139 £77 >zij£ßoti)rnpce. X, T r am i uaìv optoóppms- ot 7rav- 1
'z s e je ç a m ? , %cípovn$ i & 9' \ jzé f>£ oXlu ì ’fö *
T 9 ‘Zs&o-Sbx.iar e ip lu y jy tyo /ß / jM ' AqpunTçictvoç
09 ’Avno^ioi.* ©gox. 77905 di» Koa<ra./>6tcf Ma-
5 £ct£ctv»ji * w AiAict* M a¿ íVoi dp T u p a 3 k o i/ a h - 2. 3
'A X t ^ c t v S p s ' 'H X t o S ü p o s 09 A c l o S u u Í o l c lv c l-
trau aa^ s 0 t¡\vjuiSptí' "EXtvos 09 Ta/waf, ^ Tra-
creq a i r KiAwua* ^ip fA iX iccv o s y 39 n a a u u
K a ^ z ja J b su a . t ö s 98 'Z ¡fc¿q> a .v iq ip n s ¡u o v o tç t ’6 h -
S/EC. verías effe : & omnes eccleíiarum ubicum-
I I I . que Antiftites unum idemque fentire, & ob
redditam infperato pacem incredibili gaudio
exultare : Demetrianum ícilicet epiícoputn
Antiochi», Thecxftiftum C» fa re» , iÈ li»
poft mortem Alexandri Mazabanem, Mari-
num T y r i , Laodice» vero poft Thelymi-
dris obitum Heliodorum : Helenum Tari!
cunófafque Cilici» ecclefìas : Firmilianum
denique cum univería Cappadocia. Solos
en im illuftriores epifcopos nominavi, ne forte
epiftola noftra prolixior, & oratio mole- / » / • r/ / ~
ffior redderetur. Syriarum quidem provia- IO “ ,om ' "« i“ " * > <« Í > P / I ;
c i» omnes cum Arabia, quibus idemtidem f^ T í ß AP0S Tal A oya . a i 701
neceffaria fuppeditatis, & quibus literas nunc' cAcif >9 » ’AgjtCíet 4 oís gTra/ytém e s s e r e , $ 4
faipCftis: Mefopotamia quoque, Pontus ac „ft r«S !¡ re Memanrcuu'ct, n ó m i
Bithyma : ac ut uno verbo abfolvam, omnes | D a...' . ' N/ » É H H | ,
H , • *a n • p. & Biöüvia X) (TiujiXovTi umiv. Trapubiq;
terrarum laetitia geftiunt, Deoque gra- . r
tias agunt ob hanc concordiam fraternamque1 ^ TíS 7Í^VTO'?(? Tl? °fÁOV0^cf *4 ^AaJ^Atpjet, «íb^a^oy-
caritatem. E t h»c quidem Dionyfius fcri- Tov ®*ov. o Aiovúotos. * a
bit. Ceterum cùm Stephanus ecclefiam bi- «F lm hj<r)v h ^7ra^Wv7W,. tZoJ Aei7V§>tap m - b
ennio adminiftraffet, Xyflus in ejus locum « w./ , N / * / - <' / ' fe
A d hunc Dionyfius fecundam de ^ T * T? o Aioyu-
Baptifino fcripfit epiftolam : in qua Stephani wostbsa BcLviiO’/M.'Tos s Qn<ìcXlujJ ofAofi *•
fimul ac reliquorum epifeoporum fententiam 20 r ^° S re^ a v a 39 r AoiTrav ’fffamoimv yva/Alco Tg
ac judicium exponit, de Stephano ita fcri- >9 Jteiw «hfAoT, T & t toS %Tí<p¿va xíyav mura,*
V a l e s i i A n n o t a t i o n es .
Stephani de hæreticis non rebaptizandis amplexos eiTe. Ba-
rónium fecutus eft Fileiàcus in notis ad Vincenrii Com-
monitorium. Sed qui Dionyfii Epiftolam attente legerit,
longe aliter rem iè habere intelliget. Nam Epiftola illa Dionyfii,
duo capita continebat. Primum an rebaptizandi
eflènt h*retici : iècundum de concordia Ecclefiarum Orientisi
quæ Novatiani hærefim damnaverant, & lapios reci-
piendos effe ftatuerant. Huic igitur fententi® Demetrìa-
num Epifcopum Antiochi®, qu® caput erat Orientis, &
reliquos fubfcripfiiTe nuntiat Dionyfius: quod quidemSte.-
phano gratiifimum fore feiebat, cùm Fabius deceffor De-
métriani in Novatiani ièntentiam pronior fuiiTct, & congregato
e x Cilicia, Cappadocia, Palæftina & Ægypto E-
pifeoporum Concilio, earn ftabilire conatus fuiiTet, ut fcribit
Dionyfius apud Euièbium in fine lib. <S.
