P R AL F A T I O.
hmndoqmdem in Annotationìbus meis hac de re leBorem admonui.Quot En jeb tihe *
àb ilio peiperam aicepta @ interpretata flint ? Hic eft qui ex '¡¿ocharía facerdote.
cuins in Evangelio Luca f i t mentio, martyrem nobis Lugdunenfem effecit. Hic eft
qui Bìbliadem cum Biondina confiditi ¡H k eft qui Phtloromum mbilijjmum marty-
rem, ex Rationale Tribù,mm militum fecit. D e Mufculo vero quid attinet dicere,
cuius verfionés Iriditi. & alios fcriptores latine mterpretatus eftfinonmagnopere
probantur à doBisì Inmmerabìles ejus errores p ro f erre pofem, f i vellem : mter
quos hit eminH. Dionyfius Alex andrinas m Epiftolà adverfus Germanumquam re-
fert Eufebiits in libro fexto a it, f e -agi W s foquàs compréhenfum a mihtibns, &
Tapoftrim efe perduBum. A t Mufiulus Heliodyfmas opprimi, efe eredititi. Sic enim
vertit. Ego namque cum Heliodyfmas una cum lilis qui mecum erant vemflem. Tapo-
firim à mftitibus duà'us fum. Idem prateria Mufculus librurn Eufebii de martyrrinì
Palaftind, qui fubjeBus eft libro 8. hiftoria EeclefiafticaI totum m verfione fan
prateria,fit : qìiam oh caufam nefeio, Eft emm tlle E u fe b iilíber elegantijfmus. Sa-
pereft verfio joanhis Chriftophorfoni, qua nec ipfa..nav,s finis carnet Nam ut m il-
tam barbarifmos qui in illa fapius occurrunt, nimium prolusa ® iacimofa eft ejui
interpretatìo, dum voces quafdam addit ad explendam periodum aut ad obfturions
loci expofitionem Jùas adjicit Interdum etiam ex duabusperiodis imam facit
- Wduo capita in unum conferii, adeo ut Latinorum capitum diftinBu> m ejus W
terpretàtione multum diferepet. à Grata. Qua res quantam panaimóleftiam ac peri
turbationem in citandis ex Eufiehio locis, norimt. omnes ftudiofi Idem mLheologicts.
quidem fa iis exercitatus fit it i fed critica artis pernia SSantiquitatis Romana co-
gnitìone levtter inftruBus. Qitare. in proprns vocabulis Magiftratuum Romanorutn,
% in i l i mia ad cìvifem àdmmiftrationem perirne,it, perpetuo lubitur : verbi gratta,
ih exponendis. vobìbhs kytfiim;, 'qpétrfiS,. ImftaZe ■wfiim « fimihbus alm.
Toftrémo librtm Eufebii de mariyribus ‘Palafittila , qui m edmone Roberti Ste-
phani *£ in mamiferiptis exemplaribus fitbjunclus eft oliavo hiftona Ecciefiaftica
libro Chrifìophorfonus in. oBavum hbrum transfud.it, cum ejus partem illum ejft
crederei ' Quem Chriftophorfoni errorem fecuti fioftea typographi Genevenfes, ut
Giaca Lbtinis aptareht, ex duobus Eufebii libris unum fetere. A t que hac carpnm
diBdlìnt de r itiis fùperiorìm interpretailonum-, non obtreBandi animo, nec minuen-
da cuiufquam interpretis gloria ; fed ut ftudiofi omnes intelhgant, nos non fine caur
fa novam interpretàtiohem fufcepìfe, Quam ut fierfeBam quidem ® numeru omnibus
dbfolutam praftare non aufim, (id emm mima e f et conftdentia) ita phrunis mendis
quibus fuperìores ìnterpretationes fcatent, carere fidenter afirmo. Ceterum cum tua po~
tifimumin verfione requirantur -, ut nìmirum fidelis fit, ut elegans,ac perfpiena-, operarti
dedi ne quid horum in verfione noftrd defideraretur. . .
