±>E V I T A &
cbliigitur eXpluribus locis qui ih hiftoria Ec-
clefiaftica leguntur, & in libro de martyri-
bus Palatftinae. Denique in libro ^. adver-
liis Sabellium, qui pouNicsenum Concilium
ab Eufebio conlaripms eft, Pamphilum mar-
tyrem frequentef pratdicat, quamquam lup-
preflb ejus noiriine. Nam & in ipio ora-
tionis exordio ita dicit. Puto adhucaures
ebftrepi hieas a memoria beati illius viri,
qui ilia religiofa frequenter uftts eft voce.
Mam S> auret veftrx adhuc fonum illius
vocis retinent. Puto enim me audire eum
dicentem, ‘Vnigenitus D e i filius. Hate
enim religiofa vox per os ejus femper pro-
mebatur. Memoria enim erat unigeniti
ad gloriam non nati patris. Audivimus
autem Apoftolum priecipientem honorari
duplici honore debere presbyteros, eos max-
ime qui laborant in verbo & docirina. Et
pag. 29. iterum de eoita loquitur. Hacnon
nos extollunt, memoria beati illius viri.
‘Ctinam autem itapojftm dicere, tit vobif
cum femper ab eodem audiebam. Sed ea
qu£ nunc dicuntur, illi placita fuijfe vi-
dentur. Gloria enim eft proborum fervo-
rum, vera de domino dicere; Cf honor eo-
rum patrum qui bene docuerunt, f t repe-
tantur eorum dotlrinai. Et ruriiis in eodem
libro, pag. 37. Htec audiebamus femper a
beato illo viro. Sape enim ita dicebantur
ab co: ut quidam fujpicarentur ore qui-
dem eum ifta p r o f erre, corde autem aliter
habere. E t quidem memor vobis Jiim, au-
d ivijji me abeo fanlio nobis juramentofa-
tisfecijfe, quia non aliud in lingua, & aliud
ejfet in corde ejus. Et paulo poft. Sed
nunc quidem paucis ob memoriam & hono-
rem patris illius noftri, ita boni, ita la-
borioft, pro Eccleftis ubique vigilantis
d ill a fint nobis. Neque enim generis ejus
memoriam fecimus, neque edticationis, aut
eruditionis, aut alterius vitte ® prOpofiti.
Quos quidem Eulebii locos ( ne quem lua
laude defraudem) indicavit mihi vir doCtifi
fimus Francifcus Ogerius. Ceterum ex his
quae dixi latis colligitur, Eufebiumnullopro-
pinquitatis jure, fed tantum amicitiae vinculo
cum Pamphilo conjundnm fuille. Certe
Eufebius qui tot locis Pamphilum nominat,
ejulque amicitia tantopere gloriatur, nun-
quam tamen piopinquum aut affinem foum
vo cat. Immo vero ex ipfius Eulebii tefti-
nionio manifelle conficuur, Pamphilum mar-
tyrem Eulebii propinquum non fuille. Nam
in fine libri 7. hiftoriae Ecclefialticae, ubi de
Agapio Ecdefi® Caelarienfis Epifcopo verba
facit, ita loquitur. Hujus tempore Pam-
philum virum difertijftmum, vitaque &
operibus vere philofophantemcognovimus-,
in eadem Ecclefta presbyteri honore deco-
tatum. Cum igitur Eulebius iple teftctur,
k ft time prunum cognitum elTe Pamphilum,
S C R I T T I S
làtis apparet nulla neceffitudine aut aifinitate
eos inter lè conjunétos fiiifle. Per haec tempora
contigit graviffima illa perlècutio Chrì-
itìanorum ; qu* à Diocletiano primùm eòep-
ta, à lèquentibus deinceps Imperatoribus ad
decimum ulque annum protogata eft. HujuS
perlècutionis tempore Eulèbius ,t.m . r
utpote Cslàrienfis Ecclefis tunc jftffrfctj4-
presbyter, in ea urbe perpetuò * 9^
ferè permanfit,& continuis hor-
tationibus multos ad martyrium inftruxit.
Inter quos fuit Apphianus, nobilis adole-
Icens, cujus illuftre certamen réfcrt Eufebius
nofter in libro de martyribusPaheftinat. Eadem
perlècutione captus Pamphilus & in
carcerem conjeiftus, integrum biennium in
vinculis exegit. Quo quidem tempore Eulèbius
amicum&contubernalemlùumnequa-
quam deleruit: fed illum invilèns affiduè,
quinque libros delènfionis Origenis in carcere
unà cum ilio elaboravit : lèxtum vero
& ultimum ejuldem operis librum mortuo
demum ablòlvit Pamphilo. Totumverò illud
opus, conféfibribus in metallis Palaeftina: de-
gentibus ab Eulèbio & Pamphilo nuncupa-
tum eft, quemadmodum lcribit Photius in
bibhotheca capite 118. Ejuldem perlècutio-
nis tempore, ob qualdam, ut credibile eft,
Ecdefiie neceffitates Tyrum profcótus eft.
