fenofcent ; f i q u id em fu o rum fe rm o n ib u s m iS * ., ei'■$> y tw ■mi éot/Ta» X Ì y i i ■m&utmi. ji
n d em v e lin t àd fiib é r e . S ib y lla ig i t u r E - ■ninw ’ Epuflpcuet S iG u A A e t , e x in tw e xT à
r y t h r a a , quae fe k ta p o l l d i lu v ium aetate fe ~ ». ^ y i n & q , ' ¡épeia ito I
v i x i f l e d i c i t , fa ce rd o s firn H I | |H H | ! ■ «rimi 1 J M B i i
■ co ro n am cap ite g e ftan s n o n fe cu s a c D e u s M l i W g P 7 ^ ~ I v ‘ / V %
ille q u em c o le b a t , & t r ip o d em c u i ferpens 5 u t t ctuTMi ©eof (popouwc, % rov T & jn à A Tif&i òv
c ir c um v o lu tu s e ra t > cu fto d ien s , o ra c u la £ 0^15 eÌAéìto» tzé&ii'Xtiozc* ’àvnxpoiGet^acru, t e td is
è d e b a t in te r ro g a n tib u s : à f tu lt is p a ren ti- » À A i& o th t i T $ f y>viw, 'é f o h - %
h o n e ftum a c ^ r o b u m T f e d W ^ u d ^ r i s ^ T m a M to^ | M
e x p e r s in g en e ra tu r. C u ju fm o d i fu n t ea q u a ; n$ Sv/xoi‘ x, ovSev oi/xvov bictyinTcq* T cl ctuTct
d e D a p h n e m em o ra n tu r . H a e c ig i t u r c um IO Iqopapdjóois T te ) £ Act<pv*|$. cluttì toiiuo turco
a liq u an d o in a d y t a im p o r tu n a fu p e r f t i t io - «p ^ rav £ àxoupts SemStLifLovicts Trpoct^GgTX
jg B etVe2 r f e nr L t P d e D e 7 v a : W ’j Ì H ^ M ■ H | H M *
t ic in a r i v e r f ib u s c c e p i t } p r im is v e r fu um Ìttuv 7nejL £ © e v r e e /¿gAAovfo. Trpogtfeo-TncTE* o% -
e lem e n tis ( q u o d g en us a c r o f t ic h is v o c a tu r ) <p£5 m 7s 'z s o & fy o i r rcpLrm ^cLfx [x irmy f e
h i f to r iam ad v en tu s J e fu C h r i f t i ap e r tiffi- T à,Xp0<?i%l$ Ae>®rcq> JV A o u o a 1 5 0 ^ 1 ' r £ *I)jcr£
m e dec la ran s. E f t au tem a c r o f t ic h is e ju f— j^ g /nA ^ cE a s * 'vn >1 cLxpo<fi%ì$ ctuTHj ’Iyovus
m o d i , J e s u s C h r i s t u s , D b i F i l i u s , x e f e , ©èou ij'òs, XaTtip, qavpós’ t & S ’ f e uù-
S e r v a t o r , C r u x , V e r fu s au tem h i ~ | | S Ì | |
fu n t . J
J udicii fignum tellus /udore madefeet.
E coelo tutte rex veniet per fed a futuras*
S cilicet ut totum prafitns dijudicet orbem.
ijurique Deum infidi funt atque fide les*
£ ublimem in carne humana, fanttaque caterva
C ìnBum, completo qui tempore judicet omnes.
Hórrida tune tellus dumis filvefcet acutis.
R ejicient fimulacra homines aurique metalla.
I nferni portas fatto fimul impete rumpent
S quaüentes manes, & pura luce fruentur.
I (fyaxrcj $ Mpétov '¿ f f e i *
2 0 H ^ S ' ì t & »09» ßcL<n\Ou$ oùaaiv o ¡x í\Xm
S ctpKsc. 7iapcúV naovev x&vcy x¡ xo<rf¿ov cnnD/fgc.
O-^oiTccf S i Qíov ptípo7n s m w i X) cL^nqoi
T 4 *5®*' $ ’e7ï* répfxct xpómo>
X ctpxo(pópor 4 ° % ^ 5 T * -,em xdi»«*
Z 5 X épOVS OT ¿V TTOTi x f e o S oA05 ¿ ÄXCtV0Ct ^ 3 *
P Í4 »(n T* élSiüÁCL ßpotv) ¿ t t a S t o v ct7r a v ^ í ,
E x x a f e iß t o 7rtí§ 7 ^ , Qvçct.vo'i iiSe á<xÁctoj-ctv
4I yvßjav, pvt;*! t í t tÚ A o í ùpxTvis cuSbco.
