S í *
S Æ C. ni.
Une refer
Nicephor.
Üb. 6.
tap. 24.
C A P U T & X V I .
Île epiftolis Dionyfii Alexandrinorunt epifeopk
P r æ t e r has exilant aliæ complures
Dionyfii epiftolæ. Inter quas funt il-
læ contra Sabellium feriptæ ad Ammonem
Berenicenlèm epifeopum. Alia item ad
Telelphorum> & ad Eiiphranorem altera.
Alia rurfus ad Ammonem & Euporum.
Quatuor etiam libròs de eodem argumen-
to compofuit, quos gentili fuo Dionyfio
Romanorum e'pifcopo nuncupavit. Sed &
aliæ plures funt apud nos illius epiftolæ:
& prolixiores libri epiftolari forma ac itilo
confcripti. Cujufinodi iunt illi de natura
libri» Timotheo puero dedicati. Item
liber de tentationibus, quem etiam Euphra-
nori nuncupavit. Ipfe præterea in epiilola
quam ad Bafilidem Pentapolitanum epifeopum
fcripfît, commentarium fe compofuif-
iè teilatur in principium libri qui Eccle-
fiaftes dicitur. Porro ad hune Bafilidem
varias etiam epiftolas feriptas nobis reli-
quit. Atque hæc funt Dionyfii feripta.
Verum his ijam expofitis» nunc tandem
quæ qualiique fuerit ætas noftra, poftero-
rùm noritiæ tradamus.
KE $A AAION Kr'.
Ï J i t l TCCV ï'mqoXciï» A IOVUOÌ8 .
1 r j n i to ü T c ü s t v Aiovucna Qépovtolj ¿ c tM o j j
U tcAÙoiç ’GfoqoAcq* aoTng a i 2 a - a
5 ÊêMt» 'zsçys ”A ptpoav a. T y s Bepvulco ejtxArjai-
04 îtcioxqtcov' xj y t s ç js TeXeotpopov’ 59 y th ç js
EvQpoivo&i' X) fWXiv A (¿{¿ma x¿ E uTCopov, cu u -
ébc'rlét 3 T y s a v T y ç •& a ro 9eo ta s 59 t b c tM a 2 b
Ti<xraçc/i ovyÎç^ptfcct r a * â rcS 'Papdcu optalo
vu ¡xa Aiovvmcû tcpooçav£. x¡ tcX&olç Se /arfSp touj-
T04 û o iv a u r a -mp nptïv ’ÇfciqoAcu: 19 Sy xj tc0-
A v î tm s Á o y * 09 é7n<z>Xy$ ’X f çy * x T Y Î t i > § a <pévTis'
as 3oi 7&ZA Quotas Tipco9ea T a f natSi TCgoomQa- 3
vypâpoiy % 0 TctçjL ‘miç^opLCùV’ oy 59 avTvv Eùtppd-
I j voti cLvcLTiQeixev. Ì7n. t v 7ojs $ BctcnAetS» t jÇ '
FliVTcuTCoAiv mpoiTuay Î th o x o tC u ^qettpav, Qyotv I -
auroveis Tyv 2%yjlv e%yyyotv T c e r c o ty ^ t v ’EjcxA>î-
oiaqoù. %l&<popo¿t y 4 y puv x¡ <zsÇfi$ Tyrov x a^ c - 4
XeXoiTtíV e’ïrtqoAas. t o o v lu t c l 0 Aiovuoios. «M a
20 yx-î ^ w M e i Tvray ¡<¡o¿av, (pépe ¿ ttjV
xaÔ yfias rm s ixvnicuTa ympjfew ygygctK, ooroiec
m s yvj fGp^çfctiùp&p.
V a l e s i i A ñ n o t a t i o n e s .
l ’Em toutou ] Ergo duo illi de promiflìonibus libri,
«X quibus fuperiora fragmenta excerpfit Eulèbius, erant
Epiftolæ. Quod etiam indicat locus quidam ex initio libri
iècundi, quem citât Euièbius in cap. £2. cy fc ¿t usf ‘Ap-
mroerrp jtrof/tsroç, »5», ¿5 -oTJicç, ©£3 smXbS rSro imiriïictÇt
ro Siypcc, Nam voces ille, ¿5 elAti, cpiftolarem prorfus
fermonem iàpiunfr. Verùm quoniam h x Dionyfii Epiftolæ
longiores erant, ideo libri etiam vocari poffunt. Certe
Rufinus in cap. y . hujus libri, Epiftolas Dionyfii Alexan-
drini de baptifmo vocat libros. Sed & quatuor libri contra
Sabellium qu'os Dionyfio Romanæ urbis Epifcopo nuncupavit,
nihil aliud erant quam prolixiores Epiftolæ, ut
paulo poft indicat Euièbius nofter ; qui 8c reliquos Dionyfii
libros epiftolari forma ac ftilo conicriptos fuiflè teftatur.