Qua in urbe dum degeret, quinque dEgyp-
tiorum martyrum gloriola certamina abs lè
vilà eflè teftatur in libro 8. cap. 7. Sed &
in ejuldem libri cap. 9. lè in iEgyptum ac
Thebaidem venilfe lcribit, gralfante adhuc
perlècutionis furore; atque illic multorUn»
utriulque lèxus martyrum admirabilem con-
ftantiam oculis liiis conlpexiflè. Sunt qui
Icribant, Eulèbium in ea perfecutione, ut car-
cerismoleftiis hberaretur, idolis làcrificallè:
idque illi objeitum eft ab Epilcopis & con-
felloribuS iEgyptiis inSynodo Tyria, ut infra
commemorabimus. Sed non dubito quin
id faUùm fit & ab inimicis Eufebii confiétum,
,Nam li tantum crimen revera admiflum fir-
ifiet ab Eufebio, quomodo Caelàrienfis Ec-
clefi* poftea faétus fuilfet Epilcopus ? quomodo
ab Antioohenis ad lùlcipiendum illius
urbis làcerdotium evocatus ? Et tamen Car-
dinalis Baronius illud quali certum ratumqrie
arripuit, quod Eulèbio per jurgium & alter-
cationem objedum eft ab ejus adverlàriis,
nec ullius teftimonio confirmatum. Per idem
tempus lcripms eft ab Eufebio liber adverlus
Hieroctem. Caulàm lèribendi praebuit Hie-
rOcles Nicomedienfis, qui lùb initium ejus
perlècutionis, cùm Chriftianorum ubique tempia
dellfuerentur, vexatre religioni quafi in-
lidtans, duos adverlus fidem Chrifti in urbe
Nicomedia edidit lihros,- quos epikahliSe« in-
lèriplètat. In quibus fnter eetera id aflère-
bat, Apollonium Tyaneum multò plura &
majora fecilfe quàm Chriftum, ut teftatur
Laèlantius
lactantius in libro 7. Sed Eufebius hominem que Ecdefiâ fuerat. Qiiam damnatiònem mò-
delpiciens, contentus fuit eum brevi libello leftè ferens, literas cum exemplo (idei luse
eonflitare. Inter hæc mortuo Agapio Cæ- ad omnesvicinarumurbiumEpifcopos mifitr
làrienfium Epilcopo, citai perlècutio jam fe- Quibus querebatur, immeritò fé depofitum
data & pax reddita effet Ecclefiæ, Eufebius ab Alexandro, ■ cùm eadem iplè quæ reliqui
Commmii omnium confenfu in ejus locum' Orientis Antiftites prædicaret; His artibus
fubftituitur. Alii lùcceflbrem Agapii ponunt decepti plures Epifcopi, & ab Eulèbio Ni-
Agricolam, qui Ancyranæ lynodo interlùit comedienfi maxime incitati, qui Arii par-
ac lùbfcripfit, .anno Chrifti 314. Ita Baroni- tibus palàm làvebat, -literas prò Ario (crins
in Annalibus ad annum Chrifti 314. & pferunt ad Alexandrum Alexandrinre urbis
Blondellus in Apologia prò fententia B. Hie- Antiftitem, orantes ut Arium in priftinum
ronymi, cap. 19. Ubi Eulèbium anno Chri- locum reftitueret. Ex eorum numero firit Eu-
fti circiter 315”- adminiftrationèm Caelàrienfis febius nofter, cujus Hteræ ad Alexandrum
Ecclefiæ poft mortem Agricola fulcepiflè feri- icriptæ exilant in Aiftis-feptimæ Synodi oe-
bit. Verùm fiibfcriptiones illæ Epilcoporum cumenicæ, & inter veterumteftimonia àno-
quæinLatiniscanonumeolleilidnibushaben- bis relatæ lunt. Eufebii Cælàrienfis exem-
tur,parum eertæ mihi videntur ac firmæ..Nam plum mox lècuti Theodotus ac Paulinus, al-
neque in Græcis; codicibus, nec in Latina Ver-, ter Laodiceæ, - alter Tyriorum Epilcopus,
fione Dionyfii Exigui leguntur. Deinde Eulè- prò reftimtione Arii apud Alexandrum inter-
bius in libro y.hiftoriæEcclefiafticærecenlèns' celfere. Quorum Epiftolas, utpote dogma-
præcipuarùm fedium Epilcopos, fub quibus tibus fois patrocinantes, cùm ubique often-
•orta & gralfata eft perlècutio, in Agapio Cæ- taret Arius, & tantorum virorum audloritate
