q u id em o d a e d r i c o n f t r u â am ; p lu r im is v e r o o -te ü g ç o ia . % v \ / ia.T V o u o is êe T rAeioa iv, ‘ e^éípctis Í
c ir c um q u a q u e c u b ic u lis & e x h e d r is , & ta ra ^ ^ x,tixA<ÿ> * vTapuav t í 19 Y&myiiav yppy)/jt.á.- i
jTubtçrraneis lo c is quam; fq lâ r iis u n i q u e c i r - ^ H M H H .«*, **'. xp u ow T 3
c um d a tam . Q u am q u id em b a iilicam a u ro » J w ' ~ ' ~ q ~
j f lu r im o & æ r e , aliiifq u e p r e t io f is fp e c ie b u s vrAe<pyb$ ç . Ç>p o v i c f , j yau t í 59 t o i s
AOJTTJti
ç o p io f îf llm e e x o r n a v i t . : 5 7n»Áy7sAoü5.úA>ií eçi.Çcçvô j^ À A e a i .
C A P U T L I .
/» loco ditto) 2l4ambrc, Eccleftam
adifteavit.
Et haefc cjùidem funi pr*ftantiflìma monumenta,
quae Imperator D e o confecra--
v it . C um autèm^didiciiret illum ipfum Ser-
vatorem, q u i nu'pèr in t’erris verfatus fu ifle t,
jampridem viris qmbyfdam D e i . in u l t i flì-
tnis praefentiam divinitàtis fuae in Palseftina
exhibuiffe ju x ta cfuercum quae d ic itu r M amr
bre, illic etiam bafìiicam aédifitari praecépit.
Proinde ad Reótores quidém proviheiarum,
miffa eft Imperatóris -au&oritas ; datis ad
iìrigulos literis quibus ju b eb à tu r , u t injun-
<9 u jn C h i opus, ad exitum perducerè matu-
rarent. N o b is v e ro q u i hanc hiftoriam fc r i-
b imus, plenam fapientiae direx it p r sd ica tio -
nem. C u ju s exemplum h o c lo co mih i ipfe-
rendum v id e tu r , q u o principis D e i araan-
^tiffimi cura ac diligentia éertius poffit a ^ o -
f c i. Exprobrans ig itu r nobis ea quae. in
memorato lo co g é r i a c ce le ra ti haec ad v er-
bum fcripfit.
K E $ A A A ION NAV !
O t i x c tl cV Tìj Motupy '7rpo<ré‘&%ev exxAíjcnoty
yfcygo&cq.
^’T ' A ^ jidjj ouo T c t \fyyL jc itcl ßa.oiAiU$ ìt v P
o y tv è r -tivQo/uS/jos ycTo\ evo. it, r
etimiV ^uTtigyt, Toy t í ívetj^os ’6 fa(pctvévfe, t u ß iu t
X) tz¡¡£2 TtaAof SiotycLvelas <P¡A.o&éois cty<J))ct-
01 Tvis T Ic tA ouçzyjjs cL¡x(pi tU v h # A BfdfiUo • fy uo
a MctfiQpYii xçty7otu0ct oîxoy £C)¿]-/ipiov cLnyipctj.Tuoip- a
5 OgyTT. © eS 0 ^ y j í \ 9Utcu[. tois f i o h r f f i f e (W oíp-
%8<W, CLvQíVTÍct ßcLOlAlM T A 3ÇJS 'é^ÇDV è'7rt-
çaA0gy7wy ^a.pt/ia.'iuv íTntyoifet , eîs o ty c t -
ygTv' T o : 'Z Siy çot^ô ey ú^gtJtíAéb oA^»!' >Jptjy ¿'e t o í s
tIcÚS^í ÿf<t<pB<ri rlu> jçoeÀay, 4 A o y j t a T i^ t v KS^Tg- 4
2 0 7rept7rt $i$hLcrx.ctÁÍctv' m t/ia y i <Tb>ceT t o Îodv ypctfi-
fxet t u irctpov'Tt auoÀ'^oti A o yo ô, êîî ¿ .x& t& i ^ l a -
yvû)<ny ^ T « S’éoCPlÁOUS *6 fct(JUi\UCLS. •*$.TCLIJJÍ¡Jl\<Í.-
fj&pos y w >\pivi g«p’ oiV g ^ o 0g7o '7r^ 5tT3o/c^tois c tu To -
S -», TctiTfe Ag^iy ’¿y & tÇ i ,
V a l e s i i A n n o t a t i o n e s .
