eer als groote hcldcn by hcn bekend, andere
weer defeengene Wangedrochten*
o f gevaarlyke dieren verbeeldende, ge-
lyk men de zelve in menigee in hunne
Äfgods-huifen en 'Tempels verneemd.
T o t defen dienft hunner Afgodenheb-
ben zy een groot gctal Priefters, die in
dienft, kleeaing, &c. niet veel van die
der Chineefcn verfchillen, gelykookveel
Zaaken, hunnen G o d s -en Öfter dienft ra-
kende , daar mede ten grooten deelen
over een komen.
Zy hebben ook juift geen vafte en ge-
fettc tyden, om hunnen Godsdienft waar
te nemen, maar dragen daar zorg voor,
na dat hen defe o f geene byfondere noo-
den drukken, als wanneer hen de Priefters
de ofterhande, welke zy in dat ge-
val te doen hebben, en welke in hunne
handen komen möet, voorfchry ven, waar
in wel 't voornaamfte van hunnen Gods-
dienft beftaat, van den welken zy ook,
Zoo lang ’t hcn wel gaat, geen werk ter
wercld, gelyk zy ook geen uitzonde-
ring van dagen maken, dan alleen, dat
zy twee groote Feeft - tyden hebben ,
y?n welke ’t eerfte op hun Nieuwe-jaar,
o f Wel op de eerfte nieuWe Maan van
hun Nieuwe jaar, na het midden van
January; en het tweede ontrent het be-
gin van Juny, na dat zy in Mcy hunnen
Oegft in de fchuuren veriamelt hebben,
begini, op welk eerfte Feeft zy wel een
week of twee aan een mooi gekleed, en
zeer vrolyk zyn, brengendedan, enook
op ’t volgendc Feeft,al hunnen tyd met
defe en geene fpeelen door.
De ROÖMSE GODSDIENST hier.
• /•_ Schoon de Roomfche Godsdienft hier
Roemie. • . » , , , , van weinig belang, en er nu byna met
meer bekend is, moeten wy ’er echter
van feggen, ’t geen wy daar van weeten
.U
it den Brief van de Heer Henrik Baren
, aan den Heer Buihfchop op Batavia
A °. 166$ blykt ons, dat Alexander de Rhodos
s een Jefuit van Avignon, hier A°.
162.6 allereerft gekomen is > om op de
wyfe der Roomsgeftnden hunne Leere
hier voort te zetten, dat al eenigejaaren
aan een ingang by defen Inlander gehad,
• hoewel die 4nt op geen anderen grond
aangenomenheefr, dan met diehoope, dat
hen die nieuwe Godsdienft gelukkiger
dan de Heidenfche maken zoude j maar
toen zy befpeurd hebben, dat zy meeft
arm waren, en armbleven, endat hen
zelf ook meer plagen, dan wel bevorens*
overquamen, hebben de Tonkindershen
zedert A°. 1663 niet alleen beginnen te
vervolgen; maar den Koning heeft alle
de Jefuiten, en de verdere Chriftenen, die
*t met hen kouden, den zy September
des gemelden jaars openbaar doenaanfeg-
gen, dat zy uit zyn Ryk zouden hebben
te vertrekken, dat daar op ook gevolgt
is j zonder dat men hen Zedert hier weer
de allerminfte toegang gegeven heeft.
Dit heeft echter niet belet, dat ’er
ondertufichen in ftilte defe en geene
Priefters gekomen zyn, onder welke (ich
mede herwaards vervoerd hebben Dominicas
Fuciti, een Napolitaan , en Emanuel
Ferreira, die hier tot A°. 1684 den
zp O&obergebleven, enden zj December
des gemelden jaars, met een Hollands
Schip op Batavia gekomen zyn*
De eerfte was ontrent 30 jaaren in Indien,
en idhiergeweeft, en w e lio a 11
jaaren daar, dat hy by dag niet dorft te
voorfchyn komen, en lieh dan in een
Vaartuig ophield, befoekende ’s nacht#
de Chriftenen, om zyn dienft te doen.
Ook had hy ’er alhier 8000 gedoopt.
Hy was na Roomen ontboden, om ftcli
teverant woorden; doch zeydeeerftover
Siam nög eens na Macao te füllen gaan, om
daar de ordre van zyn Overfte &c. af te
haalen. En Zulkc zyn ’er waarfchynelyk
meer geweeft, fchoon die my onbekend
Zyn.D
erhalven zyn ’er hier en daar noch
wel eenige van die Chriftenen in ’c verborgen
gebleven j maar indien dit uit-
quam, zouden zy met de dood geftraft
werden, waarom hier nu geen andere,
dan de Heidenfche Godsdienft, bekend is.
