hoc ’t
door.-Æj
D. van
der Vorm
voltöit,
En wat
ver'der
gcdaan is.
Nu was dit werk wel afgedaan, maar
’£ wierd, ter ordre van haar Edelheden
op Batavia in een kas in de Kerken-
kamer, van welke de Geheimfchryver
jiu w« van kaar Edelheden de fleutel had, ge-
toen met legt.
het idve Van dien tyd af tot nu toe had niemand
der Predikanten toegang tot dit
werk, dan dat haar Edelheden aan D.D.
van der Vorm, van der Sluis, en den
ovcrzetter der Maleitfche Taal, den onder-
Köopman Maarten Hodenpyl, defchryf-
en fpel-misflagen van ’£ Euaögelium van
Lucas belaft hadden na tc zien, en haar
daar kennis af te geven, latende zedert
dat werk daar ten proi van ’t ongedierte,
en van de witte Mieren} dat egter Jammer
is, dat’ den ärbeid van zülk een
wakker man , als de Heer Leidekker
waarlyk geweeft is , daar zoö vrugteloos
moeft blyven leggen.
Om dit voor te-komen, heb ik alles,i
wat in myn vermögen was, gedaan, om
Wat de
Schryver
verricht dit nog eenägzins van nuttigheit te docn
D.Lei-m zyn» en in te breiigen, verzöer
dekkcrs kende, dat beide die överzettingen in
werk van twee Colommcn mogten gedrukt wer-
nut ** den, op dat den arbeid van dien wakke-
ren en neerftigen Heer niet vrugteloos
mögt zyn'} dog ’t was even, o f de
Heeren Zeventhienen nog tot het eene,
nog tot het andere, om de vorige rede-
nen, genegenheit hadden. Ältoos daar
volgde niet het minftc op, en beide die
nut te
maken,
en in 't
licht te
brengen.
Hoewel
* daar al
mede
-..w-w werken ( dat immcrs niet wel te verant-
vcSgde.P woorden is) blcven vrugteloos leggen.
N , * Ik moet hier met een letterken nog
bttjcht, “ ®*en by vocgeuy dat de Heer Letdck-
dar D. kert in ’t jaar l6$>i. tot die overzeiting
Leidek- verzogt zynde^,- als' een middel, 6m zyn
durende" Werk te ipöediger voort te zetten,.inI
zyne ’t jaar 1693. verzogt heeft eerft vän zyn
over- halve dienft, en daar na: ook van, zyn
zetting, geheele Predik-beurt ontilagen te zyn,
Eeril van behalven dat zyn Eerw. voor zyne moei-
Zyn te ^en ^at mfet re<^en) na % völtoybrt van
daar na zyn werk een deftige belooning (zoo
van zyn my van zommigen gezegt wierd) be-
hfcele loofd is.
onti£L „ I k d aarentegen hebbe noit een eenige
berooven, daar zy zoo vdel licht door En allcen
könden hebben, te meer, daar de makcr ’tdruk-
toen nietsvöor zyn moeitc begcerde, en ken van
haar Ed. Agtbaarh'eden dit voor zoo vande^
weinig geld, ja zelf bynä zonder koften, Heeren
konden docn idrukken, vooral , wanneer Zeven-
’er maar weinige van die bocken tegen ^ernTt
een redelyke. prys verkogt wierden^ die heeft.8
’er ieder geerne voor betalen, en waar,Omwei.
op zoo veeHOver zoü kunncn fchieten, kereden
dat de geheele druk vry zou zyn. > ,rnenzyn
Dit nu örogt zyn , 'zoö ’t wilde, alles ioo vrug.
wierd te vergeefs verzogj, daar qiiatn teloos
nog van ’£ een , nog van’¿ ander , iets, *“et had
en die van Batavia, ofwel vooral D. van tei^e^
der Vorm, begondeh nu te laat te zien, blyven*
dat de Regeering, en de Kerken van leggen.
Indien, met hun ibhryveri tegen ffiyn Dogvan
werk, niets gewönnen, "maar de zaak in be‘dedie
dien ftaat , waar in zy nog is , en de J,earmen
Heeren Zeventhienen in Zoo grooten niets.
, vreeze en onverfchillentheit, o f liever in Enb;van
I zulken onzekerheit, om ’t eene o f ’£ an- dcrVorm
dere werk in ’t byzondcr te drukken, jaaa^nuJ,e
gebragt hadden, dat ’er van geen vafi nadeeUiy
beiden iets te hopen viel. ‘ ' D.Lei-
Daar op vond D. van der Vorm, wat ^kers
van zyn grond körnende, in 't jaar 1704. ^ *
(ZOO lk meine) goed, aan de Eerw. fchryven
ClaiEs van Hoorn uit zieh zelven, dog tef>enmy,
, niet uit naani van den Batavifchen Ker- f^ aan
kenraad , dat daarom by hen ook qualyk ^
’bpgenomen wierd, te fchryven, dat het ^ z y n’
niet quaad, en beft wezen Zöü, beide Eerw.,
die werken in;’twee Colommen (een tQtinkeer
voorfliag,' al lang te voren door my ge-
daan) te drukken, ’t welk, Zöb het door jaasi?^.