caula dicuntur altaria trichota in Epiftola Paulini, id eft, |
trino finuata receilu, ut ipfe Paulinas loquitur in Natale ! S. Felicis. Cedrenus ad annum a6 , Conftantini odta-
gonum Dominicum vocat, quod ä Conftantino Antio-
ch is exftruäum eft.
1 7t ¿v kuxXu ] In Euiebii Panegyrico
redlius legitur > Ita enim Eufebius vocat in
defcriptione Eccleiise T y r i, quam habes in libro 10. hi-
ftoriae 1 Ecclefiafticx. Quid fit Exedra docet Valafridus
Strabo in lib. de rebus Ecdeliaft. cap. 6 . Exedra, eft ab-
pda quadam, feparata modicum quidem a templo v e l point
io : diäa inde quod extra her eat. Grace autem
vocatur. Fallitur quidem Strabo, qui earn .vocem Grse-
cam ‘ eile non inteUexit: in ejus^ tarnen vocis origine minime
falfüs eft. Prorfus enim dicitur ¿«to 1\a
tfaetf. Quippe ita dicebantur cedes exteriores, in circuitu
baftlicx conftrui folitx, in quibus iedere ac requieicere
licebat, u t docet Eufebius. De his Auguftinus in libro
de Geftis cum Emerito Donatifta: Cafarea in Ecclefia
majori, cum Deuterius Metropolitanus EpiJcopus Cafarienfis,
m a cum Alypia, Auguflino, PoJJidio, Ruftico & ceteris E-
pifcopit m Exedram proeeßiffent, & c . In Concilio Namne-
tenii canone 6 . mentio fit Exedrse. Vrohibendum etiam,
fecundum major um infiituta, ut in Ecclefta nullaienus fepe-
Uantur, fed tn atrio aut porticu, aut in Exedris Ecclefia.
Ita legitur in codice MS. bibliothecas Puteanx. Hieronymus
in caput 40. Ezechielis: Pro thalamis triginta quos
•vertere Septuaginta, fiv e Gazophylaciis atque cellariis ut
mterpretatus eft Aquila, Symmachus pofuit lijtfy«?. Et
paulo poft: Statim intuit us eft triginta thalamos v e l GazophyUcea,
f iv t , ut Symtnachus ìnterpretatus eft, Exedras,
qua habitationi Levitarum atque facerdofum fuerant preparata.
Jofephus denique in libro X X Antiquitatum cap.
V I I . exedram Templi commemorai. Pòrro codex Fu-
ketii 8c S.avilii red e hic feriptum habent re.
2 'tmfua) n mtfstQaiav ¿agti/wra» [ Sic . fupra cap.
37. in defcriptione Marfyrii Hiérofolymitani, JW75v &2»
cuctysun 7t ubi vide q u x notavi, ¡(flayuct
dicuntur ad quee nullis gradibus afeenditur : quibus
opponuntur uretysicc feu v&tp S ct, id eft Soiaria. Quamquam
ngfeyu»r nomine poffis cryptas intelligere.
3 O» ^uo-3 eresio»®- j Hanc ob caufam Ecclefia
illa difta eft Dominicum aureum. Hieronymus in Chro-
nico anno 22. Conftantini, Antiochia Dominicum, quod vo-
cant aureum, adificari cceptum. Dedicatum eft autem
imperante Conftantio anno q, poft mortem Conftantini.