Intetpretationem fequuntur Adnotationes. In quibus duo potijfmiim.fpeilavi:prmtm
ut emendai wnum mearum rationem redderem, & varias fcriptorum codicum leBtones
ftudiofis proponerem: deinde ut obfcuriores Eufebii locos illuftrarem, & mttquos Ec-
tlelìa mores ac ritus collatis aliorum fcriptorum locis explicarem. Adnotatiombus quAr
tuor a me fubjunBa funt Differì at iones. §iiarum prima eft de mitio ac progreffu fchtf-
matis Donaiiftarum. Altera eft de Anaftafi & Martyno Hierofolnnitano. Hanc fequi-
tur difputatio de verfione 70. Interpretum adverfus Jacobum Ufferium Armachanum.
Quarta eft de Martyrologio Romano quod edidit Rof-weydus. Atque hac funt qua ad
Eiifebiana hiftoria illuftrationem à me in hac editione elaborata funt. fina Ji cuipiam
fortafte levia videbuntur ac vilia, is cogitet, hujufmodi fere cmBa effe qua m hoc genere
literarum proferuntur, iifque proftudio legentium ac fitomacho aut preìmm aut con-
temptum accedere. Nam f i quidem aquum ac fitudiofum leBorem mvenerint, magm
altimantur, f i vero in faftidiofas aures incidermi, pro mhilo ducuntur. Demde quid
nifi vulgate admodum & mediocre exfpeBandum eft, a. me prafertim qui ob debilitatevi
oculorum alienis oculis ac manibus & legete cogor & ferriere : & qui dum ptopter labo-
ris magnitudinem femper ad ulteriora fejtmo} totum hoc qualecumque eft opus ita proter
anter diBavi, ut vix relegendi mihi otium fuerit. Suo magis indulgendo, mthi eft
v e n i a , fteubi fortaffé in Adnotatiombus leBóris defiderio nonufquequaqiie jatisfeci. Ce-
terum ad invitandos teBores, in ipfo operis veftriulo dopiffmam Epiftolam collocavi,
quam llluftriffìmus ac Reverendiffimus Achiepifcopus Tolofanus Petrus de Marca, vit
divìnàrum humanarumque rerum feientia inftruBiffimus, ad me fcnpfit deprima Evangeli,
pradicatione in Gallia. Suidquid igitur tadii ac molefua ex lucubrationum mea-
■rum leBiOne contraxerint ftudiofi, id hujus Epiftola eruditione ò amremtate fatue de'-
tergent.
D E V 1T Á
D E
V I T A S C R I P T I S Q . U E
EUSEBII CiESARIENSISD
E vita Eufebii Cieiariehfis librum olim In Epiilola autem Aiii ad Eulebium Nico-
confcripferat Acacius ejus dilcipülus medienfem, frater Eufebii Nicomcdienfis di-
& in Epifeopatu Cadarienfi luccef citur. Ac tametfi propter amicitiam frater
for, üt teflatur Socrates. Sed Cum hie libei did potuit, verius tamen mihi videtur, ilium
nnä cum plurimis aliis vetuftatis incuriä pe- aut getmanum aut conibbrinum fuifle Nico-
rierit, nos colleifis bine inde veterum fcri- medienfis Eufebii, inaxime cum Äriüs plu-
ptorum teftimouiis qui de Eüfebio locuti iimt, rimis aliis ibi commemoratis, unum Casiari-
jaituram illam pro virili parte fercire cona- enfem fratrem appellet Nicomcdienfis. De-
bimur. Igitur Eufebids natus eft in Pals- inde Nicomedienfis Eufebiüs Oriundus fiiit ex
ftina fob extrema, ut videtur, Gallieni tem- Syria. Fuit enim primo Epifcopus Beryti.
pora. Ex Palsftinä quidem ilium oriundum Nec mos tune'erat, ut extranei & ignoti ad
fuifle argumento eft, quod a veteribus fere r^endas Ecclefias promöverentur. In fecu-
Palsftinus vocatur. Ita certe Bafilius, The- laribus difciplinis quos magiftros habuerit,
odorims aliique eum appellant: Ac quam- perinde ignoramus. In fecris autem literis
vis ob Cseferienfis urbis Epifeopatum ita ptsceptorem habuit Dorotheum Eunuchum,
cognominari potuit, verius tamen mihi vi- AritiOchenfis Ecdefis presbyterum: cujus
detur, ilium ä patria id cognomentum tra- etiaminlibroy.honorificammentionemfocit.
