S æ c .
I V .
r a b i le s v i r o s l îm u l a c m u l ie r e s u n a c u m p a r - t o ïo i s t o s a tó 'A o i s t i ¡ r « |
v u l i s t e m p l a D e o r u m c o n f e r t im a d e u n t e s & ¿ s i t ó » , ¿»Útoisot a - A » « T Í ^ J * » ,
f a c r i f i c a n te s v i d i f f e t , f p e f t a c u l u m i d m in im e rzffçyveun’ xcpxeivois ^ .é ^ à v i cp«-
i n c l a m a n s o b ju r g a r e eos c c e p it . O b c u ju s 5 ve^cev ovM.ti<pO&s, ^ w o u o t o t o s et xctj t i s a.A ^
fa cin o ris a u d a c iam i l l i c o com p r eh en fu s , g e - ^ S i J e t x T d f fixpTvs r v s ÒlX^ìacls. cL7ib<pyv<*.[xe-
n e r o fo , f i q u is » n q u am a liu s , m a r t y r io d e - \ 0» a ’ T y yrt/pos 2rxva.T0v a r « 3
f u p p l k ^ a d d i jd f l è t , iU ™ h iU r i^ v u U u 1 & ^ d - B B B h
m o d um ala c r i an im o fententiam e x c ip ie n s , \ a izs^^ ufumT^ t lu t i>m<pa.m d ^m q a s u s t -
a d fu p p lic ium e f t a b d u a u s . D e in d e a l l i g a - , Q iw i y r r a f a m r<$ u i i a - r a e jir -
tu s ad f t ip it em , c o n g e ft is u n d iq u e ligm s a c ~ T e EJxajs onfi7re?opiiMl!>is ear’ aÙT&T, I
fa n n en tis , c um m tn ift r i q u t r o g um a c c e n fu - I < Z r Z , \ » - i '
r i e r a n t , Im p e r a to r is m m fo r t e p r r fe n t i s x a 'i t V W B S m t U» M r t »
jn d i c ium e x fp e f la r e n t U b i n a m , in q u i t , ■ a /3l c n A£fflS fs r r a a p w T © “ èarixpim» è x tó ^ u fy ia » , I b
m ih i ig n is ? Q u ib u s d i i t i s a c c itu s c o ram , -rò srnp sCóct- m u r a , A e> a v , 5 i v a - 2 5
Im p e r a t o r e f t f t i t u r , n o v o q u o d am fn p p l ic u g a m P i la w e r o q - xeu ror i'po i u o t -
venere D le fte n d u s , lin g u a : f c i lt c e t a b fc if lio - 15 I w I ~ . * - L . »
1 - j r IM S CAìiOwtojM&UOS JCflActatj TVS yXaiiVS VS ^TrVMTClut
n e . Q u o d q u id e r a fu p p lic ium c um f o r t i i - f f w f f f t , V „ <, , * * ,
fim e p e r tu li f le t , r e ip fa om n ib u s d e c la r a v i t ; H H H H O |B f g |§H |
i i s q u i c ju em lib e t c r u c ia t im i p r o p ie ta te fu - 2*n <Tm' 3 ’etct Suuxfus rois oti ttot ouu
Ì lin e n t , fem p e r p r se iio a d e fle d iv in am v i r - ^ 'Ù z f f l QucrtCeicts 'K jmfd iaav i
t u t em , quae & d o lo r e s e o rum im m in u a t , 20 T{^ nrmic,, $ r lw TTpodvpiictv ’Cfoppanvaoc 7ra.£j.-
& an imos ip fo rum c o n f irm e t . C om p e r ta ^ r o t j . ¡xx9av y>tw tIu> vetipytctti tv s xoxdtnas,
i g i t u r n o v i ta te fu p p lic ii n e q u aq u am c o n te r - | | | ^ ^ ^ x c t y u s o ynvciftLs, ¿<r(uva$ 'tpvQcir
itu s v i r fo r t i i f im u s , u l t r o p r o te n d i t lin -
g u am , p rom p t iffim e earn d efe can d am c a r -
n i f ic ib u s praebens. P o f t q u o d fu p p lic ium x K ,
c o n tru fu s in carCerem, a c d iu t i i f im e ib id em 25615 feqxa, s , t i a v T o ji Tic^Qets
A e r o t Iu j yX S 'f i c ty , 'tfpo9ufio‘& ‘& ¿Drp m ñape-
etvrlco rdís oL'torefJ.vtícrí. 4 ^ 6 * yiv 'npuntMU 4
V a l e s i i A n n o t a t i o n e s .
