tS E Ú S E B I I P A M P H i L Ì
riùs oftendimus. tínde edam jilos Deo ac- » ■xpóSÍJ’ix.Ttti. <Um a ire s S i res áeotpiAeis tataui á
ceptos homines intecdum reperias Chrifti ap- egpM5 ¿ £ t S XpiqoS j^Til^ia/Sp/us K fum u /u -
pellatione deeoratos fuiffe, ut in. his Prophe- tjiowxarali -tèi aim» <t>®>'ldi' ¡ói * * I ,oí- M H I - H (BRI quibus apparet omnium primam ac vetuftií- j Trov^pébïicô'ê. üjçe Tfpcniut yytiaj&f y j | 39
fimam effe religionis formam illam ab his ^ ¿ vrav prctAcuoraTJii' •n ¿ cLp^ccioTzcmv StociQictS
quos dix iD eo acceptis hominibus inftitutamj ¿¿pmy. | § | | | ¿ % ¿m ¿V r ctpi<pl tvv 'a C ^ ^ / a
M M l& g S w s i H B H
b r a h am u s lo n g o p o f t tem p o r e c ir c um c if io n is S & oxclX icls t c m v i emcri x& TM y jiÁ pw “ " - -64
m an d a tum a c c e p if fe d i c i t u r , an te i l lu d ta - I O ¿ tcix fúF «jreff iç sp sv n ^ dm pm s <J>ctai Toy A -
m en p e r f id em ju f t i f ic a tu s fu i f fe fc r ip tu ra e g * ¿ * t o AZ«} eÌA>|<peycq, ¿ A A ¿ >6 ^ 'n tu 'n j*
G*»e/C i f . te f t im o n io c om p ro b a tu r , f i c d i c e n u s . C r e - C r , . , |M||M P I w ^ B R i
d id i t A b r a h am D e o , & d e p u ta tum e f t 1 a d ^ o m i v i a / ^ 'm w s p p - n p f a s « f t
ju f t i t ia r a . C u m q u e jam an te c i r c u m c i f io - ^ ¿ 5 r s S e t a Qci<ntov1o s A o ja ’ e t f i& v a * A G & M fÀ
n em ta lis e f fe t , à D e o q u i fe ip f i v id e n d um T£j> Q g p ' ¡ A o ^ S t j olvtcS ù s S 'i^ o a iivU o . x , <5V|
o b t u k r a t , id e f t à C h r i i f e D e i V e r b o , d e ^ £ ^ i r o / ü s - y v y a é to X P ^ i s ^ .
iis q u i p o f t e r io n b e s fæ c u lis l im i l i a c ìp ie 5 » “ » . u I d | g ■ | M B , £ ■
r a t jo n e fu i l i f ic a n d i e ffe n t , o ra c ù lum a c c e p it t u <J>i¡wwios «boto» a u r a ©e» « r o s d J w a v c o s
hujufmodi: E t benedicentur in te omnes ¿ Xgiço* o r s 0 eSÁoyos’ 'z& i r 09 rois [UTert^
G tribus terræ. E t iterum *. Cùn? futurus fit ^ y c ím s rov opioiot cwt® ¿heH&ô*/ /¿eA-
■ B m — i l ¡ a i S i i iM H M i ■ 1 m
' Quod quidem in nobis demum completúm 20 ébAoyn9novvloti 09 avi atcuraj cu <pv\oq Tus y>ií. xj
fuiíle quivis facilé deprehendet. Étenim ille '¿h ’¿çai edno$ (Aycc 'TtoAü* cfébAo^nô/j-
per fidem in eum qui ipfi apparUerat Chri- ^ ^ ^ ~ t « í yííá. Táro»
h^tem iqiSem Vuf^rftitione & “priftino | « V " * 'W ^
errore defciviffet, unicum vero moderato- <&i $ C//Mvo$ Ti¡ et5 Ton oipSevi»
rem omnium Deum confeffus effet : cumque ¿eAóyov Tov Xgiçov 'Xa.'îçcûa.s pi ~&m <¡Dtí
Tiftutis openbusv non autem legis quæ à ^ ¡ ^ ^ ¡ a s ¿ &íe vporÍ&.S, 'ín & r
Mofe poftea tradita eft cæremonns colmflet. ¡H / _ s .
