
 
        
         
		C A P U T   X I X . 
 Quod  bac  de Chrijlo vaticinatio  À  nemine  Chri-  
 fiianorum  confitta  efl, fed ab  Erytbraa  Sibyl-   
 la  confeript a ;   cujui  libros  Cicero ante  adven-  
 tum Chrifii  Latin is verfibus reddidit: &  qttod  
 Vtrgilius ejus  mentionem facit,  fimulque  partus  
 Vtrginei  ;  obfcure  célébrons  myfterium  
 metu potent iorum. 
 K E $   A À A I O N   1 0 . 
 Otj  ti  'G&Ì T«  picwTâla  wap’  ouhvos  r 
 TYis  ÍKv.ÁY¡o{as  '7t l'7t\a.çcU)  «.M o t  r   ’EpvQpcacts 
 S iS u A A îjS   è w   j   ws  T « s   /3i€A8S  K ixtpcn  o 
 <TÏÏ$  <ZBç)  $   ’ÇfofofiÎcLS  V  X/HÇDU  'Pûi^oÜçÎ /¿É76- 
 q>çy.<n'  ¿   o t i •  fiéfivY\Toy  « u t t Î s ,   f c 
 T y   *7r« p06vi)toü  Touts'  S i '   alytyfiAvsey  Cj>oCû)T  
 V  R  ?  '  \  !  r  I 
 X ^ t r o t t ü - r a v   ÖMMS gi  7 0   pu/qnplOV. 
 ;  ÀX* 3o>7n>-i»  ct'/rrçewn*  x a * Mu l t i   tam en   h u i c   p ra ed itìio n i  fid e fn   A  ^ 
 d e r o g a n t ,q u am v is   S i b y  11am E r y t h r ® - j o x j L   ^ £ ¡9 *   S ^ A o ^ p ta r r é s   ’EpuQpouav  ytytv)i<£fe  S l am  
 r e v e ra   v a tem   fu if fe   fa te a n tu r .  S u lp ic a n -   ¿ ¿ a y w   r\ j m rft&j*s<ji  S Ì   tiva  rmv  TÌis  hfizt 
 u r   au tem   a  q u o d am  e x  noltrae r e l ig io n »   n o -   ,   ■  „   ,   ,  „   ‘  \ 
 m in ib u s ,, p o e t i c s   àrtis  non  ig n a r o ,  e o s   v e r -   r , & s  S p i « « « ,   -mafnms  ^ r a ^ o < *   a/w.p or,  u 
 fu s   e ffe   c o n f i& o s ,  &   fa lfo   a c   F u p p o fitic io   t i -   67m  r a u t# .   7r«-7n)Hix6VfiL|*  voGeueeS"cto  76  c io t« , ,   xd q 
 tu lo   Sib y lla e   a d fc r ib i j   c um   fententias  c o n t i -   SiC uA A ifS   .^e«7nt)?A«.^t  «yoq  Ag y gcQ tq *  e^ov^t 
 neant  v i t s   h um a n s   a dm o d um   u t ile s , q u ib u s   ~  ,   ^   o t A A & ì   - , 
 & v o lu p t a t u m   e ftren a ta   lic e n t ia   c om p r im i-   ' 7   ,   I I—   ,  ,   I   M  , 
 t u r ,   &   v ia   fte rn itu r   a d /m o d e f t iam   a c   te rn -   | f l M g   fc  « r i   Toy  otojJpoyct  7 6 $   xò<mioy  Brn  o h - 
 p e ran tiam .  S e d   v e r ita s   ip fa   in  p ro p a tu lo   e f t   y 6 <m$.  ' o f   <zs^y(p<iìti  $   «A»j0e<et>  t   fifieréptov  £ 
 om n ib u s   ;   c um   h om in um   n o ftro rum   d i l i -   bj^pcSv  'Gfaf.leAfeias  cmAAe^ctcmi  tIsjs  Spinte,  xk£jig 
 en tia   tem p o rum   fe r iem   ad e o   a c cu ra te   c o l -   ^   ^   T J  ^   4 *   t g 