* vebat; & tanta uni vincenti, quanta omnibus, bis qui
* fuerant fuperati. Contendens enim ne lolveretur viófco-
1 ria fua per unius iftius viétoriam -, & reputans apud fe,
‘ quia & in ftadiis finis currentium qusritur, & quia fi
* ifte vicerit, nec ut vièti erunt qui fuerunt fuperati; uni-
« verfa èi tormenta admoyeri jubet. Volens enim fleäere
‘ juvenem, & oculis torquebat, & dentibus minabatur,
‘ & manibus torquentium fuas protendebat manus, &
* ab ipfa im etiam de fede movebatur fua, Crc. Hsc
ideo hie adduxi, quia Eufebius nofter hoc in libro qui eft
de martyribus Palseftinx, de tormentis Romano illatis nihil
dixit.
1 tS ßcttnXtwi «nwagyETBs] Galerium Cafarem intèlligi
puto. Nam Diocletianus quidem Nicomediat morabatur.
Czfares autem, velut apparitores quidam ac miniftri, per
limitem difcurrebant. Certe hoc anno quo cospta eft per-
fecutio, menfe Aprili Diocletianus una cum Galerio dege-
bat Nicomedias, ut teftatur Eufebius in libro oétavo.
Sed & aliquanto poft coeptam perfecutionem, tunc cum
Nicomedienfe palatium de ccblo taètufn conflagravit,
Diocletianus ibidem verfabatür, ut docet Conftantinus in
oratione ad fànètorum ccetum. Quare Antiochi» adefle
non potuit, tunc cùm Romanus ignis fupplicio con-
demnatus eft- Id enim contigit circa initium periècu-
tionis. Occifus quippe eft Romanus decimo quinto Ca-
lendas Decembres, cum aliquot menfibus in carcere de-
tentus fuiflet, quemadmodum teftatur Eufebius.
2 ns u/ot to jrtip ] Miror nullam ignis caelitus extinfli
fieri mentionem, turn hie turn in Menologio. Quod tarnen
miraculum eleganter exaggerat Eufebius nofter in
ièrmone 2. de Refurreftione his verbis. Cum autem
adunarentur farmenta & canna, ad velocitatem utpote
fiamma, vel quod igni apta videntur ad tncenfionem, im-
ponebatur autem vmens immolai io in igne. Hac cìtrn ita
agerentur, non autem longe aòejfet civitas, ut teftaretur
ventati} & forte quia quidam de Judais, aut alii homines
dice bant, ubi eft horum Deusi forte proferentibus Ju dais
tres pueros, ¿0 dicentibus quia fub nobis falvabantur
à fiamma fornacts ardentis: ifti autem ardent. Atqui cali
Dominus jubet nubibus coronari calum. Adimplens autem
finus nubium grandine & imbre admodum vehementi, &
addens vent os ad velocem emifponem eorum. Neque enim
accendi fiamjnam per mitt it, vehement iorem often dens hanc
virtutem quàm apud Babyloniam. Idem canit etiam Pru-
dentius in agone Romani.
3 ’Aiu%Mto<ì ea€9f ßctoiÄtu y.ynTuq ~j In Grscorum Menologio,
die 18 Novcmbris ifta fupplicii còmmutatio fie
refertur : Itaque /ponte judicem adiens, fiat im ignis fupplicio
condemnatur. Jguod chn cognovijfet Diocletianus, ignis
quidem poenam' removit, fed linguam excidi juffit.. Eufebius
verò nofter in ièrmone fupra citato rem ita narrat.