Cùm igitur ejufmodi effet, diâum ei fue- «»i w a ir r» o ^ o yu e a s ©e® >& Tarot egyoií: afs.
tfife/. 11 omnes terrx tribus ac nationes in ipfo ™ , 5 ^ptimeuf. vo/iu T& fJ-/ m. um M¡tuertas
effe benedicendas. Apud folós autem Chri- ^-tp^ttrflraas. ro iy ra Tt om ¿p>)To, ¡ t i ájj sratrctj
ftianos pet univerfum terrarum orbem, o- < ^ uA(:(t' ^ 5 yjfs ¿ ará ila r à eQi-Jj c i cuÍTa flÍAo-
peribus qua; fermons omni efbcaciora funt, « ¿ ^ I t ) r i i vaexcultá
hsc eadem religioms Abrahamicæ ‘ t r. „ ,> e > /■
forma reperitur. Quid ergo pofthac obliare B ■Ka&VMX ^ a m s KStó eA^í í
poterit, quo minus unam eandemque viven- « 'T« a/^ 0 \ ^ e0^ S“ s
di rationem ac religionem, cùm nobis qui à civcL7tt<pM¿ 7Çottos, m oy ouù Aoi-^oi' eft,7roàùiy àv uyjy
Chrillq cognoméntum traximus, tum vetu- ^ j pw "aa i¡ Toi avToh 0or re ¿ 7çosm ¿boiÊa-
Auguft. in lliffimis ilfis Dao inprimis acceptis homini- ttij r e rois '¿x s iXgiÇDtT x, rois qjgyiraAoq
i,r a . 109. bus fuifle fateamur ? Proinde perfeflam illam j ^ x U n opuXoytit ; a i t pà nom ¿ ÔXX’ «
| B religionem quæ Chrifli praedicatione nobis ^ T<J)~ — v ^ t Iw B U ¿ ^
tradita é'ft, non novam aüt peregrmam, fed, • , ¿ Tltíi ^ TJ5 „ 3
fi verum dicere oportet, pnmam, folam, v e - r . .<* . ’ B B h Ì . ,
• ramque effe liquidò apparet. E t de his q u i-4o Xgiçod ^ ^ M t i a a c v input
dem hàdenus. «&*/• 'M vtm pi a<k g^er«.
C A P U T V* K E $ A A A I O N E f.
De temporibus quìbfts prafens hominibus apparuit» Flesx T %povav £ *$n<p&9tici$ a u ra £ e<S otvOpaoraí.
€°nf er ^°c u M verò quaecunque ad Êcclefiafticæ • , / I\ Eps <îè pÁj tÎm) ê'waetv 'tfpox.cL'tzLO’ìLtoJW Tins £
"cap. ó!UP. hiftoriæ quam tradandam fufeepimus, ^ 'T p o rtio n s vfut *E^xAinaid^ms ¡çoeA&s, A
1. N/«. ' notitiam erant neceffaria, jam præmiffa fint, \ ol7r¿v ^ ¿yazípxü TdS Samipos ypjiiït ’Gfo-
( J - fupereft ut à corporali Servatoris noftri præ- , ? ¿ r iv r o ï
fentia, tanquam itmeris noftri fumamus mi- w ‘ ^ 57 r , ^ ^ r ,T ^
tium : Patrem Verbi Deum, ipfumque de Aoja f la r g ^ t ©eoy, 39 Toy <»iAv/$t/oy *vrov Iijo-ny
quo agimus, Jefum Chriftum, Dominum ac ^ g ,^ ^ 'Z(ù<rn& ¿ Kwgwy ifc^y roy «^ovioy rou
Servatorem noftrum, coelefte De i Verbum^5 P , „ < -, , ~ ^ u- t.'
precibus invocantes, ut ad profequendum or- ©êoef Aoyoy, (iovfiov npiit 39 V
V a l e s i ï A n n o t a t i o ' n e s .
i <D/oé ^ f& w Mum* In codice Med. Maz. & Fufc. 1 ^ ¡Sed utrumque fuperlegitur
4»é>î fty w Hum* a j&w&mdw, & c . Iq exem- ftuum qft tam ¡M quàm */*», cum infra m eadem periodo
piati autem Regio 8c in veteribus fchedis fcriptum eft, <plgt j polita legantur.,
V a r i o r u m .