V a l e s i i A n n o t a t i o n e s.
1 Tfgwafj-S’AawAA«»^'] Ampleíto^ emendationera do-
étorum virorum, quam etiam in Monei libro reperi, ¡tpetct
W tS ‘Azt. Ita certe Fuk. codex & íchedse.
2 Tit fa&óiyn ] Melius dixiiTet rw hxAòtìim.
j Kuj filets iirra-volcts oiirus fivof/it») (ìjì'Pì ] Quicumque
ex Chriftianis fcriptoribus Sibyllarum oracula ad confir- '
mationem Chriftian* fidei protulerunt, ii neceiTe habue-
runt idem de Sibyllis dicere quod Conftantinus} eas fci-
licet divino quodam fpiritu afflatas de Chrifto prsedixiiTe.
Ita Juftinus in oratione parsnetica ad Graecos, *sa* eì
v(Au> p*M»s -n» òpSìi» fyoaiGùetv ¡k p tpas vmXu&i
Zt&Mvf »» T.n& huict-ñí bnsrmcv xevrpw ¿¡**1 A-
fumu>óm> p u f ; ^ &C- Quibus confona fcribit Augufti-
nus in lib. 18. de civitate Dei cap. 13. & Hieronymus in
lib. I . contra Jovinianum. Nam hie quidem Sibyllis ob
meritum virginitatis divinationem fcribit à Deo effe con- ¡
ceffam. Auguftinus verò eas in civitatem Dei adfcri-
bere non veretur. At Gregorius Naz. in carmine ad Ne-
mefium, ait Hermem Trifmegiftum & Sibyllam.quascum-
que de Deo prsedixerunt, non divinitus aflatos praedixiffe,
fed ex facris Hébneorum libris quos obiter perlegerant, ea
accepiffe.
OÙ ^ «« */**«•
Scilicet Gregorius Nazianz. 8c fan&iffimi illi Ecdefia;
Patres, carmina illa revera à Sibyllis compoiìta effe cre-
debant ; cum tamen ab otiofis horoinibus confida fint, 8c
pro Sibylllnis edita circa tempora Imp. Hadriani. Certe
nemo antiquior Juftino eorum mentionem fecit. Et Cel-
fus, quem principatu M. Antonini vixiffe fupra demonllravimus,
Chriftianos Sibyllinis carminibus multa falfo
ìnferuiffe affirmat. Verba ejus refert Orígenes in lib. 7.
ivi l ì imfíyf&tpw P “ « VW ÌMim sraAAof t¿¡ /3Xu<r<t»)fl&
tUn Scio quidem Òrigenem id pernegare. Sic
enim Celfo refpondet ; debuiflè illum antiquiora Sibylli-
norum carminum exemplaria proferre, in quibus verfus
illi quos à Chriftianis intrufos effe diccbat, minime le-
gerentur. Facile utique fuiffet Celfo id praftare, S e falfi-
tatem illorum verfuum hoc argumento convincere. Sed
fuppetunt etiam alia argunienta, quibus id probari poteft.
Nam fi Sibylla tam dare de Chrifto prsedixerat. cur Pau- .
lus in fuis Epiftolis, 8c cum ad Athenienfes verba face-,
ret, ejus teftimonio non eft ufus, maxime cum Aratum
& alios Gentilium poetas citare non dedignetur ? Certe
fi Sibylla hanc de Chrifto acroftichidem fcripfit, nihil
caufae eft, cur illam inter prophetas 8c quidem primo
loco rccenfere dubiterous. Nullus enim inter antiquo^
Hebrseorum prophetas tam dare ac diferte fcripfit de
Chrifto, quàm funt harc à Conftantino prolata Sibyllas
carmina. Neque tamen aut Origenes, aut ullus fando-
rum Patrum id unquam conceflit, ut Sibyll* inter prophetas
haberentur: immo eos qui ita crederent, hxreti-
cos effe exiftimarunt, 8c Sibylliftas appellaverunt, ut do-
cet Origenes in lib. 5. contra Celfum, ubi refpondeni
Celfo, qui Chriftianos varias in fedas divifos effe obje-
ceratj alios quippe effe pfychicos, alios fpiritales ; alios
Judteorum Deum colere, alios non item : alios Sibylliftas
eflè, é 'c . fic ait, Svm H was w X*^»i(swV
mMicoóimi uva» ty i&xétraii r»~i otojfyioti <stf3 <Pmv
rluì T.'àvXXa.v, ^ Si&AAisiè« rìsi rentrui t^Xtmvruv.