 l e g e r i t ,  u t   jam   n em o   fu fp ic a n   p o f f i t ,  p o l t   „   r   P  *  \  j   U M l K l H   / 
 a d v e n tum   &   c ón d em tia tio n em   C h r i f t i ,   c a r -20 X ^ a  ^^ jta0o ^ y   **<  x 6 (W   y*yirtcfrv  to  
 m e n   i l lu d  e ffe   c om p o fitum  j  fa llb qUe   d iv u l -   ^   cos  naAoij  T s g j r\jm>  SiCuAAys  , T $ f   
 g a r i ,   q u a f i  S ib y lla   h o s   v e r fu s   d iu   ante  v a -   g ^ y   -4 « tii^5  * ¿ ^ A o y n T c q   K i - 
 tic in an d o   p r o fu d e r it .  Q u ip p e   m te r   orrmes  cjtxtv% ìxJ)‘&   t o f   7 7 0 1 ^ 7 7 ,   ¿LeTmJxw  t e 
 c o n f ta t ,  C i c e r o n em c u m   h o c   c a rm e n le g i i le t ,   ,r .A  ,  ^ , ' 7 ^  .  \ 
 jL atin o   Termone  il lu d   in te rp r e ta tum   e f fe ,  a c   T Ja ’  ^ 3 / # A 6x.7oyj  x,  c u i t T c t ^ 
 fu  is  o p e r ib u s   in fe ru if fe .  H u n c   p o fte a   A h t o -  2  5 « ¿ T o   to~s  l è ^ T y   à twT  ¿yjxctoi'  t ^tov  ccvaupu^ 
 n iu s   fum m a   r e rum   p o t itu s   in terF ecit.  A n t o -   x^ t rW ù tv TO s   ’A y r a v ia *   'A vtco/ib  au  7tuArt  A o - 
 h iu s   v e r o   H H   fu p e ra tu s   e ft  ab   A u g u f t o ,   ^   ^ ^   a  a ,   ^ 
 q u i   f e x   &   q um q u a g in ta   anms  im p e r ium   o b -   . 
 t in u i t .  H u i c   d e in d e   fu c c e f f i t   T ib e r iu s  ,• q u o   tiAouoe*  T y 7 o v   T ib g ^ o s   a!gdi£ct7ii.  xcto  oy  ^poyoy  ^ 
 tem p o r e   S e r v a to r is   a d v en tu s   o rb i  illu x it *   &   t S   S « T » p o 5  g^gAot/^4 ^  7rapnaicts  ^   t o   t 7ì   «,><¿0- 
 fan ftiffim a e   r e lig io n is   m y f t e r ium   v ig e r e   c c e -   - 0   $pt]<rx£ias  eTttx.pcpTYlo*  /Mi<rntAoy3  if  Ì 
 p i t ; '&  n o v a   q u x d am   p o p u li  f c e t u r a à c i i i c c é f .   
 f io   in ft itu ta   e f t   : d e   q u a   pr in c ep s   L a t in o rum   
 p o é ta rum   fen fiffe   m ih i   v id e tu r   c iim   d i c i t  t 
 heoi  I 
 T B   S^fj-B  aiuiiqv"  'Z & i  VS  O ip ffl  A g y t if  I 
 tfy'xjjo'm.TO'i  T $ f   3(p-T  ’im A ia y   rmntj'tav. 
 Jam  nova  progenies  ccelo  dcmittitur  alto.  
 E t   ru r fü s   in  a lio   B u c o l ic o r u n i   lo c o ,   
 Siceltdes  Mußt,  paulo majora  canamus.  
 Q u id   h o c   ap e r tiu s ?   A d d i t   e n im , 
 ^Ultima  Cumai  venit  jam  carminis  atas. 
 Q u id   i g i t u r   d i c i t  ® 
 Magnus  ab  integro feclorum  nafeitur  or do-',  
 J am  redit &  virgoredeunt  Saturnia regna. 