i Kìw iti xçymmfu] Hæc verba non habentur in codice
Fuk. & Saviliano. Sed nec Chriftophorfonus in libris ibis
ea reperii, ut ex verfione ejus apparet. Leguntur ta-
men apud Syncellum ac Nicephorum, & in noftris, Re g
io , Maz. ac Medicæo. Et Langus quidem ac Mufcu-
lus ita verterunt : Scito nunc frater, Orientales atque etiam
ulteriores Ecclejtas, ¿re. Reéte meo quidem judicio. Sic
Eufebius in lib. 3. de vita Conftantini cap. 7 .
71 Xj Hnufureq, tutu* S' et m trçytrzoni’m . Ita enim icri-
bitur locus ille in codice Re g. & in fchedis & apud So-
cratem.Per ulteriores Ecclefias, intelligo Ecclefias Ofdroë-
n® & Meiopotami®. Oriens enim proprie dicebatur Syria,
cujus caput erat Antiochia. Regebatque hanc pro-
vinciam tunc temporis Pr®fes Orientis, ut docet Vopif-
cus in Aureliano agens de ejus adoptione. Poifunt tamen
Itóc verba etiam aliter intelligi, ut verba fint Eufebii, ex
Epiftola Dionyfii carptim quædam capita referentis. Certe
in. codice Maz. ac Med. h®c verba duobus puntftis incluía
iùnt. Et in exemplari quidem Medic®o appofira eft media
diftinftio five mora : in Mazarino verò diftinétio. Ver-
to igitur: Et paulo poft. Atque hæc pofterior interpretatio,
“ verior nunc mihi videtur ac certior.
2 'E» A bdttj Ælia vocabatur s ta te Dionyfii, qu® pò-
ftea d iâ a eft Hieroiòlyma. Conftantini quidem temporibus
adfauc Ælia vocabatur. Sic in tabula Peutingero-
T utn.& in Itinerario Antonini, quod poft imperium Conftantini
feríptum eft, memoratur. Sed & in Concilio
Nic®no Canone vij. Ælia dicitur. Itaque veriflimum puto
quod fup&riùs obièrvavi, nomeh Hierofolymorum huic
urbi inditum fuiflè per ambitionem Epifeoporum illius
lo c i , qui Jacobi Jufti fuccelTores haberi volebant. Hinc
eft quod Rufinus ex more fieculi fu i, pro iEli® nomine
hìc fubftituit Hierofolyma : & Eufebius NarciiTum, Ale-
xandrum & ceteros, ièmper Hierofolymorum Epifcopos
appellai. Interdum tamen, licet rarius, ^Eliam nominati
verbi gratia in libro de Martyribus Palsftin® capite
•3 KM/mbÓT®’ ' A A * | H ® c verba tranfpofita funt,
& poft voces illas » AlxU collocari debent. Nam Maza-
banes Alexandro &\\x Epifcopo fucceftèrat, u t docet
Dionyfius in Epiftola ad Cornelium. Vidit hoc etiam
Rufinus, ut ex interpretatione ejus apparet.
4 O li ¡meptam Hunc locum non intellexerunt
Langus, Mufculus & Chriftophorfonus.' Solebat olim Ec-
clefia Romana, aliarum Ecclefiarum inopiam liberalitate
fua fublevare, & captivis fratribus vel in metallum data
pecunias ac veftem conferre, ut teftatur Dionyfius
Corinthiorum Epifcopus in Epiftola ad Soterem Papam,
cujus verba fupra retulit Eufebius in lib .4. Idque laudabile
inftitutum Ecclefi® Roman®, fua. adhuc s ta te per-
feveraflè, ibidem fcribit Eufobius. In earn rem fiebant
colledi® in Ecclefia Romana, de quibus Leo Papa loquitur
in ièrmonibus. timgKiìi proprie eft fumptus ac viaticum
fubminiftrare, vel ftipem conferre. .I ta Clemens.