'Fit turbela non levis. Nuntiatur tyrarmo, quia martyre tradito
igni ccelum indignatum eft, & 9««* cceleftis rex fuos qui
in terra habentur defendit. Hac cum audijfet tyrannus, &
cum valde injuriam difenderei fuam faclam per linguam,
jubet judici jam non debere jurgari eum 'ad Deum : fed
iftum quern liberavit Deus, dimitti debere. Ft nofier igitur
Ananias velut ex igne dimittitur. Judex autem blandiens
tyranno, invenit nefcio quid novum adverfus fan cium, addens
admirationem admirationi. /fluid enim facit ? pracipit
linguam qua fuerat locutus in hominem, eo .quod non negd-
verat Deum, incidi. Diflentit igitur ab Eufèbio au&or
Menologii. Nam Eufebius ait Romanum Imperatoris fen-
tentia dimifTum fuiflè: fed judicem in gratiam Imperatoris
juffifTe ut Romano lingua pracideretur. Au&or
verb Menologii ait, Imp. ignis quidem fupplicium à mar--
tyre removilfe, fed linguam ei abfeindi prsecepiffe. Quod
mihi verifimilius videtür. |
4 MfS-’ «V 7jfjoaeJieui ] E t hie mirarj fubit, omiftum effe
ab Eufèbio ingens illud miraculum, hominis poft lingua;
prsecifionem adhuc loquentis. De quo Prudentius in agond
B. Romani, Chryfoftomus in duobus fèrmonibus de Romano
martyre: quorum tarnen fermonum pofterior non
eft B. Chryfoftomi, ut ex ftilo apparet. Denique Eufebius
ipfè in fermone 2. de Refurreètione. Abducebatur Ro-*
manus ad catcerem ( addebat autem & hoc bland us ad
tyr annum Judex) qui iftam corporalèm linguam non habe-
bat. Leclum eft autem nobis, quia in Apoftolos Spiritus linguai
ut ignem divifit & donqvit. Sed illud non vidimus
fed audivimus & credimus. jffifod autem diéìurus fum,
multi vultus funt teftes. Dicitur quia beatus ifte Roma-
nus, dum adhuc carneam habebat linguam, fimilia Mofi
V a r i o r u m .
á ÏS etiM&S ] Hunc Judicem Afclepiadem vocant Aäa,
2s Prüdentius in Hymno.
t> BuoiXtut] Valefii opinionem, hunc nempe fuiffe Gai
lerium Casfarem, confirmât Prudentius verfu j l diät
I Hymni, Galtrius (irbis fort» Roman» fiattim &c/
I a s t ìQil0Vì ’ * TeXos t v s '¿ç/ff'Kvs esxacra.eTVtiS'os i'm -
X çccàvs ì * ^ vo/ufyjifyjlto f&pi&y rpfyf dv róìs
'XcLVTa.ÿij Tw.'i'Tuy ÍXíHjQí&cü; a.yctxvpu^9eí-
CVS y [AOV®* r\^ 3 0 7CtyTí X6VTV(/,0LTcL cíf¿(f)Cú Tú)
r7IlS 'i Ds^fct^glS j OV cLllTcJ VFtfd/JOS T ú f (XCúy
ßpoyjp /&r£dGXv9&s, 6¡s Xd] Ê7T67ro0e< [XdpTVÇycp
yjLTixoojptvêv. ¿X X S iis ye ei X, \jz¡¡po£/o'$, optas
riaXctiTivos av, dp YldXctx<7iyoís ceñios ¿y ety¡ puxp-
J ) finny tcluTcl ¿fijó beTet itp a fa Tyrov
¿7rtTeXecQv tdv 7ç 07nv’ ¡xoyay rrfyf t v s ex-
xX»ltricLs irpoetyav e7riiprii/¿)¿x V hay/xy.
ma ce ratu s, tandem c ùm Imp era tor is v ic e n - S æ c ,
rtalia ;am a d e ife n t , & e x fo lemn i mo re u ni- ï v /
v e r fis q u i in e u f to d ià teneb àntu r in du lg en tià
p u b lic e p e r præcone'm ànnuntiata e ffe t, fo -
lus ad q u a tu o r u fq u e punéèa d ifte n to s h a -
5 ^ens p e d e s ; in ip fo jacens n e r v o , f r a f t is la -
q u e o fa u c ib ù s , m a r t y r io f i c u t o p ta v e ra t e x -
o rn atu s e f t . E t h i c q u id em u tp o te Palaefti-
h u s , in te r P a læftinenfes m a rty re s rec en fe r i
m e r e t u r , tam e tfi e x t ra pa triam pa lfu s f i t .