den Kerkenraad van Batavia zoo begre- aan de
pen, en, door hare bewefking, van haar Glaffis
Edelhsdeh.zoo na ’t Vaderland gefchre- niom
en ds het befte middel by de Hee- voorftel.
ren Zeventhienen ernftig verzogt was; -de>CQ
beide die Werken hadden kl lang Glicht ,beft ,
gezien. ö ^ dafbdde
POf'rnfd'nertuflchen wierd ik door eenige die .v not, ifAäl ..AM».»»«« n 1 I . kan <
g e n en - -------------------- -------- --- .w A Ju iu iu ,tu e n
dat hem openbarr verkl-iard , dit werk tot dieoft
een he- van-- royne Gemeinte in Atnboina, en
bdbofd andere KCTk“ » zieh van die Taal bedie-
Daarde 5end.e ? VCT''eerd.igd te hebben, zonder
Schryver ^ ik- toen eenige belooning daar vbor
noit van begeerdc, verzoekende maar alleen, dat
zyn dienft' dit tot nut en dienft van haar door laft
entedier der Heeren Zeventhienen mögt gedrukt,
tyd geen eI> derwaärds gezonden werden; al- ’t
belo'o- . welke immer, een doorflaande en over-
ning ttr tuigende reden was, om myn werk voor-
were al zoo niet te la'temfeggen, en zoo veel
Heeren van. veel vermögen eerfl de pols ken in
getaft, endaarnaverderaangezogt. om
weir na Indien. te gaan:, om, waárhet m?pen
mogelyk, daar dit groóte werk te helpen gedrukt
t> y., L P eilige buecvvouriduecrrecnn.. jEc.nn zzyy mmcciinnddeenn, ddaatt iikk wwecrrdaerna-*
, en Predik-beurt daarom verZuimd, en toen dezç guniHge.tyd,erí ónverwáete verán- Waar
O o j - j w . . »Glau— ,
verkluard dienft derinff iridezaalc- __ op de
derlngin dé zaak, béhoorde waar te nemen. s?hme
Ik had ’er in *t eerft niet veel zin in , nader
vreezende tegen de reize met zoo een a.aDSez°i
Zwäar huisgezin , en tegen de moejelyk- wierd’
heden , die rk weder met de Kerken van K
Indien krygen kon} dog nam dit einde- tegaan.
lyk aan, en deed daar op verzoek aari de En zieh
Heeren Zeventhienen, om in Amboina einde'yk
niet alleen, maar daar ook aan ’t Kafteel, .^ S 611
daar ik te voren gelegen had, en dier- dft'opS
halven geenzins op eenige buiten-plaats vooral
daar, veel min in eenige andere Land- Vaardetl
unrtfftltr rrpnlhnl-A Va doeil, \
begaerd, , , tpr|laten leggen, en zoo veel aldaar, veel min in eenige ar
duizend Chnftencn van een bock te j voogdy, geplaatft te werden,
». '■ alleen in
Haar Amboin
Haar Ed. Agtbaarheden geliefden gun-
“ n 't ftig alles, dat. ik verzogt, toe te ftaan,
Kafteel en ipy zelfs myne vorige ioldy van hon-
gclrgite denj en twintig Gu.iden ter maand, zon-
der' dat ik daarom verzogt, toe te leggen.
door d“ Ook had de Chriftelyke Synodus van
Heeren Noord-HoUand, den yä=n Augufty j t l
Zeven- jaar 1704. tot Alkmaar vergaderd, ende
thienen Claflis van Amfterdam den i jd“
S " January in ’t jaar 1705-, de goedheit ,
wierd.' om aan de Broederen tot Batavia, en m
Gunftig Amboina, zeer gunftigvoor my te fchry-
tvoör-1. .! ven ,t en te verzoeken, dat de vorige
fchryven. verwyderingen, over ’t werk van den
d?vanD0? Maleitfchen Bybel voorgevallen, in ’t
Noord- vuur der liefde geworpen, en dat ik van
Holland, haar Eerw. met die genegenheit en agcfaflfc
^ g V die ik by hen had, mogtontfanvan
Am- gen werden.
fterdam Ik nam daar op .die zware reize aan,
aan dic quam gelukkig qp Batavia, en wierd
viV en zeer wel van die Broeders ontfangen,
Amboi- dog ondertuflchen vlak tegen de ordre
na, voor der Heeren Zeventhienen aan , na de
dea er Leger-togt door haar Edelheden gezon-
4.: den.
moe*1 Terwyl ik daar, was, had ik , voor
SgTcs" myn vertrek, de Broederen weer over
zelfs tot myn Bybel, en over een middel, om ze
Batavia, beide yoort te zetten, en in twee Co-
aanfpraafc lommen te laten drukken, aangefproken.
van die Men behandelde, dit vry koel, en men
förUen- nam het qualyk} dat D. van der Vorm
■fvoort-1 .’erdus aan de Claflis van Hoorn, buiten
zetten " hun weten, over gefchreven had.