Alexandrinus in primoStromateo haud procul ab in itio :
lene*? yzp i7mpy.1v è otiqfibr cdpjiccv M ì<p<Ati£ei>, « t^xór.
Idem in lib 4. Stromatei.de ftipe feu eleemofyna hoc ver-
bum ufurpat.^ cùm air, antan yàp /3uXÓ/^i%, À’ ahyuoiit
ìitn o ii, $ sJà. ni/ifilty.Hi wrnÌ^i %Mov ¿5 i te fifa»
bmpvAtn/q, ì, yetrgnlt , » cv vfetp¿m rfoofjbsv*
7mpcf,^mq ¿% olom ib'fily, ¡¡ni mview, » y'oazy, a
yn&s. Id eft, Interdum enim optamus quidem mifericordia
opera praftare, tam pecunia quam corporis minifierio: exempli
grati», petenti ftipem dare, aut agrotanti miniftrare, aut
adjuvare periclitantem. Sed optata perficere non pojfumus.
feu ob egeftatem, f iv e ob morbum, fiv e ob feneclutem. Eo-
dem fenfu Chryfoftomus Homil. 67. in Matthsum hanc
vocem ufurpat : fy«« my i/firmy è o-tpafycc 'ahurbymy
otby y ucyXiyntc t%is<m, cvyontrey im/i bmpy.it /&£■' è,yl-
«j»y tt/Atpcpv oo*it Tmffaeti. Sic & Palladius in dialogo
de vita Chryfoftomi, ubi de Ammonio & monachis
iEgyptiis loquitur.
y X a ^ c t i bn<&\yy\ In quatuor noftris codicibus Maz^
Med. Fuk. & Sa vii. fcriptum eft iv%spu%xc bn-aXity.
V A I O R U M.
a Sntpeueyj Stephanus, genere Romanus, patrem Ju-
limp, five ut alii, Jobium habuit. Anno C C L I I I , mortuo
•Lucio, 13 die menfis Ma ji, Romanus Epifcopus fadlus
eft. Scripfit ad Cyprianum epiftolam, qu® non extat, cu-,
jufoue pauciffima fragmenta in literis ad Pompeium, nec
alibi foperfunt. In ea autem ièntentiam Concilii Carthaginenfis
de rebaptizandis hæreticis rejicit & condemaar,
ipfumque Cyprianum & reliquos Africanos Epifcopos, qui
in eo concilio confenlèranr, abftinendos docet. H * c eft
Epiftola L X X IV . Obiit S. Stephanus iècundo die menfis
Augufti anni 25-7. E ear fon. Cave, Pagi ad eum annum.
b V t a V i d e t u r legendum ì ì m U vel ^
IV. Lototh.
1 ¡v tg c cX x e t
C f A L L U S i
1 1 ¡7 r eg tiÄ x e t f d p o u v rza^Ttpov xj 'EX eva xj
'G f c l QlpluXl&VV} >9 T O W T ^ f T i '¿M T»£ K lX l-
2 xaccì %) KcLVTiuSoxictA *>9 T aA a T jO ^ * 39 Trav7av t
3 g|>J5 ofiopouuTtov IQvavy 3 a s u<fè èxéiyois xoivavviotov
r lw d lt rU u V A V lh u 0U7TÄV) Im i«h|. T i i S 'p p i - 5
773tits (C jty a iy ) aiia£a^i^8£7i. 59 a x ó i e u t o fikyi9o$
t S v & y fA c L T o s . ’¿vasts y « § SSy/ActTou t » t v
4 y iy y w 4 o v t o a s ymyvpas ’fà tcm om iv aiuua-
SoiSy cos mvQctvo/xoy, om tè$ r®gft<novvct$ ■¿bra ai-
p e tn a s , irp o ì&,T)l%i9év.Ta4, u m ^ A s W c Q t i / x,
¿.vcotaScupecdvLf Toy T ììs m X c u c Ì s 39 à,?(,à0a p 7V £ u -
/AMS puirov. 39 T f c i T ü ia v <AvTtì navitov
>7ii9BiAa. 39 im 9- e,T£^c <^>3jcril >9 to is a y z .ic y t 'm s S i
y/Acfv 39 oviATZptagv'npois Aioy u aia 39 (^iXrt/Aoviy oy p i-
4^1 (pois T3£ßTtpoV %Tè<p4v6> yiV.OfdpOlS, >9
cxuTcSy fAOl m<t(p8aiy T s^ T ip o v /udì). oA¡ y z , x, v w \
2 4 $ leXuovav g7rt5EiAa. aAAÀ m u m /L&i> m c i
TS S hX V fÀ/JOV Qj'TYIfAO.TVS*
V a l e s h
1 EotswAxj/J Pr®ter Epiftolam ad Epifcopos Afric®,
de qua fuperfos dixi, aliam infuper Epiftolam fcripferat
Stephanus Papa ad Orientales, dè qua prater Dionyfium ^ I
loquitur Firmilianus in Epiftola ad Cyprianum fob finem.
