44 B E S C H R Y V I N G E v a n
Mefe
Kawoe-
N . O. hoek (die aan ’tzelve als de ge-
daante vän een harp geefc * eri ontrent 7
mylen lang is) 11 mylen aan deN, kant
(te weten buiten of Bezuiden dezen hoek)
en zoo nog al wat verder een ftuk weegs
henen, breed, verftnallende allenskens tot
aan ’t einde van ’t eiland in ’t Z. ten O.
tot od z o f 3 mylen 5 en de lengte van
dit eiland van de N . hoek af is , 21, zz
en Z3 mylen , te weten de N . hoek ’er
niet by gerekent j want anders is ’t eiland
in zyn geheel wel z8 of zp mylen lang.
De voornoemde N. O. noek loopt
aan de N . W . kant eerft 6 mylen verre,
en dan nog wel z of 3 mylen Z. aan,
maakende daar een fraaje baai , die wel
3 o f 4 mylen wyd is, en waar by z mylen
ten N. W . van de wal een rif van 3
o f 4 mylen rond en fpits na ’t N. W .
üitloopende, legt, waar opzich in *tO.
öok een eilandje vertoont, 00k maakt dan
de W . kant van die baai een fcKerpen N.
hoek, die verder tot het einde toe gelyk
henen loopt.
Op dit eilandjzyn ^ o r 4 dorpen be-
kent, een byna m ’t midden 2 of 3 mylen
van dien N. hoek, Joble Joeloj een y
myleif Z. Ooftelyker, en Watilofi} een
3 mylen Zuidelyker, en Elufeyj en een
7 o f 8 mylen Z. Weftelyker, en Areloe-
ioe genaamt.
. En van dien N. hoek van deze baai
loopt weer een rif van 4 of y mylen verre
tot aan de N. O. hoek van het eiland Cera,
dat z o f 3 mylen ten Z. W . vän dien
hoek legt.
Dit Cera is byna vierkant, 3 mylen
lang en breed , zynde in ’tW . N. en Z.
hier en daar wat ingebogen.
Vlak Benoorden de N . W . hoek van
Cera z mylen N . aan legt het klein eilandje
Sikevoe op een r ir , dat rondom
’t zelve wel 1 myl breed gaar; Beweften
’t welke een rif wel van 10 o f iz mylen
in ’t vierkant legt. Gelyk men ten N.
Ö. van ’t zelve 1 of z mylen drie zeer
kleine droogten, in een driefprong N . W .
aan, en een eilandje na de Z. O. kant,
leggen heeft.
Wat N . Ooftelyker, dan dit Noord-
ooftelykft rifje, legt’er nog een zoo met
een eilandje, en W . ten N . van 'tzelve
6 mylen, leggen op een rif, dat wel y of
6 mylen in ’t rond is, twee eilanden, waar
van ’t grootfte in ?t W . gelegen, Woere-
natta, daar men Benoorden ankeren kan,
en ’t kleinfte , in ’t O. gelegen , Boeto
genaamt is. 1
O. tenN. van Boeto zj myl legt.’t eiland
je Meie Kawoeter mede op een rif,
een klein eilandje in ’t Z. W . , en na ’t N.
O. een grooter, pas 1 myl van eeri, en
Papenberg genaamt, ziet, gelyk men’er
: 00k zoo tweeN. O. eh Z •. W. geftrekt,
; aan de Z. O. kant van die iluif, eri nog
| een in *t Ö ., i myl ’er af, vemeemt j ten
O. van welk laatfte z mylen , men nög
twee kleine eilaridekens yder op een kleine
droogte in ’trond, meeft N. ten W . en
Z. ten O. van een geftrekt leigende
heeft} buiten welkN. Weftelyk eilandje
z mylen N. Ooftelyker men weer twee
kleine eilandjes O. en W . een halve myl
van een op een rif, dat 1 myl rond gaat i
leggen Ziet.
Ten W . van de zelve z mylen legt nög
een klein eilandje op zoo een rifje, en nog Name-
i\ myl Weftelyker nog een eilandje, ea
Nammegang genaamt, ’t geen 1 myl ten en^‘
Z. W.een rorid klein rifje, en 1 myl ten
N. O. van ’tzelve het eilandje Teng op
een^riye^~-dat=iwidenFxmw^C-fr-myt
riö6pt7 leggen heeft, zynde vän dät eilandje,
dat wel 1 myl rond gaat , teil O. van
’twelk 1 myl weer een rif wel van y o f ,
6 mylen in ’trond, en dat aan de Z. W.
kant, wel z mylen als ingekeept en met <
een fluif is , tenN. W . van ’t welke men !
dat ten Z. van ’t eiland Mofe legt,
ontrent 4 mylen gelegen.
