2 > E V I T A & S C R I T T I S , S e c ,
Eufebium noftram, etfi Arianorum fignifer
meritò dici non poífit, tamen cum Ariano*
rum figniferis poft Nicanam Synodum per-
petuò veriàtum fuifle, & una cum illis im-
pugnafle Catholicos Epifcopos, Euftathium
fcilicét & Athanafium, pracipuos H o M oli
s 1 1 defènlores. Illud quoque in Eufebio
reprehendendum videtur, quod licet aterni-
tatem Filii Dei adverfus Arianos femper aP
feruerit, H o m o b s i i tamen vocem nun-
quam ex animò probavit. Certe nec in li-
bris contra Marcellum, nec in orationibus
de fide adverfus Sabellium, ea voce unquam
ufus eft. Immo vero in libro fecundo adver-
lus Sabellium, non obfcure lignificai eam
vocem, utpote qua in fcripturis non lega-
tur, fibi diiplicere. Sic enfin ait. Ska t ergo
de bis qua pojpunt quart ìnertìum eft non
auærere : ita de bis qu¿e non necefte eft
quarì, audacia, eft quarendi. Qua ergo
debent quarti qua invenimus in jcriptu-
ris pofita. Qua autem in fcripturis non
ìnvenimus, non quaramus. Si entm oporfere
t nobis ejfe cognita, utique Spiritus
fantètus pofuijfet in fcripturis. Et aliquan-
tò pòft hæc habet. Non ita periclitemur,
fed tute loquamur. Si quid autemfcriptum
eft, ne deleatur. In fine autem orationis ita
loquitur. Qua fcripta funt dicito, ® derelinquetur
lìs. Quibus verbis H o m o u s i-
o N fine dubio perftringit Eufebius. Sed nunc,
fi placet, veterum de Eufebio teftimonia
audiamus. In .quibus illud maximè obfervan-
dum eft, etfi varia fiierunt hominum de Eufebio
noftro judicia, quod quidem fpedat
ad Ecclefiafticorum dogmatum puritatem;
omnes tamen fumma cruditionis laudem uno
confenfu ei tribuiiTe. Unus patrum memo-
rià exliitit Jofephus Scaliger, qui precipiti
quadam audacia ac maledicendi libidine ab-
reptus, hanc doótrins gloriam, quam nec
adverfarii Eufebio unquam inviderunt, ei
adimere conatus eft. Ejus verba fi quis cupic
cognofeere, inter teftimoni^ veterum collo-
cavimus ; non quòd ejus judicium hac pras-
fertim in parte magni faciamus ; fed eo po-
tius confilio* ut importuna ejus maledicen-
tia omnium ocuhs lùbjiceretur. Qui cum in
Chronicum Eufebii Canonem commentarios
fcribere inftituiflet, in ipfo operis exordio
reprehendit Hieronymum, quod Euièbium
virum eruditiilìmum appellaverit. Ac principio
quidem ftatueram adveriùs Scaligerum
pluribus diiputare, ejuique ièntentiam pro-
lixiori refponfione fubvertere. Sed quondam
ea res majoris eft otii, ac fòrtafiè txdi-
nm allatura eilet ledtoribus^^in aliud tempus
opportunius diffèretur. /
V E T E R U M T E S T I M O N I A
P R O E U S E B I O .
E x E'piftola Conftantini magni ad Antio-
chenos, quam refert Eufebius in ejus
vita, Lib. III. Cap. LX.
Fa t e o r enim perlegiife me A ita ; in
quibus ex honorificis teftimoniis ac pra-
coniis veftris in Euièbium Caiàrienfem E-
piicopum, quem ego quoque & dottrinai
& modeftia causi jamdudum probè novi,
vos in eum propenlbs elle, eumque vobis
Vindicare velie comperi. E t paulò póft. E-
quidem virum illum quem vos & honorè&
benevolentia dignum judicatis, plunmum
laudo. Non tamen adeò defpici oportet id
quod apud fingulos ratum firmumqUe manere
debuerat, ut finguh contenti non fintfen*
tentiis lùis,
E x ejufdem Conftantini ad Eufebium E-
piftola, qua eum laudai, quòd Antioche-
nam fedem recufaverit, Lib. III. Cap.