làrienfium Epilèopo définit, quem ait in ea multos in focietatem erroris lui pertraheret,
perlècutione prò Ecclefiæ &æ commodis plu- Alexander & ipfe coadus eft ad reliquos O-
rimùm laboraflè. Hic ergo ad finem ulque rientis Epilèopos literas mittere, quibus pa-
perlècutionis permanferit necelfe eft. Atqui làm fieret, Arium una cum lòciis jure dam-
Eufebius ftatim poft finem perfecutionis fa- natum ac depofitum fmlTe. Exilant hodie
à u s eft Epifcopus. ' Nam cùm Paulinus E- Alexandri epiftolæ duæ : altera ad Alexan-
pifcopusTyri, paulò poil redditam Ecclefiæ drum Conftantinopolitanum Epilcopum, in
pacem bafilicam dedicaret, ad ejus dedicano- qua queritur Alexander de tribus Epilcopis
nem una cum reliquis Epilèopis a Paulino Syriæ, qui Ario- conlèntientes, contentio-
evocatus eft, 8c elegantimmam coram illo nem quam lèdare potiùs ‘debuifiènt, magis
habuit orationem, ficut difeìmus ex libro 10. quam antea inflammaverant. Hi font Eulè-
hilloriæ Ecclefiàfticæ. Id autem contigit an- bius, Theodotus ac Paulinus, ficut ex Arii
tequàm Licinius adverfos Conftantinum re- Epiftola ad Eufebium Nicomedienlèmfcriptà
bellaret, quod faCtum eli anno Natalis Do- licet colligere. Alteram Alexandri Epifto-
mmici 315. Circa hæç tempora Eulèbius in- lam ad omnes ubique terrarum Epilcopos
lignes illos de Demonftratione & de Præpa- datam refert Socrates in libro 1. His Alex-
ratione Evangelica libros elucubravit. Quos andri literis pæne omnes Orientis fobfcriplè-
quidem ante Concilium Nicænum fcriptos runt.Epifcopi: inter quos principem locum
fuiflè conftat, cùm in hiftoria Ecclefiaftica, obtinebant Philogonius Antiochiæ, Euftathi-
quæ ante illud Concilium ab Eufebio feripta us Berroeæ, & Macarius Hierofolymorum
eft, nominatim citentui;, quemadmodum in Antiftites. Epifcopi vero illi qui ab Arii
Adnotationibus oftendimus. Interea Licinius partibus Ilare videbantur, cùm Alexandii
qui in Orientis partibus rempublicam admi- literis fe perllriCtos vidèrent, acriùs multò
niftrabat, repentino furore incitatus Chriftia-' ac vehementiùs in defenfionem Arii incu-
nos perfequi coepit : præcipuè vero Antifti- buere : præcipuè autem Nicomedienfis Eûtes,
quos Conftantino m^is fàvere, & prò febius. Nofter enim Cælàrienfis Eufebius,
ìlio vota làcere lulpicabatur. Sed Conltan- unà cum Patrophiloac Paulino, aliifqueSy-
tinusfofcépta adverfos Licinium expeditione, riæ Epilcopis id tantum decrevit, ut Ario
brevi illum duobus preeliis terra mariquevi- presbytero conventus in Ecclefia lùa agerc
éhim ad deditionem compulit. Atque ita liceret ; lhbjeóhis tamen idem eflèt Alexan-
Chriftianis hi Oriente degentibus pax per dro Epifcopo, ab eoque flagitafet ut ad pa-
Conftantinum denuò reddita eli. Verùm in- cem & communionern admitteretur. Ad
ter ipfós Chriftianos longe gravior eodem hunemodum dilfidentibus inter lè Epilcopis,
tempore tumultus exarfit. Namque Arius & his Alexandri, illis Arii partes fòventibus,
Alexandrinæ urbis presbyter, cùm nova quæ- contendo fupra modum exalperata eft. Cui
dam & impia de Dei Filio dogmata publicè maio ut mederetur Conftantinus, generalem
in Ecclefia prædicaret, 8c ab Alexandro E- Epilcoporum Synodum, qualem nulla un-
pifcopo frequenter admonitus, nihilominus quam ætas viderat, ex univerfo orbe Romain
iildem alfertionibus perfeveraret, tandem no congregavi! in urbe Bithyniæ Nicæa. Hu-
unà cum erroris foi lòciis damnatus, pulfol- jus maximi ac celeberrimi Concilii non mi-
A 1 nima