Negen mylen Beweften ’t eiland Cera
legt het eilandje Maffide, dat z mylen N . Maflide.
O. geftrekt, en ontrent 3 mylen in ’t rond
is, op een rif rondom legt} en z mylen B^ber.
Weftelyker ontmoet men ’t eiland Bab-
ber, dat ontrent p o f 10 mylen in ’t rond
is, en een baai aan de Z . W . kant, eri
’tdorp Welang, op de Z. W . zyde van
die baai heeft.
Al zedert ’t jaar i6 ji. den Z4ficn De-
cember heeft men belaft hier een korpö-
raal, fchoolmeefter, en 4 o f y fbldaaten
te leggen, om andere, eri voor al de roo-
verfche vreemdelingen, hier van daan te
houden.
Beweften Babber 1 myl legt nog een
eiland van 3 o f 4 mylen in ’trond, meeft
Z. en N . geftrekt, en vari welkers N.
W. hoek een rif z mylen buiten de wal
tot des zelfs Z. W. hoek loopt.
Benoorden Babbers N. hoek 1 mylen
legt het eilandje Doetoe, dat pas 1 myl oetoe*
in ’t rond, en met een rif, dat wel 1 of
z mylen in ’trond loopt, aan zyn Z. kant
bezet is.
Een groote myl Beweften Doetoe, wel Kebet.
zoo Noordelyk, legt ’t eilandje Kebet,
en 1 groote myl Beweften ’t zelve heeft ijat.
men ’t eilandje Ijat.
Deze laatfte eilandekens , by Babber
gelegen , leggen van Banda meeft Z.
ten O.
Gelyk nu Ijat 2 inylen Benoorden Bab- Ceroewai
bers W.hoek legt, älzoo legt het eiland
Ceroewa 16 mylen N. ten W.van Ijat}
doch eer men aaar by komt, heeft men
p mylen tenN. W . van Ijat een rif, dat
N. O. en Z. W . 3 mylen verre zieh uit-
ftrekt, zynde z mylen meeft breed, doch
in ’tZ . W . fmaller.
Wat
B A N D A. 4 5
Vogelseiland.
’Wat nu ’teiland Ceroewa betreff, dit
legt op een rif, dat zieh rondom het zelve
wel 1 myl buiten de wal ftrekt. Het
eiland is byna rond, 4 mylen breed, en
ontrent 00k zoo lang; doch O. en W.
hog wel het langft, Aan de N. kant van
*t rif kan men 00k ankeren , en ten W»
van Ceroewa is nog een klein eilandje of
twee. .
Zestien o f 18 mylen N. ten O. van Ceroewa
legt het Vogels-eiland, dat pas 3
mylen in ’trond , en mede op een final
rif gelegen is. Het zelve legt Z. Z. O.
van ’t Hoog Land van Banda , of van
Lonthoir, 18 mylen, zoo dat Ceroewa
ontrent 36, en Babber, dat ip mylen van
Ceroewa is, yy mylen van Banda legt.
Twaalf of 13 mylen ten N. W . van
Babber, en 3 mylen W . ten Z. dat rif,
Ua* dat tüflehen Ijat en Ceroewa legt, heeft
men het eiland Nila , daar veel fwavel
v^lt.' Het is byna rond? en Z. en N. 4
mylen lang, enO, en W. 3! myl breed,
hebbende in ’t W . een r i f , dat z mylen
_ breed is , en wel 3 mylen verre N. W.
aan loopt. Ten W. van dit rif 1} myl
legt ri.og een klein rifje, en een halve myl
Weftelyker een rif, dat wel 4 mylen lang,
en Zj myl breed , en meeft O. en W.
geftrekt is.
. Met dit Nila beginnen de Z. Weiler
’euw. eilanden, waar van het eilandje Teuw,
dat y of 6 mylen ten Z. W. van Nila op
een rifje legt, het eerfte is, beflaande in
•■•••• ’trond ontrent 4 mylen, en hebben een
baaiken na de N. W. kant.
!eremat- V lak Bezuiden Teuw 13 mylen, wel
in. zoo Weftely k , legt het eiland Cerematten.
kleiner eilandje i f myl ten N. W . van
zieh op zulle een final rif leggen heeft.
Twee mylen Bezuiden Korfewelan legt
het eiland Damme op een rif, dat rond* aramc*
om ’t zelve wel 1 myl verre loopt.