LXI.
Epiftolam tuam lapius legi, & Ecclefia-
fticai difciplina regnimi accuratiffime obfer-
vatam à te cognovi. Enimverò'in ea fenten-
tia petftare, qua & Deo accepta, & Apoftolicæ
traditioni congrua elfevideatur, fumma
pietatis eft. Tu quidem beatum te in hoc
iplo exiftimare debes, qui totius propemo-
dum orbis teftimonio, dignus univerlæ Ecclefia
Epifcopatu judicatus fis. Nam cùm
omnes te apud le Epifeopum elle ambiant,
hanc tuam felicitatem fine controverfia ad-
augent. Verùm rediihmè fecit prudenti»
tua, qua & mandata Dei, & Apoftolicam
atque Ecdefiafticam regulam cuftodire fta-
tuit ; Epifcopatum Antiochenfis Ecclefia
repudians, & in eo potiùs permanere defi-
derans, quem Dei mandatu ab initio fulce-
piifet.
E x ejufdem Conftantini Epiftola ad Synodum
Antiochenam, ib. Cap. LXIL
Legi literas à veftra lànditate feriptas, &
Eufebii collega yeftri prudens propofitum
laudavi. Cumque cunda qua gefta iùnt,
partim ex veftris, partimex perfédiflìmorum
virorum, Acacii & Strategii Comìtum lite-
ris cognoviflèm, remque ut decebat accurato
expendifièm, fcripfi ad populum Antioche-
num, quid Deo acceptum & Ecclefia congruum
T R O E T
gruum eflèt. Ejus Epiftola exempluiri his
litéris fubjici pracepi, ut & vos coghòfcere
poliitis, quidnam ego juris ratione provoca-
tus fcripieriin ad populum Antiochenum :
quandoquidem hoc literis veftris contineba-
tur, ut juxta populi & prudentia veftra lùf-
fragium ac volvmtatem, Eufebius fantStilfi-
mus Cajàrienfium Epifcopus Antiochena
Ecclefia prafideret; ejuique curam lìilcipe-
ret. Ac litera quidem Euièbii,■ Ecclefiafti-
c a legi maximè inharere videbantur, Sic.
E x ejufdem Conftantini ad Eufebium E-
piftola, in qua Librum illius de E afe ha
laudai, Lib. IV. Cap. XXXV .
Eximiam tuam dodtrinam & ftudii con-
tentionem equidem lùpra modum admiratus
iùm, legique librum tuum perlibenter ; ut-
que in multorum qui divina religioms ob-
lèrvantiam fincetè profitentur, manus ac
notitiam perveniret, quemadmodum opta-
veras, mandavi. Cùm igitur mtelligas, qualità
cum voluptate hujuimodi numera à foler-
tia tua nobis oblata iùlcipimus, cura ut fire-
quentioribus pofthac fermombus, quibus te
innutritum efle profiteris, aiimum noftrum
exhilares.
E x Epiftola ejufdem Conftantini ad Eufebium
de conficiendis facra fcriptura
codicibus, Lib. IV. Cap. XXXVI.
Vifiim eft enim id lignificare prudentia
tua, ut quinquaginta codices divinarùm fcri-
ptutarum, quarum apparatimi & ulùm maxime
neceflàrium Ecclefia elfe mtelligis, in
membranis pròbè apparàtis, ab artificibus an-
tiquariis venuftè Icribendi peritiflìmis deferibi
fàcias, qui & legi facilè, & adomnemuliim
circumferri pofluit.
