r e c a tio n em q u am « B H I B f f i S H I ■
an tea d id ic i f le n t . f im u l om n es i ìg n o d a to ¿ te * xq&ww.otfe g g evo* o w -
a d D e u m fu n d e r e n t. N e q u e e n im h a ft is S iifia / ro s o fio v r a s 'X olvtcls civci'7répi'7Ceiv © « a * 3 /i ì ì - 3
& arma tura, n e c c o rp o r is v i r ib u s c o n fid e r e ^ ^ B v a l ^ v X icus, puiS'
e o s o p o r t e r e i fe d fum m um om n ium D e u m , I0 ^ ^ ^ f
a u f io r em b o n o rum om n ium ade° ^ M g à &S A.
v i é t o r i s a e n o fc en d um e flè ; e iq u e fo lem n e s „ A ~ .
p re c e s p e r fo lv i d e b e r e , m a n ib u s q u id em in T " 0 cj St N™ 5' 9 $ ■ m s ^ e o p o if vp om -
c c e lum fu b la t is ; m en tis au tem o e u lis a lt i - % p s ' a r a ¿ V ai/OTTa; e t i V&ivh
u s ad ip fum u fq u e c a d i r e g em e re ó tis . fiirnapas tccs ^fpett’ ccyamra J'* Ito. 70V ygya/iov Hunc viftoriae au&orem; hunc fervatorem 15 $a.<Ti\ta. ras 1* 2f&voict$ f&$ty7ti[x'7vovTci$ ò®0aAcuftodemque
& adjutorem invocare in pre- ¿¿£s> él^Ts viws hrìpa. xj Qa>Tv\pa.y cationibus eos debere. Ipfe porro preca-, Tt ^ tionis formam cunchs mmtibus tradidit j 7 M i , ' ( h Ctsm t.' ^ s .. 1* 1 1 ,M ^ ffleM J . T 0l$ tyCLTTanXOte ctvreto-l ¿ldctO-KCt\OS W clvtds. Peoju
b en s u t L a t in o ie rmo n e omnes p ro n u n tia - / / o \ / q *
r em ad h u n c m o d u m . ^ ™ ^ e M i l T O f im s .
CAPUT XX. 20 KEì AAAION K'.
/forni precationis a Confiantino militibus pii/tetra, ^pctmcoTcas \ j& ì Kayfavwa
tradita. o^06ìotìì.
Te fo lum a g n o fc im u s D e u m ; t e r e g em ^tovov ©eov erg ^a«r<Alct
p r o f it em u r ; t e ad ju to rem . in v o c am u s . " erg fèorfov <LVciy&\vfM$cL' <ry rais yii&$
T u i m u n e r is e f t q u o d v i f to r ia s r e tu lim u s , 2 5 y ^ t t e O c f tr5 xpei^las t l ^ 0p®y J C s tT g ^ A ^ ’
q u o d h o fte s fu p e ra v im u s . T i b i o b p r s t e - c o i t t vTfoLp^civTm a,ycc9Jy %ipiv yva>tlfo/$p’ cb
r i t a jam b o n a g ra tia s a g im u s ; & fu tu r a ì ^ „ 5 TO'm s
t e fp e ram u s . T i b i omn es fu p p lic am u s , u t - . 0— ” n ■ „ Sd„ ,
q u e Im p e ra to r em n o ft rum C o n f ta n t in um , T * I — B B ^
u n a c um p i iff im is e ju s lib e r is in c o lum em tt" T « 3 io f - ‘A ^ > <»<» é W -
& v i f t o r em d iu tiiT im e no b is iè rv e s , r o g a - 3OT>,1' 'n‘o}yialue9ct. Toicurra. t ? <J)e»-
m u s . H a t e d ie S o lis à m ilita r ib u s n um e - nos ìifiepay ¿youc'JiT^ TTgjcTlfce' t o ' ^pcL'naTix^ T a.-
r is f ie r i , & h s c v e rb a in te r p re can d um ab y / u r a . , ^ rm a ir o i à i t lk in i i i i c i t c o s ®ej»
iis p r o fe r r i pra teepit. «.piérou. C^turséf.
CAPUT XXI. KEHAAION KA'.
In armis militum Jtgnttm Dominici crucis 3 5 ^ T015 o7TÀoi£ owpitia. T y gnvpou T o y
exprimi jubet. ^aTupos.