Van den G O D S D I E N S T van
C O E T S J J E N T S J IN A .
Wat den Godsdienft van dievanCöe- Van deti
tsjientsjina betreft, die verfchild in den God*-
grond niet van die der Tonkinders, of .
de Heidenfche, gelyk zy ook even de tsjientsfc
zelve foort van Tempels, Priefters,Fee- oa.
ften, Plech tigheden, en H. dagen hebben.
Maar buiten defe is ook eenige jaaren
herwaards de Roomfche Godsdienft daar
ingevoerd, hoewel dit meeft in der ftilte,
en juift zoo openbaar niet fchynd te
geichieden.
Ten tyde dat onle Schipbreukelingen
van ’t Schip den Arion hier quamen ,
vonden zy hier eenige Franfche en andere
Priefters, onder welke my defe met
naame voorkomen: Pierre de Heute, Paulus
Sennemont, (tc Foeaan’tHof) Fran-
cifcus Godefroy, (teTfeun) Antonio de Vas
Corel las, ( te Fayfoe) Pierre de Fleury9
(de vyfde Franfche Priefter, die hier quam)
Nicolaas Tolentinus, Pater Antbonio (die
fich te Foe aan ’t Hof meeft onthield)
en Pater Emanuel.
Door den y ver defer Priefters zyn daar
( zoo zy voorgeven, en ook den on-
fen geblcekcn is) al zeer veel Chriftenen
op( hunne manierc gemaakt, die ook
*1
al vry neerftig ter Miflekomen, enhun-
nen Godsdienft zeer ,yverig waafnemen.
Ook hebben verfcheide Van defe Chriftenen
groote bewyzen van liefde aan de
onfen gegeven, met hen te fpyfen en te
trooften in hun ongeval , waar toe die
braave Paters de Heute en Gode froy voor-
al het hunne gedaän, cneindelyk gemaakt
hebben, dat zy., van allen verlaaten, en
van het hunne beroofd , noch zoo veel
geld bequamen, als zy van nooden had-
den, om uit dit boosRoofneft in Siam
te geräken, om die penningen daar aan
Zelter Franfch Biflchop weder tegeven.
Ook was hiefi- teNraroe een Biftchop,
Mdryn Labbi, en in ’t dor.p Daing noch
een, Fraticifcus le Bruge genaamd , door
Welker yver, met die van hunne mede-
fehdelingen, dat ganfeh land door in die
körte jaaren reeds «op veel Chriftenen
gemaakt waren , dat in ’t Landfchap Cjam
alleen wel 40 Kerken en 10000 Chrifte-
hen, en m ’t Landfchap Hoe, daarnaaft
aan gelegen, wel $0 Kerkeh , en wel
¿0000 Chriftenen gevonden wierden. In
voorige tyden ontrent A°. 1680,o f wel
eer, zyn hier Dominicas Fuciti cn Erna-
'nüel Ferreira mede geweeft , en de cer-
fte wel 8jäar; in welken tyd hy wel 4000
perfoonen gedoopt had.
Wat reden nu de Koning heeft , om
dit in zyn land te dulden, is ons önbe-
kent; hoewel ikgelöove» dat hy dit niet
doet, zonder daar uit groote voordeelen
en nuttigheit te trekken, bchalven dat
hy ook nu en dan wel van defe (Priefters
(waar onder meh zeer bequaa-
mp männen. Viitd) töt het waarncc-
men van Gefantfchappen, en tot het
verrichten van gewichtige zaaken in andere
R.yken, gebruikt, gelyk h y , ceni-
gen tyd gcleeden, -Pater Antonio zoo na
Batavia gefonden heeft.
Maar, om rechtuit deborfttefprekan$
ik geloove,dat het met den ChriftenGods-
dienft daar even eens is, gelyk op veel andere
plaatfen, daar fich defe en gene Priefters
hebben nedergefet, en daar zy wet
veel moeite aangewead; maar zeer weinig
gevorderd hebben, 'alfoo ’t den Inländer
weinig ter harten ging, o f ook weinig
ingang hebben kan, om dat hen de
,Zaaken niet in den grond, eh alleen maar in
haare buiten* fchors voorgcfteld werden 9
om welke reden zy’er ook al zoo licht weer
af ftappcn,als zy zuiken Godsdienft aange-,
nomen hebben. Zoo dat dit moeite en
ko'ftc verlören i#.