Het is ontrent y o f 6 mylen Z. en N.
lang, endoorgaans z; myl breed, uitge-
nomen dat het byna in ’t N. met e?n
breeden hoek , die ’tland daar wel y mylen
Ditis-in ’tN . y , in ’t Z. 3 mylen lang, j
enO. en W.meeft 4 mylen breed} heb- i
hmrieHn ’r W gSn klein^ilandekpD-J^erH
een vlakke baai leggen. Beweften des j
zelfs N. W . hoek een halve myl is een
klein eilandje , en Beweften ,’t zelve 1
myl nog een zoo , met twee kleiner in
’t midden , en ten Z. van de zelve nog
twee zeer kleine 1 myl ’er af tegen een
groot rif, dat 1 myl Beweften Cerematten
legt, endatvol katskoppen is. Het
ftrekt zieh als in een drienoek wel 7 of
8 mylen Z. O. en N. W ., en wel y mylen
Z. en N. uit , hebbende drie kleine
eilanden van 1 myl in ’trond van de N.
W.hoek, 1 myl van eenO.aan geftrekt
leggen, van welke het Ooftelykfte wel
Nifemas- ’t grootfte, en N ifemafle genaamt is} ge-
& lyfc 00k Bezuiden ’t zelve 1; myl nog
een kleiner , en 1 myl Zuidelyker nog
een ander leg t, dat ontrent 3 mylen in
zyn omtrek is.
V y f mylen N. ten O. van Nifemafle
Korfewe- iegC een klein eilandje van 1 myl in ’trond,
en 4 mylen N. Weftelyker *t eilandje
Korfewelan, datmaar z mylen in ’trond
is, op een fmal r i f , gelyk dat nog een
breed maakt, uitloopt, hoewel die
ftreek in ’t midden maar 1 myl , en in
’tO . tufjehen ’tZ . en N. maar z mylen
breed is. Aan de N. kant is een kleine
goede ankerbaai, Wilhelmus-baai ge-
naamc } maar aan de (). kant, wat na
’tZ . toe, is een grooter baai, die wel 3
o f 4 mylen in ’trond is, die de baai van
Koelewatte genaamt word} en in ’tW ,
4 mylen van dit eiland doen zieh twee
kleine eilandjes pp een rifje op, waar van
’tZ . Ooftelykfte het kleinfte , en ’t N.
Ooftelykfte het groofte is.
Dit eiland legt fö mylen ruim van Banda,
en heeft een fwaaren Vuurberg.
W y hebben alvoorveele jaaren op het
zelve gevaaren , en in ’t jaar 1645. een
vefting daar op gebouwt.
Wanneer de onzen te dier tyd daar aua-
men , verklaarden de ftrandvolken hier
zieh onze vrienden, doch de berglieden
onze vyanden te zyn, het welk toen de
onzen al wat volk gekoft heeft} maar nä
dat zy het bofch een Jcanonfchoot verre
omgekapt, en opgeruimt hadden, ging
het vry berer, en men kreeg de vefting
Wilhelmusburg, anders 00k Naflau genaamt,
met ’er haaft klaar.
De ongezondheid dezes eilands bleefc
daar aan, dat ’er in die 7 weken, die zy
aan ’t bouwen der vefting bezig waren ,
wpl t?7 fl-iftrvpn , *r welk ten . grooteri
deelen van ’tbrak water, datzy drinken
moeften, quam : want fchoon ’er land-
waart in wel goed water was, kon men,
wegens den ftroopenden vyand , 300 o f
400 fterk zynde, daar niet zeker by körnen.
Na ’tvoltooijen der vefting bragt men
’er 8 yzere ftukken op, en men plaatfte
daar een koopman, en een lieutenant met
70 fbldaaten , met behoorlyke voorraad
voor een jaar, waar op de vloot in Julii
weer na Banda vertrok.
De reden, waarornde onzenherwaarts
quamen, en een vefting daar gelegt hadden,
wasvoornamelyk, om dat men zeer
veel van Nootenmuflchaatboomen, daar
vallende, geroepen had.
Ook voeren aeMaleyers, Macafläaren
en Javaanen fterk, zoo hier, als op de
andere Z. Weiler en Z. Oofter eilanden,
zoo zy voorgaven, om’ergoud enöiafloy
te haalen , maar buiten twyffel is ’t hen
voornamentlyk om de Nooten, tlie daar
vielen, o f door de N ooteneeters daar ven-
F 4 plant,