4 ‘ Iftvtuwv ] Omiffus hie erac verfus, qui ex libro Mo-
rxi, Fuk. 8c Regiis fchedis, 8c ex editione Sibyllinorum
carminum, quam curavit Seb. Caftalio, ita fupplendus eft,
'Empòri l ì T9 «rwp yi», JuXuosccv
fyvttia»*
Quanquam ¡%viuo» malim legere in neatro»' Omifium
V a r i o r u m *
a Vieti Jíú tí ivnrveMf avrai ytva/hivn yivpi ] Ad verfus ca
quæ de Sibyllarutp oraculis adnotavit Valefius, confulenda
omnino quæ de hac re obfervavit vir fummus Ds. Georg.
Bullus Epifcopus nuper Menevenfis, in Refponf. ad Zuickerum
cap. IV. n. i t , 12 .ubi oftendit revera extitiffe, ari-
tequara Chriftus nafeerecur, Vaticinia pro Sibyllinis habita.
W . Lotrth.
2 apç ToTi 7macc vexpav, ls eAéL»0ee>coy <J)ct05
T ous cLyitsç y <v /q[a,oiç t í t o Ttvp cùûùoiv ¡ \éy ^ u ’
.O Tcnfooct r u 'Tpa.^aç êAaôey, rom 'nàila. AaA^otj*
2 T»9íct 'p teqkvfa ©go? Cpaqripaiv avoi'ier
Qplcoos t ex 7Tct.vTCùv eçc^ij ^ ßpvy/xos qSovtcûv. 5
E x A 6(4*1 <re\cti »èAλ, oiqpcot t e ^op&tcq*
Í 'O ug^ti|ôv eÎAiçe<, //,Icutjs S{ t e Qey{5$ oAétTotf.
T 'I'CùotI <Jvg Qcígpiyfctí, ÔAu -y \)^0bfxatf&. ßtivatf.
T 4<js S' SjxeTt Auypov dt cLvQpa>7m(7i (Pcui&Totj*
I cm. t opyi vnSxoii g ça»* x, m a a SuActar«. 10
O v x e ti t tA y y vfetx' yn $ (Ppuy'ôüozc ’AjcpyxwdS*
z Xuo vmyx.i$ 17roTa./xoí te xcl^Xol^oitís Aei^acrji'.
X cLX'myç S ' X£ßt.vovev (pavw 'PtoÁÓSplcooy bjQwtxy
3 * Q . pútíocc fAVOVS M XeoV K) TCYtlXcLTcL XOafLiS.
4 4 T apTccpoev ypos Sïi£ex ttotg y ctu ypvovwL’
H %tsoiv S* \nt\ ßy/xoL ©got) ßa.<n\Yie$ kircarns.
P 6U<Tt{ y OU£ptVO0EK Tnlgc/xoe TtVpoiy VlS'i StWV.
X Z/XCL Si TOI TOTE 7ra<Tt ßp070l$ A&SïUBTOVy 0T0V
T 0 jçù\ov dv ,7n<pis t o xépy.$ r 0 7n^puvov gçai*
A vfycùv êjoiÇeoev ^ait, nz^o-xofJjpLA tí xoapta, z0
r T Sbi<n s QaTiÇov 7rtqoùs dt SioSexet Tn\yoCíié
¿ 6P ctCSbi 7nxfxcsx/ts<ro(j mSnpnii ye xçfi.Tw\.
O UTDÍ 0 Vltd '7[‘poyça.<P&S dp CLXp0<ri%t0l$ ©g0$ ïlflùùV
X eoTnp, clQxvcltqs ßaunXQüS 0 7izlQw 'ényf îi/xav.
7 7 Koq tvlütoc tv¡ 7iup9eva Sv\ ccSh J-eoûw eTeçy
•ZSÇfyjtipvj'cij. fxa.xcLtf.At S ’ a v tw eyoyt xejmy %
0 XcOTilÇ g£ßA&£ttTD TCpofiyiTlP gOCUTö TTEgj TlfXcSv
TtpOfXVÍÍUCLS*
2 5
T etros atque bonos index turn fiamma probabit.
V oce latens facinus quodgejfit quifque, loquetur-
S ubdolaque humani pandentur pettoris antra.
D entumfiridor erit,gemitufqUctfr luttusubique.
E t.fol aflrorumque chorus percurrere coelum
I nfimul abfifient : luna quoque fiamma peribiti
F undo cementar valles confurgere ab imo.
/ » terris nihil exceljum fpettare licebit.
L ataque planicies monies aquabit: tir aquor
I ntattum rateftabitdaduftaque fulmine tellusi
V na deficiet fiagrans cum fontibus amnis.