H æ c p r im o p e r fe cu tion is anno in h u n c m o d
um g e f ta fu n t , c ùm adverfus. io lo s e c -
1 0 c le fia rum p ræ fid e s p e r fê cu to rum im manitas
. d e fæ v i r e t . r
c À p u T nr.
De fimotheo, uigapio, ThecU, & alïis VÜo mriyríbus.
y \ eiMs iXclGovtos, ¿ Sÿ otyoSpé- C ’ e c u n d ô d é h in c anno, c ùm p e r f e c u t i o - fi-
Tepov Qm tx 9eyTo$ hslÏÏ v/xav iroXefin, ^ nîs ad v e r fu s nos fu r o r v eh em e n tiu s in ca - cundus
im p a c ts vyapdjjti li tu ix s ih O vpÇcLvv, K ' t y m - l û i i f e t ,U r b a n o tu n c p ro v in c iam r e g e n te , p r i - * ” f ecut‘6'
ray t ¿ t a wparov ßdaiXixav t Ê Ê Ê B Ê B i fu n t llteræ>
^ H H « r , * t X g enerali p ræ c e p to ju b e b a tu r
ois JCStooAiXûJ 'TCpoçzcyixa.Tt 7iavTcLç 'Xa.vàVfiu TtiS ~ 1
JC f' Trôxiv Jvetv Te xou <r>xéviïw tocs eiSbóXois • o *,e-
: A¿DéTo, ° Tt[xo9eos oÿ T d t f j i i i x u t v s n«Actoçw|$
/jxicàcls clvcltX&s ßdOTxy'tis' 67n Trairons XefcIcS ¿
u t omn es u b i q
u e lo c o rum ac g e n t ium , p u b lic e id o lis fa -
c r if i c ia a c libatione s ó ffe rr e n t. Q u o tem p o re
T im o th e u s ap u d G a z am u rb cm Palseftinae innume
ra pe rpe ifu s to rm en ta , tan dem te n u i a c
I H H U H I I K H H H H len tó ig n e c ó n fum p tu s 5 c um fincera? e rg a
(MXVcLxa) 7cv t t^ & .àW & iS , àmfxlus yyvmaTdTW i o D e u m p ie ta tis lu cu len t iif im um fp ecim en e d i -
tyÌS 'G&l t 0 ^etov yvy¡<nair¿Tvs GùceQeicts r v s d iif e t , c on itan ti in Omnibus to le ran tia , c o r o -
tzs^)s TCdyfa W S m ■m^o/py ròv T § f le- .5ef>0.l¡S?v*t* AgaP»us quoque
Wm -~ n m »« « / H I H & Thecla pnfe*poyixor 1II1 cognomims, cùm una rv s JtmSutti ccOAijtok &<p<u,w etm h& ló . cum fupradifto . Timotheo ingentem animi
Ti r a y ¿¡fa yey'vcaovxflto evgoLtnv ’O ih i^ d p te - conftantiam oftendiflent, damnati funt ad
3 voi ’AycLTnos ¿f *v vpt¿$ © g xA c t, BvsÁois eis ¿ 5 beftias. Ea vero qu$ poftea fubfecuta funt,
w w f t u s c ' i& t K 1» . t o ' h e ì r i m i c i l’t ó » q U ÌS t *a d em 0 00 a d m i r am i e f t c t o i v id e .
CÒc eQcLvpcoLoiVy v clxov piot9ay GfX. \%eTtX¿yv j
mtvS'Vfiov yc ¿§ t o i T^f \9vav loprlcò <ruvv9&is
V a i
r e t , a u t f tu p o r e non p e rcu lfiis e f t c ùm
a u d itu a c c ip e r e t ? N am c ùm G e n t ile s , p u -
b licam fo lem n ita tém & c o n fu e ta fp e ó ta c u li
A n n o t a t i o n e s .
ioquebàtur, hoc eft balbutiehs, & non compofite loquens.
