ken. Wy vertoonen de bloem, en Vrug-
ten,6p N°. LVIII. , zoo als zy o p Batavia,
en op ’t Eiland Edami, vallen.
be Cafu- Onder de timmerhouten werd mede
boortT g erekend de Cafwwaris-boom , die zeer
‘ hoog, en zoodanig gepaamd is, om dat
hy eigentlyk gecn blad, tnaar een loof als
Ca/uwaris-hair, aah zyn takken heeft.
W y vbrtdonen een tak van dezen zcld-
, Zamen Boom, daar men geheele Boflchen
op Cerams Noord-Kuß van ziet, op N°.
L IX . met de Vrugtjens , byna als die
Van de Cypres-boom.
Het is een, goed , vaft, en duiirzaam
hout, dog wat zwaär, en moeyelyk om
te kappen ; hoewel anders goed tq.t
' ftylen, ribbcn , en vooral dienftig tot
brandhout, we§halven ’t veel tot de A-
raks-branderyen gebrüikt werd * alzoo ’t
feen heete en langdurende kool geeft.
Ook diend de fchorfle van dezen Boom
tegen de lammigheid. In de Vrugten
Werden nu en dan Mißica's , o f zekere
fteencn , gevonden, die meri 200 weer-
dig als een zoort van Edele gefteen-
ten hout, en aan welke de bygeloovi-
ge Inlander veel verborgen (dog , zoo
ik H e lle , ingebeelde) kragten tofe*
fchiyft.
Mangi- Van den Mangi- Mangi-hoom $ eigetitly k
Mangi- meeft een flegte Strand-boom, heeft men
oomen., Wgl negen of tienderley zoortcn. Zom-
mige der zelve dienen tot timmerhouten,
als tot ftylen, o f pallifladen,en andere tot
lparren, Itiomhöüten ,' ribben , fteelen
van Gereedfchappen, enz. j maar wel
meeft tot brandhout, hoewel daar van
een byzondere zoort is , waar van wy
een afteckening op N°. LX . met des-
zelfs Vrugt geven.
De Cajoe Onder de timmerhouten zou meii het
boom Cajoe Tahiy o f de Strond-hout-boom, können
rekenen* dog om zyn vuile ftank
werd hy geheel verworpen, W y vertoo-
nen1 ’t zelve op N 0. LX I. Diergelykcn
zoort is ook Cajoe Coetana, mede goed
tot ftylen, enz. dog om zyn groote ftank
wil ’t niemand gebruiken.
Onder de timmerhouten teld men ook
een Noejßlaoetfc Boom, Cajoe Somin ge-
naamd j dn zeker höut, na zyne Vrugten
lahi Oedang, o f Garne eien- ftront, ge-
naamd. Als mede de Itnggoelong-boom.
Meer Boomen,tot dit gemeene zoort van
timmerhouten behoorende zyn’er, maar
gelyk ik geerne bekennen w i l, die alle
liiet te kennen, alzoo verklaare ik ook,
dat het my niet lüften zou die alle na te
vorichen, o f op te rtoemen, en nog veel
min om die te befchryven * oordeelendc,
dat, ’t gene wy dus verre hier van ter ne-
der gefteld hebben, * voor de liefhebbers
overvloedig gcnoeg is, om hen een denkbeeid,
van ’t gene de lommerryke bof- 1
fchen van Amboina van deze bVzondefe
zoorten uitleveren, te geven.'
• Reurlyke en uitmuntende zoorten van
Ambons timmerhout.
_ Dus verre van ’t gemeene timmerhout Uitmun;
gelprooken hebbende * mocten wy nu tendAm-
nog iet van de keurlyke en uitfteekerii ons tl0»-
de zoorten melden , die voornament- merhouti
lyk tot het maken van Kabinetten, Kif-
, tcn , Kaflen, Stbelen, Ruft-banken,
Ledekanten, Döozen , en honderder!