Porro fragmentum ex lib. 1 . Dionyfii contra Sabellium,
citât Eufebius in lib. i . de Præparatione.
£ ’’a » .* rtcsctçu, ovyfçf[A[*ct&2 Cùm Dionyfius Alexan-
drinus in Epiftolis quas contra Sabellium feripferat, de
Chrifti divinitate non rette iènfiflè videretur, quidam Epi-
icopi Pentapolitani Romani pro ie tti, coram Dionyfio
Romanæ urbis Epiicopo eum accufarunt: Quos cùm
Dionyfius Romanus colletta in eam rem Synodo audi-
viflèt, & excerptas ex Dionyfii Alexandrini Epiftolis fen-
tentias examinaflèt, icripfit ad Dionyfium Alexandrinum,
ut fidem fuam atqùe ièntentiam luper eâ re diftinttiùs
promeret. 'Quare Dionyfius Alexandrinus quatuor ad R o -
manum fcripfit Epiftolas, quas infcripfit «¿è* i*íy%is >¿j
Xeyíecí, ut docet Athanafius in libro de fententia Dionyfii
Alexandrini, & in libro de Synodo Arimini : ubi fragmenta
profert eorum librorum. Bafilius quoque in lib. de Spiritu
Santto ad Amphilochium cap. ultimo, fragmentum ad,
ducit ex Epiftola 2. Dionyfii Alexand. ad Dionyfium R o -
manum. ubi etiam teftátur Epiftolam illam infcriptam
fuifiè -afe« íÁi'/zx xj ìlnÀOjiecf, id eft, De refutatione adii
er [ari or um ac elefeñfione fua.
3 Oí <sfe< tpùaeue^y Ex hoc libro infigne fragmentum
affèrt • Euièbius in lib. 14. de præparatione fub fine mi
Hic porrò Dionyfii liber de nàtura, nuncupàtus erat
T¡f(gB-tu tsÍ imiSí. Quæ quidem vpx ambigus fignifica-
tionis eft. Mufculus quidem 8c Chriftophorionus fìlium
interpretati funt. Ego puerum verri. Neque ehirn exiftimo
Dionyfium conjugem unquam habuiflè. Eadem dificultas
occurrit iupra in lib. é . cap. 40.
4 'Hp a tí ©€9s rS-nr ] Delenda eft partícula n , quai
nec ih Mazarino, nec in Medicæo, Fuk. 8c Savil. codicci
legitur. Porro ex multis illis Dionyfii ad Bafilidem Epi-
ftolis, unica hodie fupereft, quam nobis conièrvavit Z ó -
naras 8c Theodorus Ballàmo.
V a r ì o r u m .
a Kam '¿ccoiÁfe ] Vid. ante, cap. V I hujus lib. 8c
Bullus Defenf. Fid. Nie. p. 146. Gut!. Cave & L . É.
Du-Pin tri Dionyfio Alexandrino. Pearfonus de fuccejfione
primorum Rom. Epifc. pag. 1O 2 ,103.' qui adjicit, Dionyfium,
multis de humana natura Chrifti congeftis, de divina
nihil dixifiè.
b T tcstcçy. ovtfçy.pnçtfe'3 Hæc ita ihteíiigo, ut uniis
liber ad Dionyfium Romanæ urbis àdhuc Presbyterum,
tres reliqui ad eundem jam Épiicópum ieripti fuerint-
Epi/copi vocabulum non eft in Græco. Pearfon. ibid. Mi-
ror Valcfium ¿[¿ùrv/Aov Gentilem reddidille, quod cognó-
minem interpretari debuit.
K E . ^ A -
S æ c .
C A P U T X X V I I . m .