xifle. Certe ipfe inlibro primo de vitaCofo Quamquam.Eufebius eo loco tantüm dicitä
ftantini fe adhuc adolefeentem in Palsftina fe auditum effe Dorotheum, dum facras literaS
educatum ac verlatum efle teftatur, ibique in Ecclefia non incommode exponeret. Si
primüm k fevifom efle Conftantinum, dum quis tamen ex his Eufebii verbis cumTrithe-
is in comitatuDiocletiani Aügufti per Pals- mio velit colligere, Eufebium Dorothei fo-
ftinam iter faceret. • Sed & in libro a. ejuf ifle difeipulum, equidem non magnopere re-
dem operis, ubi legem Conftantini refert, pugnabo. Ea tempeftate mortuo ThcotecnO,
quam üle pro Chriftianis fcripfit ad Palsfti- Csferienfis Ecclefis Epifeopatum admini-
uos, Palsftinum fe foifle haud obfcure ft- ftrabat Agapius, vir eximis fandfitatis, &
gnificat. Poftquam enim legis ipfius ad Pa- effofs in pauperes liberalitatis. Ab hoc Eu-
Isftinos ffliils verba retulit, h s c addit. Ha febius in Clerum adfcitus, artiflimam iniit a-
pritma Imperatoris literd ad nos mifa. micitiam cum Pamphilo, qui turn inter C s -
Quod vero ortum illius in extrema Gallieni iarienfis Ecdefis presbyteros eminebat. Erat
tempora contuli, hujus rei audtorem habeo Pamphilus-jaatione Phoenix, domo Berytius;
ipfom Eufebium. In libris enim hiftoris Ec- Pierii Alexandrins Ecdefis Presbyteri difi
clefiaftics loquens de Dionyfio Alexandri- cipulus, ut fcribit Pbotius. Qui cum lite-
norum Epifcopo, ilium foa state vixifle te- rarum facrarum fingulari amore flagtaret, om-
ftatur, ut videre eft inlibro 3. cap. a8. Quare neique Ecclefiafticorum fcriptorum libros ac
ciim conftet Dionyfium Alexandrinum anno prscipue Origenis, fommo ftudio conquire-
principatus Gallieni duodecimo e vivis ab- ret, cdeberrimam fcholam ac bibliothecarfl
iifie, Eufebium jam tum in lucem editum fo- inftituit Cslätes. Cujus fchols mägifter
ifle oportet, fi quidem ejus stas in ea tem- primus foifle videtur Eufebius. Certe Eu-
pora incidit quibus vixit Dionyfius. Idem febius in libro de Martyribus Palsftins di-
etiam colligi poteft ex libro y. hiftoris Ec- forte fcribit, ApphianUm qui tertio perfecu-
clefiaftics fob finem, ubi de Artemonis hs- tionis anno martyrium conltunmavit, ihurbe
refl verba faciens, Paulum Samolätenum foä Cslareäläcris literis ä fo eruditulii füifle. Ab
state earn hsrefim renovafle fcribit. Deni- eö fempote Eufebiüs cum Pamphilo femper
que in librö 7. narrans ea qus regnante Gal- cdnjuüdtiflime vixit, ejufque individuus cö-
lieno contigenint, antequam de Pauli Samo- m£s ad mortemuique petmanfit: adeo ipfi ca-
fatenfis errore ac damnatione formonem in- riis, ut ab ejus amicitiä cognomentum iortitus
ftituat, his utitur verbis. Verum his jam fit Pamphili. Nec verb iblum foperftitem, fed
expofit is, nunc tandem qua qualifqüe fu- etiam mortuum fingulari amore dilexit Eü-
erit atas noftra, pofterorum Hotitia tra- febius: itautpoftmortemPämphili, femper de
damus. Parentes quos habüerit, nobis in- illo honorificentiflime fimul & amantiffimc
compertum eft, nifi qüod Nicephörus Cal- loqueretur. Teftantur hoc tres libri de vita
liftus nefcio quos audores fecutus, illümlb- Pamphili martyris ab eo confcripti, quoS e-
rore Pamphili martyris genitum efle prodit. legantiflimos vocat Hieronymus. Idem etiam
A colligitur