• 4 Aoytwiiguy ¿'ifotmuXictii ] Sic etiam fiipra yocavit
Eufebius Epiftolas Conftantini, co quòd Conftantinus in
illia Epiftolis concionari quodammodo videretur. Talis
eft oratio Conftantini ad iànélorum ccetum, 8c fere om-
nes ejus Epiftolae, qu x partim ab Eulèbio, partim ab aliis
referuntur. In his enim omnibus Conftantinus, tametii
adhuc v ix Catechumenus, d oäorem agit. Fuit certe
Conftantinus, quod negari non poteft, vir Deo plenus, 8c
à Deo miflus ad Chriftianx fidei propagationem, cui
uni poft Apoftolos primùm debemus- Idem tarnen in
negotiis Ecclefiafticis aliquanto plus fibi vindicavit, quàm
laico principi convenirci ; Epifcopis cunfta illi permit-
tentibus, multumque fibi gratulantibus quòd Chriftianum
Imperatorem viderent.
V a r i o r u m .
a Met/iopiTJ Convallis Palxftinx , qu z 8c Terebinthi, teile Joièpho, à Chebron fex ftadiis diftans, à Bethlehem fere
sjuindecim mill. paif. in occafum hyoernum. Baudrand.
KE$AK
E $ A A A I O N NB¿
K a iv f a v w ö <zaçys E v a iQ o v T r i s M c tv p r i.
N(X»il>is KtayçavTTyos ftty iw s QiÇctqos, Mctxotttu
39 Tois \onrms ’(dncrtoTmis r ic tA c a v i^ s .
CAPUT LIL
Conftantini epiftola ad Ettjebittnt de 214ambre.
VtHor Conftantinus Ji4ax. lAuguftus, 214acarto
& ceteris Epifcopis PaUftina.
EN % t 5 t o ¿ug^iqoy ' ^ ómaTccTUS /in is 5 Q A n c t i s s i m ì E ib c ru s -meae v e l h o c
yiy>m x ei$ ri/ióis fàepyém/ict) t o XclvQawoocv ' unu” J ™^x *mum erga vos beneficium
/ ^ ~ , , / e lt , quod iceleratorum quorundam nefari-
B 4 7 ■ m B B am n q u x .p u d v « llaaenus oc-
T V ' 'B & s yw en rq ^ culta fuerat, fuis ad nos datis literis ind it
ns n p in vM s i'Tr cL v opQ con as $ S e & n e U s , ei xcq cavit . ut quocj ¿ iu negletìum eft crimen,
ccAA* ofias otvstyjcMUSy N ti/iaiv t o 'Xdp- io e t iam f i fero, attamen neceffario competenti
otpQgy a./idfim/ict Tvyfiv. x a | yclg 'Qftv us * A ) j - cura & animadveriìone à nobis emendetur.
Qc£$ SiiocréQri/icL '7ecLii[iiy$ts> tb s ccyÌBs to t tb s vw ò E f t cnim revera impietas g ra v iilìm a , u t
'r f y f (Vtotnuv ^j^ct/vieQn] fucLojié.TUV. T i bv ’f è t i ^oca_ ^ n<^a deteftandis piaculis inquinentur;
¿.(TfeA^oì '7epooxr>i\iqtx.Toiì o ¥ v/j&TtQpì ,7?cipi\§ov Q u^nam vero illud eft, fratres cariifimi,
> / • < - quod cum veltram mbterfueerit lòlertiam»
* *“ * ! * T> 1 noftra. u t dixim u s. focrus ob d ivin i cuÙ
tu s r e v e re n tiam élActCeiìty ou% ola. -n yiy>nv a.7n<riU7m<rcif j tace re non p o tu i t ?
Ke$aaaion Nr'.