 V a l e s  i t   A n n 
 1  ’Ey  ctx»&nù~j  Ampléitor  émendatiònem 
 Chriftophorfoni,  qui  legit  ci>  mr&tpewiT H  h  èóJfrti». 
 x   '£2/*oAÓj^jtkj  Kixifuv»  ]  Locus  Ciceronis  à  Conftantino  
 defignatus,  extat  in  libro  2.  de  Divinatione,  ubi  
 verfuum.  quorundam  Sibyllae  &   acroftichidis  mentionem  
 facit.,'  Verùm  acroftichidem  illam  de  qua  loquitur  Ci*  
 Cero,  hanc  iplàm  effe  quam  hic  protulit  Conftatltinus,  
 nulla  ratione  probari  poteft.  Immo  ex  Ciceronis  Verbis  
 contrarium  elicitur.  In  illa  enim  acroftichide  à  Cicerone  
 memorata,  monebantur  Romani  ut  regem  aliquem  
 eligerent,  fi  fai vi  eflè  vellent,  ut  Cicero  ibidem  teftatur.  
 Tiaque  primse  verfuum  illorum  liters  Julii1 Gsiàris  no-  
 men,  ut  credibile  eft,  pr*notabant.  A t -in  hac  acroftichide  
 à  Conftantino  prolata,  nihil  extat  ejufmodi,  Quare 
 Ey0gy Wei^t  4 ncov  vrAvj0ui  cLvdpu»  eyacwìj.  ^ 
 X « ]   710.ÁIV  ¿9  gTgpeo  Tjyi  T   ^-BöxoAiXöy Totcoo,  f 
 35  2ixeAΫTiÿ  Moutföt}}  n&yctXUv  <J>¿7iy  vf¿vyKñof$ji. 
 T i  T\sTt{  Qavipantpov ¡   f7«j£9ç i0»j«n  yap' 
 HAv0ß  KvfiauB  /xkvTivptoiTos  &$  7f\o$,ojU(p$i' 
 C um æ âm   f c i li c e t   S ib y llam   in te llig en s .  N e c   K u ^ o a « y   cayiTÎo^câ/jos  JVAaJ^i  t Uo  2 iCuAA«y.  x a l   
 h is   c o n tèn tu s ,  u lte r iu s   p ro g r e ffu s   e f t   ;  q u a i i   Q r x   iipx.ecQ'ii  Tyrois'  «.AA« .  mpcUTepce  Tir£ßi')(co-  
 n e c e ff ita s   ip fa^ te ft im o n ium   e ju s   r e q u ir e r è t . 4 „  pm í ¡   ¿ s  ^   ÿ   ¿ ¡ T g  ^ f n t i a ,   h n * r t ¿ M 
 r i  Aeycov  clvQis j 
 Ou t o s   ¿p  ctíccvcov  hpU  TJ^cs  apyvtctf  m/xTv’ 
 H x 6 i  7ia.pôéV0S  etu0ís,  cLyntf  lçge.Tov  ßocaiAiict. 
 O T A T I O N E S * 
 non  dubium  eftj.  quin  Ciceto  divérfam  ab  hac  àcrofti-  
 cliidem  intellexerit,  licet  aliter  fenfenc  Sebàftianus  Cà-  
 ftalio  aliique.  Falfum  propterea  e ft,  quod  fubjicit  Coii-  
 ftantinus ;  Ciceronem  hanc  de  Chrifto  acroftichidem  de  
 Græco  in Latinum  ièrmonem tranftulifië,  8c  libris  fuis  in-  
 texuifle. 
 3  N*<*  51  H p é   h 3  > Hic  etiam  aghofeere  Îicèfc  
 impëritiam  interpretis,  qui  ^i/*a  pofuit  pro  fS-»»ç.  |»ic-  
 que  enim  XçiitctvZv  reflie. dicitur,  ièd  fS-r®-. 
 4  ütut  lahifivt  àvtyZv  in  codicc  Fuk.  &   iri 
 fchedis  feriptum  inveni  titt  TshtiâiJi. 
 s   SuHs^ncZ»  TÎTrnv  ]   Apparet  ferihendum  elfe  nV il.  
 Atque  ita  codex  Fuk.  Porronec  Fuk.  codex nec  fched*  
 veteres  novum  caput  hic  ordiuhtur. 