S iridala de coelo fundet tuba flebile carmen,
S upremum exit turn lament ans,fataque mandi.
E tfubito ftygium chaos appare bit hi at a :
R eges divinam fiabunt caneli ante tribunal.
V ndaqucfulphurea defcendet ab athere fiamma.
A c cuntti in terris homines mirabile fignum
T unc cement oculis, Santtis opt abile fignum.
O mnibus id jufiis vita efi melioris or/go:
R urfus vefani dolor atqUe ojfenfio mandi :
C olluftrans undis bijfeno in fonte fideles.
R egnabit late pafeentis ferrea virga.
V nus & aternas Deus, hie Servator & idem
X hr iftustpro nobis pajfus, quem carmina fignant „
E t h xc q u id em d i v in o , u t c r e d ib ile
e f t , a ffla tu à v ir g in e p r s e d ià a fu n t. E g o
v e r o illam e o n om in e beatam ju d ic o , q u o d
D e u s v a tem illam a c nun tiam fuae e rg a
nos p ro v id en tia s d e le g i t .
V a l è s i i A n n o t â t i o n e s .
autem eflè hune vérfum docet vetus verfio apud Augu-
ftinum in lib 18. de civitate Dei, quæ fic habet,
Exuret terras ignis pontúmque polúmqué
Inquirenti
Porro verfum illum Græcum ideo expunxerarit, q'uòd
tota acroftichis abfque ilio ftare videretur. Ncc animad-
vertebant, in acrdjlichide tìomen Ghrj.fti fcribi cum di-
pthongo Xp«ç»i : quod cur fadum fit nefeio. Acroftichis
tamen Latina id retinuit apud Auguftinum. Sane ve.té-
res Græci norpén Chrifti odofyllabuni faciebant, XpwçBs
feribentes curtí dipthòngo, ut docet Irenæus in libro 1.
cap. I o.
i Oùçÿ-vov ilx'.ii 3 Ita legitur in editione vulgata S i- :
bylliporum carminum. Vètus quoque verfio hanc icrr-
pturam confirmât, fic enim habet: Volvètur coelum, fa c.*
Ego tamen non dubito quin feribendum fit ¡¡Xi\<hv. S'ub-
auditur enim àuXeiipi, quod paulo ante præceflit.
i IIortènsi Kff.y,Xui)omi ] In codice. Fuk. 8c in. fchedis
legitur òro&dàl « Hs’-x.^^otm, & c .
ì ‘çifùism 7® ¡áiíXXov 3 In editione Caftálionis hic verfus
ita feribitur,
SifUB f//V<r&' (JtifXtOV )(efjf nÿT/An.
Quam feripturam confirmât vetus verfio apud Augu-
ftinum,
Sed tuba tune fonitum trijlem dimittet ab alto
Orbe, gemens facinus mtferum vario/que labores.
In codice Fuk. ícribittír opinate puíx©* zrl¡iAct&
4 Tccpjuytv 3 Redius in editione Sibyllinorum
carminum legitur TupmptcvÁ %Loc, rlrt y ú « %t.vZ<m.
5 Qfa'n&» vnfáui <9 A i 'A * m¡ycí(] ín editione SÍbylli-
nójrñm carminum legitur %x»rnui, quod magís placet,
tum quia vocem m<¡tut jam paulo ante pofuit, .tupa qyia
non rede dicerentuf fideles . illuminari per báptifmum.
Ñeque enim fideles illuminantur baptifmo, íéd potius
Gentiles qui ad fidem vocati funt. Poftquam autem illuminati
fuerint per facrum lavacrum, tune demum fi-
deles dienntur. Potro duodecim fontes defignant, ut
opinor, .duodecim Ápoftolos.
,6 'FúSlbi Troipaúntrci ] R e d e Betuleius annotavit Si-
byllam alludere hic ad Pfalmum 1. in quo dicitur m>t-
pctvtii cutre»! ¿v p¿£la mhp». Ex q'uo''apparet, verum
effe id quod fupra ex Gregorio Naz. obfèryavimus, Si-
byllamV feu quifquis' Sibylliria confcripfit carmina, ex íá-
cris libris multa defùmpfiflè. Itaque non dubito quin
hi verfus, ut jamdudum monuit Cicero, non á Sibylla
fatidico furore percita editi, fed attento animo confcri-
pti fint à quopiam íub Sibylla: nomine.
7 In codice Fuk. 8c in fchedis veteribus hoc caput
inchoatur ab. his verbis, ^ tow7®í rij rmeB-tvai, ,& c. poft
finem acroftichidis