Pacem cum fingulis vario difeordia genere rumpentem : mo~.
do cum Orientalibus (quod nec vos latere confidimus) modo
vobifeum qui in meridie eftis. Sed Firmilianus oratQru.m
more rem amplificat. Neque enim Stephanus aut cum
Afris » aut cum Orientalibus pacem rupit; fèd tantum
minatus e ft 'fo pacem cum iifeiem rupturum, fi in'pri-
ftina fèntentia permanerent, ut hic diferte teftatur Diq-
nyfius Alexandrinus. Eodem piane mo.do, quo V ié lor
Papa interminatus fuerat Afiatjcis, fè illos à còmmunio-
ne Ecclefi® abfciffiirum. Certe Stephanum ultra minas
non proceififfe ex eo apparet, quòd Dionyfius poft ejus
obitum ad Xyftum PP. iterum fcripfit, ut ejus ièntentiam
fuper ea re flagitaret. Natn Dionyfius in Afrorum &
Orientalium fententiam magis propendebat, tefte Hiero-
nymo in libro de fcriptoribus Ecclefiafticis. Illud quo-
que obfervaudum e ft, quod in fopradiéto loco fcribit
Firmilianus, Stephanum pacem cum Afris & Orientalibus
vario difoordi® genere rupiflè. Nam & inde colligi
poteft, non fuiflè prolatam à Stephano adverfos illos ex-
communicationis ièntentiam. Certe, fi Stephanus exeom-
municationis ièntentiam in eos protuliflet^non utique vario
genere pacem cum ytrifque rupiflèt, fèd uno eodemque
modo, excommunicarionis videlicet fèntentil, tam Afros
quam Orientales percuffiffet. Nunc porro videamus, quo
modo cum Afris pacem ruperit Stephanus. Declarat hoc
Firmilianus his verbis. Modo vobifeum, à quibus legatos
Epifcopos patienter fatis & leniter fufceptt ; u t eos nec ad I
fermonem f altem ctdloquti communis admitteret : adhuc infuper
praciperet fraternitati uni ver fu, ne qùis eos in domum
fnam reciterei-, ut venientibus non folum pax & communio,
fed & tettum & hoffitittm negaretur• H®c Firmili-
ani verba rem quidem ipiàm magnopere exaggerant. Sed
nego in illis verbis ullum excommunicarionis à Stephano
prolat® indicium reperiri. Graviter quidem commotus
eft Stephanus, & indigne tulit quòd Africàna Synodus
adverfos receptam totius Ecclefi* confuetudinem hsreti-
cos rebaptizandos effe ftatuiflèt, rémque tanti ponderis
ac momenti, non confulto prius Roman® urbis Epifcopo
decemere aufa eflèt. Itaque Epifcopos quos Cyprianus
& reliqui collega; ad ipfum mifèrant una cum decre-
tis illius Synodi, primò quidem adinittere noluit, ut db-
cet Firmilianus. Poftea verò eos admifit, & ad literas
Cypriani relcripfit, ficut colligitur ex Epiftola Cypriani
ad Pompeium. Qu® quidem Stephani liter® licet paulo
bens. Antea quidem literas fcripferat de S æ .c .