ley andere zoorten van keurlyk Huisraad
dienen. Hj
Hier toe gebrüikt men het Rööd, en
het Steen- Linggea hout, dat ongemeen
rraay en heerlyk van vlammen valt. Ook
J LL I^’er Planken van gezien, die vol
dobbelfteenen, andere weer, die als met 1
een heerlykc gloed van een brandend
vuur, zommige, die als met een Bloem-
pot en een bloem ’er in b e z e t e n .z o o
traay wai en, dat. men voor zoo eene pfänk
vyftigj ja honderd gülden heeft zien ge^
ven, Alle de welke egter niet aan den
Boom vallen, maar uit zekere vlerkenof
wortelen , zieh pas boven de aarde ver-
toonende, gekapt werden , gelyk wy
bevorens in ’t befchryven van dezen
Boom onder de Bloem-boomen al ee*.
zegt hebben. &
inJ u yfte ioomen, Waär vaii ri'e | l
l S u,sraad gemaakt werd, is^de meene
HMen-boom, waar vän veel zoorten
De gemeene Eiieu-imta is hoos,regt' boom-
froal van kruin.en wat hoekig van ftam!
nebbende ontrent de wortel eenige vler-
ken, niet dik van fchors, die van bui-
ten zwartagtig en vuil-groen , en zeer
hard is.
De jönge Boomen hebben mede wel ’t
Zwarte EHen-bout, da eigentlyk ’t hart
van den Boom is , dog in een Boom, een
dye van een man dik, valt het pas een
duim dilt, zoo dat het zeer dikke Boomen
moeten zyn, waar uit meri het,een '
habe voet dik in de middellyn,halen SR
toe bladeren vallen vier duim lang en
anderhalve duim breed. W y vertoonen
een tak daar van met zyn witte bloef.
lern-, , en zyn goud-geele rype Vrugt
wat grooter ab een Haxe-an/, op N *
LXI1. De Vrugt komt ’er in ’t vvfde
t jaar aan. 3
De Camean-boom werd mede voor een
zoort .van Zwart Ebben-hout gehouden
Het valt op ’t Eiland Boeroi,. m
men yind ongemeene groöte Boomen op
het Eiland Celebes , gelyk wy in de be-
ichryving van de Moluccos, op zyn plaats
aangemerkt hebben. ’
Dat het in Mthiopien, op Mauritius
overvloedig , en op meer andere
plaat.
plaatzen valt, wetem de Kruidi-kenners..
Dog vooral valt het mjede op de Kuß
van Gboromahdel, op G.eylon, in $iam 9
China, en veel andere Ryken, daaraangrenzende,
ook op: St. Heleen^ als mede
in de Papoefche Eilanden, op ’t Eiland
Meßowal. . , i
n BTaau- De graawwe Ebben-boom is veel langer
wcwort, van blad, wel negen duim lang, en een
gropte hand breed, lichter-groen als de
voorige , van boven , en beneden vaal,
vallende in de Moluccos , en ook hier ist
deze Geweften. ■"
. Met inkt beftreeken en gepolyft zyn-
de •, verfchild dit niet van ’t zwart-
fteen befte Ebben-hout, anders is ’t vol
witte en blecke vlakken hicr.en daar.
De Witte Men heeft ook wit Ebben-hout} hoe-
xoort. wel dit hier maar voor een wilde boom
gehouden werd. Wat bladeren en Vrugten
deze heeft, kan men aan de tak, die
wy op N°. LXIII. vertoonen , zien.
Het valt mede op Brno j dog werd
meeft tot ftylen van Huizen gebrüikt.
De Lafü- Het Eaß-hout is een fraay keurlyk
boom, hout, van zwaarte , en fynherd van
nerf, als ’t Ebben-hout, dog het is geeb
ageig, o f wat na de witte kant. Ook kan
men, als ’t zwart geverwd is, geen on->
derfcheid tuflehen ’t zelve, en ’t recht
Zwart Ebben-hout, zien.
Het komt van een grooten Boom, diens
blad wel wat na: ’t Linggoa-blad gelykt,
- Het valt op Boero, Kelang , Borna , en
- Ook geeit, de S,a)emoeli-boonu: -eep van De Said*
de f r a a y f t e hpjuten, körnende wel
fte aan ’t Rr-apßM Nooten-boom.
wel zoo licht van verw, en wel?PP
van vlammen,en men Ifrygt ’et zpmOid»’
zfeer groote en breede planken yan, hop-,
wel zekteny maar fmaffe, yan een- voet
o f anderMf breed , heb ik veel ge-,
zien. Ik heb ’er eeg en. een, Kas.»
van gebad, waar aan pjanken vap, tyfep
en derde half voet breed, en. w?l yier-
voet lang,( waren. ffljM M
Men noemd het anders y?el Raß.<m4*
Ebbenrhout.