 T î s   ottù  açgc.  eoj  7ntp9eyo$  y  g7TOy»xaoot j   cip  o fy   »  
 TrAwpjjs  76  xcq  ’¿yxvos  ywo/iïpt]  t b   B’e ia  7n 6¿fíalos ;  
 x c t î  t i   t'o  xiaAuoy  r   eywov  y   J-bIb  ttvIUi/ugctos} 
 Q uæ n am  e r g o   e f t   v i r g o   illa qusé  r e d it  ? N o n ne  
 illa   q u æ   plena  &   g r a v id a   fu i t  S p ir itu   fan-  
 óio  ?  Q u id   au tem   o b fta t ,  q u om in u s   ea  q.uæ  
 qv  ,  \  ,  ,  nr   A/  „   i.  S p ir i tu   d iv in o   prægnans  e f t ,   pu e lla   Temper 
 f i f e .   ^   ™   mpQwv s  « è   D   &   v i r g o   pe rm an ea tf   R e d i b i t   e tiam  o p ta b i- 
 C x   S&oTzpB,  t Icoi  oixBjctyulto fGrfcpyívóutvos  5  lis   r e x ,  &  o rb em   te rra rum  ad v en tu   fu o   íu b - 
 *6fax.fi<pí<r^.  d)  7<^9z0)j(7iy  o  97ddjt>is*  le v á b ir .  S i c   enim  a d d it po e ta   : 
 *Toy  ^   ygûjçï  Tra  76^ 0gy7w.  <PoLíoxpópt  (¿Icóyji  
 ÁyTi  oiehi/JeüjS' ^ u o r fi»   yivelco  o'7C Í<m.y v x,\  
 i l póajoCu&t. 
 ToUtTtt  y i   CtpyOVTOS)  ¿fyjOiixécL  TláyTct  (¿poTíloL, 10 
 3 K « i   çoyct^eci  t e   KgTaivctÇoyTui  kAnçcùv, 
 T u  modo  nafeenti puero,  quo ferrea  primum  
 Defittet,  ac  tato  furget gens  aurea  mundo,  
 Cafta  fave  Lucina. 
 Hoc duce,fi qua manent feeleris  veftigia nofiri,   
 Irrita  perpetua folvent  formidine  terras. 
 GUuUfÀp  m   (pctvepas  76  u/xx  x c tì  ^ 7iixpvQas  S ì  Q u®   q u id em   aperte  fim u l-  8c  o b fcu r e   per 
 4   xWiiyo&icov  Tei  te%JêvTDc   4  tois  f $ t   /8ct0u76pov  afteg o r ia n i  di<5ia   e lle   in te llig im u s .  N am   iis 
 M  H  r   B  W W   ü l ü   ü  g  T   e  qui  VeHu,Um  B   a5 ,L fententiam 
 m   fes.  e  IhIBÌSINÌÌ  /  a lt iu s   fc ru ta n tu r ,  d iv im ta tem   C h r i f t i   o cu lis 
 y   X&tçod  B o t u t o s *   ovnis  3   fiv\  71s  r   dtoy«96uoyray  j  5 q u o d àm m o d o   fu b j ic iu n t .  N e   v e r o   q u if -   
 ov  tv¡   v roAei,  g y ) ( s tA « y   g^w  r«sf  t to í i j -   q ü am   e x   r e g ix   u rbis   p r im o r ib u s ,  p o ë tam 
 T ^ ,  ces  t b  s  7ia.Tpq>oiç  vofiBS  cv y  fpà,<povTt,   c r im in a r i  p o ffe t  q u o d   c o n tra   pa tr ia s   leg e s 
 ô x€ c tA A o y 7 i  t e   TdL  7iaActf  \ l ^ r a   T ^ f   Tsfsfiiycey  ,c r *.^e re  e ffe t  a u fu 9,   &   trad ita s   o lim   à  ma - 
 C 1   «P/>  .   ~  y ,   0  ,^-v  , n  ^ .   v  jo n b u s   d e   D n s   o p in ion e s   e v e r t e r e t j   v e r i - 