Otí o aZuTrtg a<p&r¡ ctvródi T a f *A C ^ ca / * ,
CAPUT LIIL
Quod Servai or nofter ibidem vifus eft Abraham
3 jMPO "Xjù&ov o'zff '¡rapa, tyuv r Mst^pìj irpocrcifo- T o cus ille qui ad quercum Mambre
« /p AdiTotj, 09 u T 'a Q&là./i t ß?ia.v è^rjxérccj vocitatur, in quo Abrahamum habi- 4 ptctvôctvoptgy, n , « / a « / , . ■ / tafle comperimus, fertur à íuperftitioíís rtcu/loius vtto Timv faa^i/iow ^ibufdam hominibus omni modo conta-
5* ygc&’oe} <p>]<riy's il£to\á. tí 'Taviólas î^cùX&Icls cLfya. minati. Nam & iïmulacra omni digna exi-
V a l e s i i A n n o t a t i o n e s .
1 Tlis òotwTUTtis (tu Kìiotcpucf ] In hujus loci interpre-
tatione lapfi funt omnes interpretes, Portefids, Mufculus,
8c Chriftophorfonus, qui curam & folicitftdinem verterunt,
qiiafi lfcgeretur xnfopioti'ccii Atqui Conftantinus de focru
fila ldqiiitur, Eutropia videlicet Syra, ex qua genita erat
Faufta uxor Conftantini. xriMrea* cnim G rxcefocrum fig-
nificat, ut docent gloife veteres, in quibus ita legitur,
xqArò; focer, focrus. Certe q u s fequuntur verba,
explicationem noftram aperte coniìrmant. Sequitur enim
dùc t «sei? ìi[auì yysjs/.osu pgKj/jffgymn. Literas intclligit
quas Eutropia focrus ad ipfum mifèrat. Quare , repu-
dianda eft emendatio Chriftophoribni, qui «a€?s v/amì cor-
rigit. Sed 8c q u * proxime fequuntur verba, idipfum
fatis fignificant, w r i* «r©? rò jtìó» tùXct-
Q<hcu>, (y>c. Quis enim dixerit de cura & folicitudine à
<o©«fu)yLc.svjj fupradiéia cura & folìcìtudo. Frigidum prorfus
id eflet atque ineptum. At in verfione noftrà omnia
plana funt 8c aperta. Nam i <ai©«pjj/*»u eft fupra-
didla focrus, q u z prò fua pietate ac religione tantum
fcelus difiimulare non potuit, fed Conftantino genero
per literas indicavit, ut huic malo tandem mederctur.
Erat igitur Eutropia Chriftiana, ut ex hoc loco difeimus.
Sed Se filia ejus Faufta Chriftianam fidem profeilà eft,
8c una cum Conftantino viro fuo in templo f^oftolo-
rum fepulta. Porro non omittendum eft, quod ad oram
codicis Regii adnotatum inveni. Illic enirn è regione
vocis fcholii vice adferibitur ; quali
Conftantinus matrem fuam Hclenam intelligat, quod non
probo. Certe Sozomenus fbcrum Imperatóris Con-
flantini fuiflc d icit, q u z cùm ad quercum Mambre
yenifiet, & Gentilium piacula illic deprehendiflet, rem
ad Conftantinum retulit. Eum vide in lib. 2. cap. 3.
2 Eì’ì iuioi iòifyfni/Aa ] Malim fcribere »¡s-v/aSf. quan-
quam vulgata leftio ferri poteft. Sed Se initium^ hujus
Epiftolz trajeilis leviter vocabulis ita legi mallem, » t St»
*(9-1 (Atyt<p>y, fo c.
3 Tè rmpft tyuv r i* MccpGfi ] Hic locus etiam
dicebatur Terebinthus, diftans triginta circiter millibus
pafiiuim ab urbe Hierofolyma, ut docct auélor Itinerarii
Miei olblymitani, qui vixit temporibus Conftantini magni.