Dum adhuc haberet tot am linguam, erdt balbus. Cùm àu-
tem carcerem ingrediebatur, cuftos carceris interrogavìt eum,
qttod ei ejfet nomen. Et certe lit era R. etiam his qui vaiti e
compoftti rebte loquuntur, impedii ad loquendum. Nunc autem
Romanus & incifa lingua, quam cùm haber et, reile
toqui non poterai, fpiritu lingua loquitur, valile rectifi
fime: fa dicit, RomanUs dico.r. E t pàulo poft ; Non enim
femel locutus tacuii: fed confer ebat cum ali is de cruce &
vittoria Chrifti, & hoc mull is menfibus in carcere confti-
tutus.
i T«; iìt(t)erxs7>iQsh>i ^ Hie locus in primis notandus
eft, quippe qui annum quo ccepta eft perfècutio
Diocletiani apertiffimc defignat. Ait enim Eufèbius anno
i. perfècutionis, afta eflè Imperatoris vicennalia. Quòd
cadere non poteft nifi in eum annum, quo Diocletianus
ofties & Maximianus fèpties confules fuerunt. Hoc enim
anno qui fuit Chrifti 303. iniit annui 20. Didcletiani à
die 1 f . Calendas Oftobres. Quippe hie primus fuit imperii
dies Diocletiani, Carino II. & .Numeriano Colf.
Chrifti 284. ut fcribitur in Chronico Alexandrino. Porro
non levis nafeitur difficultas ex eo qubd dicit Eufèbius,
Romanum die 17 Nòvethbris martyrium confummaffè,
cùm Diocletiani vicennalia agerentur. Ex quo fèqui vi-
detur, primum dienl inlperii Diocletiani cadere in men-
fem Novémbrem, non autem in Septembrem, ut tradit
auftor Chronici Alexandrini. Quare neceflè eft, ut vel
âpud lEufebiüm, Vel fri Chronico Alexandrino errór fît
adtniffus in menfis nomine. N ifi forte dicamus Diocletiani
vicennalia afta fuiftè Antiochi», non eo ipfo die qui
érat Natalis Imperli, fèd paulo feriùs. Sic Eulèbius in
Chronico tradit, vicennalia Conftantini afta eflè Nicomedi
», 8c fèquenti anno Roma: edita.
2 Kutcì tÌw vo/joi^o/al'nlw htçictv~\ Moris erat apud Romanos,
ut in quiriquennalibuS ac decennalibus Imperato-
rum, leviorum criminum rei vinculis folverentur : miffà
ad hoc Imperatoris lege, quam indulgentiam vocabant.
Vide titulum in codice Theodofìano de indulgentiis criminum.
Græci.hanç indulgentiam vocant dhçtuv. Gloflié
veteres àbfix indulgentia. ' Exftat apud Caffiodorum
in libro X I fub finem, formula indulgenti^ qùam emit-
tebat Praefeftus pretorio.
. 3 *H x.uà‘ i/Axç ] Non fine caufa hæc verba Eufèbius
addidit ó xetä-’ i/aus. His enim verbis indicare vo-
luit, T heclani hanc ab illa vetere Thecla quæ Comes fuit
Pauli Apoftoli, diftinguendam effe *. In Menæo ad diem
19. Augufti hæç Thecla vocatur i ßvZfimi, quod quid libi
velit nefcio. Nam Thecla de qua hic agitur, Palæftinenfis-
fuit, non ex Bizùa urbe Thraci». Fieri tarnen poteft, ut
Thecla eujus hoc loco meminit Eufebius, è Thracia fuerit
oriunda. Neque enim omnes quorum hic martyria ab
Eufèbjo referuntur, Palæftini fuere. Neque in hoc libro
de Palxftinis martyribus agit Eufèbius, fèd de iis qui in
Palxftina martyrium pertulèruntv
V a r i o r u m .
a TtA©- rii; cipysMii n’>($trttST>ig/.iïi>i «r»?»«};] Dodwellus
legit ttAbç — irnsùtT®-. Difíer.tatione Cyprianicâ X I. n.
73- W. Lototh.
b EíV orfdru ] Dôdwêllus loco citato ait, hæc anno
Perfecutionis fecundo tribuenda eflè; at Eufebium egre-
giè vindicat P. Antonius Pagi ad ann. 304. Q- X V , X V I.
Ruinar I Att.Mart. p. 332.
c Ejus Cum Agapio 8c.Thecla fcftum recolitur
die X IX Augufti. Ruinart- Act. Mart. p. 333.
* Falfus ergo videtur hie Ruinartus, qui hanc Theclam,
protomartyrem illam virginum, à Patribus Græcis 8c La-
tinis paflìm laudatami fuiflè ftatilit,
ätH f