a Vid, fuprà, cap. II. ad lemma» Deus Fili us Surtáis Se*
yncnt
A u g u s t u s . E C C L E S I A S T I C Æ
yncnv ct\yjdeías >Qixsc\eov¿p&/joi. y¡v ^ ouo ryro
¿ 1 1 à'6ln*pov *39 'r ta ro t^ oM ç o y 67v i t : , A v y iv ç o u f&cun-
A u&4) AtyoïiJ&'iï '^ m '& y n s 39 TtA(\j7y\s ‘Atún
H I S T O R I ^ L ib. I.
dinep veritatis.auxiliator nobis atqiie adju-
tor lit. Annus jam agebatur fecundns &
quadragefimus imperii Augufti. A fuba
afta autem uEgypto, & ab interitu An-
tonu &_Cleopatr:e in qua Ptolemaro-
» >9 KAtOTntTçctt) eìs ho ----- t/ - / _ r.------------ -v Iç"àr lcu r*n1 «KU9Mt? aAurty/Vu-- .. O J l---* "■ II1H.111LI /vn
•£ov T nroAìpicòm xsltÌAy\%ì Jbvaçiictj oy«h>oy eros * t0nU • ^ _Cie°patræ in quà Ptolemaeo
i¡¿ eàix«oiò*r’, ¡nurínsc- °é 2S<àbn™vpV ¿^ Kuexos i/aSr ’T!>»|<v3*s vm a c " v ie ^ nm ., T ™ « ! ? . . . ^ Ì L 0^
Xtllò s em ■? m t ï itpliTYis 5&ra>gct<l>its, ‘ iyefterA!-
orroi Kofiteia. rñs Suatas, áxoAÚhs m~s t& ¿
.airoS npotptiTticasj c i Bittò/t j ì t o J r ì i ìsJWÌ-
I 7
S aR C.
uvtiii, uua*
vus ac vicenmus : ehm Servator & D om i- ,
nus nofter Jefus Chriftus prima illa deferid
ptione censûs quæ fafta eft Quirinio Syriæ
præfidente, iècundhm Prophëtarum de ilio'
vaticinia, in Bethleem Judaeæ natüs !cft.
I / HI WÊKÊÊÊÊËÈKRÊm > I i w i vaticima,Tudææ nati« >n-
im u im ^ T ^ ^ K u p ^ ^ ^ é o í xcHujuS porrò defcriprio4 q u * ^ u irM .
V a l e s i i A n n o t a t i o n e s .
I Aturtyv fc 7Toxccgèt)($fìy i'rèij Idem numerus habetur
in Chronico Euicbiano. Anno 4 1 . Augufti, Jefus Chrifius
Filius Dei in Bethleem Jud& nufcitur. Annus porrò primus
Augufti juxta fupputationem Eufebii is eft, quo Hirtius &
Pania Confutes fuerunt. Proinde lccundus & quadragefi-
mus Augufti annus cadit in Conili latum ejuldem Augufti
.tertium decimum. I-fec de anno natali Clirifti. Diem vero
ncutrubi expreflit Eufebius. Orofius quidem in lib. 7 . cap.
2. poftquam juxta lententiam Eufebii, quern ubiquc fequi-
tur, Chriftum natum efle dixit anno Imperii Augufti 42.
addit die 7 . Calendas Januarias. Ne c aliter legitur in veteribus
Faftis quos fub Idacii nomine primus ed.idit Jac. Sir-
■mondus: fuitque h * c communis opinio Occidentals Eccle-
ÌÌ35. Scd cum Orientales aliter fènfèrinr, Chriftum fcilicet
natum efle 8. Idus Januarias, in hac quoque fententia Eu-
.febium fuifle minime dubitandum eft. Itaque ex fententia
Etifcbii, primus Chrifti aniius concurrit cum anno 42«
Imperii Augufti. i i c certè in vetuftiflimis codicibus Etife-
biani Chronici, Acutiano, Lipfii & Prtelii, fcriptum habetur,
ut tèftatus eft Mirsus. Sic in antiquiflima editio-
ne Mediolanenfì, quam nec Scaligér nec Pontacus vidertint.
Male in editione Scaligeri primus Chrifti annus componi-
tur cum anno 43. Augufti, contra fidem fcriptorum codi-
cum , adeoque .contra ipfius.Eufebii fententiam. Etenim
Eufebius in fine lib. 7 . ait hiftoriam Ecelèfiafticie fucceffio-
nis a fe confcriptàm,à natali. Chrifti ad ufque fubverfipnem
Ecclefiarum complefti annos quinque ac trecentós. Atqui
■fi primus Chrifti annus ab anfao 43. Augufti ducitiir,inde
ad 19. Diocletiani annum quo d eft ru ftx lunt Ecclefiz, qua-
tuor tantum ac trecenti fimt anni. Verilfimum igitur eft
quod fuprà dixi, Eufèbiùm initium: an norum Chrifti anno
4 2 . Augufti, menfe Januario collocaviflè. Et fie Epipha-
nius ad versus h irefim Alogorum ex Eufebii Chronico, ut
opinor.