Pie/)) r ia u X » T 8 ^ a p L o o r tm a s X) ry$ 09 ’A v t z o -
ovçuoys UTC a v T t í a ipeotas»
i a >—<Tqov rys'Pafiouav exxxytnas Illernotv eyi^Kst
s— * TCpoçùv'&> T a f 9Ate%aväpib
etv bpiàvv/ios Aiowoios. 09 r { ¡r a Si x¡ b Ayfcy-
7ÇIayV XStl* 'Arnóxjuav Toy ßlov (OetstMa^ams, t
C eTcto’xaTCyv ° n avXos 0 ex. '^ayjoodxm (Gp^fiJKay,-
Q à m . t v t V i } TccTTtivcL y x p L O L T C e r y r r ç e t l t v
t exxXijoiaçixlcu SíS)x,ox.aÁÍa9 <Ppo- ;
yyovcvToSy as xoivou Tyv QÚoiv cçv9pa>7CS y evo pô/us, 0
fd/o xcLT 'AÁe^ávSpeiav Aiovútyos «3^txÀ»jòetó as
av Itc) Tyv ouúoSbv c¿<píxoiTo’ y y g # $ optpS c ¿ c 9 * é -
veicLV t v oàpuxTos ctiTtcLozcpdfloSi ctva.7î0e T c a Tyv
d 7iaptìoìav, Si dèTct<ìD\ys t 1 a v ry yvapilto % eypi tcí¿i
t S l^y'T'dpoéva ts^oçyoocs’ oi «î'g Xoitço] gx-
xxyoïoev TmpfyjíS, aAAos ¿Moôgy as Itci Aupteava
Tys XexçocT Troiptvys ouuieouv, oi t c c c v t s s Itc) TÎco
'Avtiqyçhm O7CeuS0VTtS'
De Paulo Samofiitenoy & de harefi ab eodem
uintiochia inflituta.
Cum igitur Xyilus undecim annis ec-
^ cleiìae Romanie praefuiifet, in ejus/^. 0.
locum fucceffit Dionyfius, Alexandrino il- cap. 27.
li cognominis. Sub idem tempus defun&o
Antiochiae Demetriano, Paulus Samofaten-
fis epifeopatum fufeepit. H ic cum adver-
fus ecclefiae doótrinam riimis abjefte & hu-
militer de Chrifto fentire ccepiifet, quali
10 is nihil fupra communem hominum natu-
ram habuilfet ; Dionyfius Alexandrine
ecclefie epifeopus rogatus ut ad concilium
veniret, adventum quidem fuum diftulit,
feneólutem & infirmitatem corporis -caulà- /
j j tu s . Ceterum quid iplè de hac quellio-
ne lèntiret, per epiftolas indicavit. A t reliqui
ecclefiarum paftores undique exciti,
tanquam adverius gregis Dominici vafta-
torem, fimul omnes Antiochiam convene-
runt.
K E Í A A A I O N K H . a
I l et) T a y t o t s yvati(ofd/Jav emoxoTCav.
^j^QuTOjy 0] /xobAiçOj SieTCpemv, $ippu\i<tvòs
C A P U T X X V I I I .
De epifiopis qui tunc pra ceteris infignes
fuerunt.
t n t e r quos maxime eminebant Firmi-
Ty$ KccTC7ia<ibxSv Kcuoocpeiccs eTCioxo7ros lcò‘ X lianus Cefaree Cappadocum epifeo-
TptQfitios SÌ X.AÌ *A 9lcuóStop@* aSiA<Qo), t V ^ ' 2 5 pus: Gregorius & Athenodorus fratres,
IIóy7oy TCapoixiav TCoipcéves’ Xj ¿tri tbtuis "EMyos ecclefiarum apud Pontum epifeopi : He-
- t 1 09 Tapoa TCaponuaSì 59 1 ^ ùcqixols t ys 09 Ixo- lenus quoque T a r li, & Nicomas Iconii
V a l e s i i A n n o t a t i o n e s .
tradit anno Gallieni 12. in locum verò Dionyfii Alexan-.
drini Maximum fucceffifle dicit anno 1 1 . ejufdem Galli-
eoi. Quod eft abiurdiffimum, cùm conftet Dionyfium
Alexandrinum quatuor adverfus Sabellium libros Dionyfio
Romans urbis Epifcopo nuncupafiè, ut ieribit Eufebius
fuprà cap. 24. Ceterùm in yetuftifimo codice Mazarino
8c in Medicso verba tranfpofita funt hoc modo, EóVbv ^
'PafÀ/c^ay ¿KicXwie&s, £n . Sic etiam fcribitur in Saviliano»
2 Hoc nomen breviatum videtur pro ìduo-
[¿¿¡bt aut eadem forma qua Lucas, Menas, Demas
& fimilia. Apud Syncellum ultima fyllaba circumfletti-
tur Nno/*«;, in vetuftiffimo codice Corbeienfis mona-
fterii, qui collettiònem canonum continet, inter Epiico-
pos qui Concilio N icsno fubicripièrunt, provincia Ara-
b is primus nominatur Nicomas Boftritanus. Sic enim
difèrte fcribitur in eo codice, cùm vulgati codices Nico-
machum prsferant. Ita etiam fcriptum iuveni in altero
non minoris antiquitatis codice C . juftclli.