Heleno Si ; de Fîrmiliano/.de.» omnibus de- I I I .
nique Sacerdotibus per Ciliciam, Cappa-
dociam, cunótafqùe finitima^ provincias con-
ftitutis : ièfç ob eam c^uiàm ab illorum
commiinjòne difcé’ffùfum * q u o d liaéretiços
reba^tizarent. .Ac vide» qusefo, gravitatem
ne^?tii. Reverá enim in piaximis, ut audio
, epifeopprum coneiliis decretum e ft,
ut qui ab hæreticis ad catholicam ecclefiam
accedunt, primum- càtéchumeni fierentj
a ac deinde vetéris &- impup fermenti ior-
dibus per Baptifmum puigáVentúrJ D e his
omnibus ego ad illum éptftòlam miiì, r,Q-
gans atque^obfeftaùfc E t .^ u a n ^ ^ p c à ? :
S e d & c a r if ijm is , in q u iG f r a t r ib u s & cofn-
p r e s b y te r is n o ft r is D i o n y f io ' a c M j f ó g M i ,
*5 q u i prius, id em c,nm S tep h an ò feriferant,
. d e q u e iifd em rebus, ad m e . fcripferani: ante
a q u id em b r e v i t e r , n u n c v e r o p lu r ib u s
v e r b i s f c r ip f i. V e r u m d e iù p rà d ió ta q u » -
f tio n e h a à e n u s .
A n n o t â t i o -n v ' •
acerbiores & iniquiores vif® tunc fuerint Cypriano, ni- -...
hilon^inus tamen paccm interi'fè ambó„retinüerunt¡' Gy-
pnanus certe etiam po$ il,l^s ^epha,ni. li tejas , e ym fife- ’
trem nominat in Epiftola ad-Pompeium fub initjutn. Jd-
que aperte confirmât H ie ro ò y in ù s 'V dialogo adveras
Luci feríanos, de B. Cypriariò ita Ioquèris : ' Scìéns'tltum
hac non cum anathemate eorum , q u i fe fequi noluerant
edulijfe: fiquidem in communione eorum. permanfit, qui /th-
tentia fua contraierant. Denique Afri poft: illas Stephani
PP. literas, hæreticos nihilominüs rebaptizarunt ufque a4
Conftantini magni tempora, ut patet ex Concilio Aréla-
tenfi.
2 Kccì btXpy¡m r«X»nafJ Ita quidem legitur in codicè
Regio & apud Georgium Syaeellum. Verùm in reliquis
exemplaribus Maz, Fuk. & Savii. dceft vox bxeyóv.
3 *0« ¿fs ÌKiivoti tytvmymy ] Firmilianus in Epiftola ad
Cyprianum de Stephanò loquens; Rum enim putas omnes
» te abftineri pojfe 5 folum te ab omnibus abftinuifti. Et
paulo ante dixerat : Excidifti enim teipfum, noli te fallere.
Si quidem ille eft veri fchifmaticus, qui fe à communione
ecclefiaftica unìtatis apoftatam fecérit. .Cyprianus quoque
in Epiftola ad Pompeium teftatur Stephanum Papam ea
voce in fuis literis ufum fuiflè. Rat honorem Reo, qui
hareticorum amicus, & inimicus Chrifiìanorum, facerdotés
Dei, veritatem Chrifti, ©* ecclefia unitatem tsuntes abftinendos
putat 9
4 ’Ey T«?« yjtyifuui r brtmímuy tmvóJiif] In Synodo
1 fcilicet Iconienfi, de qua Firmilianus in Epiftola ad C y -
prianum, & io. Coneiliis Afric®, pattini fub Agrippino,
partim fub Cypriano. Item in Concilio Synnadenfi ut
dicitur infra in capite 7. hujus libri. Et in fynodo qui-
dem Carthaginenfi fub Cypriano, qu * hodie inter Cypriani
opera exftat j oéloginta & amplius Epifeopi fenten-
riàm dixerunt : inter quos quidam fuerunt con&ffores 8c
martyres. In Iconienfi autem concilio quinquaginta E -
pifoopi convenerunt, ut teftatur Auguflinus in lib. 3. contra
Crefconjum cap. 3. his verbis. Proinde f i omnino jam
credendum fit, quinquaginta Epifcopis Orientalium id effe vi-
fum, quod feptuaginta Afris vel aliquanto etiam pluribus,
contra tot milita; Epifeoporum quibus hic error in tota orbe
difplicuit, cur non potius etiam pásteos ipfos Orientales fuum
judicium correxiffe dicamus. Ceterùm Orientales ac pr®-
fertim Cappadoces, morem foum in rebaptizandis hæreticis
conftantiifime retinuerunt, ut patet ex Bafiliiad Am-
philochium Canonicis Epiftolis prima & fecunda. Manfit-
que mos ¡ite apud illos ufque ad primam Synodum Con-
ftantinopolitanam.
K E $ A