E x Eufebii Nicomedienfts Epiftola ad
Eauimum Epifcopum Tyri, quam refert
Theodoritus in Libro primo hiftoria
Ecclefiaftica, Cap. V.-
Nec domini mei Eufebii prò tuenda ventate
ftudium filentio mandatum eft, nec tua,
domine, in eadem re tacimrmtas. Ad nos
enim de utroque fama pervenir: & quod
confequens erat, Eufebii domini mei causà
latitiam, tua vero dolorem cepimus.
E x Libro Bafìlii ad Amphilochium de Spirita
faneto, Cap, XXIX.
E : i s t o a ¡raAeuvnòs ib’oiSws aft\lonqos
•mXoTmejtas, MfMim m i ctùQìs <pmàs ’Gnlil-
ysuf&jj di tdÌs Exnera jentn afet cLpmiav
yen'iai. Id eft, Quòd fi cui Palaftmus
Eufebius propter multamm rerum peritiam
idoneus videmr cui habeamr fides, illius
quoque ealdem voces oftendimus in qua-
ftionibus de prifeorum polygamia. Hujus
Libri meminit Eufebius in Lib. VII. E rapar
atìonis, Cap. V ili.
S E B I O.
E x Libro QuteJiionumVeteris ac NoviTe-
Jlamenti, qui inter Auguftìni opera eft
editus, Càp. CXXV.
Meminimus in quodam libello Eufebii
quondam egregii in reliquis viri legilfe, quia
nec Spiritus làntftus feiat myfterium Nativi-
tatis Domini noftri Jelù Chrifti. & admiror
tanta doéirina virum hanc maculam Spirimi
iànito mflixilTe.
E x Epiftola 6$. Hieronymi ad Eamma-
chium S> Oceanum.
FortiifimoslibroscpntraPorphyrium feribili
Apollinarius, Ecdefiafticam pulchrè Eufebius
hiftoriam texuit. Alter eorum dimi-
diatam Chrifti introduxit ceconomiam ; alter
impietatis Arii apertiliìmus propugnator eft.
E x Apologetico ejufdem Hieronymi adverfus
Rufinum.
Sex libros, ut ante jam dixi, Eufebius
Caiàrienfis Epifeopus, Ariana quondam
fignifer fadionis, prò Origene fcripfit, la-
tiffimum & elaboratimi opus : & multis teftimoniis
approbavit, Origenem juxta fe Ca-
tholicum, id eft, juxta nos, Arianum eilè.
E x eodem Libro.
Ipfe enim Eufebius, amator & praco &
contubernalis Pamphili, tres libros fcripfit,
elegantifiìmos, vitam Pamphili continentes.
In quibus cùm cetera miris laudibus pradi-
caret, humilitatemque ejus lèrret in calum,
etiam hoc in tertio libro addit, ®c. E t poft
panca in eodem libro. Laudavi Eufebium
in Ecclefiaftica hiftoria, ili digeftione tem-
porum, in defcriptione Sanila terra: &
hac iplà opufcula in Latinum vertens, mea
lingua hominibus dedi. Num ex eo Aria-
nus lìun, quia Eufebius qui hos libros con-
didit, Arianus eft?
E x Hieronymi Libro II. adverfus Rufinum.
Vir dóffiffimus Eufebius ( doitiffimum
dixi, non Catholicum ; ne more folito iriihi
& in hoc calumniam ftruas) per fex volumi-
na nihil aliud agit, nifi ut Órigenem iùa o-
ftendat fidei, id eft, Ariana perfidia.
E x Eroosmio Libri B. Hieronymi de locts
Hebrdicis.
Eufebius, qui à beato Pamphilo martyre
cognomentum fertitus eft, poft decem Ecclefiaftica
hiftoria libros, poft temporum
canones, quos nos Latina lingua edidimus,
poft diverlàrum vocabula nationum, qua
quo modo apud Hebraos olim dida fint,
& nunc dicantur, expoiiiit ; poft topogra-
phiam terra Judaa, & diftindas tribuum
ìórtes ; ipfius quoque Hierulàlem, templi-
que in ea cum breviffima expofitione pidu-
ram, ad extremum in hoc opufeulo labora-
B vit,