 vfeA  T V   ©ga>v  vofuÇo/^/jcL,  ¿ t e A u T Í h T c q   r f a   tâ tem   d è   in d u ftr ia   o c c u ltâ t .  N ô r â t   en im , 
 òt,A^0et«.y  W iÇ ttTO   yap,  o\/xou¡\  t Uo  x, i o  u t   e q u id èm   cen feo ,  b e a tum   &   falutare  Se r- 
 6   6 g-Travu^ioy  y   Xcofinpos t e  A  i t U¿'  Vva  ^g  to  xypiov  *£  v a to r is   n o ftr i  m y f t e r ium .  I taq u e   u t   im - 
 à u -h n -n i   <*.%*!««,  ïy z y t   r à i   a t r a í a s   ?   i * .» -   ? anem  h om jnum W B m M   e v i t s r e r ,  au - 
 ,   \  .n   .  c.  _   P  m   '  1  I   d ie n t ium   ammos  ad  mo litam  ip fis   c on fu e - 
 ày7» y ,  n o s   TW  gauTûly  auvnVetoiy'  x,  t y n   x p ^   tudinem  d e d t ix i t   :  a itq u e   recens  na to   a lta -  
 Bcùfivs  ¡tyúodof  d)  n w   ¡jumas  T   r ia   a c   tem pia   e ffe   e x ft ru en d a ,  &   fa cra  fa - 
 ’C fo T tÀ i ì^   rcS Vian  T * x ^ 'n'  *^ A y0 à > s   S Í   d¡  r « ,  2 5   R e t e r à   q u o q u e   confentanea  fu b - 
 Aoi7T«.  gvenyayi  tocs  <Ppovou<n'  <Pv¡m  yccp"  j u n x i t ,   in  g ra tiam   e o rum   q u i   i ta   fe n ti- 
 '   '   ^  r e n t .  ait  en im ; 
 k e î a a a i q n   K  h 
 Bepyi\it*  Mclpavos  g r g ^ c   'Æ d   X piçou  èvm,  x.a¡’  y¡  
 T ¿ Tcûv  Ipfilai¿ix,   \<fi  ois  «íencyuToq  S ì   ouviyfio.- 
 C A P U T   XX. 
 uditi verfus Tìrgilii Moronis  de Cbrìfio,  eorunique  
 interpretatio :  in  qutbus  ofienditur,  ob- 
 Tcov,  cos  cGrfcyì  Trou jT y,  filuiìiQlv  To  fiuqyjpiov.  , 0   fefi™*  ut poet is  mor is  efl,  indicatum effe  my- 
 5  fterium. 
 AH ^ T c q   ¿.(pdcCpTOlO  ©gocf ßlOTOV,  d)  ¿ 0/)íí<Tt|  
 Hpaxs  Tufi GVMva  aoAAgcts*  ^   dj  autos, 
 JViA o«W T a   5lxoJo¿$. 
 ^   /XCLX&ptOTlV iiXSbffljjOlOl  <$CLv£íTcU¡3  
 YIa tçoSÔtco  ’¿gtTvj  iwGepvdiv met  xoo-fiB.  3 5 
 Sol  AÇgC 7TCtlj TCpCeTlÇCL  <PÚet  Stepn/LufÌA yOLlA, 
 t  7 K 6<0Ím)  >1^' y.Ú7nipoy  bfioo  xoActyjL cxri  ctxáy0<a.  
 %Au[XA<fi>$  cLvnp  dj  7iú<rn  m iS ito L   xeftoofiìj/^óos'  os 
 AXCaGgÍS  *6kl<¡tLfÁpOÍ  T   T   T076  Xcq/»0)y ¿)fX¿THTA' 
 I l l e   Deum  vitäm  accipiet,   Divifque videbit  
 Permifios heroasj  &   ipfe  videbit nr  illis t 
 J u f t is   Fcilicet* 
 Pacatumque  reget patriis  virtutibus  orbem.  
 ./4f  prima puer  nullo  munufeula  cultu,  
 Errantes hederas pajjim  cum baccare  tellus,  
 Mißaque ridenti colocafia fundet  acantho. 