W y vertoopen een tak vap dezen Boom
met zyn bloeflem en Vrugten pp N 9*
LX V . • .
klein Cer am, zomtyds op de Gebergtens, J
en ook wel aan ’t Strand. Men krygt
’er fchoone planken van, om ’er Kiftcn,
Kaffen, Kabinetten , Lyften, en meer:
andere fraaye werken van te maken,
nende te gelyk zeer veel tot ’t bouwen
van Vaartuigen , maar ’t moet niet te
jong gekapt werden : want anders komt
’er de worin in, daar ’t , op zyn tyd ge*
hakt, zeer lang, z e l f in ’t water, duu*
renlcan. -
Vcrfehci- Behalven deze zoorten van Zwart,
deBa- Wit, m Geel Ebben-hout, heeft men nog
ftaard- verfcheide baftaard-zoortfen, die een byr
®bben* Zonder fchoon gevlamd hout uitleveren.
ooomen. iSCen hout, dat zy Ay Merten,
o f Zwart hout, noemen, waar van
tweederley zoorten zyn , welker beide
hout niet veel geagt, en meeft tot ftylen
en balken van Huizen yerbruikt werd.
De Onder de fraaye houtenmoet men voor
beim- ai Lolin , of ’t ■!Ternataanfch Baflaard-
boom. Ebben-hout, rekenen, zynde een van de
| fchoonfte houten,.die ik poicgezien beb.
De vlammen ’er in zyn zswart, graauw,
groen, paars, en eenigzias roodagtig.
De Boom heeft bladeren van tien of
elf duim l a n g , en drieofvierduimbreed}
ook draagd hy groote Vrugten, waar van
wy een afteekening pp N^.LIV. hier fey
gevoegd hebben.
Wilde BofcbrboomO-:
Buiten alle dpze.^eprten van
haut. , leveren d.e Bpffehpp. ip
na nog een ander« ^opr-t. uita die
in ’s aigemeen maar •ntilßk, Bpotp^p npe*r
•men* • ’ ; oB•r-r-y-
Een van de voornaamfte is de Tdßt&iflr,:Degr°°i*
gin-boom, van de welke weer verfcheide
zoorten zyn, als, die gene, die grqpt gjn.
ivan blad is , zyriae e-en zeer gropte ep boom,'
hoogeBoom, maar die buiten zyn ^er-
fte itam, die zpmtyds al yry di| v alt,
mgtter tyd van zyne wortel» , weer
in de grond fchieten, en, als tat nieuwfe
Boomen opgrceyen, wel eep
van ftammgp by egp uitmaakt. jjs hfb
op JaVa ’er Boomen van ggziep , met
agt pf tiep ftatpn?ep by een , van WPl^P
yder zoo dik was, dat geen mftP 4ez?b
ve kon omvademen , en zorpmige Ifdff"
dep van gepn drje manpen
werden, zpo das pnderdeinn
kß Boom een gapf fch Ä(?gi«iept , p f gen
Trpep vanxze8 pf agt hondgvd man, ziph
'kon ter nederflaaP» zpndef zy Pp
midden van den dag dpp? 4? ^onne ge*
hinderd wierden.
Deze Boom hangt gemeepplyk vap bpr
ven ook vol w°Ffels, 4ie WfcF b?nf-
den fchieten, vportwprtejgn in de gfppda
en, zoo men die pfet af kapt, tot nieuwe
Boomen opfchieten. De takken arge-*
kapt, o f de bladeren afgebroken zyn?
d e , löopt ’er melk uit j dpg die geep
fchade doet.
Ook kpmen Vrugten , dog ^ppder
blpeftem,aan dezen Bpom,byna als Qly»
vep, maar wel zpo lang, en aan ?t ejnac
wel ZOQ breed, groeyenje vyf o f zpsby?
een,ep werdenblaauwagtig,alszy rypzyn.
.• Het hout is geelagtig, vpos,,:ep kap
¡niet lang duuren , wesh.alven het tot
geen timmerhout deugd, hoewpl njen
’er zopityds wel krullen voor pp de Hevens
der Cor fl Gor.fl''s - yan gemaakt vtjiet,
die met ’er haaft vergaan. Meo