I ''Rjtau »»fou* 9T(X)fdym Euçev ]] Graviter hic hallucina-
tur Euièbius. Neque enim .undecim annis Xyftus Roma-
nam rexit Ecclcfiam, fed biennio tantum ac menfibus
.undecim, ut fcribitur in libro de pontificibus Romanis,
quem primus edidic Cufpinianus. In eo libro anni Ponti-
ficum Romanorum optime digefti funt, à Callifto Papa
ûique ad Liberii Pontificatum. Et de X yfto quidem ita
feribit. Xyfius ami 2. menfibus undecim, diebus 6. coepit
a Confulatu Maxim ': & Glabrionis ufque Tufco <& Bajfo,
& paffus eft oStavo Idus Augufti. Idem teftatur Cypri-
anus in Epiftola ad Succeflum 5 qui & ipiè iifdeiu Coifi
fed inièquenti meniè martyrium pafius eft. At Euièbius
nihil de Xyfti martyrio nec in Chronicb, nec in hiftoria
Ecclefiaftica dicirj quod valde miror: & multo magis mira
rcr, nifi feirem Euièbium in rebus per Occidentem ge-
ftis negligentiorem fuiflè. Porro in Chronico quidem
feribit Xyûum fediflè annos 8. cùm hic undecim annos ei
tribuat. Et X yfto quidem Dionyfium Papam fuccefiflè
V a r i o r u m .
a ’'Emny s'vhxtc^ De X yfto five Sixto in Chronico Da- 1
mafi legitur: Sixtus annis duobus, menfibus undecim, diebus
fex. Sed illi duo anni per errorem additi, ob coniu-
latum prius corruptum Valeriani I II, 8c Gallieni II. loco
Valeriani IV, 8c Gallieni I II. Sedit itaque tantum meniès
undecim, dies fex. Eufebius in Hiftoria annos X I Ponti-
ficatui ejus aflignat, cum menfes totidem ei tri.buendi
fuiflènf -, quia novum non eft, inquit Pearfonus in Anna-
libus Cyprianicis hoc anno, annos pro menfibus ppnere,
ut Geprgius Syncellus Tg/sTÎÎ Imperio Æmyliani
aifignat, qui per très menfes, aut quatuor .tantum impe-
ravit. Quod Græcis in rebus Romanis hofpitibus non
tantum contingit, quando res Latipas trattant, ut crede-
bat Pearionus, ièd etiam quando de rebus in Oriente ge-
ftis agunt. Imo Scriptores Latini in eundem errorem
quandoaue inciderunt. Ant. Pagi ad ann. Chr. 278» Valeriani
& Gallieni Impp. 6 . Pearfonus Annal. Gypr. ad eundem
annum ». V. de SjscceJf» prim. Rom. Ep• Dijf. I.
c, X . ». UI. Dn. Bullus Def. Fid. Nie. p. 14&•
b AnpnTescuti ] Paulus Demetriano fucceffit anno Gal-
lieni feptimo, ut refert ipiè Euièbius in Chronico j hoc
eft, Chrifti 260. Pearfon. de Succejfione p. 105. Ant. Pagi
ad ann. 261. ». VI.
c IIccuXos ò e/y. Expom-my Paulus, Samoiàtis, urbe
Sy r is ad Euphratem fluvium oriundus, ad Ecclefis An-
tiochen® Cathedram Z enob is regins potentià evettus.
Vir ad inlàniam uique iùperbus ,8c arrogans, 8c moribus
adhuc perditiflìmis infamis. Prx faftu ac tumore à veri-
tate excidens, uti habet Epipanius hserefi 6 f , Àrtemonis
hsrefim inftauravit, Chriftum Dei Verbum fubfiftentiam
à Patre diftinttam habere negans ; in terras defeendentem
nudum hominem fuiftè: ante Mariam non exftitiflè, Se
nomen Filii Dei nonnifì bonis pperibus meruiflè. Talia
eum lènfiftè teftantur Athanafius librò de ièlutari adventu
p. 6 } f . 8c Auguftinus de Hsrefibus cap. 44. Adverius
nunc ispius co.nyenerunt Antiochi® Epifeopi Catholici.
Cave ad ann. 260. Bullus Defenf. Fid. Nie. p. 34, 158.
Judicio Ecclef. Cathol. p. 28. De Errore Pauii Samofateni
videndus Ant. Pagi ad ann. 271. n. V .
d Ai* «ny»A3;]] Ex flat Epiftola Dionyfii ad Paulum in
Tomo tertio Bibliothcc® Patrum, p. 6j>
via*