2 ’H ^y ttfwOTsKtip^ qS Svei«f] Id eft, cum Quirinius
Jegatus eflèt Syriae. Legatos Cxikris gui in provincias mit-
•tebantur, civ ilia fimul & militarla re&uri, G r s c i ferè vyt-
.f*o»ccs yocant. Ita Strabo in fine lib. 1 7 . Dio Chryfoftomus,
aluque;
3 TC6U77J5 3 STO KVfóm» ìènygxPPn ’I¿o>im>s fji/Vtifngytiktl
Jofephus quidem mentionem facit defcriptionis illius qu*
a Quirinio fa£la eft in Syria ac Judsa ftatim poft relega-
tionem Archelai. Sed huj us defcriptionis; quamDucas re-
gnante adhuc Herode faftam efle ait, non meminit. Ac
mihi q.mdem videtur error in textum Luc» irrepfifle in
Quirinti nomine, & pro Quirinio reftituendum eflè nomen
Sentii Saturnini. Hie enim Pr»fes fuit fub'fincm regni Hero-
dis tefte Jofèpho. Certe Tertullianus in lib. 4 . adverfus
Marcionem, cénfus in Jud»a a&os fcribit per Sentium Sa-
tuminum. Ex quo apparet, Tertulliani tempore quoidam
m Evangelio Luc» pro Quirinio Saturninum legifTe. Ce-
terum mirum eft hanc primam defcriptioneni à Jofèpho
praitermiflam fuifle, qui tamen patri» fu» hiftoriam tantà
i ìgentia perfècutus eft, u't & Pr»fides Syri» omnes recen-
uerit. Nam & Sentium Satuminum commemorat, e ju f,
que fucceflbrera. Quintilium Varum. H»c ehm mtellige-
ret Eufèbius; fie cenfuit ::'unam eandémquè eflè deferiptio-
nem, cujus -Lucas & Jofephus memiriiflet; fed Jòfephum
falh qui earn defcriptionem poft relegationem ‘ Archelai
contigifle fcriberet. Itaque : idem Eufebius in. Chronico,
tumultum dlum ju d » Galitei, qui defcriptionem .illam à
Quirinio faótam fubfecutus eft, fubortum Chrifti & extre-
ma Herodis tempora collocar. Neque enim adeò ftupidus
fint Eufebius, ut non videret Lucam & ' Jofcphum in ad-
lignando defcriptionis tempore Ínter fe diflèntirc. Quippé
jd -patebat etiam exeo . Sed ia hac diflònantia, db Evangeli!
revei-entiam Lucam fèqui. maluit, & jofèpho fidem abrogare.
Qu» quidem fententia longè commodior eft & expedir.