Quinetiam in ipiìs armis, falutaris T T^>l 3 jg 4e<^* ctU7wv r oVA^r, to ^ QaTY\pis 4 tropaei fignum juflit effingi. Utque -EJ. «^oTrcti» <rufiQo\ov x.a.TaiOìipiouvtoQtti ì'Xoiu.' raenate fiingfntar uf&tu ml imarumlaisc rae»x eructit uamn,t ean onm oaruis- s, g Tg ¿y/ o7C\tcs ~ r7/rp o'7ropimvuvi 6 Ji-pvmv u h < 6 WMSmM erat, Sd folum crucis tropxum prsferre-^^^^f ^ p o ^ u v r o i s i 9os || td zittir,
mandavit. ^6»*. Atovov J to Qconìpioy 7?o7rcaov.
Valesii Annotationes.
1 Tit? s ] Scribendum eft -xKiq w^is^cis f
ifbityts, vel certe tos
2 ’Estj nffbctM» 1 Campum purum dick, in quo
nulls arce, nulla eflent iepulcra.
3 Mirn y> Mgxot In Panegyrico Euiebii, ubi
hsc iifdem verbis leguntur, reftius fcribitur x?*,aii quod
interpres non animadvertit.
4 ’E k o u t ay ray o-ahay ] Idem fcribit Sozomenus in
lib. -I. cap. 7. fit? ffctTtams iza&ot&K^ay o/jjomu? cwnS
roy Gtoy n S&y , i a risTuy H'sd.cc i d avftt^oXa r S ’jttvfxjv
witeyifhtuyt. Qus quidem Sozomeni verba ex Eufebio de-
fumpta efle nemo non videt. Porro orahay nomine fcuta
intelligo, in quibus falutare crucis fignum depingi juflerat
Conftantinus. Certe in Notitia imperii Romani hujuf-
modi fcuta vifuntur, in quibus fignum crucis direrfis
modis expreffum eft. Sed & Prudentius in libro contra
Symmachum idem teftatur his verfibus,
Chriftus purpureum flellanti piclus in uuro
Signabat luburum: elypeorum inßgnia Chriftus
Pinxerat.
p TS n ùÓtzj.x fuvyu ] Lego rgarS, ut legiflè videtur
interpres. Caulàm erroris prsbuiflè videtur compendiaria
fcribendi forma. Nam cum librarius fcripfiiTet
e-you, imperitus exfcriptor id fignificare credidit swvyZ.
6 X{v<mv f i à y J Ante h s c verba codex Fu-
ketii & Turnebi duas voculas addunt hoc modo -m ras
fóvoZy, & c . Et in fequente linea poft vocem 7»
iidem codices & Savilianus addunt verbum iyiié9,«f. Sed
vulgata leftio longe prsftat.
I '2 v u h V fom XK, ¿V fà i I r » n * x * Iopf%. Studwmprecedi, & cuìim fejli Pafihalis.
J V T t d s i i i ì t o ftéTùjgs ìepa i <>pywi,ài• "¿mp- T pse v e r o u tp o t e fa cro rum m y f t e r io r u r a
pyiTots eiozo tois a ù t S (¿a.&i\ixQis- ToLfji&ioiiy — • P artic e p s , in in tim is pa la tii fu i pen e tra linsti/
»7s i t& r t s ipilpetf tcuìtoÌs H H i y * A e W , 5 h°rÌS rCfe in clu d ens* r e '
, .- f , ~ H H H H I m o t ls e rb itr is fo lu s c um fo lo c o llo q u eb a tu r
(Ioni fcom^ T a f a u r a rB &m / itX u © e / ' iM -n ie r - D e o ; & in g en u a p r o v o lu tu s , e a q u ib u s
u s tis T I S'inmn ym m - tà i , u s tv e d b a a V e i a i ? P US hàbeiretj fu p g l ic i p r e c e p ó ftu la b a t . In
•niypHi- toTs 5 -? Q m e i i i éopTìis m é p a i s ’Q i n i m ! i ; f ’ „ r Utem fai“ tlferÌE fefiiv ita tis diebus, I B I 1 . , , ~ , i HH H d lf c lP1|n * atque exercitationum vinorem in-
T «-<nc«<7iv,jret<r^ p a /a f % m /M % s ‘ Seia s le- tendens, cunétis animi & corporis viribus
3 po^etVTitts g v iA é iT O , 3a S i Sì} 7015 naoi t h s 6opT>)sroc o d e d tis , p o n tific is a tq u e h ie r o p h a n tx m u -