van beide Men verzogt ook mynen Bybel eens
die over- te mögen zien , om hem dan te können
zettmgen. aapheVeelen, en voordragen, daar ’t be-
Patrvan hoorde,. Ik ga^i’cr ..eenige deelen aan
Eerw; haar Eerw: van qv.er, die zy een geruime
zeer koel} tyd hielden, en my metr-dj^aatwoord,
enjmetr 0p myn verzoek, van ’t voor te dragen,
xSbine" weder gaven : haar Eerw.,. te weten
van D. D. D. van der Vorm, ColdedeJoorn , &c.
van der hadden myn werk doorloopen, en
Vörm, hadden ’t Maleitfch in de Propheet Da-
del<T” nielt &c-5 en in eenige Capittelen van
wierd. Genefis, by my .gebruikt, zooaanig ger
Haar vonden, dat, zoo ik de moeite nemen
Eerw. wilde, om myn werk van voren af we-
onTdes 5 der te overzien, en , zoo veel ’t mogelyk
Schryvers was., daar na tc fchikken, dat zy het,
Bybel te na dit gezien te bebben, aanbeveelen,
wen.waar en voordragen zouden : dat alleen myn
eenige verzoek was, alzoo ik zeer wel wift,
deelen dat haar Eerw. my geenverdere hope}
hen over-nog verzeekering van den voortgang,
^ konden geven} hoewel haar Eerw. daar
Eerw. over met haar fchryven na Amboina, en
oordeel, in ’t Vaderland, nog al eenige beweging
enbelofte gemaakt hebben , even als of ik in Am-
te boina meer, en hooger daar a f, dan
aanbe- zy my beloqfd hadden , had opgege-
veelen, Ven,
zooikhet
In ; Amboina gekomen zynde, wierd van voren |
ik mede van die Broederen met veel af over-
liefde ontfahgen. Ik verbogt hen teil „aOa-11
eerften over myn Bybel ’t zelve, datik „¡ei , &c.
op Batavia verbogt had, gelyk ik haar fchikken
Eerw. ook kennis gaf, wat men my daar wilde*
toegezegt had. , . p 3ar
Up dezen grond ftond my de Ker- feerr^ r*e
kenraad van Amboina,.; even als die van gezogte
Batavia, mede,toe, myn werk, na dat vitreiyen
zy ’t dan zouden gezien hebben, te zul- daar over.
len gunftig-ypordragen |oa,ft
Zedert dien tyd dan begafik my, om vers in-'
mm ganfeb werk van voren af weder na Amboi-
te zien, en op;de voorzei4e wyze na den Ra.enlioe
eifch der Batavifche Heeren, die myn 0^tfa“
werk vier maanden belchouwd en onder gen is.
zieh gehad hadden, nie£ alleen te ver- ^yn ver-
fehikken, maar ook geheel te verichry- zoekhier,
ven, en als qp nieuw weer in wat hoo- wegeus
ger Maleitfeh qyer te ze,tten, zonder ^t“^gCr"
daar af verder te fpreken, alzoo dit een aan te
werk was, daar de tyd van veel jaaien beveelen,
toe vereifeht wierd. ve^rond
Ondertuflchen hebv ik nu en dan ook Van Bata-
deze en gene werkjens in ’t Maleitfch, via, hem
en oolc in ’t Duitich tot dienft dezer toege-
Kerke, en der Broederen hier, eri Clders,
verveerdigd. _ ^ aar
Ik b'ragt veele van de Pfalmen in ’t schryver
Maleitfch i in profa op de kant (gelyk onder-
in onze* quartyn-Pfaim-boekenO. zoq- nam zyn
danig over , als het Pfalmboek v.ah ^wen'af1
Deute com is., zeer bequaam om, g&- aan te
zongen te werden, fchoon niet in rym overzien,
zynde,; voegende de Text-wöorden cn we'r
op een ander blad met een Arabifche ove”*teW
lctter, ' voor de liefhebbers van die zejKn.
Taal, ’er by. Ook zette ik de Ca-,ändere
teebifmusy, en Formulieren, in ’t ; Ma- werken,
leitfeh over, mitsgaders de Apocryphe °®derr
t>öekerr, en' den- inhond van alle'de By- den
beliebe byzöndere boeken. : Sqhryver
Ik heb ook de Gefchiedeniflen van gemaakt.,
Nabi Joefefi, en van Nabi Moefa (dat ;s
de Propheeten Jofef cn Mojes) twee
werken met een Arabifche letter geichre-
ven, ’t eerfte in ’t Latyn, en ’t ander
in ’t Nederduitfch, in myne ledige uuren
overgezet.
Ook verzamelde ik een werkje van
veql'jfpreekwyzen uit Gods Woord, van
de Oofterlingen ontleend , en helderde
die uit hunne gewoontens zeer fraai op.
Daar beneven heb ik in die tyd veel
Maleitibhe woorden met het Arabiich en
Hebreeuwfch vergeleken, en aangewe? ^
zen, dat de zelve van ’t Hebreeuwfch
oorfpronkelyk zyn.
Ik heb ook de groote Schets van
D. D'Outrein , r ’t Vraagrb.oekjen van
Borftius, en dat van D. Melchior Burs in
’t Maleitfch overgezet
o 3 En