ór, quam illa Scaligeri; qui duas fuiflè cenfet Tudx»
defcnptionesi utrataque à Quihnio faétam. Sed in hac Scaligeri
fententià multa occurrunt parùm verifimilia. Primò
enim Quirmium bis mifTum fuiflè oportet Legatura in Sv-
nam: bis ad.eandem rem, videlicet ad cenfus agendosi pii-
mum quidem circa ortum Chriftij deinde verò decem circiter
Pòft annis, cumtelegatus fuiflèt Archelaus. Atqui non eft
probabile,eundem hominem bis miffum fuiflè ad regendam
prov.uq.am. Certe-Jofephus diligentiflimus .fcriptor, cùm
Quirinii adventum in Syriamac Judxam narrat, eum iam
antea m Synam venilTe non didt, nec defcriptionem aut ab
ilio, aut ab alio quopiam Romano judice jam antea faótam
fuifle. Quod fijam faéta fuerat deferiptio, cui- iterum fit per
eundem virum?Nam fi red è & fin e fraude fatta fuerat, novam
tacere nihil ncceflè erat.Sin malè & inique fatta,alium
muti oporrebat qui »¿uiorem faceret defcriptionem. Pr»-
terea prior illa deferiptio quomodo fieri potuit à Magiftratu
limano,.regnante Herode -, cùm Herodes optimo iure rex
eflet Judx» a Senatu appellatus, nec jus eflèt Magiftratui
Rom^no quicquau) ìn ju d x a pro imperio agere quandiu rex
Herodes vixit ? Muto quòd circa extrema illa Herodis tem-
pora quibus natus eft Chriftus, Satunfinus & Varus legati
g x fa n sm Syna fuerunt,non autem Quirinius, ut iam fuprà
dixi. Hxc funt argumenta, quibus potifllmùm impulfus,
Scaligeri fententiam minùs probabilem duco, qui duas de-
fcriptiones fuiflè contendit. -Nec obftat quod ast Lucas,
defcnptiopem illam qu» fatta eft paulò. antequàm Chriftus
nafcffl-etur,. primam fuiflè. Hoc enim vocabulo id tantùm
fignificatur, tunc primùm in Judxa cenfus à Romanis a-
tto s fuiflè, nec ullam antea fattam defcriptionem.. Falfum
ítem eft quod a i r Scaliger, po'fteriqrem deicriptionem ad
Tetrarchiam^ Archelai, & ' ejijs boga duntaxat pertinuiflè»
Immo jofephus in fine lib. 17. & initio 18. .difertè fcribit,
Quinnium à C»fare miflum ad cenfus agendos per Syriam
^c Judxam. . .Scaligeri fententiam ^fecutus eft -Petavius, cui
hoc unum adjecit in Ratiqnario. Tempo rum j ütrámque
hanc defcriptionem a Quirinio eum extraordinaria potefta-
te m Svriayi. miiTo f ta a q i effe. Verùro £ue¡e ac lofcpBi
verpa id refèiiunt. Nam Tucas quidem ait i
SyexK Kií 5 .á:,& Joièphus iiabct 5 Ì0yK U f a ,
quod non nifi de ordinario, reAore dici poteft. -JEandeiù
viam in conciliandia L u e * ac Toieplii locis fecnnis eft Ca-
faubonus in Exercitationibus. oed omnes, meo qqidem ju díelo,
oleum atque operam perdiderjmt. Nam ex- duobus
alterutrum fall. neceiTe e ft.,- Quod cùm de Evangelifta dicere,
aut omnino fufpicari nefas fit, iktius eft in Judaicum
fcriptqrem-cau/àm erroris conjicere. Quod fi cui id durius
videbitùr, una h s c reftat conciliandi ratio, quam fuprà in-
dicavimusj ut in textu Lue» pro Quirinio Satiirninum.re-
ftituamus, ejufque tempore defcriptionem non à Magiftrar-
tu, R.omr -fèd ab ipfo Herode rege fattam eflè dica mus.
í í a c ratione, optimè .inters fe confcntient Lucas ac Jofephus!
V a r i o r u m .
ì a Ìri5j - Eufebius in^^fine lib. VII.
•art,*--ififfioi%m^Eicclefiàffic*. iìiècefiioni$ à fe eonfcriptam,
a SePvatoris ortu ùfque ad Bcclefidrum everfionem, quinque
«e irèeentoi dtìnos compietti,■ ultima fcil.- terminò -inclufb.
NahF'ÉufèBius. 'annos Incàfriationis; 'ficuti & annos Abrah»
ac Glympìad.és incipit à rntìrifè ’ O ttóbri curri anno civili :
a quo meniè-arinóque Pénódi Grxco-Romanx <549. ad annum
ejufdem Periodi y796.‘ qdó àrihus zr»Ghr-iftian»^03.
eriecubotìis Diocletianéx'^primus, inchoatur j'.menfémque
obrem, anni trecenti & quinque completi- iiumefantur.
Qjiare Mlftur Valefius. in liotis ad lib. I. Eufeb. cap. f . ubi
aflcrit, Eufebium eòi annos quinque ac trécentos dinumc-
rare a_confulatu X I I I Augufti, feu ab anno fèqUenri. Licèc
eriim Eufebius-exiftimaveril Chriftum-natum die fextà Ja-
nuarfi anni ièqpentis, ut communis fuo tempore opinio in
AEgyptó ferebar* in Hiftorià tameri, ficuti & in Chronico,
-primum Chrifti annum à Septembri antecedenti cum anno
popularr àufpicatus eft. Ant. Pagi in Apparat, ad Armai.
•Baron. pag. 3 7.
^ * ‘ 7TCIg