ig a p jf f lr . r i t i ) J 1’ à « B H B B B I utréSclA - ne re ' UDg e b « u r - B B B q u id em c e te r is
H H h I I ' I H H H H Ì om n ib u s p r x ib a t ad f e f t i è e leb ra tio n em . Sa -
4 Aey e<i ìifM&vct xMpoò movets u - ^ j A cram autem v ig i l iam in diurnum fplendo-
Kstfi’ oAijs è|et7Ìlo»ia» T Ì s v i \ t a s ’& } t &tcù r em c o Pv e r t e r a t , a c c en fis to ta u r b e c e r e o -
y ’n m .y p i ém r ’ KcL/neiSls W r ™ ò s m in a . r u m .‘ i u ‘ liur<!a? 1 c ° lumn is p e r eos q u ib u s id
(--J toTü,i ^~a ir aj ■, H-, I Hr i e HmposH, t o s t|o ooppeennss eerraatt iinnjjüUhh<aäuumm.. LLaammppaaddee** qquuooqquuee ai n/te&ti TH\avyt. , j accenfs cunäa paifim loca illuftrabant ; aded
’¡i&.v- t Iw fwniòi) a^gtiuxripil/ro '¿mntàcdw- m7ftica y'g"1’1 quovis vel fplendi- *• ~ W - » - diifimo die fplendidior redderetur. Simuì tycf.\a.Gv<m S ì t k ea>, r à s Q ù'tyicJ uss &g
! « o. ./a , v , a / , «lUActdL j'o c iv a ro r is n o itn bepupitifiVpos,
™*-<nv tm a iv \a o i$ t z % Supuisy t Ito neficentiam imitari ftudelis, univerfis genti-
6 OutpytTixlto 6 e£>i'7t \ o v Sbj'ia.y, '7t\é<ri% 7id.v'fe, 70J5 ^us> pro vinci iS ac populis largam manum
Tmai Stopitd ijos. p o rn g eb a tj opulentiÌfima donans omnibus
r ™ " iom u n e ra .
V a l e s i i A n n ò t a t i o n e s .
1 vOttu Mj a & n v x k ] Hujus capitis titulum feliciter
xnihi videor emendafle, aarxk in hoc enim
capite agit Eufebius de ftudio precandi, quo Conftantinus
Imperator ardèbat. Caufam errori dedit antiquariorum
confuetudo, qui in titulis capitum perferibendis primam
literam omitteré folebant, ut eam pofthac per otium
miniato colol-e depingerent. Certe in fchedis Regiis prima
tituli litera ièmper omiflà eft. In codice autem Fuketii
interdum additur, interdum omittitur. Exempli gratia
titulus hujus capitis, tum in Fuk. codice, turn in ichedis
Regiis ita conceptus eft, t S fo?co&r<sC>^i omiila prima litera
i quam codex Fuk. in corpore libri ita fupplet, «sr» h t,
Ó “c' male & fine ullo iènfu, ut apparet.
; 2 ©*‘*5 u(H)<paii7Ticts ¡Tifaito] Chriftophoriònus vertit, di-
vinos facrorum ritus obibat. Mufculus verò ita verterat,
facras ceremonias expediebat. Sed neuter eorum vidit locum
hunc corruptum effe. Lego'igitur tt^paviiuti inX{,
Conftantinum enim comparat Antiftiti & Hierophantx!
Unde ftatim iubjicit outoi ja ¿y Tifi ìcwtS ii^yro &tS • ¡j(j»
ditque Conftantinum fe pro Epifcopo geifiiTey idqùe no-
men fibi adfeivifle prxientibus Epifcópis.
3 JÌ To%imm ] In Fuk. codice a h hi. Lego mnt-
Is **pT?s Sic fupra cap. 17. an-gJtj
s|etfgay a v i t i ray ìyhy à*.xXìm*£ofbfiuy. ‘
4 K a y o xioyeet ] Chriftiani in vigilia fefti Pafchalis
inaximam cereorüm copiam accendebant. Quod cum
intra Ecclefiam duntaxat facerent, Conftantinus etiam
extra Ecclefiam cereos paflim accendi juflit, in honorem
tantx feftivitatis. Cumque in magnis civitatibus noftu
lumina accendi folerent in compitis, ut notavi ad Iib. 14.