 V i r   p o r r o   adm ira b ilis   &   om n i  d o& r in a e   g e -   
 nere  e x c u ltu s ,  c um   co g u itam  h a b e r e t illo rum   
 tem p o rum   c r u d e li ta t em :  hsec  a d d id it . 
 V a l e s i i   A n n o t a t  i   d n e S ì 
 1  %Wätfii0  '  ^   ÄjWp®»]  Supple  
 cujus  mentio  fit  in  ultimo  verfu, 
 tfxivi  ßccmtevi, *j3v§4,  perìnde  ac  in  libro  Savilii. 
 qraifftiv®*  etùS-tt,  «ejjwr'  igetn»  ßccaiMcc. 
 In  carmine  tarnen Virgilii  hoc  non  dicitur.  Verùm  Con-  
 ftantinus,  ut  opinari  licet,  verfus  Virgilii  paululum  im-  
 mutaverat,  8c  Saturni  nomea  confultò  expunxeràt,  ut  
 argümento  fuo  ferviret. 
 1 7 in  J ì  nudi  m>, 3   Ultima  vox  deeft  in  codice  Fuk.  
 8c  in  fchedis.  Turnebus  verò  ad  oram  fui  libri  nota-  
 rat,  forte  fcribetidum  effe 
 3  Ktu  fMx%xi  t i 3  Hic  verfus  ita  reftituendus  videtur,  
 cify ót  7i  5ov«(j«ì'  7*  i&nvvàirw-riq  ì m ^ Z v.  Verfus  autem  
 qui hunc proxime antecedit,  nulla indiget emendatione.  In  
 codice  tarnen  Fuk.  ac  Turncbi.ita  fcribitur,  §   ai  y>  «p- 
 MUT®*  704  (À  falCfCt  ßfOTtiCt.  ^  ^ 
 4  Toif  f t   ß c& u n y v  ]   Lego  tbk  j*  ßctS-un^i*,^ 
 vel  potius  ßetfy/Tifus.  Et  paulo  poft  ubi  legitur  t-»s  t S  
 ^tÓ7jfT®-,  addenda  videntur  h s c   verba,  'urytt fA »   
 Tntgjuntw.  In Fuk.  codice  fcribitur  t b d  t S  Xgiivu  jtfinìM 
 y   v07ro?  7t  p«  715 3  Scribo  <w»s  Jr  7»?,  ^ e .  neceP  
 faria  emendatione,  quod  miror  non  vidi ile Scaligerum 8c  
 alios  erflendatores.  Cùm  enim  antea  praicefferit  tbì?  j*  
 ficc&uTeg!)» ’   & c-  neceflàrio  hic  fequi  debet  «57515  Ji,  & c .   
 ut  iènfus  co’mpleatur.  A it  enim  Conftantinus,  Virgilium  
 aperte  fimul  8c  òbfcurè  locutum  fuifle.  Ac  obfcure quidem  
 innuiflè  Chrifti  divinitatem  8c  adventum  :  palam  
 verÒ  8c  aperte  locutum  eflè  more  Gentilium,  Se  aras  ac  
 tempia  nominaflè.  Conjeifuram  noftram  cònfirmat  codex  
 Fuk.  in  quo  ita  prorfus  ièribituf  ut diu antea  conje-  
 ceram. 
 6  ’Eimyvyie»  &  EuriJgj?  Jn>.drrlw ]  Lego  -nXvrld,  quo-  
 modo  etiam  legit  Chriftophorfonus.  Iirurv/Ao»  tS   
 dixit  pro  szariie^ov.  Certe  codex  Fuketii  ha bet  n t e r ir . 
 7,Kpi9ì|y 3   In  libro  Monei  vir  doétus  ad  marginem  e-  
 mendavit  xtcstsi,  ut  refponderet  verfui  Virgiliano  Errantes  
 hederas.  Verùm  Gneca  interpretatio  liberior  eft,  8c  
 in  plerifque  à  fenfu  Virgilii  longé  difeedit. 
 V v v v  1 2oì