Inde Terebintho milita 9. ubi Abraham habìtavit & ptt-
teum fodit fub arbore Terebintho, & cum angelis locutus
eft (y ributti fumpfit. Ibi bafilica fa lla eft jujfu Confi aniini
mira pulcritùdinis. Inde Terebintho Chebron, milita 2.
ubi eft memoria per quadrum ex lapidibus mira pulcriiu-
dinis, in qua pofiti funt Abraham, Ifaac, Jacob, <¿pc. So-
aomenus quoque in lib. 2. cap. 3. locum iljurn Tere-
binthum vocari fcribit- Sic autem di£bus eft hic locus
ab arbore Terebintho, q u z illic omnium vetuftiflima 8c
jam inde ab ipfo mundi exordio effe dicebatur, teile Jo-
fepho in libro 7. de bello Judaico. Quanquam alii ba-
culum elle dicebant unius ex Angelis qui Abrahz ap-
parucrunt, ex quo in terram defixo Terebinthus enata eft.
Ita Gregorius Syncellus in Chroiiico.. Mirum vòrò eft,
cèm quercus ibidem fueric fub qua Abraham tábernacu-
lum poiùerat, ut legitur in cap, 18« Genefeos, cur locus
ipfè à Terebintho potius quàm à quercu nomcn acce-
perit.
4 <pctnv~j Redtius in codice Regio, Fuk. Se
iù fchedis Regiis fcribitur ¡*Mméhq Qwt». Subauditur
enim. » x.)$re*».
f Ei'JhAx 7t ys xewntctf t^aXslxs tei J Simulacra An-
gelorum inteiligo qui Abrahz illic apparuerant. Hzc
enim fimulacra colebant Gentiles. Sed Sc Terebinthum
iplàm iidem Gentiles venerabantur, ut docet Eufebius in
lib. 7. Demonftrationis cap. 9. Quem quidem locum per-
peram accepit Scaliger in animadverfionibus Eufebianis
pag. 192. Putavit enim Terebinthum illam fummo honore
à Chriftianis cuitara fdiflè, èju'fque rei âuâorem citât
Euicbium. Verum Eufebius eo loco de Gentilibus
loquitur, non de Chriftianis. Poftquam enim dixit, «tu
fiati* là »u» rmpit 7»iç vdrymoytlçyti, ¿5 ett 'fi®- ò toitoì
S’çrioxtufj, tffi, ^tupurcc, yt ti’s oïvfty Qg.dï/>isozc i TfpiSmioi'
Subdit 01 7t rtS *AïoçfikiA hnl'íiiaiS'infi i~t yea/pïn ùvMxcl/dpoi,
'dúo (a h(ÿmtafi, ¡Aiazi 3 à npttrlm txatptyuv rîj r tfiy tlí¡
d[‘ èty à dtaiiÀtiif/jiii® 1 i/Aii xùçi® 1 etbroi, à ¡¡/Atrip©-1 Somit,,
oy >&, el iyyZní attuai. Vifitur illic Terebinthus, qua eti-
amnum manet, <& qui ab Abrahamo hofpitio except i funt
Angeli, illic in tabula pilli funt, & medius inter hos ceteris
longe praftantior & honoratior, ipfe fetlieet Dominus &
Ser vat or nofter, ut fupra d'txi ; quèm quidem illi nefeientes
venerantur. Vides Eufebium hic aperte loqui de Gentilibus
qui Chriftum ignorabapt. Neque enim de Chriftianis
hoc dici poteft. Confirmât autem fententiam noftram
Sozomenus in lib. 2. cap. 4. ubi de mercatu illa
ad Terebinthum prolixe diflcrit. Scribit enim, zftivo
tempore quotannis eo conveniflc ex Palzftina, Phcenice,
Se Arabia Judxos fimul Se Chriftianos ac Gentiles, partim
compierai, partim religionis causa ; 8c fingulos fuo
Hh hh TÌUp