Amm. Marcellini, Conftantinus eà nodte multò plures ac
majores cereos voluit accendi, ut Gentilium animos ad
Chriftiana* rcligionis venerationem perduefiret. Porro
Columnx illx cerex, quas hic memorai Eufebius, céreum
Pafchalem optirne delignant, quem in vigilia Pafchali accendere
folemus : de quo fingularem librum feripfit Barnabas
Briflònius. Gregorius Naz. in oratione 19. rb uyioy
nayyt ¡¡eft ’zScdóoirnv, ¡j ßaoiXtcsu. rav ijvtgav tj[Vfgcc‘ pù $
ÌMU/yrgf, vu|, A««»» ro moti®* q5 à/voifn«?, >(#§■’ %» ifvt%
issro ■ •zsKatna (paiì tu» tmitig/uv {j/vay avray iopmfoffyj. Et
in oratione 2. de Pafcha pag. 676.ait, in vigilia Paichx lumina,
tum privatim, tum publicè accendi folita; adéò ut
nox fila ob frequentiam luminum, qux omnis xtas ac
dignitas accendebat, clariflìma redderetur. Meritò igitur
Gaudentius Brixienfis noftem illam iplendidifiìmam appellai,
& Zeno Veronenfis in ferm. 1. ad Neophytos.
y Aecfvimhi h ot^?]] Hxc verba Mufculus quidem
ita accepit, quafi effet expofitio prxcedentium KnfS xìb-
.n.Chrifto.Pllorf°nus verò lampadas diftinxit à colum-
ms illis cereis i quem nòs etiam fecuti fumus. Grxci
propriè vocant quas Latini tedas, ut docet
Pollux^ ln^lib. io. cap. 26. yAvrot, ^ <pa#0i ij Xa/v-
®? oitty <pìj ty T tj ’À X x fv iv y E ó& v rih s' a tò ty h moKitc
(pctvoy tfy v fti AaCi». ^ y> d ü h i , <£ X a fv im h i s ìa ra y two-
papa». 7K?jA ty-m ^ x f y x x a s t fa x sy h |«»rf L 5
Ai^uA©-. 5 ic enim fcribendum eft, non ut vulgó
legitur. Hinc certamen apud Grxcos 9/*% t
ab us facibus ita di&um. fumitur. etiam Ak/^ttk? à Grx-
cis ^ro lucerna, ut in Matthxi cap. 25. eodem modo quo
^lecvoi tarn pro teda accipitur, quam pro lucerna.
6 ‘E ^ n ùy ] Notandus eft hic Eufebii locus de
eleemolyna Pafchali, quatti Conftantinus quotannis ero-
gare confueverat, in memoriam beneficii quod Chriftus
per lllos dies contulit generi humano. Solebant olim ve-
teres Chriftiani fefto Pafchx die ftipem pauperibus erogare:
idque non folum laici, verum etiam clerici ftudioie
prxftabant. Qua de re illuftris eft locus Commodiani in
lib. 2. inftitutionum cap. J f .
Congruit in Pafcha, die felicijftmo noftro,
Latentur & illi qui poftulant fumpta diurna.
Erogetur eis quod fufficit, vinum & efca.
Refpicite fontem quo memorentur ifta pro vobis.
Immodico fumptu deficitis Chrifto donare,
ßhhn ipß non facitis, quo modo fuadere poteftis
Juftitiam Legis talibus ì vel femel in anno.
Sic multos urget blafphetnia ftpe de vobis.
Alloquitur Commodianus Clericos, ut patet ex titulo carmini,
& ex primis fingulorum verfuum literjs. Monet-
que illos, ut iàltem die Pafchx ftipem pauperibus erogent.
Increpat etiain illos, quòd ob niraiam vivendi mollitiem
nihil ipfis fuppetat quod pauperibus erogent. Id enim
fignificat hic vèrfus,
Immodico fumptu dèficitis Chrifto donare.
De eadem eleemofyna Pafchali Anaftafius in vita Hadrk'
ani Paps loquitur his verbis: Simulque & in balned
ju x ta ean dem Ecclefiam fito, ubi f r at res noftri Chrifti pauper
es, qui ad accipiendam eleemofynam in Pafchali feftivi-
tate annui occurrere & lavari Jolebant.